ಜಯಿ ರಾಜಗುರು

ಜಯ ರಾಜಗುರು
ಜಯ ರಾಜಗುರು
ଜୟ ରାଜଗୁରୁ
Born	ಜಯಕ್ರುಷ್ಣ ಮಹಾಪಾತ್ರ; ೨೯ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧೭೩೯; ಬಿರಹರೇಕೃಷ್ಣಾಪುರ, ಪುರಿ, ಒಡಿಶಾ, ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಭಾರತ
Died	6 December 1806 (aged 67); ಮೇದಿನಿಪುರ, ಬಂಗಾಳ ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿ, ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಭಾರತ
Cause of death	ಮರಣದಂಡನೆ / ಮರಣದಂಡನೆ

ಜಯಿ ರಾಜಗುರು^[೧] ಎಂದು ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿ ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಜಯಕ್ರುಷ್ಣ ರಾಜಗುರು ಮೊಹಾಪಾತ್ರ (29 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 1739 - 6 ಡಿಸೆಂಬರ್ 1806) ಒಡಿಶಾ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿನ ಭಾರತೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳವಳಿಯ ಪ್ರಮುಖ ವ್ಯಕ್ತಿ. ಖುರ್ದಾ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ವೃತ್ತಿಯಿಂದ ರಾಜ-ಪಾದ್ರಿಯಾಗಿದ್ದ ರಾಜಗುರು ಈ ಪ್ರಾಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕಂಪನಿಯ ವಿರುದ್ಧ ದಂಗೆ ಎದ್ದರು. ಬ್ರಿಟಿಷರ ನಿಯಂತ್ರಿತ ಪ್ರಾಂತ್ಯವನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಮರಾಠರೊಂದಿಗೆ ಸಹಕರಿಸುತ್ತಿರುವಾಗ, ಮರಾಠ ಸಂದೇಶವಾಹಕ ಬ್ರಿಟಿಷರಿಗೆ ಸಿಕ್ಕಿಬಿದ್ದನು ಮತ್ತು ರಾಜಗುರು ಅವರ ರಹಸ್ಯ ತಂತ್ರಗಳು ಬಹಿರಂಗಗೊಂಡವು. ರಾಜನ ಆಸ್ಥಾನದಿಂದ ಅವನನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕುವಲ್ಲಿ ವಿಫಲವಾದ ನಂತರ, ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಪಡೆ ಖುರ್ದಾ ಕೋಟೆಯ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ ಮಾಡಿ ರಾಜಗುರುವನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡಿತು.^[೨] ನಂತರ ಅವರಿಗೆ ಮರಣದಂಡನೆ ವಿಧಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಮಿಡ್ನಾಪುರದ ಬಘಿತೋಟಾದಲ್ಲಿ ಗಲ್ಲಿಗೇರಿಸಲಾಯಿತು.^[೩]^[೪]

ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಜಯಿ ರಾಜಗುರು ಅವರು 29 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 1739 ರಂದು (ಒಡಿಯಾ ಕ್ಯಾಲೆಂಡರ್ ಪ್ರಕಾರ ಅನ್ಲಾ ನಬಮಿ ಸಂದರ್ಭ) ಒಡಿಶಾದ ಪುರಿ ಬಳಿಯ ಬಿರಾಹರೆಕ್ರುಷ್ಣಾಪುರದಲ್ಲಿ^[೫] ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಕುಟುಂಬ, ತಂದೆ ಚಂದ್ರ ರಾಜಗುರು ಮತ್ತು ತಾಯಿ ಹರಮಣಿ ದೇಬಿಗೆ ಜನಿಸಿದರು. ಅವರು ರಾಜ ಪುರೋಹಿತರು, ಕಮಾಂಡರ್-ಇನ್-ಚೀಫ್ ಮತ್ತು ಖುರ್ದಾ ರಾಜ ಗಜಪತಿ ಮುಕುಂದ ದೇವ-II ರ ನಿಜವಾದ ಆಡಳಿತ ಪ್ರತಿನಿಧಿಯಾಗಿದ್ದರು. ಲಿಖಿತ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಅವರು ಬ್ರಿಟಿಷರ ವಿರುದ್ಧ ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಹುತಾತ್ಮರೆಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತಾರೆ.^[೬]

ಜವಾಬ್ದಾರಿಗಳು[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಅವರ ತಾತ ಗದಾಧರ ರಾಜಗುರುಗಳಂತೆ ಸಂಸ್ಕೃತದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ವಿದ್ವಾಂಸರು ಮತ್ತು ಮಹಾನ್ ತಂತ್ರ ಸಾಧಕರಾಗಿದ್ದ ಅವರು 1780 ರಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ 41 ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಗಜಪತಿ ದಿಬ್ಯಸಿಂಗ ದೇವರ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ-ಕಮ್-ರಾಜಗುರುಗಳಾಗಿ ನೇಮಕಗೊಂಡರು. ಅವರು ಆಜೀವ ಬ್ರಹ್ಮಚಾರಿ. ಅವರು ಗಜಪತಿ ಮುಕುಂದ ದೇವ್-II ರ ರಾಜ ಪುರೋಹಿತರೂ ಆಗಿದ್ದರು.

1779 ರಲ್ಲಿ, ಖುರ್ದಾ ರಾಜ ಮತ್ತು ಜಾನುಜಿ ಭೋನ್ಸಾಲರ ನಡುವಿನ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಬಾದಂಬ ಗಡದಲ್ಲಿ, ನರಸಿಂಗ ರಾಜಗುರುಗಳು ಕೊಲ್ಲಲ್ಪಟ್ಟರು, ಅವರು ಸೈನ್ಯವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಈ ಅನಿಶ್ಚಿತ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಜಯಿ ರಾಜಗುರು ಅವರನ್ನು ಆಡಳಿತದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾಗಿ ಮತ್ತು ಖುರ್ದಾ ಸೈನ್ಯದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾಗಿ ನೇಮಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಅವರ ಮರಣದವರೆಗೂ ಅವರ ಕರ್ತವ್ಯಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಿದರು.

ಒಳನುಗ್ಗುವವರ ವಿರುದ್ಧ ದಂಗೆ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಬರ್ಗಿಸ್[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಯುದ್ಧಗಳ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ದುರ್ಬಲ ಆಡಳಿತದ ಲಾಭವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡು, ಖುರ್ದಾ ಜನರ ಮೇಲೆ ಬುರ್ಗಿಸ್ ದಾಳಿಯನ್ನು ತೀವ್ರಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು ದೇಶಭಕ್ತ ರಾಜಗುರುವಿಗೆ ಸಹಿಸಲಾಗಲಿಲ್ಲ. ಪೈಕ್‌ಗಳ (ಸೈನಿಕರ) ನೈತಿಕ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಲು ಅವರು ವೈಯಕ್ತಿಕವಾಗಿ ಹಳ್ಳಿಯಿಂದ ಹಳ್ಳಿಗೆ ತೆರಳಿದರು. ಅವರು ಹಳ್ಳಿಯ ಯುವಕರನ್ನು ಸಂಘಟಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಅವರಿಗೆ ಮಿಲಿಟರಿ ಅಭ್ಯಾಸಗಳು ಮತ್ತು ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ಮದ್ದುಗುಂಡುಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸುವಲ್ಲಿ ತರಬೇತಿ ನೀಡಿದರು. ಬುರ್ಗಿಗಳ ವಿರುದ್ಧ ಹೋರಾಡಲು ಅವರು ಐದು ಅಂಶಗಳ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು (ಪಂಚಸೂತ್ರಿ ಯೋಜನೆ) ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದರು.

ಬ್ರಿಟಿಷ್[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಆದಾಗ್ಯೂ, 1757 ರಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷರು ಪ್ಲಾಸಿ ಕದನವನ್ನು ಗೆದ್ದಾಗ ಮತ್ತು ಒಡಿಶಾದ ಬಂಗಾಳ, ಬಿಹಾರ ಮತ್ತು ಮದೀನಾಪುರ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸಿಕೊಂಡಾಗ ಮುಖ್ಯ ತೊಂದರೆ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. 1765 ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಪಾರ್ಸಿಗಳು ಮತ್ತು ಹೈದರಾಬಾದ್‌ನ ನಿಜಾಮರಿಂದ ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶದ ವಿಶಾಲ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸಿಕೊಂಡರು. ಅವರು ಖುರ್ದಾಗೆ ದಕ್ಷಿಣಕ್ಕೆ ಗಂಜಾಂನಲ್ಲಿ ಕೋಟೆಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದರು. ಗಂಜಾಂ ಮತ್ತು ಮದಿನಾಪುರದ ನಡುವಿನ ಸಾರಿಗೆ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ, ಅವರು ಖುರ್ದಾ ರಾಜನ ವಿಶ್ವಾಸಘಾತುಕ ಸಹೋದರ ಶ್ಯಾಮಸುಂದರ ದೇವನ ಸಹಾಯದಿಂದ 1798 ರಲ್ಲಿ ಖುರ್ದಾ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ ಮಾಡಿದರು. ಆ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಖುರ್ದ ರಾಜ ಗಜಪತಿ ದಿಬ್ಯಸಿಂಗ ದೇವ್ ಅವರ ಹಠಾತ್ ಮರಣದ ನಂತರವೂ, ರಾಜಗುರು ಅವರು ತಮ್ಮ ಪ್ರಯತ್ನದಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಲು ಬಿಡಲಿಲ್ಲ. ರಾಜಗುರು ಮುಕುಂದ ದೇವ್-II ಅವರನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಅವನನ್ನು ಖುರ್ದಾ ರಾಜನನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿದರು.

ಗಂಜಾಂನ ಜಿಲ್ಲಾ ಮ್ಯಾಜಿಸ್ಟ್ರೇಟ್ ಕರ್ನಲ್. ಗಂಜಾಮ್ ಮತ್ತು ಬಾಲಸೋರ್‌ನ ಸಂವಹನಕ್ಕಾಗಿ ಹಾರ್ಕೋರ್ಟ್ ಖುರ್ದಾ ರಾಜನೊಂದಿಗೆ ಒಪ್ಪಂದ ಮಾಡಿಕೊಂಡರು. ಬ್ರಿಟಿಷರು ರಾಜನಿಗೆ ಪರಿಹಾರವಾಗಿ ಒಂದು ಲಕ್ಷ ರೂಪಾಯಿಗಳನ್ನು ( ₹ 1, 00,000) ಪಾವತಿಸಲು ಮತ್ತು ಕ್ರಿ.ಶ. 1760 ರಿಂದ ಮರಾಠರ ಹಿಡಿತದಲ್ಲಿದ್ದ ನಾಲ್ಕು ಪ್ರಗಣಗಳನ್ನು ಹಿಂದಿರುಗಿಸಲು ಒಪ್ಪಿಗೆ ನೀಡಲಾಯಿತು ಆದರೆ, ಅವರು ಎರಡೂ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಮೋಸ ಮಾಡಿದರು. ರಾಜಗುರು ಎರಡನ್ನೂ ಪಡೆಯಲು ತಮ್ಮ ಕೈಲಾದಷ್ಟು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದರು, ಆದರೆ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಲಿಲ್ಲ. 1803-04 ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಹಣವನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು ಎರಡು ಸಾವಿರ ಶಸ್ತ್ರಸಜ್ಜಿತ ಪೈಕ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ಕಟಕ್‌ಗೆ ಮೆರವಣಿಗೆ ನಡೆಸಿದರು ಆದರೆ ಕೇವಲ ₹ 40,000 ಪಾವತಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಪ್ರಗಾನಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಲು ನಿರಾಕರಿಸಲಾಯಿತು.

ಹೋರಾಟ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಕ್ರೋಧದಿಂದ ತುಂಬಿದ ರಾಜಗುರು ತನ್ನ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಮರುಜೋಡಿಸಿದನು ಮತ್ತು ಬ್ರಿಟಿಷರನ್ನು ತನ್ನ ರಾಜ್ಯದಿಂದ, ತನ್ನ ದೇಶದಿಂದ ಓಡಿಸುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ನಾಲ್ಕು ಪ್ರಗಾನಗಳನ್ನು ತಾನೇ ಆಕ್ರಮಿಸಿಕೊಂಡನು. ಆದರೆ, ಬ್ರಿಟಿಷರು ಖುರ್ದಾವನ್ನು ಬಲವಂತವಾಗಿ ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದರು. ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ, ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 1804 ರಲ್ಲಿ ಖುರ್ದಾ ರಾಜನು ಜಗನ್ನಾಥ ದೇವಾಲಯದ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಹಕ್ಕುಗಳಿಂದ ವಂಚಿತನಾದನು, ಇದು ರಾಜ ಮತ್ತು ಒಡಿಶಾದ ಜನರಿಗೆ ಗಂಭೀರ ಆಘಾತವಾಗಿತ್ತು. ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ, ಅಕ್ಟೋಬರ್ 1804 ರಲ್ಲಿ ಶಸ್ತ್ರಸಜ್ಜಿತ ಪೈಕಾಗಳ ಗುಂಪು ಪಿಪಿಲಿಯಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷರ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ ಮಾಡಿತು. ಈ ಘಟನೆಯು ಬ್ರಿಟಿಷರ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಗಾಬರಿಗೊಳಿಸಿತು. ಈ ಮಧ್ಯೆ, ರಾಜಗುರುಗಳು ಬ್ರಿಟಿಷರ ವಿರುದ್ಧ ಸಾಮಾನ್ಯ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ಕೈಜೋಡಿಸುವಂತೆ ರಾಜ್ಯದ ಎಲ್ಲಾ ರಾಜರನ್ನು ವಿನಂತಿಸಿದರು. ಕುಜಂಗ, ಕನಿಕ, ಹರೀಶಪುರ, ಮರೀಚಿಪುರ ಮತ್ತು ಇತರ ರಾಜರುಗಳು ಖುರ್ದ ರಾಜನೊಂದಿಗೆ ಮೈತ್ರಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡರು ಮತ್ತು ಯುದ್ಧಕ್ಕೆ ಸಿದ್ಧರಾದರು.

ಅಂತಿಮವಾಗಿ, ಖುರ್ದಾ ಮಿಲಿಟರಿ ಮತ್ತು ಬ್ರಿಟಿಷರ ನಡುವೆ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಹೋರಾಟ ಸಂಭವಿಸಿತು. ಹೋರಾಟವು ದೀರ್ಘಕಾಲದವರೆಗೆ ಮುಂದುವರೆಯಿತು ಮತ್ತು ರಾಜಗುರುವನ್ನು ಖುರ್ಧಾ ಕೋಟೆಯಿಂದ ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಬಾರಾಬತಿ ಕೋಟೆಗೆ ಕರೆದೊಯ್ಯಲಾಯಿತು. ಅವನು ತನ್ನ ರಾಜನನ್ನು ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿರಿಸಲು ತನ್ನ ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರಯತ್ನಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದನು ಆದರೆ ಅಂತಿಮವಾಗಿ, ಮುಕುಂದ ದೇವ-II ಅನ್ನು 3 ಜನವರಿ 1805 ರಂದು ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. ನಂತರ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಮತ್ತಷ್ಟು ಹಿಂಸಾಚಾರದ ಭೀತಿಯಿಂದ ರಾಜಗುರು ಮತ್ತು ರಾಜನನ್ನು ಕಟಕ್‌ನಿಂದ ಮಿಡ್ನಾಪುರ ಜೈಲಿಗೆ ಕಳುಹಿಸಲಾಯಿತು.

ಪ್ರಯೋಗ ಮತ್ತು ಮರಣದಂಡನೆ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಜೈಲಿನಿಂದ ರಾಜನು ಸಲ್ಲಿಸಿದ ಮನವಿಯನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸಿ, ಬ್ರಿಟಿಷ್ ವಕೀಲರು ಮುಕುಂದ ದೇವ-II ನನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದರು ಮತ್ತು ಇತ್ಯರ್ಥಕ್ಕಾಗಿ ಪುರಿಗೆ ಕಳುಹಿಸಿದರು. ರಾಜಗುರುವಿನ ವಿಚಾರಣೆಯನ್ನು ಮದಿನಾಪುರದ ಬಘಿತೋಟದಲ್ಲಿ ನಡೆಸಲಾಯಿತು. "ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿ ಸ್ಥಾಪಿತವಾದ ಭೂಮಿಯ ಸರ್ಕಾರದ ವಿರುದ್ಧ" ಯುದ್ಧವನ್ನು ನಡೆಸುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಅವರನ್ನು ತಪ್ಪಿತಸ್ಥರೆಂದು ಘೋಷಿಸಲಾಯಿತು. ಸಾಯುವವರೆಗೂ ಅವನನ್ನು ಗಲ್ಲಿಗೇರಿಸಲು ಆದೇಶಿಸಲಾಯಿತು; ಆದರೆ 6 ಡಿಸೆಂಬರ್ 1806 ರಂದು ಮರಣದಂಡನೆಕಾರರು ಅವನ ಕಾಲುಗಳನ್ನು ಮರದ ಎದುರು ಕೊಂಬೆಗಳಿಗೆ ಕಟ್ಟಿದ ಮತ್ತು ಕೊಂಬೆಗಳನ್ನು ಬಿಡಲಾಯಿತು, ಅವನ ದೇಹವನ್ನು ಎರಡು ಭಾಗಗಳಾಗಿ ವಿಭಜಿಸುವ ವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ಗಲ್ಲಿಗೇರಿಸಲಾಯಿತು . ^[೭] ^[೮]

ಉಲ್ಲೇಖಗಳು[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

↑ Praphulla Kumāra Paṭṭanāẏaka (1979). A Forgotten Chapter of Orissan History: With Special Reference to the Rajas of Khurda and Puri, 1568–1828. Punthi Pustak.
↑ "Jayee Rajguru- People's hero who kept Britishers scared for decades" (in ಅಮೆರಿಕನ್ ಇಂಗ್ಲಿಷ್). 2021-09-17. Archived from the original on 2021-12-11. Retrieved 2021-12-11.
↑ Prafulla Kumar Pattanaik (1 January 2005). The First Indian War of Independence: Freedom Movement in Orissa, 1804–1825. APH Publishing. pp. 23–. ISBN 978-81-7648-911-9.
↑ Prasanna Kumar Mishra (1983). Political unrest in Orissa in the 19th century: anti-British, anti-feudal, and agrarian risings. Punthi Pustak.
↑ "Jai Rajguru". orissadiary.com. Archived from the original on 24 January 2013. Retrieved 7 February 2013. Jayi Rajaguru was born on October 29, 1739 in an eminent scholarly family in the village Bira Harekrushnapur, near Puri
↑ Rout, Hemant Kumar (2012). "Villages fight over martyr's death place - The New Indian Express". newindianexpress.com. Archived from the original on 6 ಮೇ 2014. Retrieved 7 February 2013. historians claim he is actually the first martyr in the country's freedom movement because none was killed by the Britishers before 1806
↑ "Controvers place of assassination | Odisha Reporter". odishareporter.in. 2012. Retrieved 7 February 2013. was assassinated by the British government in a brutal manner on December 6, 1806^{[ಮಡಿದ ಕೊಂಡಿ]}
↑ Udayavani. "Jayee Rajguru: The Forgotten hero of the Paika Rebellion who was brutally killed by the British". Udayavani. Retrieved 2020-09-23.

ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

[Paṭṭanāẏaka1979-1] Praphulla Kumāra Paṭṭanāẏaka (1979). A Forgotten Chapter of Orissan History: With Special Reference to the Rajas of Khurda and Puri, 1568–1828. Punthi Pustak.

[2] "Jayee Rajguru- People's hero who kept Britishers scared for decades" (in ಅಮೆರಿಕನ್ ಇಂಗ್ಲಿಷ್). 2021-09-17. Archived from the original on 2021-12-11. Retrieved 2021-12-11.

[Pattanaik2005-3] Prafulla Kumar Pattanaik (1 January 2005). The First Indian War of Independence: Freedom Movement in Orissa, 1804–1825. APH Publishing. pp. 23–. ISBN 978-81-7648-911-9.

[Mishra1983-4] Prasanna Kumar Mishra (1983). Political unrest in Orissa in the 19th century: anti-British, anti-feudal, and agrarian risings. Punthi Pustak.

[5] "Jai Rajguru". orissadiary.com. Archived from the original on 24 January 2013. Retrieved 7 February 2013. Jayi Rajaguru was born on October 29, 1739 in an eminent scholarly family in the village Bira Harekrushnapur, near Puri

[6] Rout, Hemant Kumar (2012). "Villages fight over martyr's death place - The New Indian Express". newindianexpress.com. Archived from the original on 6 ಮೇ 2014. Retrieved 7 February 2013. historians claim he is actually the first martyr in the country's freedom movement because none was killed by the Britishers before 1806

[7] "Controvers place of assassination | Odisha Reporter". odishareporter.in. 2012. Retrieved 7 February 2013. was assassinated by the British government in a brutal manner on December 6, 1806^{[ಮಡಿದ ಕೊಂಡಿ]}

[8] Udayavani. "Jayee Rajguru: The Forgotten hero of the Paika Rebellion who was brutally killed by the British". Udayavani. Retrieved 2020-09-23.

[೧]

[೨]

[೩]

[೪]

[೫]

[೬]

[೭]

[೮]