ದೆಹಲಿ ಸುಲ್ತಾನರು

Delhi Sultanate
↓ 1206–1526 →
Delhi Sultanate reached its zenith under the Turko-Indian Tughlaq dynasty.
ರಾಜಧಾನಿ		ಲಾಹೋರ್ (1206-1210) ಬದಾಯುನ್ (1210-1214) ದೆಹಲಿ (1214-1327) ದೌಲತಾಬಾದ್ (1327-1334) ದೆಹಲಿ (1334-1506) ಆಗ್ರಾ (1506-1526)
ಭಾಷೆಗಳು		Persian (official), Hindavi (1451-1526)
ಧರ್ಮ		Sunni Islam
ಸರ್ಕಾರ		Sultanate
Sultan
-	1206–1210	Qutb al-Din Aibak (first)
-	1517–1526	Ibrahim Lodi (last)
ಐತಿಹಾಸಿಕ ಯುಗ		Middle Ages
-	Independence	12 June 1206
-	Battle of Amroha	20 December 1305
-	Battle of Panipat	21 April 1526
ಇದಕ್ಕಿಂತ ಮೊದಲು ಇದಾದ ನಂತರ ಘುರಿದ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ಗಹದವಲಾ ಚಂದೇಲಾ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ಪರಮಾರಾ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ದೇವ ರಾಜಮನೆತನ ಸೀನಾ (ಯಾದವ) ರಾಜವಂಶ ಕಾಕತೀಯ ರಾಜವಂಶ ಮುಸುನೂರಿ ನಾಯಕರು ವಘೇಲಾ ರಾಜವಂಶ ಯಜ್ಞವಾಲಾ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ Mughal Empire
ಇಂದು ಇವುಗಳ ಭಾಗ		ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ ಭಾರತ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ

ದೆಹಲಿಯ ಸುಲ್ತಾನರು ದೆಹಲಿಯಲ್ಲಿದ್ದ ಮುಸಲ್ಮಾನ ಸುಲ್ತಾನರು, ಇದು ಭಾರತೀಯ ಉಪಖಂಡದ ದೊಡ್ಡ ಭಾಗಗಳನ್ನು 320 ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ (1206-1526) ವಿಸ್ತರಿಸಿತು. ಐದು ರಾಜವಂಶಗಳಾದ ದೆಹಲಿ ಸುಲ್ತಾನರ ಅನುಕ್ರಮವಾಗಿ: ಗುಲಾಮ (ಮಾಮ್ಲುಕ್) ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ (1206-90), ಖಲ್ಜಿ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ (1290-1320), ತುಘಲಕ್ ರಾಜವಂಶ (1320-1414), ಸಯ್ಯಿದ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ (1414- 51), ಮತ್ತು ಲೋದಿ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ (1451-1526).ಮಂಗೋಲ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಆಕ್ರಮಣವನ್ನು ಹಿಮ್ಮೆಟ್ಟಿಸಲು ಕೆಲವು ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿರುವ ಸುಲ್ತಾನರು, ಮತ್ತು 1236 ರಿಂದ 1240 ರವರೆಗೆ ಆಳ್ವಿಕೆ ಮಾಡಿದ ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಇತಿಹಾಸದ ಕೆಲವು ಸ್ತ್ರೀ ಆಡಳಿತಗಾರರು ಆಳಿದ್ದಾರೆ .

ಹಿನ್ನಲೆ

ಕುತುಬ್ ಅಲ್-ದಿನ್ ಐಬಕ್, ಮುಹಮ್ಮದ್ ಘೋರಿಯ ಮಾಜಿ ಟರ್ಕಿ ಮಾಮ್ಲುಕ್ ಗುಲಾಮ, ದೆಹಲಿಯ ಮೊದಲ ಸುಲ್ತಾನನಾಗಿದ್ದ ಮತ್ತು ಅವನ ಮಾಮ್ಲುಕ್ ರಾಜವಂಶವು ಉತ್ತರ ಭಾರತದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡಿತು . ನಂತರ, ಖಲ್ಜಿ ರಾಜವಂಶವು ಮಧ್ಯ ಭಾರತದ ಬಹುಭಾಗವನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು, ಆದರೆ ಎರಡೂ ಭಾರತೀಯ ಉಪಖಂಡವನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ವಿಫಲವಾದವು .

ಸುಲ್ತಾನರು ತುಘಲಕ್ ರಾಜವಂಶದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಭೌಗೋಳಿಕ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯ ಉತ್ತುಂಗವನ್ನು ತಲುಪಿ, ಭಾರತೀಯ ಉಪಖಂಡದ ಬಹುತೇಕ ಭಾಗವನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸಿಕೊಂಡರು. ಹಿಂದೂ ಪುನರಾವರ್ತನೆಯ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಇದು ಕುಸಿದ ನಂತರ, ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದಂತಹ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ಸ್ಥಾಪನೆಯಾದವು , ಮತ್ತು ಹೊಸ ಮುಸ್ಲಿಂ ಸುಲ್ತಾನರು ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಬಂಗಾಳ ಸುಲ್ತಾನರು ಮುರಿದುಹೋಗುವಿಕೆ.

ದೆಹಲಿ ಸುಲ್ತಾನರ ರಾಜರು

1) ಗುಲಾಮ ವಂಶ (1206-1290)

• ಕುತುಬುದ್ದೀನ್ ಐಬಾಕ್ (1206-1210)

• ಆರಂಶಹಾ (1210-1211)

• ಇಲ್ತುತ್ ಮಿಶ್ ಅಥವಾ ಆಲ್ತಮಾಶ್ (1211-1236)

• ರುಕುನುದ್ದೀನ್ ಫಿರೋಜ ಶಹ್ (1236)

• ರಜಿಯಾ ಬೇಗಂ (1236-1240)

• ಮಯಿಜುದ್ದೀನ್  ಬಹರಂ ಶಹಾ (1240-1242)

• ಅಲ್ಲಾಉದ್ದೀನ್ ಮಾಸುದ್ ಶಹಾ (1242-1246)

• ನಾಸೀರುದ್ದೀನ್ ಮಹಮ್ಮದ್ ಶಹಾ (1246-1266)

• ಸುಲ್ತಾನ್ ಘಿಯಾಸುದ್ದೀನ್ ಬಲ್ಬನ್ (1266-1286)

• ಕೈಕುಬಾದ್ (1287-1290)

2) ಖಿಲ್ಜಿ ವಂಶ (1290-1320)

• ಜಲಾಲುದ್ದೀನ್ ಫಿರೋಜ್ ಖಿಲ್ಜಿ (1299-1296)

• ಅಲ್ಲಾಉದ್ದೀನ್ ಖಿಲ್ಜಿ (1296-1316)

• ಸುಲ್ತಾನ್ ಸಿಹಾಬುದ್ದೀನ್ ಉಮರ್ (1316)

• ಸುಲ್ತಾನ್ ಖುತುಬುದ್ದೀನ್  ಮುಬಾರಕ್ ಶಹಾ (1316-1320)

• ಸುಲ್ತಾನ್ ನಾಸೀರುದ್ದೀನ್ ಖುಷ್ರು ಶಹಾ (1320)

3) ತುಘಲಕ್ ವಂಶ (1320-1413)

• ಘಿಯಸುದ್ದೀನ್ ತುಘಲಕ್ (1320-1325)

• ಮಹಮದ್ ಬಿನ್ ತುಘಲಕ್ (1325-1351)

• ಫಿರೋಜ್ ಶಾಹ ತುಘಲಕ್ (1351-1388)

• ಎರಡನೆಯ ಘಿಯಸುದ್ದೀನ್ ತುಘಲಕ್ (1388)

• ನಾಸಿರುದ್ದೀನ್ ಮಹಮ್ಮದ್

• ಸಿಕಂದರ್ ಶಾಹ

• ಎರಡನೆಯ ಮಹಮ್ಮದ್ (1413)

4) ಸಯ್ಯದ್ ವಂಶ (1414-1451)

• ಖಿಜ್ರಾಖನ್ (1414-1421)

• ಮುಬಾರಕ್ ಶಾಹ (1421-1433)

• ಮಹಮ್ಮದ್ ಶಾಹ (1434-1445)

• ಅಲ್ಲಉದ್ಧಿನ್ ಅಲಂ ಶಾಹ (1445-1451)

5) ಲೋದಿ ವಂಶ (1452-1526)

• ಬಹಲುಲ್ ಲೋದಿ (1451-1489)

• ಸಿಕಂದರ್ ಶಾಹ ಲೋದಿ (1489-1517)

• ಇಬ್ರಾಹಿಂ ಲೋದಿ (1517-1526)

ವಾಸ್ತುಶೈಲಿ

ಅವರ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಇಂಡೋ-ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ವಾಸ್ತುಶೈಲಿಯ ಆರಂಭಿಕ ರೂಪಗಳು, ಭಾರತದ ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ದರಗಳು, ಮತ್ತು ಹಿಂದಿ-ಉರ್ದು ಭಾಷೆಯ ಹೊರಹೊಮ್ಮುವಿಕೆಗೆ ಸೇರಿದ್ದವು.

13 ನೇ ಮತ್ತು 14 ನೇ ಶತಮಾನಗಳಲ್ಲಿ ಮಂಗೋಲ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಭಾರತದ ವಿನಾಶಕಾರಿ ಆಕ್ರಮಣಗಳನ್ನು ಹಿಮ್ಮೆಟ್ಟಿಸಲು ದೆಹಲಿ ಸುಲ್ತಾನರು ಸಹ ಕಾರಣರಾದರು. 1526 ರಲ್ಲಿ, ಸುಲ್ತಾನವನ್ನು ಮುಘಲ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡಿತು ಮತ್ತು ಯಶಸ್ವಿಯಾಯಿತು.ಆದಾಗ್ಯೂ, ದಕ್ಷಿಣ ಏಷ್ಯಾದಲ್ಲಿ ದೆಹಲಿ ಸುಲ್ತಾನರು ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದ ವಿನಾಶ ಮತ್ತು ದೇವಾಲಯಗಳ ಅಪವಿತ್ರತೆಗೆ ಕಾರಣರಾದರು.

ಗ್ರಂಥಸೂಚಿ

• Elliot, H. M. (Henry Miers), Sir; John Dowson. "15. Táríkh-i Fíroz Sháhí, of Ziauddin Barani". The History of India, as Told by Its Own Historians. The Muhammadan Period (Vol 3.). London: Trübner & Co.
• Srivastava, Ashirvadi Lal (1929). The Sultanate Of Delhi 711-1526 A D. Shiva Lal Agarwala & Company.
• Khan, Mohd. Adul Wali (1974). Gold and Silver Coins of Sultans of Delhi. Government of Andhra Pradesh.
• Peter Jackson (2003). The Delhi Sultanate: A Political and Military History. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-54329-3. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (help)