ಮಾನವ ದೇಹದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿರಕ್ಷಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು

ಪ್ರತಿರಕ್ಷಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆ

ರೋಗನಿರೋಧಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಅಥವಾ ಪ್ರತಿರಕ್ಷಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಯಾ ದೇಹದ ಪ್ರತಿರಕ್ಷಾ ವನ್ವಸ್ಥೆಯು (ಇಂಗ್ಲಿಷ್.ನಲ್ಲಿ ಇಮ್ಯೂನ ಸಿಸ್ಟೆಮ್) ರೋಗದ ವಿರುದ್ಧ ರಕ್ಷಿಸುವ ಜೀವಿಗಳೊಳಗೆ ಇರುವ ಅನೇಕ ಜೈವಿಕ ರಚನೆಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಅತಿ ಸಂಕೀರ್ಣ ಜೈವಿಕ ಮಿಲಿಟರಿ ರಕ್ಷಣಾ ವ್ಯೂಹವಾಗಿದೆ. (ಹೋಸ್ಟ್ ಡಿಫೆನ್ಸ್ ಸಿಸ್ಟಮ್). ಸರಿಯಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಲು ಈ ರೋಗನಿರೋಧಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ವೈರಸ್ಗಳಿಂದ ಹಿಡಿದು ಪರಾವಲಂಬಿ ಹುಳುಗಳಿಗೆ, ರೋಗಕಾರಕಗಳೆಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ನಾನಾಬಗೆಯ ಪ್ಯಾತೊಜೆನ್ಸ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ವೈರಿಜೀವಿಗಳನ್ನು (ಏಜೆಂಟ್) ಗಳನ್ನು ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಬೇಕು. ಅವುಗಳನ್ನು ಜೀವಿಯ ಸ್ವಂತ ಆರೋಗ್ಯಕರ ಅಂಗಾಂಶದಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಿ ಗುರುತಿಸಬೇಕು. ಅನೇಕ ಪ್ರಭೇದಗಳಲ್ಲಿ, ರೋಗನಿರೋಧಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಉಪವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳನ್ನಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಬಹುದು, ಅಂದರೆ ಸಹಜ ಪ್ರತಿರಕ್ಷಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಹೊಂದಾಣಿಕೆಯ ಪ್ರತಿರಕ್ಷಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಅಥವಾ ಕೋಶ-ಮಧ್ಯವರ್ತಿ ವಿನಾಯಿತಿಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾದ ಹ್ಯೂಮರಲ್ ವಿನಾಯಿತಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯೆಂದು ವಿಂಗಡಿಸಬಹುದು. ಮಾನವರಲ್ಲಿ, ರಕ್ತ-ಮಿದುಳು ತಡೆ, ರಕ್ತ-ಸೆರೆಬ್ರೊಸ್ಪೈನಲ್ ದ್ರವ ತಡೆಗೋಡೆ ಮತ್ತು ಇದೇ ತರಹದ ದ್ರವ-ಮಿದುಳು ಅಡೆತಡೆಗಳು ಮೆದುಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುವ ನ್ಯೂರೋಇಮ್ಯೂನ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಬಾಹ್ಯ ಪ್ರತಿರಕ್ಷಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಿಂತ ಬೇರೆ.
ರೋಗಕಾರಕಗಳು ವೇಗವಾಗಿ ವಿಕಾಸಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ ಮತ್ತು (ದೇಹ ರಕ್ಷರನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಲು, ದೇಹದ ಲಕ್ಷಣಕ್ಕೆ) ಹೊಂದಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು, ಮತ್ತು ಇದರಿಂದಾಗಿ ಪ್ರತಿರಕ್ಷಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಮೂಲಕ ಪತ್ತೆ ಮತ್ತು ತಟಸ್ಥೀಕರಣವನ್ನು ತಪ್ಪಿಸುವುದು; ಆದಾಗ್ಯೂ, ಹಲವು ರಕ್ಷಣಾ ಕಾರ್ಯವಿಧಾನಗಳು ರೋಗಕಾರಕಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು ಮತ್ತು ತಟಸ್ಥಗೊಳಿಸಲು ವಿಕಸನಗೊಂಡಿವೆ. ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯಾದಂತಹ ಸರಳ ಏಕಕೋಶೀಯ ಜೀವಿಗಳು ಕೂಡಾ ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯೊಫೇಜ್ ಸೋಂಕುಗಳ ವಿರುದ್ಧ ರಕ್ಷಿಸುವ ಕಿಣ್ವಗಳ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಮೂಲಭೂತ ಪ್ರತಿರಕ್ಷಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ.

ರೋಗನಿರೋಧಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯಾ, ಪರಾವಲಂಬಿ, ಶಿಲೀಂಧ್ರ, ವೈರಲ್ ಸೋಂಕುಗಳು ಮತ್ತು ಗೆಡ್ಡೆಯ ಕೋಶಗಳ ಬೆಳವಣಿಗೆ, ಈ ಪೀಡೆಗಳಿಂದ (ಮಾನವ) ದೇಹವನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸುವ ಅನೇಕ ವಿಧಗಳ ಪರಸ್ಪರ ಅವಲಂಬಿತ ಜೀವಕೋಶಳಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ಈ ಸೆಲ್ ವಿಧಗಳಲ್ಲಿ ಹಲವು ವಿಶೇಷ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ರೋಗನಿರೋಧಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಕೋಶಗಳು ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯಾವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತವೆ, ಪರಾವಲಂಬಿಗಳು ಅಥವಾ ಗೆಡ್ಡೆ ಜೀವಕೋಶಗಳನ್ನು ಕೊಲ್ಲುತ್ತವೆ, ಅಥವಾ ವೈರಲ್ ಸೋಂಕಿತ ಜೀವಕೋಶಗಳನ್ನು ಕೊಲ್ಲುತ್ತವೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ, ಈ ಜೀವಕೋಶಗಳು ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿ ಸಿಟೊಕಿನ್ಗಳು, ಲಿಂಫೋಕೀನ್ಗಳು ಅಥವಾ ಹೆಚ್ಚು ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಇಂಟರ್ಲ್ಯುಕಿನ್ಗಳು ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಸ್ರಾವಗಳ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯಗೊಳಿಸುವ ಸಂಕೇತಗಳಿಗಾಗಿ ಟಿ ಸಹಾಯಕ ಉಪವರ್ಗವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿರುತ್ತದೆ. ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಅರಿಯಲು , ಕೋಶ ಪ್ರಕಾರಗಳು ಮತ್ತು ರೋಗನಿರೋಧಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಕೋಶಗಳ ನಡುವಿನ ಪರಸ್ಪರ ಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ಟಿ ಸಹಾಯಕ ಸಹಾಯಕದಲ್ಲಿ ಅವರ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ ಮತ್ತು ಪರಸ್ಪರ ಅವಲಂಬನೆಯ ಬಗ್ಗೆ ವಿಮರ್ಶೆ ಮಾಡಬೇಕಾಗುವುದು. ಇಂತಹ ತಿಳುವಳಿಕೆಯು ರೋಗನಿರೋಧಕ ಕೊರತೆಗಳ ಮೂಲವನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ರೋಗಗಳ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿರಕ್ಷಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಸಮನ್ವಯಗೊಳಿಸಬಹುದಾದ ಸಂಭಾವ್ಯ ಮಾರ್ಗಗಳನ್ನು ಕಂಡುಕೊಳ್ಳಬಹುದು.

ಪ್ರತಿರಕ್ಷಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಅಂಗಗಳು

ಅಸ್ಥಿಮಜ್ಜೆ (ಬೋನ್ಮಾರೊ) - ರೋಗನಿರೋಧಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಎಲ್ಲ ಕೋಶಗಳು ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಮೂಳೆ ಮಜ್ಜೆಯಿಂದ ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ಅವು ಹೆಮಾಟೋಪೊಯಿಸಿಸ್ ಎಂಬ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಮೂಲಕ ರೂಪಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ..
ಹೆಮಟೊಪೊವೈಸಿಸ್ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಮೂಳೆ ಮಜ್ಜೆಯ-ಮೂ ಕಾಂಡಕೋಶಗಳು ರೋಗನಿರೋಧಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಪ್ರೌಢ ಕೋಶಗಳಾಗಿರಬಹುದು ಅಥವಾ ಮೂಳೆಯ ಮಜ್ಜೆಯಿಂದ ಹೊರಹೊಮ್ಮುವ ಕೋಶಗಳು ಪೂರ್ವವರ್ತಿಗಳಾಗಿ (ತರಬೇತಿಯಿಲ್ಲದ) ಬೇರೆಡೆ ತಮ್ಮ ಪಕ್ವತೆಯನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸುತ್ತವೆ. ಮೂಳೆ ಮಜ್ಜೆಯು ಬಿ ಜೀವಕೋಶಗಳು, ನೈಸರ್ಗಿಕ ಶತ್ರುನಾಶಕ (ಕೊಲೆಗಾರ) ಜೀವಕೋಶಗಳು, ಗ್ರ್ಯಾನ್ಯುಲೋಸೈಟ್ಗಳು ಮತ್ತು ಅಪಕ್ವವಾದ ಥೈಮೊಸೈಟ್ಗಳನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತದೆ, ಜೊತೆಗೆ ಕೆಂಪು ರಕ್ತ ಕಣಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ಲೇಟ್ಲೆಟ್ಗಳನ್ನೂ ಕೂಡಾ ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತದೆ. .

ಥೈಮಸ್

ಪ್ರೌಢ ಟಿ ಜೀವಕೋಶಗಳನ್ನು ಉತ್ಪತ್ತಿ ಮಾಡುವುದು ಥೈಮಸ್ ನ ಕಾರ್ಯ. ಅಪ್ರೌಢಾವಸ್ಥೆಯೆಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಅಪ್ರಬುದ್ಧ ಥೈಮೋಸೈಟ್ಸ್, ಮೂಳೆಯ ಮಜ್ಜೆಯನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಥೈಮಸ್ಗೆ ವಲಸೆ ಹೋಗುತ್ತವೆ. ಗಮನಾರ್ಹವಾದ ಪಕ್ವತೆಯ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಮೂಲಕ ರಕ್ಷಾವ್ವಸ್ಥೆಯ ತಯಾರಿ ಪಡೆಯುತ್ತವೆ. ಇದನ್ನು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಥೈಮಿಕ್ ಶಿಕ್ಷಣ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತದೆ, ಪ್ರತಿರಕ್ಷಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ಅನುಕೂಲಕರವಾದ ಟಿ ಕೋಶಗಳು ಕಾಪಾಡಲ್ಪಡುತ್ತವೆ, ಉಳಿದವು ಸಾಯುತ್ತವೆ. ಅಂದರೆ ಹಾನಿಕಾರಕ ಸ್ವಯಂ ನಿರೋಧಕ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುವ ಆ ಟಿ ಕೋಶಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರಬುದ್ಧ ಟಿ ಕೋಶಗಳನ್ನು ನಂತರ ರಕ್ತಪ್ರವಾಹಕ್ಕೆ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಗುಲ್ಮ

ಗುಲ್ಮವು ರಕ್ತದ ಪ್ರತಿರಕ್ಷಕ ಫಿಲ್ಟರ್ ಆಗಿದೆ. ಇದು ಬಿ ಜೀವಕೋಶಗಳು, ಟಿ ಕೋಶಗಳು, ಮ್ಯಾಕ್ರೋಫೇಜಸ್, ಡೆಂಡ್ರಿಟಿಕ್ ಕೋಶಗಳು, ನೈಸರ್ಗಿಕ ಕೊಲೆಗಾರ ಜೀವಕೋಶಗಳು ಮತ್ತು ಕೆಂಪು ರಕ್ತ ಕಣಗಳಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಗುಲ್ಮದ ಮೂಲಕ ಹಾದುಹೋಗುವ ರಕ್ತದಿಂದ ವಿದೇಶಿ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು (ಆಂಟಿಜೆನ್ಗಳು -ಪ್ರತಿಜನಕಗಳು) ಸೆರೆಹಿಡಿಯುವುದರ ಜೊತೆಗೆ, ವಲಸೆಯ ಬೃಹತ್ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಡೆಂಡ್ರೈಟಿಕ್ ಜೀವಕೋಶಗಳು ರಕ್ತ ಪ್ರವಾಹದ ಮೂಲಕ ಗುಲ್ಮಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಜನಕಗಳನ್ನು ತರುತ್ತವೆ. ಮ್ಯಾಕ್ರೋಫೇಜ್ ಅಥವಾ ಡೆಂಡ್ರೈಟಿಕ್ ಕೋಶಗಳು ಸೂಕ್ತ ಬಿ ಅಥವಾ ಟಿ ಕೋಶಗಳಿಗೆ ಪ್ರತಿಜನಕವನ್ನು (ಆಂಟಿಜೆನ್ಗಳು- ಶತ್ರು ಕೋಶ) ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸಿದಾಗ ಪ್ರತಿರಕ್ಷಣಾ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಅಂಗವನ್ನು ರೋಗನಿರೋಧಕ ಸಮ್ಮೇಳನ ಕೇಂದ್ರವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಬಹುದು. ಗುಲ್ಮದಲ್ಲಿ, ಬಿ ಜೀವಕೋಶಗಳು ಸಕ್ರಿಯವಾಗುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಕಾಯವನ್ನು ಉತ್ಪತ್ತಿ ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಹಳೆಯ ಕೆಂಪು ರಕ್ತ ಕಣಗಳು ಗುಲ್ಮದಲ್ಲಿ ನಾಶ ಸಹ ಆಗುತ್ತವೆ,

ದುಗ್ಧ ಗ್ರಂಥಿಗಳು

ದುಗ್ಧರಸ ಗ್ರಂಥಿಗಳು ದುಗ್ಧನಾಳ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ದೈಹಿಕ ದ್ರವಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿರಕ್ಷಾ ಫಿಲ್ಟರ್ ಆಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ. ದೇಹದಾದ್ಯಂತ ದುಗ್ಧರಸ ಗ್ರಂಥಿಗಳು ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ಟಿ ಕೋಶಗಳು, ಬಿ ಜೀವಕೋಶಗಳು, ಡೆಂಡ್ರಿಟಿಕ್ ಕೋಶಗಳು ಮತ್ತು ಮ್ಯಾಕ್ರೋಫೇಜಸ್ನ ಬಹುತೇಕ ಸಂಯೋಜನೆಗೊಂಡವು, ತಮ್ಮ ಅಂಗಾಂಶಗಳ ಹೆಚ್ಚಿನ ಭಾಗಗಳಿಂದ ನೋಡ್ಗಳು ದ್ರವವನ್ನು ಹರಿಸುತ್ತವೆ. ದುಗ್ಧರಸವನ್ನು ಪ್ರಸರಣಕ್ಕೆ ಹಿಂದಿರುಗುವ ಮೊದಲು ದುಗ್ಧರಸ ಗ್ರಂಥಿಯಲ್ಲಿ ಆಂಟಿಜೆನ್ಗಳು (ಶತ್ರು ಕೋಶಗಳು) ದುಗ್ಧರಸದಿಂದ ಹೊರಬರುತ್ತವೆ. ಗುಲ್ಮವು ಇದೇ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ, ಪ್ರತಿಜನಕಗಳನ್ನು ಸೆರೆಹಿಡಿಯುವ ಮ್ಯಾಕ್ರೋಫೇಜಸ್ ಮತ್ತು ಡೆಂಡ್ರೈಟಿಕ್ ಕೋಶಗಳು ಈ ವಿದೇಶಿ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಟಿ ಮತ್ತು ಬಿ ಜೀವಕೋಶಗಳಿಗೆ ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸುತ್ತವೆ (ತೋರಿಸುತ್ತವೆ), ಇದರಿಂದಾಗಿ ಪ್ರತಿರಕ್ಷಣಾ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತದೆ.

ಪ್ರತಿರಕ್ಷಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಜೀವಕೋಶಗಳು

ಟಿ ಜೀವಕೋಶಗಳು - ಟಿ ಲಿಂಫೋಸೈಟ್ಸ್‍ಅನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಎರಡು ಪ್ರಮುಖ ಉಪವಿಭಾಗಗಳಾಗಿ ವಿಭಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅದು ಕಾರ್ಯತ್ಮಕವಾಗಿ ಮತ್ತು ಫಿನೋಟೈಪಿಕ್ಲಿ (ಗುರುತಿಸಬಹುದಾದ) ವಿಭಿನ್ನವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಸಿಡಿ 4 + ಟಿ ಕೋಶ ಎಂದೂ ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಟಿ ಸಹಾಯಕ ಸಹಾಯಕವು ರೋಗನಿರೋಧಕ ನಿಯಂತ್ರಣದ ಒಂದು ಸಂಬಂಧಪಟ್ಟ ಸಂಯೋಜಕವಾಗಿದೆ. ಸೋಂಕಿನಿಂದ ಹೋರಾಡಲು ಇತರ ಬಿಳಿ ರಕ್ತ ಕಣಗಳನ್ನು ಸಕ್ರಿಯಗೊಳಿಸುವ ವಿಶಿಷ್ಟ ಅಂಶಗಳ ಸ್ರವಿಸುವಿಕೆಯಿಂದ ಪ್ರತಿರಕ್ಷಣಾ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ವೃದ್ಧಿಗೊಳಿಸುವುದು ಅಥವಾ ಸಮರ್ಥಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಟಿ ಸಹಾಯಕ ಕೋಶದ ಮುಖ್ಯ ಕಾರ್ಯವಾಗಿದೆ.
ಜೀವಕೋಶದ ಮತ್ತೊಂದು ಪ್ರಮುಖ ಟಿ (ಟಿ ಕೊಲೆಗಾರ / ಸಪ್ರೆಸರ್) ಉಪಗುಂಪು; ಇದನ್ನು ಅಥವಾ ಸಿಡಿ8+ಟಿ ಕೋಶವೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಕೆಲವು ಕೋಶಗಳು, ವೈರಸ್-ಸೋಂಕಿತ ಕೋಶಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಪರಾವಲಂಬಿಗಳನ್ನು ನೇರವಾಗಿ ಕೊಲ್ಲುವಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖವಾಗಿವೆ. ಸಿಡಿ8+ ಟಿ ಜೀವಕೋಶಗಳು ಪ್ರತಿರಕ್ಷಣಾ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಳ ಕೆಳ-ನಿಯಂತ್ರಣದಲ್ಲಿ ಕೂಡ ಮುಖ್ಯವಾಗಿದೆ. ದೇಹದಾದ್ಯಂತ ಎರಡೂ ರೀತಿಯ ಟಿ ಕೋಶಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಕ್ರಿಯಾಶೀಲತೆಯು ಉಂಟಾಗುವ ಸ್ಥಳಗಳ ದ್ವಿತೀಯ ಲಿಂಫಾಯಿಡ್ ಅಂಗಗಳ ಮೇಲೆ (ದುಗ್ಧರಸ ಗ್ರಂಥಿಗಳು ಮತ್ತು ಗುಲ್ಮ) ಅವುಗಳು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಅವಲಂಬಿಸಿರುತ್ತವೆ, ಆದರೆ ಅವುಗಳು ದೇಹದ ಇತರ ಅಂಗಾಂಶಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ, ಅವು ಕಂಡುಬರುವುದು ಅತ್ಯಂತ ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿ ಯಕೃತ್ತು, ಶ್ವಾಸಕೋಶ, ರಕ್ತ, ಮತ್ತು ಕರುಳಿನ ಮತ್ತು ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ ಪ್ರದೇಶಗಳಾಗಿವೆ.

ನೈಸರ್ಗಿಕ ಕಿಲ್ಲರ್ ಜೀವಕೋಶಗಳು

ನೈಸರ್ಗಿಕ (ಶತ್ರು ನಾಶಕ (ಕೊಲೆಗಾರ)( ಕೋಶಗಳನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಎನ್.ಕೆ ಜೀವಕೋಶಗಳು ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ, ಕೊಲೆಗಾರ ಟಿ ಕೋಶ ಉಪ (ಸಿಡಿ8+ಬಿ ಕೋಶಗಳು)ವರ್ಗಕ್ಕೆ ಗೆ ಹೋಲುತ್ತವೆ. ಮೆಲನೋಮಾಸ್, ಲಿಂಫೋಮಾಸ್ ಮತ್ತು ವೈರಲ್-ಸೋಂಕಿತ ಜೀವಕೋಶಗಳು, ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಹರ್ಪಿಸ್ ಮತ್ತು ಸೈಟೊಮೆಗಾಲೊವೈರಸ್-ಸೋಂಕಿತ ಕೋಶಗಳಂತಹ ಕೆಲವು ಗೆಡ್ಡೆಗಳನ್ನು ನೇರವಾಗಿ ಕೊಲ್ಲುವ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ಕೋಶಗಳಾಗಿ ಅವು ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ. ಸಿಡಿ 8 + (ಕೊಲೆಗಾರ) ಟಿ ಕೋಶಗಳಿಗಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿ, ಎನ್.ಕೆ ಕೋಶಗಳು ಲಿಂಫಾಯಿಡ್ ಅಂಗಗಳಲ್ಲಿ ಮೊದಲಿನ "ಸಮ್ಮೇಳನ"ಕ್ಕೆ ಮೊದಲೆ ತಮ್ಮ ಗುರಿಗಳನ್ನು ಕೊಲ್ಲುತ್ತವೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಸಿಡಿ 4 + ಟಿ ಕೋಶಗಳ ಸ್ರವಿಸುವ ಮೂಲಕ ಸಕ್ರಿಯಗೊಂಡ ಎನ್ ಕೆ ಕೋಶಗಳು ತಮ್ಮ ಗೆಡ್ಡೆ ಅಥವಾ ವೈರಲ್ ಸೋಂಕಿತ ಗುರಿಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿ ಕೊಲ್ಲುತ್ತವೆ.

ಬಿ ಜೀವಕೋಶಗಳು

ಬಿ ಲಿಂಫೋಸೈಟ್ಸ್ನ ಪ್ರಮುಖ ಕಾರ್ಯವೆಂದರೆ ಶತ್ರು ಕಾಯಗಳಾದ ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯಾ, ವೈರಸ್ ಮತ್ತು ಗೆಡ್ಡೆಯ ಕೋಶಗಳ ವಿದೇಶಿ ಪ್ರೋಟೀನ್ಗಳಿಗೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿ ಪ್ರತಿಕಾಯಗಳನ್ನು ಉತ್ಪಾದನೆ ಮಾಡುವುದು. ಈ ಪ್ರತಿಕಾಯಗಳು ವಿಶಿಷ್ಟ ಶತ್ರು ಪ್ರೋಟೀನ್ಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸುತ್ತವೆ. ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಗುರುತಿಸುದುರು ಮತ್ತು ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಪ್ರೊಟೀನ್ಗೆ ಬಂಧಿಸುತ್ತವೆ. ಶತ್ರುಗಳಿಗೆ ಪ್ರತಿಕಾಯದ ಉತ್ಪಾದನೆ ಮತ್ತು ಒಂದು ವಿದೇಶಿ ಶತ್ರು ಪದಾರ್ಥ ಅಥವಾ ಪ್ರತಿಜನಕವನ್ನು (Antibody) ಗುರುತಿಸಿ ಬಂಧಿಸುವಿಕೆಯ ಕಾರ್ಯವು, ಇತರ ಜೀವಕೋಶಗಳಿಗೆ ಬಂಧಿಸಿದ ಶತ್ರುಕೋಶಗಳನ್ನು ಕೊಲ್ಲಲು ಸಂಕೇತವಾಗಿದೆ. ಎಂದರೆ ಬಂಧನವು ಆ ವಸ್ತುವನ್ನು ದೇಹದಿಂದ ತೆಗೆದುಹಾಕುವುದು ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.

ಗ್ರ್ಯಾನುಲೋಸೈಟ್ಸ್ ಅಥವಾ ಪಾಲಿಮಾರ್ಫೋನ್ಯೂಕ್ಲಿಯರ್ (ಪಿಎಮ್ಎನ್) ಲ್ಯುಕೋಸೈಟ್ಸ್

ಬಿಳಿ ರಕ್ತ ಕಣಗಳ ಇನ್ನೊಂದು ಗುಂಪನ್ನು ಒಟ್ಟಾಗಿ ಗ್ರ್ಯಾನ್ಯುಲೋಸೈಟ್ಗಳು ಅಥವಾ ಪಾಲಿಮಾರ್ಫೋನ್ಯೂಕ್ಲಿಯರ್ ಲ್ಯುಕೋಸೈಟ್ಗಳು (PMNs ಪಿಎಮ್ಎನ್ಗಳು) ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಗ್ರ್ಯಾನ್ಯುಲೋಸೈಟ್ಗಳು ಮೂರು ಪ್ರಕಾರಗಳ ಜೀವಕೋಶಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ, ಅವು ನ್ಯೂಟ್ರೋಫೈಲ್ಸ್, ಇಯೋಸಿನೊಫಿಲ್ಗಳು ಮತ್ತು ಬಾಸೊಫಿಲ್ಗಳೆಂದು ಗುರುತಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ. ಅವು ತಮ್ಮ ಗಟ್ಟಿ ಬಣ್ಣಗಳೊಂದಿಗೆ ಗುರುತಿಸಲಾಗುವುದು. ದೇಹದಿಂದ ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯಾ ಮತ್ತು ಪರಾವಲಂಬಿಗಳನ್ನು ತೆಗೆಯುವಲ್ಲಿ ಈ ಕೋಶಗಳು ಬಹಳ ಮುಖ್ಯವಾಗಿವೆ. ಅವು ಈ ವಿದೇಶಿ ಶತ್ರುಕಾಯಗಳನ್ನು ಆವರಿಸಿಕೊಂಳ್ಳುತ್ತವೆ (ಅಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ) ಮತ್ತು ಅವರ ಶಕ್ತಿಶಾಲಿ ಕಿಣ್ವಗಳನ್ನು (ದ್ರವ) ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಅವುಗಳನ್ನು ಶಕ್ತಿಹೀನವಾಗಿಸುತ್ತವೆ.

ಮ್ಯಾಕ್ರೋಫೇಜಸ್

ಪ್ರತಿರಕ್ಷಣಾ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಳ ನಿಯಂತ್ರಣದಲ್ಲಿ ಮ್ಯಾಕ್ರೋಫೇಜ್ಗಳು ಮುಖ್ಯವಾಗಿವೆ. ಅವುಗಳನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಝಾಡಮಾಲಿ ಯಾ ತೋಟಿಗಳು ಅಥವಾ ಪ್ರತಿಜನಕ-ಪ್ರಸ್ತುತ ಜೀವಕೋಶಗಳು (antigen-presenting cells /APC/ ಎಪಿಸಿ) ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ ಏಕೆಂದರೆ ಅವು ವಿದೇಶಿ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಎತ್ತಿಕೊಂಡು ಸೇವಿಸುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಈ ಪ್ರತಿಜನಕಗಳನ್ನು ಟಿ ಕೋಶಗಳು ಮತ್ತು B ಕೋಶಗಳಂತಹ ಪ್ರತಿರಕ್ಷಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಇತರ ಕೋಶಗಳಿಗೆ ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸುತ್ತವೆ. ಪ್ರತಿರಕ್ಷಣಾ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯ ಪ್ರಾರಂಭದಲ್ಲಿ ಇದು ಪ್ರಮುಖವಾದ ಮೊದಲ ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಉತ್ತೇಜಿತ ಮ್ಯಾಕ್ರೋಫೇಜ್ಗಳು ಫ್ಯಾಗೊಸೈಟೋಸಿಸ್ ಮಟ್ಟವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಅವುಗಳು ದ್ರವಸ್ರವಿಸುವವುಗಳಾಗಿವೆ.

ಡೆಂಡ್ರಿಟಿಕ್ ಜೀವಕೋಶಗಳು

an antigen-presenting cell (APC),
ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಹೆಸರಿಸಲಾದ ಮತ್ತೊಂದು ಜೀವಕೋಶದ ಪ್ರಕಾರ, ಡೆಂಡ್ರಿಟಿಕ್ ಜೀವಕೋಶವಾಗಿದೆ. ಮೂಳೆ ಮಜ್ಜೆಯಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿರುವ ಡೆಂಡ್ರೈಟಿಕ್ ಜೀವಕೋಶಗಳು ಪ್ರತಿಜನಕ ಗುರುತುತೋರುವ ಜೀವಕೋಶಗಳಾಗಿ (antigen presenting cells - APC). ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ (ಎಪಿಸಿ). ವಾಸ್ತವವಾಗಿ, ಡೆಂಡ್ರೈಟಿಕ್ ಜೀವಕೋಶಗಳು ಮ್ಯಾಕ್ರೋಫೇಜ್ಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ಎಪಿಸಿಳಾಗಿವೆ. ಈ ಜೀವಕೋಶಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಥೈಮಸ್, ದುಗ್ಧ ಗ್ರಂಥಿಗಳು ಮತ್ತು ಗುಲ್ಮದಂತಹ ದುಗ್ಧರಸ ಅಂಗಗಳ ರಚನಾ ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ಆದರೂ, ಅವು ರಕ್ತದ ಪ್ರವಾಹ ಮತ್ತು ದೇಹದ ಇತರ ಅಂಗಾಂಶಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ಅವು ಪ್ರತಿಜನಕವನ್ನು ಸೆರೆಹಿಡಿಯುತ್ತವೆ ಅಥವಾ ಶತ್ರುಕೋಶಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿರಕ್ಷಣಾ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ ಲಿಂಫಾಯಿಡ್ ಅಂಗಗಳಿಗೆ ತರವುವೆಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಅಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿರಕ್ಷಾ ಕ್ರಿಯೆ ನಡೆಯುವುದು. ದುರದೃಷ್ಟವಶಾತ್, ನಾವು ಈ ಡೆಂಡ್ರೈಟಿಕ್ ಕೋಶಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಅತ್ಯಲ್ಪ ತಿಳಿದುಕೊಂಡಿರುವುದಕ್ಕೆ ಒಂದು ಕಾರಣವೆಂದರೆ ಅವುಗಳನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕಗೊಳಿಸುವುದು ಕಠಿಣಕಾರ್ಯ. ಆದರೂ ಪ್ರತ್ಯೇಕಗಳಿಸಿ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಅಭ್ಯಸಿಸುವುದು, ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಜೀವಕೋಶದ ವಿಧಗಳ ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕ ಗುಣಗಳ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕೆ ಪೂರ್ವಾಪೇಕ್ಷಿತವಾಗಿದೆ. ಡೆಂಡ್ರಿಟಿಕ್ ಕೋಶಗಳು ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಎಚ್ಐವಿ ಅನ್ನು ಬಂಧಿಸುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಸಕ್ರಿಯಗೊಳಿಸುವಿಕೆಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಸಿಡಿ 4 + ಟಿ ಕೋಶಗಳಿಗೆ ವರ್ಗಾವಣೆಯಾಗುವ ವೈರಸ್ನ ಜಲಾಶಯವಾಗಿರಬಹುದು ಎಂದು ಇತ್ತೀಚಿನ ಸಂಶೋಧನೆಯು ಇಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ.^[೧]

ಪ್ರತಿರಕ್ಷಣೆಯ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ

ಶತ್ರುಜೀವಕೋಶಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಜನಕ (ಆಂಟಿಜೆನ್) ಎಂದಿದೆ; (ದೇಹಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಪಡದ ಯಾವುದೇ ಹೊರ-ಕಾಯವನ್ನು ರಕ್ಷಾಪಡೆ ಶತ್ರುವೆಂದು ತಿಳಿದು ಅದರ ನಿವಾರಣೆಗೆ ಹೋರಾಡುವುದು)
ವಿದೇಶಿ ಪ್ರತಿಜನಕಕ್ಕೆ (ಶತ್ರುಕೋಶಕ್ಕೆ) ಪ್ರತಿರಕ್ಷಣಾ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿ ಒಂದು ಪ್ರತಿಜನಕ-ಪ್ರಸ್ತುತ ಕೋಶ (ಎಪಿಸಿ), (ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಒಂದು ಮ್ಯಾಕ್ರೋಫೇಜ್ ಅಥವಾ ಡೆಂಡ್ರಿಟಿಕ್ ಕೋಶ) ಬಿ ಜೀವಕೋಶ ಅಥವಾ ಟಿ ಜೀವಕೋಶದೊಂದಿಗೆ ಸಂಯೋಜನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಎಪಿಸಿ ತನ್ನ ಜೀವಕೋಶದ ಮೇಲ್ಮೈಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಬಿ ಜೀವಕೋಶಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಜನಕವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ, ಬಿ ಜೀವಕೋಶವು ಪ್ರತಿಜನಕವನ್ನು / ಆಂಟಿಜೆನ್ಗಳನ್ನು ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಬಂಧಿಸುವ ಪ್ರತಿಕಾಯಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಮತ್ತು ಉತ್ಪಾದಿಸಲು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿಕಾಯಗಳು ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯಾ ಅಥವಾ ಪರಾವಲಂಬಿಗಳಾದ ಪ್ರತಿಜನಕಗಳನ್ನು ಬಂಧಿಸಿದ್ದರೆ ಮ್ಯಾಕ್ರೋಫೇಜ್ಗಳಿಗೆ ಎಂಜಿನ್ (ಫ್ಯಾಗೊಸೈಟೋಸ್) ಗೆ ಸಂಕೇತದಂತೆ ಅವುಗಳನ್ನು ಕೊಲ್ಲುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿಕಾಯಗಳ ಮತ್ತೊಂದು ಪ್ರಮುಖ ಕಾರ್ಯವೆಂದರೆ "ಪೂರಕ ನಾಶದ ಕ್ಯಾಸ್ಕೇಡ್" ಅನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುವುದು. ಜೀವಕೋಶಗಳು ಅಥವಾ ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯಾಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿಕಾಯಗಳು ಬಂಧಿಸಿರುವಾಗ, ಸೀರಮ್ ಪ್ರೊಟೀನ್ಗಳು ನಿಶ್ಚಲವಾದ ಪ್ರತಿಕಾಯಗಳಿಗೆ ಪೂರಕ ಬಂಧನ ಮತ್ತು ಅವುಗಳೊಳಗೆ ರಂಧ್ರಗಳನ್ನು ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯಾವನ್ನು ನಾಶಪಡಿಸುತ್ತವೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರತಿಕಾಯಗಳು ನೈಸರ್ಗಿಕ ಕೊಲೆಗಾರ (ಶತ್ರುನಾಶಕ) ಕೋಶಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ವೈರಾಣುವಿನ ಅಥವಾ ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯಾ-ಸೋಂಕಿತ ಜೀವಕೋಶಗಳನ್ನು ಕೊಲ್ಲಲು ಮ್ಯಾಕ್ರೊಫೇಜ್‍ಳಿಗೆ ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ.
ಎಪಿಸಿ, ಟಿ ಜೀವಕೋಶಗಳಿಗೆ ಪ್ರತಿಜನಕವನ್ನು ನೀಡಿದರೆ, ಟಿ ಕೋಶಗಳು ಸಕ್ರಿಯಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಸಕ್ರಿಯ ಟಿ ಕೋಶಗಳು ಸಿಡಿ4 + ಟಿ ಕೋಶಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ರವಿಸುವಿಕೆ ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತವೆ, ಅಥವಾ ಅವುಗಳು ಸಸಿಡಿ8 + ಟಿ ಶತ್ರು ನಾಶಕ ಕೋಶಗಳಾಗಿದ್ದರೆ, ಅವು ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಎಪಿಸಿ ನೀಡಿದ ಪ್ರತಿಜನಕವನ್ನು ಹೊಂದಿ ಗುರಿ ಕೋಶಗಳನ್ನು ಕೊಲ್ಲಲು ಸಕ್ರಿಯವಾಗುತ್ತವೆ. ಪ್ರತಿಕಾಯಗಳ ಉತ್ಪಾದನೆ ಮತ್ತು ಸಿಡಿ 8 + ಕೊಲೆಗಾರ ಟಿ ಕೋಶಗಳ ಚಟುವಟಿಕೆಯನ್ನು ಸಿಡಿ4 + ಸಹಾಯಕ ಟಿ ಕೋಶದ ಉಪವಿಧಿಯಿಂದ ನಿಯಂತ್ರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸಿಡಿ 4 + ಟಿ ಕೋಶಗಳು ಈ ಕೋಶಗಳಿಗೆ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ಅಂಶಗಳ ಸಂಕೇತಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತವೆ ಅಥವಾ ಅದು ಅವುಗಳನ್ನು ವೃದ್ಧಿಸಲು ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಲು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ ಯಾ ಸಂಕೇತಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತವೆ,. ನೈಸರ್ಗಿಕ ಕೊಲೆಗಾರ (ಶತ್ರುನಾಶಕ) ಜೀವಕೋಶಗಳು, ಮ್ಯಾಕ್ರೋಫೇಜಸ್, ಸಿಡಿ 4 + ಟಿ ಕೋಶಗಳಿಂದ ತಯಾರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಮತ್ತು ಸ್ರವಿಸುವ ಈ ಬಹುಸಂಖ್ಯೆಯ ಇಂಟರ್ಲೂಕಿನ್ಗಳು ಅಥವಾ ಸೈಟೋಕಿನ್ಗಳು ಬಹುಮುಖ್ಯವಾಗಿವೆ.^[೨]

ಪ್ರಕೃತಿದತ್ತ ನಿರೋಧಶಕ್ತಿ

innate immune system
ನಮ್ಮ ದೇಶವನ್ನು ವಿದೇಶೀ ಧಾಳಿಕೋರರಿಂದ ರಕ್ಷಿಸಲು ನಾನಾ ಬಗೆಯ ಮಿಲಿಟರಿ ಪಡೆ, ಗೂಢಚಾರ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಇರುವಂತೆ, ನಮ್ಮ ದೇಹವನ್ನು, ಹೊರಗಿನಿಂದ ಧಾಳಿಮಾಡುವ, ದೇಹದೊಳಗೆ ಸೇರಿ ನಮ್ಮ ದೇಹದ ಜೀವಕೋಶಗಳನ್ನೂ ತಿಂದು ರಕ್ತವನ್ನೂ ಹೀರುವ ಅನೇಕ ಬಗೆಯ ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯಾಗಳು, ವೈರಸ್ಸುಗಳು ಕ್ರಿಮಿಗಳು, ಇವುಗಳಿಂದ ರಕ್ಷಿಸಲು ಪ್ರಕೃತಿಯು ನಮ್ಮ ದೇಹದೊಳಗೆ ಅತ್ಯತ್ತುಮ ಪರಸ್ಪರ ಹೊಂದಾಣಿಕೆಯಿಂದ ಕೆಲಸಮಾಡುವ ಅನೇಕ ಬಗೆಯ ರಕ್ಷಾಪಡೆಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಮಾಡಿದೆ. ಈ ದೇಹದೊಳಗಿನ ರಕ್ಷಣಾಕಾರ್ಯ ದೇಹದಲ್ಲಿ 24 ಗಂಟೆಯೂ, ನಾವು ನಿದ್ದೆ ಮಾಡುವಾಗಲೂ ನಡೆಯತ್ತಿರುತ್ತದೆ.
ಮಾನವ ದೇಹದಲ್ಲಿ ಹೇಗೆ ರಕ್ಷಣಾಪಡೆ ಇರುವುದೋ ಅದೇ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ಇರುವ ಎಲ್ಲಾ ಜೀವಿಗಳ ಒಡಲಿನಲ್ಲಿ ಅದರ ರಕ್ಷಣೆಗೆ ಒದೊಂದು ರಕ್ಷಣಾ ಪಡೆ ಇರುತ್ತದೆ.
ಈ ಬಗೆಯ ರಕ್ಷಣಾವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು, ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಎರಡು ಬಗೆಯಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಬಹುದು.
1. ಜನ್ಮದತ್ತ ರೋಗರಕ್ಷಣೆ
2. ಆರ್ಜಿತ ರೋಗ ರಕ್ಷಣೆ
ಜನ್ಮದತ್ತ ರೋಗ ರಕ್ಷಣೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಭೇದ ರೋಗ ರಕ್ಷಣೆ, ಜನಾಂಗ ರೋಗ ರಕ್ಷಣೆ, ವೈಯುಕ್ತಿಕ ರೋಗರಕ್ಷಣೆ ಎಂದು ಮೂರು ಬಗೆ. ನಮ್ಮ ಮಾನವ ಹೋಮೋಸೇಪಿಯನ್ಸ್ ಜನಾಂಗ ಪ್ರಭೇದಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವರು. ಹೋಮೋ ಎಂದರೆ ಮಾನವ, ಸೇಪಿಯನ್ಸ್ ಪ್ರಭೇದದ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಕೆಲವು ನಿರೋಧ ಶಕ್ತಿಯು ಹುಟ್ಟಿನಿಂದಲೇ ಬರುವುದು. ಈ ಬಗೆಯ ವಿಶಿಷ್ಟ ನಿರೋಧ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಪಕೃತಿಯು ಎಲ್ಲಾ ಬಗೆಯ ಪ್ರಾಂಇ ಪಕ್ಷಿ, ಸಸ್ಯಗಳಿಗೂ ನೀಡುವುದು. ಆದರೆ ಇದು ಶಾಶ್ವತ ಮತ್ತು ಪರಿಪೂರ್ಣ ಪ್ರತಿರೋಧ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲ. ಸದಾ ದೇಹದ ಮೇಲೆ ಆಕ್ರಮಣ ನೆಡೆಸುವ ಶತ್ರುಕಾಯಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ ಅವುಗಳನ್ನು ಆಗಿಂದಾಗ್ಯೆ ನಾಶಪಡಿಸುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆ. ಆಕ್ರಮಣ ಮಿತಿಮೀರಿದರೆ ಅವು ವಿಫಲವಾಗಬಹುದು.
ಮಾನವರಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಕಕೇಶಿಯನ್, ನೆಗ್ರಾಯಿಡ್, ಮಂಗೊಲಾಯಿಡ್, ಇತರೆ ಜನಾಂಗಗಳಿವೆ. ಈ ಜನಾಂಗಗಳಿಗೇ ಸೀಮಿತವಾದ ನಿರೋಧಶಕ್ತಿಯು ಪ್ರಕೃತಿದತ್ತವಾಗಿ ಬಂದಿರುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಕಕೇಶಿಯನ್ನರಿಗೆ ಕ್ಷಯರೋಗ ಕಡಿಮೆ, ಅದರೆ ನಿಗ್ರಾಯಿಡ್’ಗಳಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು.
ವೈಯುಕ್ತಿಕವಾಗಿ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರಿಗೂ ಜನ್ಮದತ್ತವಾಗಿ ಕೆಲವು ರೋಗಗಳಿಗೆ ನಿರೋದಶಕ್ತಿ ಇರುವುದು, ಅವರಿಗೆ ಕೆಲವು ಸೊಂಕುರೋಗಿಗಳ ಜೊತೆ ಇದ್ದರೂ ಆ ರೋಗ ಬರುವುದಿಲ್ಲ. ಅದು ವಯಸ್ಸು ಜೀವನ ಶೈಲಿಗೆ ಹೊಂದಿಕೊಂಡೂ ಇರಬಹುದು.

ಪ್ರಕೃತಿ ರೋಗನಿರೋಧಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಗರ್ಭಾವಸ್ಥೆಯಿಂದಲೇ ಒದಗಿಸುವುದು. ಗರ್ಭದಲ್ಲಿರುವ ಶಿಶುವಿಗೆ ಅದನ್ನು ಆವರಿಸಿರುವ ಮಾಸು ಚೀಲ ರೋಗ ಬರದಂತೆ ರಕ್ಷಣೆ ಒದಗಿಸುವುದು. ಅದೇ ರೀತಿ ಜನನಮವಾದ ನಂತರ ಮೊದಲ ಮೂರು ದಿನ ತಾಯಿಯ ಎದೆಹಾಲಿನಲ್ಲಿರುವ, ಹಳದಿವಸ್ತು, ಇಮೊನೊಗ್ಲಾಬ್ಯುಲಿನ್ಸ್ ಅಥವಾ ಕೊಲಸ್ಟ್ರಮ್ ಎಂಬ ರಸಾಯಿನಿಕಗಳು ನಿರೋಧ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಕೊಡುವುವು. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಉತ್ತಮ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಆಹಾರ ಹೆಚ್ಚಿನ ರೋಗನಿರೋದಶಕ್ತಿಯನ್ನು ನೀಡುವುದು.^[೩]^[೪]

ಆರ್ಜಿತ ರೋಗ ರಕ್ಷಣೆ

ಆರ್ಜಿತ ರೋಗ ರಕ್ಷಣೆಯು ಗಳಿಸಿದ್ದು, ಹೊಸದಾಗಿ ಪಡೆದಿದ್ದು. ಮಾನವನ ದೇಹದೊಳಗೆ ಆರೋಗ್ಯಕ್ಕೆ ಹಾನಿ ಮಾಡಲು ಪ್ರವೇಶಿಸುವ ನಾನಾ ಬಗೆಯ ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯಾಗಳು, ವೈರಸ್, ಪರಾಗಕಣಗಳು, ರಸಾಯನಿಕಗಳು, ವಿಷವಸ್ತುಗಳು ಇವುಗಳು ‘ಪರವಸ್ತುಗಳು’, ಇವುಗಳನ್ನು “ಪ್ರತಿಜನಕಗಳು” (ಆಂಟಿಜೆನ್) ಎಂದು ಕರೆಯುವರು. ಆರ್ಜಿತ ರೋಗ ರಕ್ಷಣೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರೂ ವಿಶೇಷ ರೋಗರಷ್ಷಣೆಯನ್ನು ಗಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ.
ಆರ್ಜಿತ ಪ್ರತಿರಕ್ಷಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು, ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ನಿರೋಧಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಂತೆ, ರೋಗಜನಕಗಳನ್ನು (ಪ್ಯತೊಜೆನ್ಸ್) ತೊಡೆದುಹಾಕುವುದು ಅಥವಾ ಅವುಗಳ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ತಡೆಯುವ ಹೆಚ್ಚು ವಿಶೇಷವಾದ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳಿಂದ ಸಂಯೋಜಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಒಟ್ಟಾರೆ ಪ್ರತಿರಕ್ಷಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಉಪವ್ಯವಸ್ಥೆಯಾಗಿದೆ. ಕಶೇರುಕಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಎರಡು ಪ್ರತಿರಕ್ಷಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಪ್ರಮುಖ ತಂತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು. (ಮತ್ತೊಂದು ಸಹಜ ರೋಗ ನಿರೋಧಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ. ಆರ್ಜಿತ ಪ್ರತಿರಕ್ಷೆ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ರೋಗಕಾರಕಕ್ಕೆ ಒಮ್ಮೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ತೋರಿದ ನಂತರ ರೋಗನಿರೋಧಕ ಸ್ಮರಣೆಯನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತದೆ. ಆ ರೋಗಕಾರಕದ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ಊ ಅದನ್ನು ಎದುರಿಸುವ ಕ್ರಮವನ್ನೂ ನೆನಪಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಲುತ್ತದೆ. ಮತ್ತು ಅದೇ ಬಗೆಯ ರೋಗಕಾರಕ ಮತ್ತೆ ದೇಹದೊಳಗೆ ಬಂದರೆ ಬಲವಾದ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆತೋರಿ ಅದನ್ನು ನಾಶಪಡಿಸುವುದು. ಈ ನೆನಪಿನ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ವ್ಯಾಕ್ಸಿನೇಷನ್ ಗೆ ಆಧಾರವಾಗಿದೆ.
ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಟೈಫಾಯಿಡ್ ರೋಗ ಒಮ್ಮೆ ಬಂದು ವಾಸಿಯಾದರೆ ಮತ್ತೆ ಬರದು. ಕಾರಣ ನಮ್ಮ ದೇಹದ ರಕ್ಷಾಪಡೆಯ ಬಿಳಿರಕ್ತಕಣಗಳು ಟೈಫಾಯಿಡ್ ರೋಗಕ್ರಿಮಿಗಳ ಪೂರ್ಣ ಚಹರೆಯನ್ನು ಜೀವಮಾನವಿಡಿ ನೆನಪಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಇತರೆ ರಕ್ಷಕ ಕಣಗಳಿಗೆ ವರ್ಗಾಯಿಸುತ್ತವೆ ಅವು ಮತ್ತೆ ದೇಹದೊಳಗೆ ಬಂದರೆ ಬಲವಾದ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆತೋರಿ ಅದನ್ನು ನಾಶಪಡಿಸುತ್ತವೆ. ಲಸಿಕೆ ಚುಚ್ಚು ಮದ್ದಿನಲ್ಲಿ (ವ್ಯಾಕ್ಸಿನೇಶನ್‍ನಲ್ಲಿ) ರೋಗಕಾರಕ ಕಣಗಲನ್ನು ಅತ್ಯಲ್ಪ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ರಕ್ತದಲ್ಲಿ ಬಿಟ್ಟಾಗ ನಮ್ಮದೇಹದ ರಕ್ಷಾಪಡೆಯ ಬಿಳಿಕಣಗಳು ಅವನ್ನು ನಾಶಪಡಿಸಿ ಅವುಗಳ ಚಹರೆಯನ್ನು ನೆನೆಪಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ನಂತರ ಅವು ಅದೇ ದೇಹವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದರೆ ತಕ್ಷಣ ಪ್ರಬಲ ಶಕ್ತಿಯಿಂದ ನಾಶಪರಿಸುವುವು.^[೬]

ದುಗ್ಧರಸ ವ್ಯವಸ್ಥೆ

ರೋಗ ರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ನಮ್ಮ ದೇಹದಲ್ಲಿಯೇ ಕೆಲವು ರಕ್ಷಣಾವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳಿವೆ. ಅದರಲ್ಲಿ ದುಗ್ಧರಸ ವ್ಯವಸ್ಥೆ (ಲಿಂಫ್ಯಾಟಿಕ್ ಸಿಸ್ಟಮ್) ಮುಖ್ಯವಾದುದು. ಇವುಳನ್ನು ದುಗ್ಧರಸ ಗ್ರಂಥಿಗಳು ಮತ್ತು ದೇಹದಲ್ಲಿ ಪಸರಿಸಿರುವ ದುಗ್ಧರಸ ನಾಳಗಳು ಎಂದು ವಿಂಗಡಿಸಬಹುದು. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರೀಯ ಅಂಗಗಗಳಾದ ಥೈಮಸ, ಹೊರವಲಯದ ದೇಹದಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಿಸಿರುವ ದುಗ್ಧರಸ ಅಂಗಗಳಾದ ಚಿಕ್ಕ ಚಿಕ್ಕ ದುಗ್ಧರಸ ಗಂಟುಗಳು (ಲಿಂಫ್ ನೋಡ್ಸ್), ಗುಲ್ಮ (ಸ್ಪ್ಲೀನ್ , ಕರುಳು ಸಂಬಂಧಿತ ದುಗ್ಧರಸ ಊತಕ (ಗಾಲ್ಫ್) ಸೇರಿವೆ. ದೇಹಕ್ಕೆ ಹಾನಿಮಾಡುವ, ನಮ್ಮ ದೇಹವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸುವ 'ಪ್ರತಿಜನಕ' (ಶತ್ರು ವಿಷಾಣು) ಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಕ ಪಡೆಯ ಕೋಶಗಳು ಗುರುತಿಸಬಲ್ಲವು. ಆ ‘ಪರವಸ್ತು'ಗಳ ಮೇಲೆ ಆಕ್ರಮಣ ಮಾಡಿ ನಾಶಪಡಿಸಬಲ್ಲವು. ಈ ಪರವಸ್ತುಗಳು ದೇಹ ಪ್ರವೇಶಿಸಿದಾಗ ನಮ್ಮದೇಹದ ರಕ್ಷಕಪಡೆ ಜಾಗ್ರತಗೊಳ್ಳವುದು. 'ಪರವಸ್ತು' (ಆಂಟಿಜೆನ್) ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವ ರೋಗಕಾರಕ ವಿಷಾಣುಗಳು ದೇಹ ಪ್ರವೇಶಿಸಿದಾಗ ದೇಹದಲ್ಲಿರುವ ಈ ಮಿಲಿಟರಿ ಪಡೆಯು ಜಾಗ್ರತಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಸಕ್ರಿಯವಾಗುತ್ತವೆ.
ಮೂರು ವಿಶಾಲ ವರ್ಗಗಳ ಪ್ರತಿರಕ್ಷಣಾ ಜೀವಕೋಶಗಳು ಗ್ರ್ಯಾನುಲೋಸೈಟ್ಗಳು, ಮೊನೊಸೈಟ್ / ಮ್ಯಾಕ್ರೊಫೇಜಸ್ ಮತ್ತು ಲಿಂಫೋಸೈಟ್ಸ್. ಗ್ರ್ಯಾನ್ಯುಲೋಸೈಟ್ಗಳು ರಕ್ತದಲ್ಲಿನ ಹಲವು ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯಸ್ ಹೊಂದಿರುವ ಕೋಶಗಳಾಗಿವೆ. ದೇಹವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸುವ ಪ್ರತಿಜನಕಗಳನ್ನು, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಪ್ರತಿಜನಕಗಳು ಇಮ್ಯುನೊಗ್ಲಾಬ್ಯುಲಿನ್ ಅಥವಾ ಪೂರಕ ಪ್ರೋಟೀನ್ಗಳಿಂದ ಲೇಪನ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಾಗ, ಫ್ಯಾಗೊಸೈಟೈಜ್ ಗಳು (ಇನ್ಜೆಸ್ಟ್ /ನುಂಗುತ್ತವೆ ) ಪ್ರತಿಜನಕಗಳನ್ನು ನುಂಗುತ್ತವೆ. ಒಮ್ಮೆ ನುಂಗಿದರೆ, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಪ್ರತಿಜನಕಗಳು ನಾಶವಾಗುತ್ತವೆ. ಗ್ರ್ಯಾನುಲೋಸೈಟ್ಗಳಲ್ಲಿರುವ ಪ್ರಬಲವಾದ ಕಿಣ್ವಗಳಿಂದ ಅವು ನಾಶವಾಗುತ್ತವೆ.^[೫]

ದುಗ್ಧರಸ ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಕೋಶಕಣದ ಕಾರ್ಯ

ಕೇಂದ್ರೀಯ ಮತ್ತು ಹೊರ ದುಗ್ಧರಸ ಅಂಗಗಳು (ಜೀವಕೋಶಗಳು) ಪರಸ್ಪರ ಸಂಪರ್ಕದಲ್ಲಿರುತ್ತವೆ. ಅವು ಬುದ್ಧಿಶಕ್ತಿಯುಳ್ಳವು ಅತಿನೆನಪಿನ ಶಕ್ತಿಯುಳ್ಳವು. ಇವರಡರ ನಡುವೆ ಪರಸ್ಪರ ರಕ್ಷಣಾ ವಿಷಯ ವಿಚಾರಗಳ ವಿನಿಮಯ ಸತತವಾಗಿ ನಡೆಯತ್ತಿರುತ್ತವೆ. ಕೇಂದ್ರೀಯ ದುಗ್ಧರಸ ಅಂಗಗಳು “ದುಗ್ಧರಸ ಕಣ”ಗಳನ್ನು ಅಥವಾ ‘ಹಾಲುರಸ ಕಣ’ಗಳನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತವೆ. ಇವು ‘ರಕ್ಷಕಕಣ’ಗಳು. ಇವು ದುಗ್ಧರಸದಲ್ಲಿ ತೇಲುತ್ತಾ ಹೊರವಲಯದಲ್ಲಿರುವ ದುಗ್ಧರಸ ಅಂಗಗಳಲ್ಲಿ ಸೇರುತ್ತವೆ. ಇವು ದೇಹದ ಶತ್ರು ಜೀವಕೋಶಗಳನ್ನು ನಾಶಮಾಡಬಲ್ಲ;ವು. ಈ ಕಣಗಳು ಸ್ವಯಂ ವಿಭಜನೆಗೊಳ್ಳವ ಸಾಮಥ್ರ್ಯಹೊಂದಿವೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಇವು ತಮ್ಮ ಸಂಖ್ಯಾಬಲವನ್ನು ಅಗತ್ಯಕ್ಕೆ ತಕ್ಕಂತೆ ದುಪ್ಪಟ್ಟು ಮುಪ್ಪಟ್ಟು ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಪ್ರತಿಜನಕಗಳ (ಶತ್ರು ಕೋಶಗಳ) ಮೇಲೆ ದಾಳಿಯನ್ನು ನಡೆಸಬಲ್ಲವು. ಹಕ್ಕಿಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ಯಾಬ್ರಿಕಸ್ ಚೀಲವಿದೆ, ಮಾನವರಲ್ಲಿ ಕರುಳು ಸಂಬಂಧಿತ ಕರುಳು ಊತಕ, ಆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವುದು (ಗಾಲ್ಫ್ =ಗಟ್ ಅಸೋಚಿಯೇಟೆಡ್ ಲಿಂಫಾಯ್ಡ್ ಟಿಸ್ಯೂ) . ಇದರ ಜೊತೆ, ಗಂಟಲಿನಲ್ಲಿರುವ ಗಲಗ್ರಂಥಿಗಳು (ಟಾನ್ಸಿಲ್ಸ್), ಕರುಳಿನಲ್ಲಿರುವ ಪೇಯರನ ಪದರು (ಪೇಯರ್ಸ್ ಪ್ಯಾಚಸ್), ಸಣ್ಣಕರುಳಿನಲ್ಲಿರುವ ಬಿಡಿಕೋಶಗಳು, ದೊಡ್ಡಕರುಳಿನ ಹುಸಿಕರುಳು (ಅಪೆಂಡಿಕ್ಸ್) ಮುಂತಾದ ದುಗ್ಧರಸ ಪೂರಕ ಅಂಗಗಳಿವೆ.^[೬]

ಐಸಿನೊಫಿಲಿಕ್ ಗ್ರಾನುಲೋಸೈಟ್

ಐಸಿನೊಫಿಲಿಕ್ ಗ್ರಾನುಲೋಸೈಟ್. ಗ್ರ್ಯಾನ್ಯುಲೋಸೈಟ್ಗಳು ತಮ್ಮ ಸೈಟೊಪ್ಲಾಸಂನಲ್ಲಿ ಗ್ರ್ಯಾನುಲ್ಗಳ ಉಪಸ್ಥಿತಿಯುಳ್ಳ ಬಿಳಿ ರಕ್ತ ಕಣಗಳ ಒಂದು ವರ್ಗ. ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯಸ್ನ ವಿವಿಧ ಆಕಾರಗಳ ಕಾರಣದಿಂದ ಅವುಗಳನ್ನು ಪಾಲಿಮಾರ್ಫೋನ್ಯೂಕ್ಲಿಯರ್ ಲ್ಯುಕೋಸೈಟ್ಸ್ (PMN, PML, ಅಥವಾ PMNL) ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.

ಕಾಂಡಕೋಶ (ಸ್ಟೆಮ್ ಸೆಲ್)

ಮೂಳೆಯೊಳಗಿನ ಮಜ್ಜೆಯಲ್ಲಿ ಜೀವಕೋಶಗಳ ಸರಳೀಕೃತ ವಿವರಣೆ

ಅಸ್ಥಿಮಜ್ಜೆಯು ಎಲುಬುಗಳ ಒಳಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಮೆದುವಾದ ಅಂಗಾಂಶ. ಇದು ಮಾನವ ದೇಹದ ತೂಕದ ಶೇ. 4 ರಷ್ಟು ಇರುವುದು. ಮಾನವರಲ್ಲಿ, ಕೆಂಪು ರಕ್ತ ಕಣಗಳನ್ನು ಹೆಮೋಟೋಪೊಯಿಸಿಸ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಉದ್ದ ಮೂಳೆಗಳ ತಲೆಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಅಸ್ಥಿ ಮಜ್ಜೆಯ ಕಣಗಳಿಂದ ಉತ್ಪತ್ತಿ ಯಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಅಸ್ಥಿ ಮಜ್ಜೆಯು ದುಗ್ಧನಾಳದ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಕೂಡ ಪ್ರಮುಖ ಅಂಶವಾಗಿದೆ, ಇದು ದೇಹದ ಪ್ರತಿರಕ್ಷಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುವ ದುಗ್ಧಕೋಶಗಳನ್ನು ಉತ್ಪತ್ತಿ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಅಸ್ಥಿಮಜ್ಜೆ ಉತ್ಪತ್ತಿಮಾಡುವ 5000 ಜೀವಕೋಶಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಕೋಶ ಕಾಂಡ ಕೋಶವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಕಾಂಡ ಕೋಶವು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಎರಡು ಕೆಲಸವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಒಂದು, ಕಾಂಡ ಕೋಶವು ತನ್ನ ಹಾಗೆ ಇರುವ ಇತರೆ ಕಾಂಡಕೋಶಗಳಿಗೆ ಜನ್ಮ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಎರಡನೆಯದು ಹಲವು ಬಗೆಯ ಜೀವಕೋಶಗಳಿಗೆ ಜನ್ಮ ನೀಡುವುದು. ಇದು ‘ಬಹು ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ರಕ್ತಕಣೋತ್ಪಾದಕ ಜೀವಕೋಶ’ (ಮಲ್ಟಿಪೊಟೆನ್ಶಿಯಲ್ ಹೀಮೋಪಾಯಿಟಕ್ ಸೆಲ್ಸ್) ಗಳನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತದೆ. ಹಾಗೆಯೇ ಈ ಬಹು ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ದುಗ್ಧಕಣೋತ್ಪಾದಕ ಜೀವಕೋಶವು ವಿವಿಧ ರೀತಿಯ ದುಗ್ಧರಸಕಣಗಳನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತದೆ.^[೭]

ಬಿಳಿ ರಕ್ತ ಕಣಗಳು

ಬಿಳಿ ರಕ್ತ ಕಣಗಳು (ಡಬ್ಲ್ಯೂಬಿಸಿಗಳು) ಲ್ಯುಕೋಸೈಟ್ಸ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತವೆ, ಇವು ಪ್ರಮುಖ ಪ್ರತಿರಕ್ಷಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಕೋಶಗಳು, ಇದು ದೇಹವನ್ನು ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕ ಕಾಯಿಲೆ ಮತ್ತು ವಿದೇಶಿ ಆಕ್ರಮಣಕಾರರ ವಿರುದ್ಧ ರಕ್ಷಿಸುತ್ತದೆ. ಎಲ್ಲಾ ಬಿಳಿ ರಕ್ತ ಕಣಗಳನ್ನು ಹೆಮೋಟೊಪೊಯಟಿಕ್ ಕಾಂಡಕೋಶಗಳೆಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಮೂಳೆ ಮಜ್ಜೆಯಲ್ಲಿ (ಅಸ್ಥಿಮಜ್ಜೆ) ಮಲ್ಟಿಪಾಂಟ್ ಸೆಲ್ಗಳಿಂದ ಉತ್ಪತ್ತಿ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ರಕ್ತ ಮತ್ತು ದುಗ್ಧರಸ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ದೇಹದಾದ್ಯಂತ ಲ್ಯುಕೋಸೈಟ್ಗಳು (ಬಿಳಿ ರಕ್ತ ಕಣಗಳು) ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ.^[೮]
ಎಲ್ಲಾ ಬಿಳಿ ರಕ್ತ ಕಣಗಳು ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯಸ್ಗಳನ್ನು (ಕೋಶ ಕೇಂದ್ರ) ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ, ಅದ್ದರಿಂದ ಇವು ಇತರ ರಕ್ತ ಕಣಗಳಿಂದ - ಕೆಂಪು ರಕ್ತ ಕಣಗಳು (ಆರ್ಬಿಸಿಗಳು) ಮತ್ತು ಪ್ಲೇಟ್ಲೆಟ್ಗಳಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾದವು. ಬಿಳಿ ರಕ್ತ ಕಣಗಳ ವಿಧಗಳನ್ನು ಪ್ರಮಾಣಿತ ವಿಧಾನಗಳಲ್ಲಿ (ಗುಣಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ) ವಿಂಗಡಿಸಬಹುದು. ಅವು ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ಎರಡು ವರ್ಗಗಳ ಜೋಡಿಯು. ಅವುಗಳ ರಚನೆ ಅನುಸರಿಸಿ, (ಗ್ರಾನುಲೋಸೈಟ್ಗಳು ಅಥವಾ ಅಗ್ರಾನ್ಯೂಲೋಸೈಟ್ಸ್) ಅಥವಾ ಸೆಲ್ ಡಿವಿಷನ್ ವಂಶಾವಳಿ ಅನುಸರಿಸಿ; ಅಂದರೆ ಅವು ಅಸ್ಥಿಮಜ್ಜೆಯ ಜೀವಕೋಶಗಳು (ಮೈಲಾಯ್ಡ್ ಕೋಶಗಳು) ಅಥವಾ ದುಗ್ಧರಸ (ಲಿಂಫಾಯಿಡ್) ಕೋಶಗಳು, ಈ ವಿಧದ ಮೂಲಕ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. ಈ ವಿಶಾಲ ವಿಭಾಗಗಳನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಎಂದರೆ, ಐದು ಮುಖ್ಯ ವಿಧಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಬಹುದು: ನ್ಯೂಟ್ರೋಫಿಲ್ಗಳು, ಇಯೋಸಿನೊಫಿಲ್ಗಳು, ಬಾಸೊಫಿಲ್ಗಳು, ಲಿಂಫೋಸೈಟ್ಸ್ ಮತ್ತು ಮೊನೊಸೈಟ್ಸ್. ಈ ವಿಧಗಳನ್ನು ಅವುಗಳ ದೈಹಿಕ ಮತ್ತು ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಲಾಗಿದೆ. ಮೊನೊಸೈಟ್ಗಳು ಮತ್ತು ನ್ಯೂಟ್ರೋಫಿಲ್ಗಳು ಫ್ಯಾಗೊಸೈಟಿಕ್. ಹೆಚ್ಚಿನ ಉಪವಿಭಾಗಗಳನ್ನು ವರ್ಗೀಕರಿಸಬಹುದು; ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ದುಗ್ಧಕೋಶಗಳಲ್ಲಿ, ಬಿ ಜೀವಕೋಶಗಳು, ಟಿ ಜೀವಕೋಶಗಳು, ಮತ್ತು ಎನ್,ಕೆ. ಜೀವಕೋಶಗಳು ಹೀಗೆ ವಿಂಗಡಣೆಮಾಡಲಾಗುವುದು.
ರಕ್ತದಲ್ಲಿನ ಲ್ಯುಕೋಸೈಟ್ಗಳ (ಬಿಳಿ ರಕ್ತ ಕಣಗಳು) ಸಂಖ್ಯೆಯ ಪ್ರಮಾಣ (ಹೆಚ್ಚು ಅಥವಾ ಕಡಿಮೆ -ಅನೇಕವೇಳೆ) ರೋಗದ ಸೂಚಕವಾಗಿದೆ, ಹೀಗಾಗಿ ಡಬ್ಲ್ಯುಬಿಸಿ (ಬಿಳಿ ರಕ್ತ ಕಣಗಳು WBC ) ಎಣಿಕೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ರಕ್ತದ ಎಣಿಕೆಯ (ಬ್ಲಡ್ ಕೌಂಟ್) ಪ್ರಮುಖ ಉಪವಿಭಾಗವಾಗಿದೆ.
ಡಬ್ಲ್ಯುಬಿಸಿ (ಬಿಳಿ ರಕ್ತ ಕಣಗಳ) ಆರೋಗ್ಯವಂತ ವಯಸ್ಕರಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು ರಕ್ತದ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 1% ನಷ್ಟಿರುತ್ತದೆ, ಆರ್ಬಿಸಿ ಯು (ಕೆಂಪು ರಕ್ತಕಣ - RBC) 40% ರಿಂದ 45% ರಷ್ಟಿದ್ದು ,ಅವು ಗಣನೀಯ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಕಡಿಮೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ರಕ್ತದಲ್ಲಿ ಈ 1% ಬಿಳಿ ರಕ್ತ ಕಣಗಳ ಏರು ಪೇರು ಆರೋಗ್ಯದ ದೊಡ್ಡ ವ್ಯತ್ಯಾಸವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ,^[೯]

ದುಗ್ಧರಸಕಣದ ತರಬೇತಿ

ಅಸ್ತಿಮಜ್ಜೆಯಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿದ ದೇಹದ ರಕ್ಣಾಪಡೆಯ ಸೈನಿಕರಾದ ದುಗ್ಧರಸ ಕಣಗಳು ತರಬೇತಿ ಇಲ್ಲದವು , ರಕ್ತಪ್ರವಾಹದ ಮೂಲಕ ದೇಹದ ಹೊರ ಅಂಗಗಳಲ್ಲಿ ಇರುವ ಗಾಲ್ಟ್ (ಗಟ್ ಅಸೊಸಿಯೇಟೆಡ್ ಲಿಂಪಾಯ್ಡ್ ಟಿಸ್ಯೂ) ಅಂಗಗಳಿಗೆ ಬರುತ್ತವೆ. ಗಾಲ್ಟ ಅಂಗಗಳು ಈ ರಕ್ಷಕಕಣಗಳಿಗೆ ತರಬೇತಿ ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣ ನೀಡುವ ಕಾಲೇಜು. ಅಲ್ಲಿಯ ಶಿಕ್ಷಣವು ನಾನಾ ಬಗೆಯ ಶತ್ರು ಜೀವಕೋಶಗಳನ್ನು (ಪ್ರತಿಜನಕ) ಗುರುತಿಸಿ ಅವನ್ನು ನಾಶಮಾಡಲು ಅಗತ್ಯ ಶಸ್ತ್ರ ತಯಾರಿ ಮತ್ತು ಅದರ ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ಕಲಿಯುವುದು. ಈ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಪಡೆದ ದುಗ್ಧರಸ ಕಣಗಳನ್ನು ಬಿ ಕಣಗಳೆಂದು ಕರೆಯುವರು. {ಇಲ್ಲಿ ಬಿ ಎಂದರೆ ಪ್ಯಾಬ್ರಿಕಸ್ ಚೀಲದಲ್ಲಿ -ಮಾನವನಲ್ಲಿ ಗಾಲ್ಟ್‍ನಲ್ಲಿ ತರಬೇತಿ ಪಡೆದವು}

ಥೈಮಸ್ ಗ್ರಂಥಿಯೂ ತರಬೇತಿ ಕಾಲೇಜು

ಥೈಮಸ್ ಗ್ರಂಥಿಯು ಎದೆಯ ಎದುರುಎಲುಬಿನ (ಸ್ಟರ್ನಮ್) ಹಿಂದುಗಡೆ ಇದೆ. ತೈಮಸ್ ನಲ್ಲಿ ಎರಡು ಹಾಲೆಗಳಿವೆ. ಇದು ನಿರ್ನಾಲಗ್ರಂಥಿಯಂತೆ ಹಾಗೂ ದುಗ್ಧರಸಗ್ರಂತಿಯಂತೆಯೂ ಕೆಲಸ ಮಾಉವ ಮಿಶ್ರಾಂಗ. ಇದು ಮೂರು ತಿಂಗಳ ಗರ್ಭದ ಶಿಶುವಿನಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡು ಬೆಳೆದು ವಯಸ್ಸಾದಂತೆ ಕ್ಷೀಣವಾಗುವುದು. ರಕ್ತಪ್ರವಾಹದಲ್ಲಿ ಬರುವ ಹಾಲುರಸ ಕಣಗಳು ಇಲ್ಲಿ ಶತ್ರುಕಣಗಳನ್ನು ನಾಶಮಾಡಲು “ತರಬೇತಿ” ಪಡಯುತ್ತವೆ. ಹೀಗೆ ತರಬೇತಿ ಪಡೆದ ಕಣಗಳೇ ಟಿ ದುಗ್ಧರಸಕಣಗಳು (ಹಾಲುರಸಕಣಗಳು). ಇಲ್ಲಿ ತರಬೇತಿ ಪಡೆದ ಈ ಟಿ.ಕಣಗಳು ದೇಹದ ಹೊರಂಗಗಳಿಗೆ ಹಾಲ್ರಸದಲ್ಲಿ ತೇಲುತ್ತಾ ಹೋಗುವುವು. ಇವು ಹೊರ ಹಾಲ್ರಸ ಅಂಗಗಳಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟಾಗುತ್ತವೆ. ಇವೆಲ್ಲಾ ತರಬೇತಿ ಪಡೆದ ಸೈನಿಕ ಕಣಗಳು. ಪ್ರತಿಜನಕಗಳನ್ನು (ಶತ್ರುಕನ-ಕೋಶಗಳನ್ನು) ಗುರುತಿಸಿ ನಿರ್ನಾಮ ಮಾಡಬಲ್ಲ ಶಕ್ತಿಯುಳ್ಳವು.
ಸಂದೇಶ ರವಾನೆ: ಥೈಮಸ್ ಗ್ರಂಥಿಯು ‘ಥೈಮೊಸಿನ್’ ಎನ್ನುವ ಹಾರ್ಮೋನನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಹಾರ್ಮೋನು (ಗ್ರಂಥಿದ್ರವ) ರಕ್ತ ಪ್ರವಾಹದ ಮೂಲಕ ಹೊರ-ಹಾಲ್ರಸ ಅಂಗಗಳಿಗೆ ಹೋಗುವುದು. ಈ ಅಂಗಗಲಲ್ಲಿ ಜಮಾವಣೆಯಾಗಿರುವ ಟಿ-ಕಣಗಳಿಗೆ ಅಪಾಯದ , ಶತ್ರುಗಳ ಮಹಿತಿ ನೀಡುವುದು. ಅವುಗಳ ತರಬೇತಿಯಲ್ಲಿ ಕೊರತೆ ಇದ್ದಲ್ಲಿ ಟಿ-ಕಣಗಳಿಗೆ ಶತ್ರುನಾಸಕ ದೂರಶಿಕ್ಷಣ ಕೊಡಬಲ್ಲವು. ಓ-ಕಣಗಳ ಶಕ್ತಿ ಕಡಿಮೆ ಇದ್ದಲ್ಲಿ ಅವುಗಳ ಪುನರುತ್ಪಾದನೆ ಹಾಗೂ ಸಂಖ್ಯಾ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೂ ಆಣತಿ ನೀಡುವುದು. ಈ ಥೈಮಸ್ ಗ್ರಂಥಿಯು ಸೂಪೆರಸ್ಪೆಶಲೈಜೇಶನ್ (ವಿಶಿಷ್ಠ ಉನ್ನತ ಶಿಖ್ಣ) ವನ್ನೂ ನೀಡುವುದು.

ರಕ್ಷಾಪಡೆಯ ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ಪರಿಚಯ

1) ಸಹಾಯಕ ಟಿ-ಕಣ: ಇವು ನಮ್ಮ ಶರೀರ ಪ್ರವೇಶಿಸಿದ ವಿವಿಧ ಹೊರ ಜೀವಕೋಶಗಲನ್ನು ಪತ್ತೆ ಹಚ್ಚುವ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವುದು. ಹೀಗೆ ಶತ್ರುಕಣಗಲನ್ನು ಪತ್ತೆಹಚ್ಚುವ ಕೆಲಸ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಹಾಲ್ರಸಕಣಗಳು
2) ಹಂತಕ ಟಿ-ಕಣ : (ಟಿ/ಸಿ- ಟಿಸೈಟೊಟಾಕ್ಸಿಕ್ ಸೆಲ್ಸ್), ಇವು ಶರೀರದಲ್ಲಿರುವ ಆತ್ಮಹತ್ಯಾದಳದ ಗುಂಪಿನ ವಿಶೇಷ ಹಾಲ್ರಸ ಕಣಗಳು. ಇವು ತಮ್ಮೊಲಗೆ ರಸಾಯನಿಕ ಬಾಂಬುಗಲನ್ನು ಕಟ್ಟಿಕೊಂಡು ಹೊರಡುತ್ತವೆ. ಶತ್ರುವನ್ನು (ಪ್ರತಿಜನಕ) ಕಂಡಕೂಡಲೇ ಆ ಶತ್ರುವನ್ನು ಅಪ್ಪಿ ತನ್ನನ್ನೂ ಅದನ್ನೂ ಒಟ್ಟಿಗೆಸ್ಪೋಟಿಸಿಕೊಂಡು ಶತ್ರುವನ್ನು ಸಾಯಿಸುತ್ತದೆ.

ಮಾನವ ಕ್ರೊಮೊಸೊಮ್ ೬ (Human male karyotpe high resolution - Chromosome 6 cropped)

3) ನಿಗ್ರಹ ಟಿ-ಕಣ : (ಟಿ/ಎಸ್ = ಟಿ -ಸಪ್ರೆಸ್ಸಾರ್ ಸೆಲ್ಸ್) ಇವು ಮಿಲಿಟರಿ ಪಡೆಯ ಸಮರ ಉಸ್ತುವಾರಿ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುವ ‘ಹಿರಿಯ ಕಣಗಳು’. ಇವು ಪ್ರತಿಜನಕಗಳ (ಶತ್ರು ಕಣ ಕೋಶಗಳ) ಸಂಖ್ಯಾ ಪ್ರಮಾಣಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಇತರೆ ಟಿ-ಸಹಾಯಕ ಮತ್ತು ಟಿ-ಹಂತಕ ಕಣಗಳಿಗೆ ಸೂಕ್ತ ಶತ್ರುಕನಗಳನ್ನು ನಾಶಮಾಡಲು. ಅಗತ್ಯ, ನಿಯಂತ್ರಣ, ನಿರ್ದೇಶನಗಳನ್ನು ನೀಡುವುದು.

ಶತ್ರುಗಳ ಚಹರೆ ಗುರುತಿಸುವ ಕ್ರಮ

ಮಾನವಶರೀರದ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಜೀವಕೋಶದ ಬೀಜದಲ್ಲಿ ತಂದೆ ಮತ್ತು ತಾಯಿಯಿಂದ ಬಂದ 23 ಜೊತೆ ವಂಶವಾಹಿ ಕ್ರೋಮ್ರೋಸೋಮ್ಗಳಿವೆ (ಡಿ.ಎನ್.ಎ) ಅದರಲ್ಲಿ ಆರನೆಯ ಕ್ರೋಮೋಸೋಮು ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬನ ಚಹರೆ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ನೀಡುವುದು. ಈ ಆರನೆಯ ಕ್ರೋಮೋಜೋಮು ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬನ ಚಹರೆಯನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸುವುದು. ಪ್ತಿ ಗೀವಕಣದ ಮೇಲೆ ತೋರುವ ಈ ಚಹರೆ ಗುರುತನ್ನು ‘ಎಚ್.ಎಲ್.ಎ ಎಂದು ಕರೆಯುವರು (ಹ್ಯೂಮನ್ ಲ್ಯೂಕೊಸೈಟ್ ಆಂಟಿಜೆನ್ - ಮಾನವ ಬಿಳಿಕಣ ಪ್ರತಿಜನಕ). ಈ ಆರನೆಯ ಕ್ರೋಮೋಜೋಮಿನ ಮೇಲಿರುವ ಏಳು ವಂಶವಾಹಿಗಳು (ಜೀನ್‍ಗಳು) ಅದರ ಅನೇಕ ಉಪವಾಹಕಗಳ ಲಕ್ಷಣಗಳು ಆಯಾ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಮಾತ್ರಾ ಸೀಮಿತ. ಇನ್ನಬ್ಬರಲ್ಲಿ ಅವು ಕಂಡುಬರದು.
ಪತ್ತೆಗಾಗಿ ಗಸ್ತು: ಬೃಹದೇಕ ಕಣಗಳು ಅಥವಾ ಬರಹತ್ ಭಕ್ಷಕ ಕಣಗಳು (ಬಿಳಿ ರಕ್ತಕಣ) ತನ್ನಲ್ಲಿರುವ ಅದರ (ಎಚ್.ಎಲ್.ಎ) ವಿವರವನ್ನು ಕರಾರುವಾಕ್ಕಾಗಿ ನೆನಪಿಟ್ಟುಕೊಂಡಿರುತ್ತವೆ. ಈ ಬಿಳಿಕಣಗಳು ರಕ್ತ ಪ್ರವಾಹದಲ್ಲೂ ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ದಾಟಿ ಶರೀರದ ಎಲ್ಲಾ ಅಂಗಗಳಿಗೂ ಪ್ರವೇಶಮಾಡಬಲ್ಲದು. ಶತ್ರುಗಳ (ಬೇರೆಎಚ್.ಎಲ್.ಎ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯಾ, ವೈರಸ್, ಶಿಲೀಂದ್ರ ಇತ್ಯಾದೀ) ಪತ್ತೆಗಾಗಿ ಸದಾ ಗಸ್ತು ಹೊಡೆಯುವುದು. ಇವು ತಮ್ಮ ಎದುರಿಗೆ ಬಂದ ಎಲ್ಲಾ ಜೀವಕಣಗಳನ್ನೂ ತನ್ನ ಹುಸಿಬಾಉಗಲಿಂದ ತಬ್ಬಿ ಕ್ಷಣಾರ್ಧದಲ್ಲಿ ತನ್ನದೇಹದ ಚಹರೆಗೆ ಹೊಂದುವುದೋ ಇಲ್ಲವೋ ನೋಡುವುದು. ಎಚ್.ಎಲ್.ಎ. ಚಹರೆ ತನ್ನ ದೇಹದ್ದೇ ಆದರೆ ಬಿಡುವುದು. ಅದರ ಚಹರೆ ಬೇರೆಯದಲ್ಲಿ ಬಂಧಿಸುವುದು. (ಅದನ್ನು ಸಕಾಲದಲ್ಲಿ ನಾಶಮಾಡುವುದು). ಅಲ್ಲದೆ ಸಂದೇಶವಾಹಕಗಳ ಮೂಲಕ ಇತರೆ ಕಾವಲು ಭಟರಿಗೆ (ಟಿ – ಕಣಗಳಿಗೆ) ಎಚ್ಚರಿಕೆ ಸಂದೇಶ ಕಳಿಸುವುದು. ನಾನಾ ಬಗೆಯ ಟಿ-ಕಣಗಳು ಆ ಪರವಸ್ತು ಅಥವಾ ಶತ್ರು ಪ್ರತಿಜನಕದ ಚಹರೆಯನ್ನು ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಪರಶೀಲಿಸುವುದು, ಜೊತೆಗೆ ಮೋಸಹೋಗದಿರಲು ತನಗೆ ಸೂಚಿಸಿದ ಬೃಹತ್ ಭಕ್ಷಕ ಬಿಳಿಕಣದ ಚಹರೆಯನ್ನೂ ಪರಿಶೀಲಿಸುವುದು.

ಪ್ರತಿಜನಕದ ನಾಶ

ಶತ್ರು ಪ್ರತಿಜನಕದ ಚಹರೆಯನ್ನು ಪರಶೀಲಿಸಿದ ನಂತರ ಶತ್ರು ಕಣವೆಂದು ( ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಂಡ ಚುರುಕು ಟಿ-ಸಹಾಯಕ ಕಣ ಇತರೆ ಸಹಾಯಕ ಟಿ-ಕಣಗಳಿಗೆ ಶತ್ರು ಆಗಮನವನ್ನೂ, ಅದರ ಚಹರೆಯನ್ನೂ ಅದು ಇರುವ ಸ್ಥಳವನ್ನೂ ತನ್ನಲ್ಲಿರುವ ವಿಶಿಷ್ಟ ರಸಾಯನಿಕ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಸಂದೇಶ ರವಾನಿಸುತ್ತದೆ. ತಕ್ಷಣವೇ ಬೃಹದ್ ಭಕ್ಷಕ ಕಣಗಳೂ ಟಿ-ಹಂತಕ ಕಣಗಳೂ ಅಲ್ಲಿಗೆ ಧಾವಿಸಿ ಶತ್ರುಕಣಗಳನ್ನು ನಾಶಪಡಿಸಲು ತೊಡಗುತ್ತವೆ. ಶತ್ರು ಜೀವಕಣಗಳೂ ಬೇಗ ಬೇಗ ವೃದ್ಧಿಹೊಂದಬಲ್ಲವು. ಅದಕ್ಕೆ ಸರಿಯಾಗಿ ಕಾವಲು ಪಡೆಯ ಬೃಹದ್ ಕಣಗಳೂ ಟಿ-ಕಣಗಳೂ ತಮ್ಮ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿಕೊಂಡು ಪ್ರತಿಜನಕಗಳನ್ನು ಅಪ್ಪಿಕೊಂಡು ನಾಶಪಡಿಸುವುವು. ಈ ಬಗೆಯ ದೇಹದ ಆಂತರಿಕ ರಕ್ಷಣೆಯನ್ನು ‘ಕೋಶೀಯ ರಕ್ಷಣೆ’ (ಸೆಲ್ ಮೀಡಿಯೇಟೆಡ್ ಇಮ್ಯೂನಿಟಿ) ಎನ್ನುವರು.[೬]

ಪ್ರತಿಕಾಯಗಳು

Antibody : ಮೇಲಿನದು ಶತ್ರುಕೋಶವಾದ ಪ್ರತಿಜನಕ, ಕೆಳಗಿನ "Y" ಆಕಾರದ ಪ್ರತಿಕಾಯ ಪ್ರತಿಜನಕದ ಮೂತಿಯನ್ನು ತನ್ನ ಬಾಯಲ್ಲಿ - ಅದನ್ನು ನಿಶ್ಕ್ರಿಯಗೋಳಿಸಲು ಹಿಡಯುವ ಕ್ರಮ.

ವ್ಯಾಖ್ಯೆ: ಪ್ರತಿಕಾಯವು (ಎಬಿ-Ab)) ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಪ್ಲಾಸ್ಮಾ ಕೋಶಗಳಿಂದ ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾದ ದೊಡ್ಡದಾದ, ಯು-ಆಕಾರದ ಪ್ರೋಟೀನ್. ಇದನ್ನು ಇಮ್ಯುನೊಗ್ಲಾಬ್ಯುಲಿನ್ ((Ig) ಎಂದೂ ಕರೆಯುವರು. ಅದು ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯಾ ಮತ್ತು ವೈರಸ್ಗಳಂತಹ ರೋಗಕಾರಕಗಳನ್ನು ತಟಸ್ಥಗೊಳಿಸಲು ಪ್ರತಿರಕ್ಷಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಾಗಿ ಬಳಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿಕಾಯವು ಫ್ಯಾಬ್ನ ವೇರಿಯಬಲ್ ಪ್ರದೇಶದ ಮೂಲಕ 'ಪ್ರತಿಜನಕ' ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಹಾನಿಕಾರಕ ಏಜೆಂಟ್‍ನ ವಿಶಿಷ್ಟ ಅಣುವನ್ನು ಗುರುತಿಸುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿಕಾಯದ "Y" ಯ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ತುದಿಯು ಒಂದು 'ಪ್ರತಿಜನಕದ' ಮೇಲೆ ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಒಂದು ಬೀಗದ ಕೀಲಿಗೆ ಹೋಲುತ್ತದೆ(ಎಪಿಟೋಪ್). ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾದ ಪ್ಯಾರಾಟೋಪ್ ಎಂಬ ಪ್ರತಿಜನಕದ ತುದಿ(ಒಂದು ಬೀಗದ ತೂತಿಗೆ ಸದೃಶವಾಗಿದೆ) ಹೊಂದಿದ್ದು, ಈ ಎರಡು ರಚನೆಗಳು ನಿಖರವಾಗಿ ಒಟ್ಟಿಗೆ ಬಂಧಿಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. ಎಂದರೆ ಪ್ರತಿಕಾಯವು ಪ್ರತಿಜನಕದ ಮೂತಿಯನ್ನು ತನ್ನ ಬಾಯಿಯಿಮದ ಕಚ್ಚಿಹಿಡಿಯುತ್ತದೆ. ಆ ಶತ್ರು ಕೋಶದ ಮೂತಿ ಮತ್ತು ಪ್ರತಿಕಾಯದ ಬಾಯಿ ಕರಾರುವಾಕ್ಕಾಗಿ ಮೊದಲೇ ಹೊಂದಾಣಿಕೆಯಾಗುವಂತೆ ರಚನೆಯಾಗಿರುತ್ತದೆ.^[೧೦]

ವಿವರ

ಶತ್ರುಕೋಶಗಳನ್ನೂ, ಅದರ ರಚನೆಯನ್ನು ಸರಿಯಾಗಿ ಗುರುತಿಸಿ ಅವನ್ನು ಸರಿಯಾದ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಹುಡುಕಿ ಸಾಯಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ದೇಹದ ಮಿಲಿಟರಿ ಪಡೆಗೆ ಇದೆ.
ಚುರುಕು ಟಿ-ಕಣವು (ಮಾಹಿತಿ ಪಡೆದ ಟಿಸಹಾಯಕ ಕಣ) ಲಿಂಫೋಕೈನುಗಳ (ದುಗ್ಧರಸ) ಮೂಲಕ ಪ್ರತಿಜನಕದ ವಿವರಗಳನ್ನು ದೇಹದ ರಕ್ಷಕ ಪಡೆಗೆ ರವಾನಿಸುತ್ತದೆ. ಆ ವಿವರಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಕ ಪಡೆಯ ಬಿ-ಕಣಗಳು ಪಡೆಯುತ್ತವೆ. ಅವು ‘Y' ಆಕಾರದ ಗುರಿ ನಿರ್ದೇಶಿತ ಕ್ಷಿಪಣಿಗಳಂತಿರುವ ಪ್ರತಿಕಾಯಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸಿ ಚಾಲನೆ ನೀಡುವುದು. ಬಿ-ಕಣಗಳು ಶತ್ರುಕಾಯ/ಕಣಗಳನ್ನು ನಾಶಪಡಿಸಲು ಗುರಿನಿರ್ದೇಶಿತ ಕ್ಷಿಪಣಿಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸುವ ಕಾರ್ಖಾನೆಗಳು.
ಪ್ರತಿಜನಕದ ಚಹರೆಯ ಮಾಹಿತಿ ಪಡೆದ ಬಿ-ಕಣವು ಪ್ಲಾಸ್ಮಾ ಕಣವಾಗಿ ರೂಪಾಂತರಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಲಿಂಪೋಕೈನುಗಳಿಂದ ಪಡೆದ ಶತ್ರುಕಣದ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿ ಅದನ್ನು ನಾಶಮಾಡುವ 'Y' ಆಕಾರದ ನಿರ್ದೇಶತ ಬಾಣಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸಲು ಆರಂಭಿಸುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ವೈದ್ಯಕೀಯ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ “ಆಂಟಿಬಾಡಿ / antibody” ಅಥವಾ 'ಪ್ರತಿಕಾಯ' ಎಂದು ಕರೆಯುವರು.
ಪ್ರತಿಕಾಯಗಳ ತಯಾರಿಕೆ; ಪ್ರತಿಕಾಯಗಳ ತಯಾರಿಕೆಗೆ ಬೇಕಾದ ಪ್ರೋಟೀನ್‍ಗಳನ್ನು ಸಹಾಯಕ ಟಿ-ಕಣವು ವದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಕಚ್ಚಾಸಾಮಗ್ರಿ ಹೇರಳವಾಗಿ ದೊರೆತಾಗ ಪ್ಲಾಸ್ಮಾ ಕೋಶಗಳು ದಿನದ 24 ಗಂಟೆಗಳ ಕಾಲವೂ ಪ್ರತಿಕಾಯಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಪ್ರತಿಕಾಯಗಳು ಉದ್ದೇಶಿತ ಅಥವಾ ಸೂಚಿತ ಶತ್ರುಕೋಶ ಅಥವಾ ಪ್ರತಿಜನಕಗಳನ್ನು ದೇಹಾದ್ಯಂತ ಹುಡುಕಿ ಹುಡುಕಿ ನಾಶಮಾಡುತ್ತದೆ. ಈ ಪ್ರತಿಕಾಯಗಳನ್ನು ವೈದ್ಯಕೀಯ ಪರಿಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಇಮ್ಯುನೋಗ್ಲಾಬುಲಿನ್ಸ್ (ಎಲ್.ಜಿ.-lg- immunoglobulin)ಎಂದು ಕರೆಯುವರು. ಈ ಪ್ರತಿಕಾಯಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ವರ್ಗ ಮತ್ತು ಉಪವರ್ಗಗಳಿವೆ. ಉಪವರ್ಗಗಳಲ್ಲಿ ಐದು ಬಗೆಯ ಗುರಿನಿರ್ದೇಶಿತ ಬಾಣ-ಪ್ರತಿ ಕಾಯಗಳಿವೆ (lgG, lgM, lgA, lgE, lgD). ಈ ಮಾನವ ದೇಹದ ರಕ್ಷಾವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು 'ಹೂಮರಲ್ ಇಮ್ಯೂನ್ ಸಿಸ್ಟಮ್' (humoral immune system) ಎಂದು ಕರೆಯವರು. 'ಆಂಟಿಬಾಡಿ ಮೀಡಿಯೇಟೆಡ್ ಇಮ್ಯೂನಿಟಿ' ಎಂದೂ ಹೇಳುವರು.^[೬]

ಸ್ಮರಣ ಕೋಶಗಳು

ಮಾನವ ದೇಹದ ಕೆಲವು ಬಿಳಿರಕ್ತಕಣಗಳು ಸ್ಮರಣಕೋಶಗಳಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿತವಾಗುತ್ತವೆ. ಇವು ಮಾಹಿತಿಗಳನ್ನೂ ಸಂದೇಶಗಳನ್ನೂ ನೆನಪಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳಬಲ್ಲವು. ಇವನ್ನು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಕೋಶಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಬಹುದು. ನಮ್ಮ ಶರೀರವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸುವ ನಾನಾ ಬಗೆಯ ಅಪಾಯಕಾರಿ ಪ್ರತಿಜನಕಗಳ ವಿವರವಾದ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಇವು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿ ಇಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಕೆಲವು ಪ್ರತಿಜನಕದ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನಂತೂ ನಮ್ಮ ಜೀವ ಮಾನವಿಡೀ ನೆನಪಿನಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಂಡಿರುತ್ತದೆ ತನ್ನು ಮುಂದಿನ ಪೀಳಿಗೆಯ ಬಿಳಿಜೀವಕಣಗಳಿಗೂ ವರ್ಗಾಯಿಸುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಹೆಪಿಟೈಟಿಸ್-ಎ ಎನ್ನುವ ವೈರಸ್ ಕಾಮಾಲೆ ರೋಗವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ. ಈ ಸ್ಮರಣ ಕೋಶಗಳು ಈ ಹೆಪಿಟೈಟಿಸ್-ಎ ಯ ವೈರಸ್ಸಿನ ಅಷ್ಟೂ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ನೆನಪಿನಲ್ಲಿ ಇಟ್ಟುಕೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಈ ಹೆಪಿಟಯಟಿಸ್-ಎ ವೈರಸ್ಸು ಆನಂತರ ಯಾವಾಗಲೇ ಆಗಲಿ ಎಷ್ಟು ಸಲವೇ ಆಗಲಿ ದೇಹವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದರೆ ಈ ಸ್ಮರಣ ಕೋಶಗಳು ಆ ಅಪಾಯಕಾರಿ ವೈರಸ್ಸಿನ ವಿವರ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ದೇಹದ ರಕ್ಷಾಪಡೆಗೆ ಕೂಡಲೇ ರವಾನಿಸುವುದು. ತಕ್ಷಣ ರಕ್ಷಾಪಡೆಯ ಎಲ್ಲಾ ವಿಭಾಗದ ರಕ್ಷಕ ಪಡೆಯ ಕಣಗಳು ಜಾಗ್ರತಗೊಂಡು ಅದರ ನಿವಾರನೋಪಾಯ ಕ್ರಮವನ್ನು ರೂಪಿಸಿ ಹೆಪಿಟೈಟಸ್-ಎ ವೈರಸ್ಸನ್ನು ಕೂಡಲೇ ನಾಶಗೋಳಿಸುತ್ತವೆ. ಅದರಿಂದ ಆಗ ಕಾಮಾಲೆ ರೋಗಲಕ್ಷಣಗಳೂ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳವುದಿಲ್ಲ, ಮತ್ತು ಎರಡನೇ ಬಾರಿ ಹೇಪಿಟೈಟಸ್-ಎ ಕಾಮಾಲೆಯೂ ಬರುವುದಿಲ್ಲ. ಆದ್ದರಿಂದ ಈ ಬಗೆಯ ಕೆಲವು ರೋಗಗಳು ಮಾನವನಿಗೆ ಒಮ್ಮೆ ಮಾತ್ರಾ ಬರುವುದು.
ಸಂದೇಶವಾಹಕ RNAಗಳ ಸರಣಿಯನ್ನು ರೈಬೋಸೋಮ್‌ಗಳು ಓದುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ವರ್ಗಾವಣೆ RNAಗಳಿಗೆ ಬಂಧಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುವ ಅಮೈನೋ ಆಮ್ಲಗಳಿಂದ ಪ್ರೋಟೀನುಗಳನ್ನು ಜೋಡಣೆ ಮಾಡುತ್ತವೆ.

ಪ್ರತಿರಕ್ಷಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಅನಾನುಕೂಲತೆ

ಈ ಎಲ್ಲಾ ಮೇಲೆ ತಿಳಿಸಿದ ಜಾಗರೂಕ ಪ್ರತಿರಕ್ಷಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಿಂದ ಈಗಿನ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಬದಲಿಜೋಡಣೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ತುಂಬಾ ಅನನುಕೂಲತೆ ಇದೆ. ಬದಲಿ ಅಂಗ ಜೋಡಣೆಯ ಚಿಕಿತ್ಸೆಯಲ್ಲಿ ಆ ದೇಹಕ್ಕೆ ಜೋಡಿಸಿದ ಯಾವುದೇ ಅಂಗವನ್ನು ಅದು ಮೂಲ ದೇಹದ ಜೀವಕೋಶಗಳಿಗೆ ೧೦೦ಕ್ಕೆ ೧೦೦ರಷ್ಟು ಹೊಂದದೆ ಇದ್ದಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ದೇಹದ ಪ್ರತಿರಕ್ಷಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಪ್ರತಿಕಾಯಗಳು ವಿರೋಧಿಸಿ ನಾಶಪಡಿಸುತ್ತವೆ. ಬದಲಿ ಅಂಗ ಪಡೆಯುವ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಎಚ್.ಎಲ್.ಎ.(ಡಿ.ಎನ್.ಎ ಯ ೬ ನೆಯದು) ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಬದಲಿ ಅಂಗ ನೀಡುವ ವ್ಯಕ್ತಿ ದೇಹಕ್ಕೆ ನೂರಕ್ಕೇ ನೂರಷ್ಟು ಹೊಂದಾಣಿಕೆಯಾದರೆ ಮಾತ್ರಾ ದೇಹದ ರಕ್ಷಾದಳ ತಟಸ್ಥವಾಗಿರುವುದು. ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಪ್ರತಿರೋಧ ಮಾಡುವುದು. ಆದರೆ ನೂರಕ್ಕೆ ನೂರರಷ್ಟು ಹೊಂದಾಣಿಕೆ ಇರುವ ಎಚ್.ಎಲ್.ಎ. ಅಂದ ಸಿಗಲಾರದು. ಆದ್ದರಿಂದ ಎಚ್.ಎಲ್.ಎ. ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಬಹಳಷ್ಟು ಹೊಂದಾಣಿಕೆ ಇರುವ ಅಂಗಗಳನ್ನು (ಮೂತ್ರಪಿಂಡ, ಹೃದಯ, ಇತ್ಯಾದಿ) ಬದಲಿ ಅಂಗಗಳಾಗಿ ಜೋಡಿಸುವರು. ಅದನ್ನು ವಿರೋದಿಸಿ ನಾಶಪಡಿಸುವ ದೇಹದ ಪ್ರತಿಕಾಯಗಳ ಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ತಡೆಯಲು ಕೆಲವು ಸೈಕ್ಲೋಸ್ಪೋರಿನ್ ಮುಂತಾದ ಔಷಧಗಳನ್ನು ನೀಡುವರು. ಆಗ ಪ್ರತಿ ಕಾಯಗಳ ಚಟುವಟಿಕೆ ಕ್ರಮೇಣ ತಗ್ಗಿ ಅಂಗಜೋಡಣೆ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗುವುದು.^[೬]

ನೋಡಿ

ಉಲ್ಲೇಖ

↑ The Immune System -- An Overviewby Paul A. Linnemeyer
↑ The Immune System -- An Overviewby Paul A. Linnemeyer/From Seattle Treatment Education Project
↑ Common Themes in Microbial Pathogenicity Revisited B. BRETT FINLAY1 * AND STANLEY FALKOW2,3
↑ RECONSTRUCTING IMMUNE PHYLOGENY: NEW PERSPECTIVESGary W. Litman,* John P. Cannon,* and Larry J. Dishaw
↑ [ಆಧಾರ:ಎನ್ಕಾರ್ಟಾ ೧೯೯೩ ೨೦೦೧]
↑ [ಆಧಾರ:ಗ್ರಂಥ:'ಸತ್ತಮೇಲೂ ಸಮಾಜ ಸೇವೆ'; ಡಾ.ನಾ.ಸೋಮೇಶ್ವರ]
↑ The Lymphatic System
↑ Maton, D., Hopkins, J., McLaughlin, Ch. W., Johnson, S., Warner, M. Q., LaHart, D., & Wright, J. D., Deep V. Kulkarni (1997). Human Biology and Health.
↑ LaFleur-Brooks, M. (2008). Exploring Medical Language: A Student-Directed Approach (7th ed.). St. Louis, Missouri, US: Mosby Elsevier. p. 398. ISBN 978-0-323-04950-4.
↑ Phylogenetic diversification of immunoglobulin genes and the antibody repertoire.

[1] The Immune System -- An Overviewby Paul A. Linnemeyer

[2] The Immune System -- An Overviewby Paul A. Linnemeyer/From Seattle Treatment Education Project

[3] Common Themes in Microbial Pathogenicity Revisited B. BRETT FINLAY1 * AND STANLEY FALKOW2,3

[4] RECONSTRUCTING IMMUNE PHYLOGENY: NEW PERSPECTIVESGary W. Litman,* John P. Cannon,* and Larry J. Dishaw

[5] [ಆಧಾರ:ಎನ್ಕಾರ್ಟಾ ೧೯೯೩ ೨೦೦೧]

[6] [ಆಧಾರ:ಗ್ರಂಥ:'ಸತ್ತಮೇಲೂ ಸಮಾಜ ಸೇವೆ'; ಡಾ.ನಾ.ಸೋಮೇಶ್ವರ]

[7] The Lymphatic System

[8] Maton, D., Hopkins, J., McLaughlin, Ch. W., Johnson, S., Warner, M. Q., LaHart, D., & Wright, J. D., Deep V. Kulkarni (1997). Human Biology and Health.

[9] LaFleur-Brooks, M. (2008). Exploring Medical Language: A Student-Directed Approach (7th ed.). St. Louis, Missouri, US: Mosby Elsevier. p. 398. ISBN 978-0-323-04950-4.

[10] Phylogenetic diversification of immunoglobulin genes and the antibody repertoire.

[೧]

[೨]

[೩]

[೪]

[೫]

[೬]

[೭]

[೮]

[೯]

[೧೦]