ಬಯೋಮ್ಯಾಗ್ನಿಫಿಕೇಶನ್
ಬಯೋಮ್ಯಾಗ್ನಿಫಿಕೇಶನ್ ಇದನ್ನು ಬಯೋಆಂಪ್ಲಿಫಿಕೇಶನ್ ಅಥವಾ ಬಯೋಲಾಜಿಕಲ್ ಮ್ಯಾಗ್ನಿಫಿಕೇಶನ್ ಎಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಆಹಾರ ಸರಪಳಿಯಲ್ಲಿ ಜೀವಿಗಳ ಅಂಗಾಂಶಗಳಲ್ಲಿ ಅನುಕ್ರಮವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಒಂದು ವಸ್ತುವಿನ ಸಾಂದ್ರತೆಯ ಹೆಚ್ಚಳವಾಗಿದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಕೀಟನಾಶಕ..[೧] ಈ ಹೆಚ್ಚಳವು ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಸಂಭವಿಸಬಹುದು:
- ನಿರಂತರತೆ - ಪರಿಸರ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳಿಂದ ವಸ್ತುವನ್ನು ವಿಭಜಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ.
- ಆಹಾರ ಸರಪಳಿ ಶಕ್ತಿಶಾಸ್ತ್ರ – ಇಲ್ಲಿ ಪದಾರ್ಥವು ಆಹಾರ ಸರಪಳಿಯನ್ನು ಮೇಲಕ್ಕೆ ಚಲಿಸುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಅದರ ಸಾಂದ್ರತೆಯು ಕ್ರಮೇಣ ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತದೆ.
- ವಸ್ತುವಿನ ಆಂತರಿಕ ಅವನತಿ ಅಥವಾ ವಿಸರ್ಜನೆಯ ಕಡಿಮೆ ಅಥವಾ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿಲ್ಲದ ದರ - ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಕರಗದಿರುವಿಕೆಯಿಂದಾಗಿ.
ಜೈವಿಕ ವರ್ಧನೆಯು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕೀಟನಾಶಕಗಳು ಅಥವಾ ಭಾರವಾದ ಲೋಹಗಳಂತಹ ವಸ್ತುಗಳು ಸರೋವರಗಳು, ನದಿಗಳು ಮತ್ತು ಸಾಗರಕ್ಕೆ ಹೋಗುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ನಂತರ ಅವುಗಳನ್ನು ಪ್ರಾಣಿಪ್ಲಾಂಕ್ಟನ್ ನಂತಹ ಜಲಚರ ಜೀವಿಗಳ ಆಹಾರದಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸುವುದರಿಂದ ಆಹಾರ ಸರಪಳಿಯನ್ನು ಕ್ರಮೇಣ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಾಂದ್ರತೆಗಳಲ್ಲಿ ಚಲಿಸುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ಬಹುಶಃ ಮೀನುಗಳು ತಿನ್ನುತ್ತವೆ ನಂತರ ಅವುಗಳನ್ನು ದೊಡ್ಡ ಮೀನುಗಳು, ದೊಡ್ಡ ಪಕ್ಷಿಗಳು, ಪ್ರಾಣಿಗಳು ಅಥವಾ ಮನುಷ್ಯರು ತಿನ್ನಬಹುದು. ವಸ್ತುಗಳು ಸರಪಳಿಯ ಮೇಲೆ ಚಲಿಸುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಅಂಗಾಂಶಗಳು ಅಥವಾ ಆಂತರಿಕ ಅಂಗಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಕೇಂದ್ರೀಕೃತವಾಗುತ್ತವೆ. ಬಯೋಕ್ಯುಮುಲಂಟ್ ಗಳು ಕಲುಷಿತ ಗಾಳಿ, ನೀರು ಅಥವಾ ಆಹಾರವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವುದರಿಂದ ಜೀವಿಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಂದ್ರತೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವ ಪದಾರ್ಥಗಳಾಗಿವೆ ಏಕೆಂದರೆ ವಸ್ತುಗಳು ಬಹಳ ನಿಧಾನವಾಗಿ ಚಯಾಪಚಯಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ ಅಥವಾ ವಿಸರ್ಜಿಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ.
ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳು[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ "ಬಯೋಅಕ್ಯುಲೇಷನ್" ಪರ್ಯಾಯವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇವೆರಡರ ನಡುವೆ ಮತ್ತು ಜೈವಿಕ ಕೇಂದ್ರೀಕರಣದೊಂದಿಗೆ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ವ್ಯತ್ಯಾಸವನ್ನು ಎಳೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.
- ಜೈವಿಕ ಪ್ರಸರಣವು ಪೋಷಕ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಸಂಭವಿಸುತ್ತದೆ. ಆಹಾರ ಮತ್ತು ಪರಿಸರದಿಂದ ಹೀರಿಕೊಳ್ಳುವುದರಿಂದ ಜೀವಿಗಳ ದೇಹದ ಕೆಲವು ಅಂಗಾಂಶಗಳಲ್ಲಿ ವಸ್ತುವಿನ ಸಾಂದ್ರತೆಯ ಹೆಚ್ಛುತ್ತದೆ.
- ಜೈವಿಕ ಕೇಂದ್ರೀಕರಣವನ್ನು ನೀರಿನಿಂದ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವುದು ವಿಸರ್ಜನೆಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಸಂಭವಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಲಾಗಿದೆ.[೨]
ಹೀಗಾಗಿ ಜೈವಿಕ ಕೇಂದ್ರೀಕರಣ ಮತ್ತು ಜೈವಿಕ ಪ್ರಸರಣವು ಜೀವಿಯೊಳಗೆ ಸಂಭವಿಸುತ್ತದೆ. ಜೈವಿಕ ಮ್ಯಾಗ್ನಿಫಿಕೇಶನ್ ಟ್ರಾಫಿಕ್ (ಆಹಾರ ಸರಪಳಿ) ಮಟ್ಟಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಭವಿಸುತ್ತದೆ.
ಬಯೋಡೈಲ್ಯೂಷನ್ ಎಂಬುದು ಜಲ ಪರಿಸರದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಪೋಷಣಾ ಮಟ್ಟಗಳಿಗೆ ಸಂಭವಿಸುವ ಒಂದು ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿದೆ. ಇದು ಬಯೋಮ್ಯಾಗ್ನಿಫಿಕೇಶನ್ ಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಮಾಲಿನ್ಯಕಾರಕವು ಆಹಾರ ಜಾಲದ ಮೇಲೆ ಮುಂದುವರೆದಂತೆ ಸಾಂದ್ರತೆಯಲ್ಲಿ ಚಿಕ್ಕದಾಗುತ್ತದೆ.[೩]
ಜೈವಿಕವಾಗಿ ಕರಗುವ ಅನೇಕ ರಾಸಾಯನಿಕಗಳು ಕೊಬ್ಬುಗಳಲ್ಲಿ (ಲಿಪೊಫಿಲಿಕ್) ಹೆಚ್ಚು ಕರಗುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಇದು ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಕರಗುವುದಿಲ್ಲ (ಹೈಡ್ರೋಫೋಬಿಕ್).[೪] ಲಿಪೊಫಿಲಿಕ್ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ನೀರು-ಆಧಾರಿತ ಮಾಧ್ಯಮವಾದ ಮೂತ್ರದಲ್ಲಿ ದುರ್ಬಲಗೊಳಿಸಲು, ವಿಭಜಿಸಲು ಅಥವಾ ಹೊರಹಾಕಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಆದ್ದರಿಂದ ಜೀವಿಯ ಕೊಬ್ಬಿನ ಅಂಗಾಂಶಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹವಾಗಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಜೀವಿಯು ಅವುಗಳನ್ನು ಕ್ಷೀಣಿಸಲು ಕಿಣ್ವಗಳ ಕೊರತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರೆ. ಮತ್ತೊಂದು ಜೀವಿ ತಿನ್ನುವಾಗ ಕೊಬ್ಬುಗಳು ಕರುಳಿನಲ್ಲಿ ಹೀರಲ್ಪಡುತ್ತವೆ, ವಸ್ತುವನ್ನು ಸಾಗಿಸುತ್ತವೆ, ನಂತರ ಅದು ಪರಭಕ್ಷಕದ ಕೊಬ್ಬುಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹವಾಗುತ್ತದೆ. ಆಹಾರ ಸರಪಳಿಯ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಹಂತದಲ್ಲೂ ಸಾಕಷ್ಟು ಶಕ್ತಿಯ ನಷ್ಟವಿರುವುದರಿಂ, ಪರಭಕ್ಷಕವು ತನ್ನ ಎಲ್ಲಾ ಲಿಪೊಫಿಲಿಕ್ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಅನೇಕ ಬೇಟೆಗಳನ್ನು ಸೇವಿಸಬೇಕು.
ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಪಾದರಸವು ಸಮುದ್ರದ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಇದ್ದರೂ ಅದನ್ನು ಪಾಚಿಗಳು ಹೀರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ (ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಮೀಥೈಲ್ಮರ್ಕ್ಯುರಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ). ಮೀಥೈಲ್ಮರ್ಕ್ಯುರಿ ಅತ್ಯಂತ ಹಾನಿಕಾರಕ ಪಾದರಸ ಅಣುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಇದು ಸಮರ್ಥವಾಗಿ ಹೀರಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಜೀವಿಗಳಿಂದ ಬಹಳ ನಿಧಾನವಾಗಿ ವಿಸರ್ಜಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ.[೫]ಜೈವಿಕ ಪ್ರಸರಣ ಮತ್ತು ಜೈವಿಕ ಕೇಂದ್ರೀಕರಣವು ಅನುಕ್ರಮವಾಗಿ ಪೋಷಣಾ ಮಟ್ಟಗಳ ಅಡಿಪೋಸ್ ಅಂಗಾಂಶದಲ್ಲಿ ರಚನೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರಾಣಿಪ್ಲಾಂಕ್ಟನ್, ಸಣ್ಣ ನೆಕ್ಟಾನ್, ದೊಡ್ಡ ಮೀನು, ಇತ್ಯಾದಿ. ಈ ಮೀನುಗಳನ್ನು ತಿನ್ನುವ ಯಾವುದೇ ವಸ್ತುವು ಮೀನುಗಳು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಟ್ಟದ ಪಾದರಸವನ್ನು ಸಹ ಸೇವಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ಖಡ್ಗ ಮೀನು ಮತ್ತು ಶಾರ್ಕ್ ಗಳಂತಹ ಪರಭಕ್ಷಕ ಮೀನುಗಳು ಅಥವಾ ಆಸ್ಪ್ರೇ ಮತ್ತು ಹದ್ದುಗಳಂತಹ ಪಕ್ಷಿಗಳು ತಮ್ಮ ಅಂಗಾಂಶದಲ್ಲಿ ಪಾದರಸದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಾಂದ್ರತೆಯನ್ನು ಏಕೆ ಹೊಂದಿವೆ ಎಂಬುದನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ,ಹೆರ್ರಿಂಗ್ ಪಾದರಸವನ್ನು ಸರಿಸುಮಾರು ೦.೦೧ ಪಾರ್ಟ್ಸ್ ಪರ್ ಮಿಲಿಯನ್ (ಪಿಪಿಎಂ) ನಲ್ಲಿ ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಶಾರ್ಕ್ ೧ ಪಿಪಿಎಂಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪಾದರಸವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ.[೬]
ಡಿಡಿಟಿ ಎಂಬುದು ಬಯೋಮ್ಯಾಗ್ನಿಫೈಗೆ ತಿಳಿದಿರುವ ಕೀಟನಾಶಕವಾಗಿದೆ. ಇದು ಇಪಿಎ ಮತ್ತು ಇತರ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಂದ ಪರಿಸರಕ್ಕೆ ಹಾನಿಕಾರಕವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಪ್ರಮುಖ ಕಾರಣಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಡಿಡಿಟಿ ಕಡಿಮೆ ಕರಗುವ ರಾಸಾಯನಿಕಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಅಡಿಪೋಸ್ ಅಂಗಾಂಶದಲ್ಲಿ ಕ್ರಮೇಣ ಸಂಗ್ರಹವಾಗುತ್ತದೆ. ಡಿಡಿಟಿ ಬಯೋಮ್ಯಾಗ್ನಿಫಿಕೇಶನ್ ನ ಹಾನಿಕಾರಕ ಪರಿಣಾಮಗಳಿಗೆ ಒಂದು ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಉದಾಹರಣೆಯೆಂದರೆ ೧೯೫೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಮೊಟ್ಟೆಯ ಚಿಪ್ಪು ತೆಳುವಾಗುವಿಕೆ. ಡಿಡಿಟಿಯಿಂದಾಗಿ ಬೋಳು ಹದ್ದುಗಳು ಮತ್ತು ಪೆರೆಗ್ರಿನ್ ಫಾಲ್ಕನ್ ಗಳಂತಹ ಪರಭಕ್ಷಕ ಪಕ್ಷಿಗಳು ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕಾದ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಗಮನಾರ್ಹ ಕುಸಿತವಾಗಿದೆ.[೪][೭] ಡಿಡಿಟಿ ಈಗ ವಿಶ್ವದ ಅನೇಕ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ನಿಷೇಧಿತ ವಸ್ತುವಾಗಿದೆ.[೮]
ಪ್ರಸ್ತುತ ಸ್ಥಿತಿ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
ಒಂದು ವಿಮರ್ಶೆಯಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಅಧ್ಯಯನಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ಯೂಡೆಲ್ ಮತ್ತು ಇತರರು ಈ ಹಿಂದೆ ಯೋಚಿಸಿದ್ದಕ್ಕಿಂತ ಬಯೋಮ್ಯಾಗ್ನಿಫಿಕೇಶನ್ ಬಹುಶಃ ಸಂಭವಿಸುವಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಸೀಮಿತವಾಗಿದ್ದರೂ ಡಿಡಿಟಿ, ಡಿಡಿಇ, ಪಿಸಿಬಿಗಳು, ಟಾಕ್ಸಾಫೀನ್ ಮತ್ತು ಪಾದರಸ ಮತ್ತು ಆರ್ಸೆನಿಕ್ನ ಸಾವಯವ ರೂಪಗಳು ಪ್ರಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಬಯೋಮ್ಯಾಗ್ನಿಫೈ ಮಾಡುತ್ತವೆ ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಉತ್ತಮ ಪುರಾವೆಗಳಿವೆ ಎಂದು ತೀರ್ಮಾನಿಸಿದರು.[೯] ಇತರ ಮಾಲಿನ್ಯಕಾರಕಗಳಿಗೆ ಜೈವಿಕ ಕೇಂದ್ರೀಕರಣ ಮತ್ತು ಜೈವಿಕ ಪ್ರಸರಣವು ಜೀವಿಯ ಅಂಗಾಂಶಗಳಲ್ಲಿ ಅವುಗಳ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಾಂದ್ರತೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ.[೪]
ಬಯೋಮ್ಯಾಗ್ನಿಫೈ ಮಾಡುವ ಪದಾರ್ಥಗಳು[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
ಬಯೋಮ್ಯಾಗ್ನಿಫೈ ಮಾಡಲು ತಿಳಿದಿರುವ ಎರಡು ಸಾಮಾನ್ಯ ಗುಂಪುಗಳೆಂದರೆ ಆರ್ಗನೊಕ್ಲೋರಿನ್ಗಳು ಎಂದೂ ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಕ್ಲೋರಿನೇಟೆಡ್ ಹೈಡ್ರೋಕಾರ್ಬನ್ಗಳು ಮತ್ತು ಮೀಥೈಲ್ಮರ್ಕ್ಯುರಿ ಅಥವಾ ಭಾರ ಲೋಹಗಳಂತಹ ಅಜೈವಿಕ ಸಂಯುಕ್ತಗಳು. [೪] ಆರ್ಗನೊಕ್ಲೋರಿನ್ ಗಳಂತಹ ನವೀನ ಸಾವಯವ ವಸ್ತುಗಳು ಸುಲಭವಾಗಿ ವಿಘಟನೆಗೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲ ಏಕೆಂದರೆ ಜೀವಿಗಳು ಹಿಂದಿನ ಒಡ್ಡುವಿಕೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಆದ್ದರಿಂದ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ನಿರ್ವಿಷೀಕರಣ ಮತ್ತು ವಿಸರ್ಜನಾ ಕಾರ್ಯವಿಧಾನಗಳನ್ನು ವಿಕಸನಗೊಳಿಸಿಲ್ಲ. ಏಕೆಂದರೆ ಅವುಗಳಿಂದ ಯಾವುದೇ ಆಯ್ಕೆಯ ಒತ್ತಡವಿಲ್ಲ. ಈ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ "ನಿರಂತರ ಸಾವಯವ ಮಾಲಿನ್ಯಕಾರಕಗಳು" ಅಥವಾ ಪಿಒಪಿಗಳು ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.[೧೦]
ಲೋಹಗಳು ರಾಸಾಯನಿಕ ಅಂಶಗಳಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಅವು ವಿಘಟನೀಯವಲ್ಲ. ಜೀವಿಗಳು .ಸಾಮಾನ್ಯಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಾಂದ್ರತೆಗಳಿಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಂಡಾಗ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು ಉದ್ಭವಿಸುತ್ತವೆ, ಹಾನಿಯನ್ನು ತಡೆಗಟ್ಟುವಷ್ಟು ವೇಗವಾಗಿ ಹೊರಹಾಕಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಸೀಸ, ಕ್ಯಾಡ್ಮಿಯಂ, ಪಾದರಸ ಮತ್ತು ಆರ್ಸೆನಿಕ್ ನಂತಹ ನಿರಂತರ ಭಾರ ಲೋಹಗಳು ಜಾತಿಗಳಾದ್ಯಂತ ವಿವಿಧ ರೀತಿಯ ಪ್ರತಿಕೂಲ ಆರೋಗ್ಯ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಬಹುದು.[೧೧]
ನವೀನ ಸಾವಯವ ವಸ್ತುಗಳು[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
- ಡಿಡಿಟಿ (ಡೈಕ್ಲೋರೋಡಿಫಿನೈಲ್ಟ್ರಿಕ್ಲೋರೋಇಥೇನ್).
- ಹೆಕ್ಸಾಕ್ಲೋರೊಬೆನ್ಜೀನ್
- ಪಿಸಿಬಿಗಳು (ಪಾಲಿಕ್ಲೋರಿನೇಟೆಡ್ ಬೈಫಿನೈಲ್ ಗಳು).
- ಟಾಕ್ಸಾಫೆನ್.
- ಮೊನೊಮೆಥೈಲ್ಮರ್ಕ್ಯುರಿ.
ಇದನ್ನೂ ನೋಡಿ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
ಉಲ್ಲೇಖಗಳು[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
- ↑ Silvy, Nova J., ed. (2012). The Wildlife Techniques Manual: Research. Vol. 1 (7th ed.). Baltimore, Maryland: The Johns Hopkins University Press. pp. 154–155. ISBN 978-1-4214-0159-1.
- ↑ Landrum, PF and SW Fisher, 1999. Influence of lipids on the bioaccumulation and trophic transfer of organic contaminants in aquatic organisms. Chapter 9 in MT Arts and BC Wainman. Lipids in fresh water ecosystems. Springer Verlag, New York.
- ↑ Campbell, Linda M.; Norstrom, Ross J.; Hobson, Keith A.; Muir, Derek C. G.; Backus, Sean; Fisk, Aaron T. (2005-12-01). "Mercury and other trace elements in a pelagic Arctic marine food web (Northwater Polynya, Baffin Bay)". Science of the Total Environment. Contaminants in Canadian Arctic Biota and Implications for Human Health (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). 351–352: 247–263. Bibcode:2005ScTEn.351..247C. doi:10.1016/j.scitotenv.2005.02.043. ISSN 0048-9697. PMID 16061271.
- ↑ ೪.೦ ೪.೧ ೪.೨ ೪.೩ Freedman, Bill (2021). Nemeh, Katherine H.; Longe, Jacqueline L. (eds.). The Gale Encyclopedia of Science. Vol. 1 (6th ed.). Gale. pp. 594–597. ISBN 978-0-02-867717-0.
- ↑ Croteau, M., S. N. Luoma, and A. R Stewart. 2005. Trophic transfer of metals along freshwater food webs: Evidence of cadmium biomagnification in nature. Limnol. Oceanogr. 50 (5): 1511-1519.
- ↑ EPA (U.S. Environmental Protection Agency). 1997. Mercury Study Report to Congress. Vol. IV: An Assessment of Exposure to Mercury in the United States . EPA-452/R-97-006. U.S. Environmental Protection Agency, Office of Air Quality Planning and Standards and Office of Research and Development.
- ↑ Edwards, Clive A. (2004). Stapleton (ed.). Pollution A to Z (Richard M. ed.). New York, NY: Gale. pp. 118–200. ISBN 978-0-02-865700-4.
- ↑ "DDT Ban Takes Effect". United States Environmental Protection Agency. 1972-12-31. Archived from the original on 2014-08-12. Retrieved 2014-08-10.
- ↑ Gray, J.S., 2002. Biomagnification in marine systems: the perspective of an ecologist. Mar. Pollut. Bull. 45: 46–52.
- ↑ "Persistent Organic Pollutants" (PDF). United Nations Environment Programme. 2007-09-26. Archived from the original (PDF) on 2007-09-26. Retrieved 2022-12-08.
- ↑ Ali, Hazrat; Khan, Ezzat (2019-08-18). "Trophic transfer, bioaccumulation, and biomagnification of non-essential hazardous heavy metals and metalloids in food chains/webs—Concepts and implications for wildlife and human health". Human and Ecological Risk Assessment. 25 (6): 1353–1376. doi:10.1080/10807039.2018.1469398. ISSN 1080-7039. S2CID 90028179.