ರಸ್ತೆ ಸಾರಿಗೆ ಮತ್ತು ಹೆದ್ದಾರಿಗಳ ಸಚಿವಾಲಯ

ರಸ್ತೆ ಸಾರಿಗೆ ಮತ್ತು ಹೆದ್ದಾರಿಗಳ ಸಚಿವಾಲಯ

ಭಾರತದ ಲಾಂಛನ
ಯಮುನಾ ಎಕ್ಸಪ್ರೆಸ್ ಹೆದ್ದಾರಿ
ಸಚಿವಾಲಯ overview
Jurisdiction	ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ
Headquarters	ಸಾರಿಗೆ ಭವನ 1, ಸಂಸತ್ ರಸ್ತೆ ನವದೆಹಲಿ
Annual budget	₹52,189 ಕೋಟಿ(2014-15)
Ministers responsible	ನಿತಿನ್ ಗಡ್ಕರಿ, ಸಚಿವರು ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣ ಪಾಲ್, ರಾಜ್ಯ ಮಂತ್ರಿ
Child agencies	ರಸ್ತೆ ವಿಭಾಗ ಸಾರಿಗೆ ವಿಭಾಗ
Website	morth.nic.in

ರಸ್ತೆ ಸಾರಿಗೆ ಮತ್ತು ಹೆದ್ದಾರಿಗಳ ಸಚಿವಾಲಯವು ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ ಸಚಿವಾಲಯವಾಗಿದೆ. ರಸ್ತೆ ಸಾರಿಗೆ, ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆದ್ದಾರಿಗಳ ನಿರ್ಮಾಣ ಮತ್ತು ಆಡಳಿತ ಮತ್ತು ಸಾರಿಗೆ ಸಂಶೋಧನೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ನಿಯಮಗಳು ಮತ್ತು ಕಾನೂನುಗಳಿಗೆ ಇದು ಅತ್ಯುನ್ನತ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿದೆ. ರಸ್ತೆ ಸಾರಿಗೆ ದೇಶದ ಆರ್ಥಿಕ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಪ್ರಮುಖ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯವಾಗಿದೆ. ಈ ವೇಗವು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ರಚನೆ ಮತ್ತು ಮಾದರಿಯ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುತ್ತದೆ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ, ಒಟ್ಟು ಸರಕುಗಳಲ್ಲಿ 40 ಶೇಕಡಾ ಮತ್ತು ಪ್ರಯಾಣಿಕರ ದಟ್ಟಣೆಯ 75 ಪ್ರತಿಶತವನ್ನು ರಸ್ತೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಗಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ, ಈ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯು ಭಾರತಕ್ಕೆ ಅತ್ಯಂತ ಮಹತ್ವದ್ದಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ಬಜೆಟ್ಟಿನ ಪ್ರಮುಖ ಭಾಗವಾಗಿದೆ. ನಿತಿನ್ ಗಡ್ಕರಿ ಅವರು ಮೇ 2014 ರಿಂದ ರಸ್ತೆ ಸಾರಿಗೆ ಮತ್ತು ಹೆದ್ದಾರಿ ಸಚಿವಾಲಯದ ಸಚಿವರಾಗಿದ್ದಾರೆ.

ಇತಿಹಾಸ

ನಿರ್ಮಾಣ

ಜುಲೈ 1962 ರಲ್ಲಿ, ಸಂವಹನ ಇಲಾಖೆಯನ್ನು ಎರಡು ಭಾಗಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ  :

• ಅಂಚೆ ಇಲಾಖೆ
• ಯುದ್ಧ ಸಾರಿಗೆ ಇಲಾಖೆ

ಇಲಾಖೆಗೆ ಸರ್ಕಾರ ನಿಗದಿಪಡಿಸಿದ ಕೆಲಸ

ಯುದ್ಧ ಸಾರಿಗೆ ಇಲಾಖೆಗೆ ನಿಯೋಜಿಸಲಾದ ಕಾರ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಬಂದರುಗಳು, ರೈಲ್ವೆ ಆದ್ಯತೆ, ರಸ್ತೆ ಮತ್ತು ಜಲ ಸಾರಿಗೆ, ಪೆಟ್ರೋಲ್ ಪಡಿತರ ಮತ್ತು ಉತ್ಪಾದಕ ಅನಿಲಗಳ ಬಳಕೆ ಸೇರಿದೆ. ವಿಶಾಲವಾಗಿ ಹೇಳುವುದಾದರೆ, ಯುದ್ಧದ ಸಾರಿಗೆ ಇಲಾಖೆಯ ಕಾರ್ಯಗಳು ಯುದ್ಧದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸಾಗಣೆಗೆ ಹಡಗುಗಳ ಬೇಡಿಕೆ, ಕರಾವಳಿ ಹಡಗುಗಳ ಆಡಳಿತ ಮತ್ತು ಪ್ರಮುಖ ಬಂದರುಗಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ. ನಂತರ, ರಫ್ತು ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಸಾರಿಗೆ ಇಲಾಖೆಯ ಆದ್ಯತೆಗಳಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಯಿತು.

ಮುಂದಿನ ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳ ಬದಲಾವಣೆ

• 1957 ಯುದ್ಧ ಸಾರಿಗೆ ಇಲಾಖೆಯನ್ನು ಸಾರಿಗೆ ಮತ್ತು ಸಂವಹನ ಸಚಿವಾಲಯ ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಸಾರಿಗೆ ಇಲಾಖೆಯನ್ನು ಅದರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಇರಿಸಲಾಯಿತು.
• 1966 - 25 ಜನವರಿ 1966 ರಂದು, ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಯ ಆದೇಶದ ಪ್ರಕಾರ, ಸಾರಿಗೆ, ಹಡಗು ಮತ್ತು ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮ ಇಲಾಖೆಯನ್ನು ಸಾರಿಗೆ ಮತ್ತು ವಾಯುಯಾನ ಸಚಿವಾಲಯದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಇರಿಸಲಾಯಿತು.
• 1967 -13 ಮಾರ್ಚ್ 1967 ರಂದು ಸಾರಿಗೆ ಮತ್ತು ವಾಯುಯಾನ ಸಚಿವಾಲಯ ಶಿಪ್ಪಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಸಾರಿಗೆ ಸಚಿವಾಲಯ ಮತ್ತು ಮಿನಿಸ್ಟ್ರಿ ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮ ಮತ್ತು ನಾಗರಿಕ ವಿಮಾನಯಾನ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿತ್ತು.
• 1945 - 25 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 1975 ರಂದು, ಮರುಸಂಘಟನೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸಾರಿಗೆ ಸಚಿವಾಲಯದ ಸಾರಿಗೆ ಮತ್ತು ಸಾಗಣೆ ಸಚಿವಾಲಯದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಮೇಲ್ಮೈ ಸಾರಿಗೆ ಇಲಾಖೆಯನ್ನು ರಚಿಸಲಾಯಿತು.
• 1986 - 22 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 1986 ರಂದು ಸಾರಿಗೆ ಸಚಿವಾಲಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಇಲಾಖೆ ಮೇಲ್ಮೈ ಸಾರಿಗೆ ಸಚಿವಾಲಯ ಮೇಲ್ಮೈ ಸಾರಿಗೆ ಎಂದು ಮರುನಾಮಕರಣ ಮಾಡಲಾಯಿತು.
• 1999 - 15 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 19 ರಂದು, ಮೇಲ್ಮೈ ಸಾರಿಗೆ ಸಚಿವಾಲಯ ಇಲಾಖೆ ಹಡಗು ಮತ್ತು ಇಲಾಖೆ ರಸ್ತೆ ಸಾರಿಗೆ ಮತ್ತು ಹೆದ್ದಾರಿ ಮರುಪ್ರವೇಶಕ್ಕೆ ಆಯೋಜಿಸಲಾಯಿತು.
• 2000 - 14ರ ನವೆಂಬರ್ 2000 ರಂದು, ಮೇಲ್ಮೈ ಸಾರಿಗೆ ಸಚಿವಾಲಯವನ್ನು ರಸ್ತೆ ಸಾರಿಗೆ ಸಚಿವಾಲಯ ಮತ್ತು ಹೆದ್ದಾರಿ ಮತ್ತು ಹಡಗು ಸಚಿವಾಲಯ ಎಂದು ಎರಡು ಸಚಿವಾಲಯಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ.
• 2004 - 2 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2007, ಹಡಗು ಮತ್ತು ರಸ್ತೆ ಸಾರಿಗೆ ಸಚಿವಾಲಯವನ್ನು ಮತ್ತೆ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಹಡಗು, ರಸ್ತೆ ಸಾರಿಗೆ ಮತ್ತು ಹೆದ್ದಾರಿಗಳ ಸಚಿವಾಲಯ ಎಂದು ಮರುನಾಮಕರಣ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಇದರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಎರಡು ಇಲಾಖೆಗಳಿವೆ:
  • ಹಡಗು ಇಲಾಖೆ
  • ರಸ್ತೆ ಸಾರಿಗೆ ಮತ್ತು ಹೆದ್ದಾರಿ ಇಲಾಖೆ

ಸಾಂಸ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ

• ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ (ರಸ್ತೆ ಸಾರಿಗೆ ಮತ್ತು ಹೆದ್ದಾರಿಗಳು) ಜಂಟಿ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ (ರಸ್ತೆ ಸಾರಿಗೆ), ಮಹಾನಿರ್ದೇಶಕರು (ರಸ್ತೆ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ), ಹಣಕಾಸು ಸಲಹೆಗಾರ, ಸಲಹೆಗಾರ (ಸಾರಿಗೆ ಸಂಶೋಧನೆ) ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ.
• ಜಂಟಿ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ ಸಾರಿಗೆ ಆಡಳಿತ, ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಕುಂದುಕೊರತೆ, ರಸ್ತೆ ಸುರಕ್ಷತೆ ಮತ್ತು ಸಮನ್ವಯ ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸಂಪರ್ಕ ಇಲಾಖೆಗಳನ್ನು ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ.
• ಖಾತೆಗಳ ಮುಖ್ಯ ನಿಯಂತ್ರಕ ಬಜೆಟ್, ಕೆಲಸ ಮತ್ತು ಅಧ್ಯಯನಗಳಿಗೆ ಜವಾಬ್ದಾರನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ.
• ಸಲಹೆಗಾರ (ಸಾರಿಗೆ ಸಂಶೋಧನೆ) ನೀತಿ ಯೋಜನೆ, ಸಾರಿಗೆ ಸಮನ್ವಯ, ಸಚಿವಾಲಯದ ಪ್ರಶ್ನೆಯಾಗಿದ್ದು, ಸಾರಿಗೆ ವಿಧಾನಗಳ ಆರ್ಥಿಕ ಮತ್ತು ಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಗಾಗಿ ಸಚಿವಾಲಯದ ವಿವಿಧ ರೆಕ್ಕೆಗಳಿಗೆ ಅಗತ್ಯವಾದ ದತ್ತಾಂಶ ಬೆಂಬಲವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.
• ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆದ್ದಾರಿಗಳು, ಕೇಂದ್ರ ಪ್ರದೇಶದ ರಸ್ತೆಗಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮತ್ತು ನಿರ್ವಹಣೆಯ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ಮಹಾನಿರ್ದೇಶಕರು (ರಸ್ತೆ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ) ವಹಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ.

ಮಹಾನಿರ್ದೇಶಕರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿರುವ ಅಧೀನ ಕಚೇರಿಗಳು, ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಕಚೇರಿಗಳು, ಸ್ವಾಯತ್ತ ಏಜೆನ್ಸಿಗಳ ಮಾಹಿತಿ  :

ಸಂಸ್ಥೆಗಳು

• ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆದ್ದಾರಿ ಪ್ರಾಧಿಕಾರ
• ಭಾರತದ ರಸ್ತೆ ನಿರ್ಮಾಣ ನಿಗಮ
• ಹೆದ್ದಾರಿ ಎಂಜಿನಿಯರ್‌ಗಳ ತರಬೇತಿಗಾಗಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಸ್ಥೆ

ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಕಚೇರಿ

• ಬೆಂಗಳೂರು
• ಮುಂಬೈ
• ಕೋಲ್ಕತಾ
• ಚಂಡೀಗಢ
• ಜೈಪುರ
• ಪಾಟ್ನಾ
• ಗುವಾಹಟಿ
• ಹೈದರಾಬಾದ್
• ಗಾಂಧಿನಗರ
• ಭುವನೇಶ್ವರ
• ಭೋಪಾಲ್
• ತಿರುವನಂತಪುರಂ
• ಶಿಲ್ಲಾಂಗ್

ಸಚಿವಾಲಯವನ್ನು ಎರಡು ವಿಭಾಗಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ:

• ರಸ್ತೆ ಇಲಾಖೆ
• ಸಾರಿಗೆ ಇಲಾಖೆ

ರಸ್ತೆಗಳ ಇಲಾಖೆ

ರಸ್ತೆ ಇಲಾಖೆಯ ಮುಖ್ಯ ಜವಾಬ್ದಾರಿಗಳು:

• ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆದ್ದಾರಿಗಳ ಯೋಜನೆ, ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮತ್ತು ನಿರ್ವಹಣೆ.
• ರಾಜ್ಯದ ರಸ್ತೆಗಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ತಾಂತ್ರಿಕ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ನೆರವು ನೀಡುತ್ತದೆ.
• ರಸ್ತೆಗಳು ಮತ್ತು ಸೇತುವೆಗಳ ನಿರ್ವಹಣೆಗಾಗಿ ಮಾನದಂಡಗಳ ಸ್ಥಾಪನೆ.
• ಯೋಜನೆಗಳು ಮತ್ತು ಆರ್ & ಡಿ ಮೂಲಕ ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾಗುವ ಯೋಜನೆಗಳ ಸಂಗ್ರಹವನ್ನು ರಚಿಸುವುದು.

ಸಾರಿಗೆ ಇಲಾಖೆ

ಸಾರಿಗೆ ಇಲಾಖೆಯ ಮುಖ್ಯ ಜವಾಬ್ದಾರಿಗಳು:

• ಮೋಟಾರು ವಾಹನ ಕಾನೂನು
• ಮೋಟಾರು ವಾಹನ ತೆರಿಗೆ
• ವಾಹನಗಳಿಗೆ ಕಡ್ಡಾಯ ವಿಮೆ
• ಮೋಟಾರು ಸಾರಿಗೆ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಸಾರಿಗೆ ಸಹಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಪ್ರಚಾರ
• ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ರಸ್ತೆ ಸುರಕ್ಷತಾ ಮಾನದಂಡಗಳ ಸ್ಥಾಪನೆ
• ರಸ್ತೆ ಅಪಘಾತಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಹಿತಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸುವುದು ಮತ್ತು ದೇಶದ ಜನರಲ್ಲಿ ರಸ್ತೆ ಸುರಕ್ಷತಾ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ಬೆಳೆಸುವುದು
• ನಿಗದಿತ ಮಾರ್ಗಸೂಚಿಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಎನ್‌ಜಿಒಗಳಿಗೆ ಅನುದಾನ ನೀಡುವುದು

ಸಚಿವಾಲಯದ ಕಾಯಿದೆಗಳು

• ರಸ್ತೆ ಸಾರಿಗೆ ನಿಗಮ ಕಾಯ್ದೆ, 1950
• ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆದ್ದಾರಿಗಳ ಕಾಯ್ದೆ, 1956
• ಮೋಟಾರು ವಾಹನಗಳ ಕಾಯ್ದೆ, 1949
• ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆದ್ದಾರಿಗಳ ಪ್ರಾಧಿಕಾರ ಭಾರತದ ಕಾಯ್ದೆ, 1949

ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು

ಭಾರತವು ವಿಶ್ವದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ರಸ್ತೆ ಜಾಲಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಒಟ್ಟು ನಿರ್ಮಾಣ ಉದ್ದ 48,85,000 ಕಿ.ಮೀ.ಇವುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ: class="wikitable " ಭಾರತದ ರಸ್ತೆಗಳ ಒಟ್ಟು ಉದ್ದವು 40 ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ 11 ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಗಿದ್ದು ಮತ್ತು ಪಕ್ಕಾ ರಸ್ತೆಗಳ ಉದ್ದವು 14 ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ. ಸುಸಜ್ಜಿತ ರಸ್ತೆಗಳ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ, ಭಾರತದ ಸಣ್ಣ ಸ್ಥಳಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಸಹ ಸಾಧ್ಯವಾಗಿದೆ. ದೇಶದ ರಸ್ತೆಗಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಕೇಂದ್ರ ರಸ್ತೆ ನಿಧಿಯಡಿ 2013-14ನೇ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರ ₹ 19,423.4 ಕೋಟಿ ನಿಗದಿಪಡಿಸಿದೆ.

ಸರ್ಕಾರದ ಉಪಕ್ರಮ

ರಸ್ತೆ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಖಾಸಗಿ ಮತ್ತು ವಿದೇಶಿ ವಲಯದ ಹೂಡಿಕೆಗೆ ಸರ್ಕಾರ ವಿವಿಧ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಗಳನ್ನು ನೀಡಿದೆ. ಭೂ ಸಾರಿಗೆ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಹೆದ್ದಾರಿ ಸೇತುವೆಗಳು, ಟೋಲ್ ರಸ್ತೆಗಳು ಮತ್ತು ವಾಹನ ಸುರಂಗಗಳ ನಿರ್ಮಾಣವನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಲು 100% ವಿದೇಶಿ ನೇರ ಹೂಡಿಕೆಗೆ ಅವಕಾಶವಿದೆ. ಸೆಕ್ಷನ್ 40 ಐಎ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಹೆದ್ದಾರಿ ಯೋಜನೆಗಳ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕೆ 10 ವರ್ಷಗಳ ತೆರಿಗೆ ವಿನಾಯಿತಿ ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರದೇಶದ ದೂರದ ಸ್ಥಳಗಳಿಗೆ ರಸ್ತೆ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಲು ಸಚಿವಾಲಯವು 'ಈಶಾನ್ಯ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷ ವೇಗವರ್ಧಿತ ರಸ್ತೆ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ'ವನ್ನು ರೂಪಿಸಿದೆ. ಕೇಂದ್ರ ಬಜೆಟ್ 2012-13ರಲ್ಲಿ ರಸ್ತೆ ಸಾರಿಗೆ ಸಚಿವಾಲಯವು 16% ಹಂಚಿಕೆ ಮತ್ತು ಹೆದ್ದಾರಿಗಳ ಹೆಚ್ಚಳವನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿದೆ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ 'ಡೆಡಿಕೇಟೆಡ್ ಫ್ರೈಟ್ ಕಾರಿಡಾರ್' ಯೋಜನೆಯ ಪೂರ್ವ ಹಂತದ ಮೊದಲ ಹಂತದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ವಿಶ್ವ ಬ್ಯಾಂಕ್ 95 ಮಿಲಿಯನ್ ಯುಎಸ್ ಡಾಲರ್ ಸಾಲವನ್ನು ಅನುಮೋದಿಸಿದೆ. ಪ್ರಧಾನ್ ಮಂತ್ರಿ ಗ್ರಾಮ ಸಡಕ್ ಯೋಜನೆ ಭಾರತದ ಗ್ರಾಮೀಣ ರಸ್ತೆಗಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಯೋಜನೆಯಾಗಿದೆ. ಗ್ರಾಮೀಣ ರಸ್ತೆಗಳ ನಿರ್ಮಾಣ ಯೋಜನೆಯು ಗ್ರಾಮೀಣಾಭಿವೃದ್ಧಿಯನ್ನು ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿದೆ.