ರಾಜಶೇಖರ ಪ್ರತಿಹಾರ
 | ಈ ಹೊಸ ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ಪುಟವನ್ನು ಕ್ರೈಸ್ಟ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ಶಿಕ್ಷಣ ಯೋಜನೆಯ ಅಂಗವಾಗಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಪಡಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಹೊಸದಾಗಿ ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ಕಲಿಯುತ್ತಿರುವವರಿಂದ ತಯಾರಾದ ಲೇಖನವಿದು. ವಿಕಿಪೀಡಿಯದ ಉತ್ತಮ ಲೇಖನದ ಎಲ್ಲ ಗುಣಮಟ್ಟಗಳನ್ನು ಇದು ಒಳಗೊಂಡಿಲ್ಲದಿರಬಹುದು. ಸಮುದಾಯದವರು ಈ ಲೇಖನವನ್ನು ಉತ್ತಮ ಲೇಖನವನ್ನಾಗಿಸಬಹುದು. ಹಾಗೆ ಮಾಡುವುದರಿಂದ ಲೇಖನ ತಯಾರಿಸಿದ ಹೊಸ ಸಂಪಾದಕರಿಗೆ ಉತ್ತಮ ಲೇಖನ ಹೇಗಿರಬೇಕು ಎಂಬ ಮಾಹಿತಿಯೂ ದೊರೆಯುತ್ತದೆ. |
 | ಈ ಲೇಖನದಿಂದ ಬೇರೆ ಯಾವುದೇ ಲೇಖನಕ್ಕೆ ಬಾಹ್ಯ ಸಂಪರ್ಕ ಹೊಂದಿಲ್ಲ. |
| ರಾಜಶೇಖರ ಪ್ರತಿಹಾರ | |
|---|---|
 ರಾಜಶೇಖರ ಪ್ರತಿಹಾರ | |
| ಜನನ | ೯ನೇ - ೧೦ನೇ ಶತಮಾನದವರು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ |
| ವೃತ್ತಿ | ಕವಿ, ನಾಟಕಕಾರ, ವಿಮರ್ಶಕ. |
| ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತೆ | ಭಾರತೀಯ |
| ಪ್ರಕಾರ/ಶೈಲಿ | ಕಥೆ, ಕವಿತೆ, ವಿಮರ್ಶೆ |
| ವಿಷಯ | ಗುರ್ಜರಾ ಪ್ರತಿಹಾರರ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಕವಿ |
ಪ್ರಭಾವಗಳು
| |
| ಗುರ್ಜರಾ ಪ್ರತಿಹಾರ | |
|---|---|
 |
ರಾಜಶೇಖರ ಉತ್ಕೃಷ್ಟ ಸಂಸ್ಕೃತ ಕವಿ,ನಾಟಕಕಾರ ಮತ್ತು ವಿಮರ್ಶಕ. ಅವರು ಗುರ್ಜರಾ ಪ್ರತಿಹಾರರ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಕವಿ. ಅವರು ೮೮ಂ ಮತ್ತು ೯೨ಂ ಸಿಇ ನಡುವೆ ಕಾವ್ಯ ಮೀಮಾಂಸೆ (kavyamimamsa) ಬರೆದರು. ಈ ಕೆಲಸ ಒಂದು ಒಳ್ಳೆಯ ಕವಿತೆ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಸಂಯೋಜನೆ ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ, ಇದು ಕವಿಗಳಿಗೆ ಒಂದು ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ಕೈಪಿಡಿ. ರಾಜಶೇಖರ ಅವರ ಖ್ಯಾತಿ ಸಾಯುರಸೇನಿ ಪ್ರಾಕೃತದಲ್ಲಿ ಬರೆದ ಅವರ ನಾಟಕ ಕರ್ಪೂರಮಂಜರಿ ಮೇಲೆ ದೃಢವಾಗಿ ನಿಂತಿದೆ. ರಾಜಶೇಖರ ಅವರ ಪತ್ತ್ನಿ ಅವಾಂತಿಸುಂದರಿ ರುಚಿ ಮತ್ತು ಸಾಧನೆಯ ಒಂದು ಮಹಿಳೆ, ಪತ್ನಿ ಯನ್ನು ಸಂತೋಷ ಪಡಿಸಲು ಈ ನಾಟಕವನ್ನು ಬರೆದರು. ಅವರು ಬಹುಶಃ ತಮ್ಮ ಸಾಹಿತ್ಯಿಕ ವೃತ್ತಿಜೀವನವನ್ನು ಮಹಿಳೆಯು ನೀಡಿದ ಕೊಡುಗೆಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಿದ ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತೀಯ ಕವಿ.
ಜೀವನ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ರಾಜಶೇಖರವರು ಒಂಬತ್ತನೇ-ಹತ್ತನೇಯ ಶತಮಾನದ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ವಂಶಾವಳಿಯವರು. ಅವರ ತಂದೆ ಪ್ರಧಾನಯಾಜಕರು ಮತ್ತು ಅವರ ಅಜ್ಜ ಅಕಾಲಾಜಾಲಾಡಾ (akalajalada) ಮಹಾನ್ ಕವಿ. ಅವರು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರಕ್ಕೆ ಸೇರಿದರು. ರಾಜಶೇಖರ ಅವಂತಿಸುಂದರಿಯವರನ್ನು ಮದುವೆಯಾದರು,ನಿಪುಣ ಕ್ಷತ್ರಿಯ ರಾಜಕುಮಾರಿ. ಅವಂತಿಸುಂದರಿ ಚಾಯುಹನಾ ಕುಟುಂಬದ "ಕ್ರೆಸ್ಟ್ ರತ್ನ". ರಾಜಶೇಖರ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಪ್ರವಾಸ ಮಾಡಿದರು, ಕವಿ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಗಮನಾರ್ಹ ಜೊತೆಯು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ತನ್ನ ಜನಪ್ರಿಯತೆ ಪ್ರಯಾಣ ಮಾಡಿದರು.
ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃತಿಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]- ವಿದ್ಧಸಾಳಾಭಂಜಿಕ
- ಬಾಲ ಭಾರತ
- ಕರ್ಪೂರಮಂಜರಿ
- ಬಾಲ ರಾಮಾಯಣ
- ಕಾವ್ಯ ಮೀಮಾಂಸೆ
ಕರ್ಪುರಮಂಜರಿ ಅವರ ಮೊದಲ ನಾಟಕ. ಅವರು ನಿರ್ಭಯ ಅಥವಾ ಕನೌಜ್ ಮಹೆಂದ್ರಪಳ ಶಿಕ್ಷಕ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿತ್ತು.
ಬಳರಾಮಾಯನ ಅವರ ವಿನಂತಿಗಾಗಿ ನಿಮಾರ್ಣವಾಯಿತು. ವಿದ್ಧಸಾಳಾಭಂಜಿಕ ತ್ರಿಪುರಿ ಯುವರಾಜ ಕೆಯುರವರ್ಸರವರಿಗಾಗಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು. ಆದರೆ ಮತ್ತೆ ಅಪೂರ್ಣ ಬಳಭಾರತ ಪ್ರತಿಹಾರ ಆಡಳಿತಗಾರ ಮಹಿಪಾಲ ೧ ಅವರಿಗಾಗಿ ಬರೆಯಲಾಯಿತು , ಅವರ ಆಡಳಿತ ಬಹುಶಃ ೯೧೪ ಎ.ಡಿ ಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ಬಳರಾಮಯನ ತುಂಬಾ ಉದ್ದವಾಗಿದೆ,ಇದು ಹತ್ತು ಕೃತಿಗಳ ಎಂದು ಮಹಾನಡ್ಟಾಕ ಆಗಿದೆ. ಲೇಖಕ ನಾಟಕ ಬಹುತೇಕ ಆಯಾಮಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿ ಆಕ್ ವಿಸ್ತರಿಸಿದಾರೆ. ನಾಂದಿ ಕಾಯೆಯ ಗಾತ್ರಕ್ಕೆ ವಿಸ್ತರಿಸಲಾಯಿತು. ನಾಟಕ ರಾಮಾಯಣವನ್ನು ಆಧರಿಸಿದರೂ ರಾವಣನ ಪ್ರೀತಿ ಮೇಲುಗೈ ಅಂಶ.
ಬಳಭಾರತ ದ್ರೌಪದಿಯ ಮದುವೆ ವರ್ಣಿಸುವ ಮಹಾಭಾರತ, ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಪಾಂಡವರ ನಷ್ಟ,ಅರಣ್ಯ ದ್ರೌಪದಿಯ ಕೆಟ್ಟ ಬಳೆಕೆಗಳ ಪಂಡಾವರ ನಿರ್ಗಮನ ಜೂಜಿನ ದೃಶ್ಯದಲ್ಲಿ ಆಧರಿಸಿದೆ.
ಕರ್ಪುರಮಂಜರಿ ಒಂದು ಸಟ್ಟಕ ಎಕೆಂದರೆ ಇದು ಪ್ರಾಕೃತದಲ್ಲಿದೆ ಮತ್ತು `ಸಂಸ್ಕೃತ ಮಾತನಾಡುವ ಪತ್ರಗಲು ಯಾವುದೇ ಇಲ್ಲ. ನಾಟಕ ಚಂದಪಲ ಮತ್ತು ಕುಂತಲೆ ರಾಜಕುಮರಿ,ಕರ್ಪುರಮಂಜರಿ ಸೋದರಸಂಬಂಧಿ ನಡುವೆ ಪ್ರೇಮ ಸಂಬಂಧಗಲಳನ್ನು ಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ. ಅದೇ ಲಾಂಛನವನ್ನೆ ವಿದ್ಧಸಾಳಾಭಂಜಿಕ ನಿಯಮಿತ ನಾಟಕ ಪುನರಾವರ್ತಿಸುತ್ತದೆ.
ವಿದ್ಧಸಾಳಾಭಂಜಿಕ ನಾಲ್ಕು ಆಕ್ಟ್ ನಾಟಕ ಆಗಿದೆ . ಭಾಗಗಳು ಚಂದ್ರವರ್ಮನ್ , ಲತಾ ರಾಜ ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿದ್ದಾರೆ ಮಾಡಬಹುದು ಇಲ್ಲ, ಮಗ ಮತ್ತು ಒಬ್ಬ ಹುಡುಗನಾಗಿ ಮಗಳು ಆಫ್ ಹಾದು , ಮತ್ತು ಕೇರಳದ ವಿದ್ಯಾಧರ ರಾಣಿ ಅವಳನ್ನು ಕಳಿಸುವ . ಈ ತನ್ನ ಮತ್ತು ವಿದ್ಯಾಧರ ರಾಜ ನಡುವೆ ರಹಸ್ಯ ಮದುವೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಏತನ್ಮಧ್ಯೆ, ಒಂದು ಸಂದೇಶವಾಹಕ ಚಂದ್ರವರ್ಮನ್ ಒಂದು ಮಗನ ಹುಟ್ಟಿದ ಸಂತೋಷದ ಸುದ್ದಿ ತೆರೆದಿಡುತ್ತದೆ . ನಾಲ್ಕನೇ ಕೃತಿಯು ಕರ್ಪುರಮಂಜರಿ ಅಂದರೆ ' ಕರ್ಪೂರದ ಹೂವುಗಳನ್ನು ' ಒಂದು ಸಟ್ಟಕ ಆಗಿದೆ .ಈ ನಾಲ್ಕು ಕೃತ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಕೃತದಲ್ಲಿ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಬರೆದ ನಾಟಕ ಒಂದು ವಿಧವಾಗಿದೆ . ಇದು ರಾಜ ಚಂದ್ರಪಾಲ ಕುಂತಲ ಒಂದು ರಾಜಕುಮಾರಿ ನಡುವಿನ ಪ್ರೀತಿಯ , ವಿಸಿಸ್ಸಿತುದೆಸೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ಕಥೆಯನ್ನು ಹೇಳುತ್ತದೆ . ಅವರ ಕ್ವೀನ್ಸ್ ಅಸೂಯೆ, ತರುವಾಯದ ಅಡ್ಡಿ , ಪ್ರೇಮಿಗಳು ' ರಹಸ್ಯ ಸಭೆಗಳು , ಮತ್ತು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ತಮ್ಮ ಮದುವೆ, ಹಳೆಯ ಕೋರ್ಟ್ ಹಾಸ್ಯ ಎರವಲು ಒಂದು ಮಾದರಿಯನ್ನು ಅನುಸರಿಸುತ್ತವೆ.
ರಾಜಶೇಖರ ಮುಖ್ಯ ನಾಟಕೀಯ ಕೊಡುಗೆ ನಾಟಕದ ಹೊಸ ಪ್ರಕಾರದ , ಸಟ್ಟಕ ಬರೆದಿರುವುದನ್ನು ನೆಲೆಸಿದೆ. ರಾಜಶೇಖರ ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ ನಿಜವಾದ ನಾಟಕೀಯ ಗುಣಮಟ್ಟದ ದಶಕವನ್ನು ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಅವರು ಜಾದೂ ಪ್ರದರ್ಶನ ಮತ್ತು ಚಮತ್ಕಾರಿಕ ತನ್ನ ದಿನದ ಅದ್ಭುತ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಉಪರುಪಕಾಸ ಎಂಬ ಹೊಸ ನಾಟಕೀಯ ರೂಪಗಳು ಕ್ರಮೇಣ ಹುಟ್ಟು , ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರವನ್ನು ಸಂಗೀತ ಮತ್ತು ನೃತ್ಯ ನಿಯೋಜಿಸಲಾಯಿತು , ಇದರಲ್ಲಿ ತನ್ನ ನಾಟಿಕ ಮತ್ತು ಸಟ್ಟಕ ಎರಡೂ ಸಂಸ್ಕೃತ ಥಿಯೇಟರ್ ಅಭ್ಯಾಸದ ವಿಕಾಸ ತೋರಿಸಲು . ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಮಹಾಕಾವ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಆಧರಿಸಿ ತನ್ನ ಎರಡು ನಾಟಕಗಳು ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಆನುವಂಶಿಕವಾಗಿ ರೂಪಗಳಲ್ಲಿ ರಚಿಸುವ ತನ್ನ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಲು . ಅವರು ಸಾಹಿತ್ಯ ವಿಮರ್ಶೆ ಮತ್ತು ಸಿದ್ಧಾಂತದ ,ಕಾವ್ಯಮಿಮಂಸ ಅಂದರೆ ' ಕವನ ಮೇಲೆ ಟ್ರೀಟೈಸ್ ' ಪ್ರಮುಖ ಪಠ್ಯ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ.