ಕನ್ಹೋಪಾತ್ರ
| ಸಂತ ಕನ್ಹೋಪಾತ್ರ | |
|---|---|
.jpg) ವಿಠ್ಠಲ ದೇವಾಲಯ, ಪಂಢರಪುರ ನಲ್ಲಿರುವ ಕನ್ಹೋಪಾತ್ರದ ಚಿತ್ರ | |
| ಜನನ | ೧೫ ನೇ ಶತಮಾನ (ನಿಖರವಾದ ದಿನಾಂಕ ತಿಳಿದಿಲ್ಲ) ಮಂಗಳವೇದ, ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ, ಭಾರತ |
| ಮರಣ | ೧೫ ನೇ ಶತಮಾನ (ನಿಖರವಾದ ದಿನಾಂಕ ತಿಳಿದಿಲ್ಲ) ಪಂಢರಪುರ, ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ, ಭಾರತ |
| ಗೌರವಗಳು | ಮರಾಠಿಯಲ್ಲಿ ಸಂತ (ಸಂತ) ಅಂದರೆ "ಸಂತ" |
| ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರ | ವಾರಕರಿ |
ಕನ್ಹೋಪಾತ್ರ (ಅಥವಾ ಕನ್ಹುಪಾತ್ರ) ೧೫ ನೇ ಶತಮಾನದ ಮರಾಠಿ ಸಂತ-ಕವಿ. ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದ ವಾರಕರಿ ಪಂಥದಲ್ಲಿ ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಪ್ರಕಾರ, ಕನ್ಹೋಪಾತ್ರ ಅವರು ಒಬ್ಬ ವೇಶ್ಯೆಯ ಮತ್ತು ನರ್ತಕಿಯಾಗಿದ್ದಳು.[೧] ಅವರು ಪಂಢರಪುರದ ವಿಠ್ಠಲನ ಕೇಂದ್ರ ದೇಗುಲದಲ್ಲಿ ನಿಧನರಾದರು. ದೇವಾಲಯದ ಆವರಣದಲ್ಲಿ ಸಮಾಧಿಯಾದ ಏಕೈಕ ವ್ಯಕ್ತಿ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಕನ್ಹೋಪಾತ್ರ ಅವರು ಮರಾಠಿ ಓವಿ ಮತ್ತು ಅಭಂಗ ಕವನಗಳನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. ಆಕೆಯ ಸುಮಾರು ಮೂವತ್ತು ಅಭಂಗಗಳು ಉಳಿದುಕೊಂಡಿವೆ ಮತ್ತು ಇಂದಿಗೂ ಹಾಡಲಾಗುತ್ತವೆ. ಯಾವುದೇ ಗುರು, ಪುರುಷ ವಾರಕರಿ ಸಂತ ಅಥವಾ ಪರಂಪರಾ (ಸಂಪ್ರದಾಯ ಅಥವಾ ವಂಶ) ಬೆಂಬಲವಿಲ್ಲದೆ ಕೇವಲ ತನ್ನ ಭಕ್ತಿಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಸಂತತ್ವವನ್ನು ಪಡೆದ ಏಕೈಕ ಮಹಿಳಾ ವಾರಕರಿ ಸಂತ.
ಜೀವನ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಕನ್ಹೋಪಾತ್ರ ಅವರ ಇತಿಹಾಸವು ಶತಮಾನಗಳಿಂದ ಬಂದ ಕಥೆಗಳ ಮೂಲಕ ತಿಳಿದಿದೆ. ಆಕೆ ಶಾಮಾ ಎಂಬ ವೇಶ್ಯೆಯ ಮಗು.
ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಕನ್ಹೋಪಾತ್ರ ಶ್ರೀಮಂತ ವೇಶ್ಯೆ ಮತ್ತು ನೃತ್ಯಗಾರ್ತಿ ಶಾಮಾ ಅಥವಾ ಶ್ಯಾಮಾ ಅವರ ಪುತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದರು. ಅವರು ವಿಠ್ಠಲನ ಮುಖ್ಯ ದೇವಾಲಯದ ಸ್ಥಳವಾದ ಪಂಢರಪುರದ ಬಳಿಯಿರುವ ಮಂಗಳವೇದ ಪಟ್ಟಣದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದರು.[೨][೩][೪] ಕನ್ಹೋಪಾತ್ರವನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ, ಮಂಗಳವೇಧೆಯು ವಾರಕರಿ ಸಂತರಾದ ಚೋಖಮೇಲಾ ಮತ್ತು ದಾಮಾಜಿಯವರ ಜನ್ಮಸ್ಥಳವಾಗಿದೆ.[೫] ಕನ್ಹೋಪಾತ್ರ ತನ್ನ ಬಾಲ್ಯವನ್ನು ತನ್ನ ತಾಯಿಯ ಅರಮನೆಯ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಕಳೆದರು. ಹಲವಾರು ಸೇವಕಿಯರು ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು, ಆದರೆ ಅವರ ತಾಯಿಯ ವೃತ್ತಿಯ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ, ಕನ್ಹೋಪಾತ್ರರ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸ್ಥಾನಮಾನವು ಕೀಳು ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿತ್ತು.[೬]
ಕನ್ಹೋಪಾತ್ರ ಬಾಲ್ಯದಿಂದಲೇ ನೃತ್ಯ ಮತ್ತು ಹಾಡಿನಲ್ಲಿ ತರಬೇತಿ ಪಡೆದಿದ್ದಳು. ಅವಳು ನರ್ತಕಿ ಮತ್ತು ಗಾಯಕಿಯಾಗಿದ್ದಳು. ಆಕೆಯ ಸೌಂದರ್ಯವನ್ನು ಅಪ್ಸರಾ (ಸ್ವರ್ಗದ ಅಪ್ಸರೆ) ಮೇನಕಾಗೆ ಹೋಲಿಸುತ್ತಿದ್ದರು.[೪] ಶಾಮಾ ಕನ್ಹೋಪಾತ್ರ‌ಳನ್ನು ಬದಶಾಹನನ್ನು ಭೇಟಿಯಾಗಲು ಸಲಹೆ ನೀಡಿದರು. ಏಕೆಂದರೆ ಅವರು ಆಕೆಯ ಸೌಂದರ್ಯವನ್ನು ಪ್ರೀತಿಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಹಣ ಮತ್ತು ಆಭರಣಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ತಿಳಿಸಿದರು. ಆದರೆ ಕನ್ಹೋಪಾತ್ರನು ನಿರಾಕರಿಸಿದಳು.[೪] ಕನ್ಹೋಪಾತ್ರನು ತನಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಸುಂದರವಾಗಿರುವ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಮದುವೆಯಾಗಲು ಬಯಸಿದಳು.[೪][೭]
ಭಕ್ತಿಯ ಮಾರ್ಗ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
ಕಾನ್ಹೋಪಾತ್ರಳ ತಂದೆಯಾದ ಸದಾಶಿವ ಮಲಗುಜಾರ್, ಕನ್ಹೋಪಾತ್ರಳ ಸೌಂದರ್ಯವನ್ನು ಕೇಳಿದನು ಮತ್ತು ಅವಳ ನೃತ್ಯವನ್ನು ನೋಡಲು ಬಯಸಿದನು. ಆದರೆ ಕಾನ್ಹೋಪಾತ್ರ ನಿರಾಕರಿಸಿದನು. ಈ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ, ಸದಾಶಿವನು ಕನ್ಹೋಪಾತ್ರ ಮತ್ತು ಶಾಮನನ್ನು ಕಿರುಕುಳ ನೀಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದನು. ಶಾಮನು ತಾನು ಕನ್ಹೋಪಾತ್ರನ ತಂದೆ ಎಂದು ಅವನಿಗೆ ಮನವರಿಕೆ ಮಾಡಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದಳು. ಆದರೆ ಸದಾಶಿವ ಅವಳನ್ನು ನಂಬಲಿಲ್ಲ. ಅವನು ತನ್ನ ಕಿರುಕುಳವನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಅಂತಿಮವಾಗಿ, ಶಾಮಾ ಸದಾಶಿವನಲ್ಲಿ ಕ್ಷಮೆಯಾಚಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಅವರಿಗೆ ಕನ್ಹೋಪಾತ್ರವನ್ನು ನೀಡಲು ಮುಂದಾದರು. ಕನ್ಹೋಪಾತ್ರ, ತನ್ನ ವಯಸ್ಸಾದ ಸೇವಕಿ ಹೌಸಾಳ ಸಹಾಯದಿಂದ ಸೇವಕಿಯಂತೆ ವೇಷ ಧರಿಸಿ ಪಂಢರಪುರಕ್ಕೆ ಓಡಿಹೋದಳು.
ಇತರ ವರ್ತಮಾನಗಳು ಪಂಢರಪುರದ ವಿಠ್ಠಲನ ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಹೋಗುವ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ ಕನ್ಹೋಪಾತ್ರನ ಮನೆಯನ್ನು ದಾಟಿದ ವಾರಕರಿ ಯಾತ್ರಿಗಳಿಗೆ ಜಮಾ ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಒಂದು ಕಥೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಅವಳು ವಿಠ್ಠಲನ ಬಗ್ಗೆ ಹಾದುಹೋಗುವ ವಾರಕರಿಗೆ ಕೇಳಿದಳು ವಿಠ್ಠಲನು "ಉದಾರ, ಬುದ್ಧಿವಂತ, ಸುಂದರ ಮತ್ತು ಪರಿಪೂರ್ಣ" ಎಂದು ವಾರಕರಿ ಹೇಳಿದರು. ಅವನ ವೈಭವವು ವರ್ಣನೆಗೆ ಮೀರಿದೆ ಮತ್ತು ಅವನ ಸೌಂದರ್ಯವು ಸೌಂದರ್ಯದ ದೇವತೆಯಾದ ಲಕ್ಷ್ಮಿಯನ್ನು ಮೀರಿಸುತ್ತದೆ.[೪] ವಿಠ್ಠಲನು ಅವಳನ್ನು ಭಕ್ತನಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸುವನೇ ಎಂದು ಕನ್ಹೋಪಾತ್ರನು ಮುಂದೆ ಕೇಳಿದಳು. ವಿಠ್ಠಲನು ತನ್ನ ಸೇವಕಿ ಕುಬ್ಜಾ, ಪಾಪಿ ರಾಜ ಅಜಾಮಿಳ ಮತ್ತು "ಅಸ್ಪೃಶ್ಯ" ಸಂತ ಚೋಖಮೇಲನನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದಂತೆ ಅವಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತಾನೆ ಎಂದು ವಾರಕರಿ ಭರವಸೆ ನೀಡಿದರು. ಈ ಭರವಸೆಯು ಪಂಢರಪುರಕ್ಕೆ ಹೋಗುವ ಅವಳ ಸಂಕಲ್ಪವನ್ನು ಬಲಪಡಿಸಿತು. ಸದಾಶಿವ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳದ ದಂತಕಥೆಯ ಆವೃತ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ, ಕನ್ಹೋಪಾತ್ರ ತಕ್ಷಣವೇ ವಾರಕರಿ ಯಾತ್ರಿಕರೊಂದಿಗೆ ವಿಠ್ಠಲನ ಗುಣಗಾನ ಮಾಡುತ್ತಾ ಪಂಢರಪುರಕ್ಕೆ ಹೊರಡುತ್ತಾಳೆ ಅಥವಾ ತನ್ನ ತಾಯಿಯನ್ನು ಪಂಢರಪುರಕ್ಕೆ ಕರೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತಾಳೆ.[೪][೫][೮][೯]
ಕನ್ಹೋಪಾತ್ರನು ಪಂಢರಪುರದ ವಿಠ್ಠಲನ ಪ್ರತಿಮೆಯನ್ನು ಮೊದಲು ನೋಡಿದಾಗ, ಆಕೆಯ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಅರ್ಹತೆ ಈಡೇರಿತು. ವಿಠ್ಠಲನಲ್ಲಿ ತಾನು ಬಯಸಿದ ಅಪ್ರತಿಮ ಸೌಂದರ್ಯವನ್ನು ಅವಳು ಕಂಡುಕೊಂಡಿದ್ದಳು. ಅವಳು ದೇವರನ್ನು "ವಿವಾಹ" ಮಾಡಿಕೊಂಡಳು ಮತ್ತು ಪಂಢರಪುರದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿದಳು.[೭][೧೦] ಸಮಾಜದಿಂದ ದೂರವಾದಳು. ಕನ್ಹೋಪಾತ್ರನು ಹೌಸಾನೊಂದಿಗೆ ಪಂಢರಪುರದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಗುಡಿಸಲಿಗೆ ತೆರಳಿದನು ಮತ್ತು ತಪಸ್ವಿ ಜೀವನವನ್ನು ನಡೆಸಿದನು. ಅವಳು ವಿಠ್ಠಲ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಹಾಡುತ್ತಾ ಕುಣಿಯುತ್ತಿದ್ದಳು ಮತ್ತು ದಿನಕ್ಕೆರಡು ಬಾರಿ ಅದನ್ನು ಸ್ವಚ್ಛಗೊಳಿಸುತ್ತಿದ್ದಳು. ವಿಠ್ಠಲನ ಪ್ರೀತಿಗೆ ಮರುಳಾದ ಬಡ ರೈತನ ಮಗಳು ಎಂದು ನಂಬಿದ ಅವಳು ಜನರ ಗೌರವವನ್ನು ಗಳಿಸಿದಳು.
ಮರಣ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಕನ್ಹೋಪಾತ್ರನ ನಿರಾಕರಣೆಯಿಂದ ಅವಮಾನಿತನಾದ ಸದಾಶಿವ-ಬೀದರ್‌ನ ಬಾದಶಹನ (ರಾಜ) ಸಹಾಯವನ್ನು ಕೋರಿದನು. ಕನ್ಹೋಪಾತ್ರಳ ಸೌಂದರ್ಯದ ಕಥೆಗಳನ್ನು ಕೇಳಿದ ಬಾದಶಹನು ಅವಳನ್ನು ತನ್ನ ಉಪಪತ್ನಿಯಾಗಲು ಆದೇಶಿಸಿದನು. ಅವಳು ನಿರಾಕರಿಸಿದಾಗ, ರಾಜನು ಅವಳನ್ನು ಬಲವಂತವಾಗಿ ಪಡೆಯಲು ತನ್ನ ಜನರನ್ನು ಕಳುಹಿಸಿದನು. ಕನ್ಹೋಪಾತ್ರನು ವಿಠ್ಠಲ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ಆಶ್ರಯ ಪಡೆದಳು. ರಾಜನ ಸೈನಿಕರು ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಮುತ್ತಿಗೆ ಹಾಕಿದರು ಮತ್ತು ಕನ್ಹೋಪಾತ್ರವನ್ನು ಅವರಿಗೆ ಒಪ್ಪಿಸದಿದ್ದರೆ ಅದನ್ನು ನಾಶಪಡಿಸುವುದಾಗಿ ಬೆದರಿಕೆ ಹಾಕಿದರು.
ಕನ್ಹೋಪಾತ್ರ ನಂತರ ವಿಠ್ಠಲನ ಪ್ರತಿಮೆಯ ಪಾದಗಳಲ್ಲಿ ಮರಣಹೊಂದಿದಳು. ಆದರೆ ಸಂದರ್ಭಗಳು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿಲ್ಲ.
ಕನ್ಹೋಪಾತ್ರಳ ದೇಹವನ್ನು ವಿಠ್ಠಲನ ಪಾದದ ಮೇಲೆ ಇಡಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ನಂತರ ಅವಳ ಕೊನೆಯ ಇಚ್ಛೆಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ದೇವಾಲಯದ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾಗದ ಬಳಿ ಸಮಾಧಿ ಮಾಡಲಾಯಿತು ಎಂದು ಹೆಚ್ಚಿನ ದಾಖಲೆಗಳು ಹೇಳುತ್ತವೆ. ಕೆಲವು ಖಾತೆಗಳಲ್ಲಿ, ಹತ್ತಿರದ ಭೀಮಾ ನದಿ (ಚಂದ್ರಭಾಗ) ಪ್ರವಾಹಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಯಿತು, ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಮುಳುಗಿಸಿತು ಮತ್ತು ಕನ್ಹೋಪಾತ್ರವನ್ನು ಹುಡುಕುವ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಕೊಂದಿತು. ಮರುದಿನ ಆಕೆಯ ಶವ ಬಂಡೆಯ ಬಳಿ ಪತ್ತೆಯಾಗಿದೆ.
ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃತಿಗಳು ಮತ್ತು ಬೋಧನೆಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
ಕನ್ಹೋಪಾತ್ರ ಅವರು ಅನೇಕ ಅಭಂಗಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ಹೆಚ್ಚಿನವು ಲಿಖಿತ ರೂಪದಲ್ಲಿರಲಿಲ್ಲ. ಅವರ ಮೂವತ್ತು ಅಭಂಗಗಳು ಅಥವಾ ಓವಿಸ್ ಮಾತ್ರ ಇಂದು ಉಳಿದುಕೊಂಡಿವೆ. ಅವರ ಕವನಗಳ ಇಪ್ಪತ್ತಮೂರು ಪದ್ಯಗಳನ್ನು ವಾರಕರಿ ಸಂತರ ಸಕಲ ಸಂತ-ಗಾಥಾ ಎಂಬ ಸಂಕಲನದಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ಪದ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನವು ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆಯಾಗಿದ್ದು, ಪಾಥೋಸ್ ಅಂಶವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
ಪರಂಪರೆ ಮತ್ತು ಸ್ಮರಣೆ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
ಕನ್ಹೋಪಾತ್ರವನ್ನು ಔಪಚಾರಿಕವಾಗಿ ಸಂತರ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅಂದರೆ ಭಕ್ತವಿಜಯ ಪಠ್ಯದಲ್ಲಿ ಮರಾಠಿಯಲ್ಲಿ ಸಂತರು. ಮರಾಠಿ ಸಂತರ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಜೀವನಚರಿತ್ರೆಕಾರರಾದ ಮಹಿಪತಿ (೧೭೧೫–೧೭೯೦), ವಿಠ್ಠಲನ ಮೇಲಿನ ಅವಳ ಭಕ್ತಿಯನ್ನು ಶ್ಲಾಘಿಸುತ್ತಾ ತನ್ನ ಭಕ್ತವಿಜಯದಲ್ಲಿ ಅವಳಿಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ಅಧ್ಯಾಯವನ್ನು ಮೀಸಲಿಟ್ಟಿದ್ದಾನೆ.[೪] ತನ್ನ ಭಕ್ತಲೀಲಾಮೃತದಲ್ಲಿ ಮಹಿಪತಿಯು ಕನ್ಹೋಪಾತ್ರನನ್ನು ಕೃಷ್ಣನ ಸುತ್ತಲೂ ಕುಳಿತಿರುವ ಸಂತರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬನೆಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತಾನೆ (ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿ ವಿಠ್ಠಲನ ಜೊತೆ ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ).[೧೧] ಕನ್ಹೋಪಾತ್ರನನ್ನು ವಕಾರಿ ಸಂತ-ಕವಿಗಳು "ದಯಾಮಯ ದೇವರಿಂದ ರಕ್ಷಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ನಿಜವಾದ ದೀನದಲಿತ ಮತ್ತು ಅರ್ಹ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಉದಾಹರಣೆ" ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದ್ದಾರೆ.
೧೯೩೭ ರ ಭಾಲ್ಜಿ ಪೆಂಡಾರ್ಕರ್ ಬರೆದು ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದ ಮರಾಠಿ ಚಲನಚಿತ್ರ ಕನ್ಹೋಪಾತ್ರ (ಚಲನಚಿತ್ರ)ದಲ್ಲಿ ಕನ್ಹೋಪಾತ್ರ ಅವರ ಜೀವನವನ್ನು ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಬಾಲ ಗಂಧರ್ವ ನಾಯಕರಾಗಿದ್ದರು. ಸುಮೀತ್ ಅವರ ೨೦೧೪ ರ ಕಿರುಚಿತ್ರ ಕಥಾ ಸಂತ ಕನ್ಹೋಪಾತ್ರ ವೀಡಿಯೋದಲ್ಲಿ ಪಲ್ಲವಿ ಸುಭಾಷ್ ಕನ್ಹೋಪಾತ್ರ ಪಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ.[೧೨]
ಕನ್ಹೋಪಾತ್ರ ಅವರ ಅಭಂಗಗಳನ್ನು ಸಂಗೀತ ಕಚೇರಿಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ರೇಡಿಯೊದಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ಹಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ವಾರಕರಿಗಳು ಪಂಢರಪುರಕ್ಕೆ ತಮ್ಮ ವಾರ್ಷಿಕ ತೀರ್ಥಯಾತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ಹಾಡುತ್ತಾರೆ. ಪಂಢರಪುರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಆಕೆಯ ಸಮಾಧಿ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆದ ಮರವನ್ನು ಇಂದಿಗೂ ಭಕ್ತರು ಅವಳ ಸಮಾಧಿಯಾಗಿ ಪೂಜಿಸುತ್ತಾರೆ. ಆಕೆಯ ತವರು ಪಟ್ಟಣವಾದ ಮಂಗಳವೇಧೆಯಲ್ಲಿ ಚಿಕ್ಕ ದೇಗುಲವನ್ನೂ ಆಕೆಗೆ ಸಮರ್ಪಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಉಲ್ಲೇಖಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]- ↑ "KANHOPATRA".
- ↑ "KANHOPATRA".
- ↑ Vaidya, Vivek Digambar (10 ಜುಲೈ 2009). "कव्हरस्टोरी (Cover story)". Lokprabha (in ಮರಾಠಿ). Indian Express Group Group. Retrieved 30 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2009.
- ↑ ೪.೦ ೪.೧ ೪.೨ ೪.೩ ೪.೪ ೪.೫ ೪.೬ See Mahīpati; Abbott, Justin Edwards; Godbole, Narhar R. (1988). "39: verses 1:80". Stories of Indian Saints: An English Translation of Mahipati's Marathi Bhaktavijaya. Motilal Banarsidass. pp. 78–84. ISBN 81-208-0469-4. for a complete translation of Bhaktavijaya.
- ↑ ೫.೦ ೫.೧ Pande, Dr Suruchi (ಮಾರ್ಚ್ 2004). "Glimpses of Holy Lives: From Death to Immortality" (PDF). Prabuddha Bharata. 109 (3). Advaita Ashrama: the Ramakrishna Order started by Swami Vivekananda: 45. ISSN 0032-6178. Archived from the original (PDF) on 21 ಮಾರ್ಚ್ 2011. Retrieved 12 ನವೆಂಬರ್ 2009.
- ↑
- "Sant Parampara: Sant Kanhopatra". Official Site of Vithoba temple, Pandharpur. Shri Vitthal Rukmini Temple committee, Pandharpur. Archived from the original on 3 ಏಪ್ರಿಲ್ 2009. Retrieved 30 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2009.
- "संत परंपरा: संत कान्होपात्रा". Official Site of Vithoba temple, Pandharpur (in ಮರಾಠಿ). Shri Vitthal Rukmini Temple committee, Pandharpur. Archived from the original on 2 ಏಪ್ರಿಲ್ 2008. Retrieved 30 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2009.
- ↑ ೭.೦ ೭.೧ Ranade pp. 190–91
- ↑ Pimpalkar, Vaishali ( पिंपळकर, वैशाली ) (26 ಮೇ 2009). "विठ्ठलमय कान्होपात्रा (Vitthalmaya Kanhopatra)". Prahaar (in ಮರಾಠಿ). Retrieved 30 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2009.
{{cite news}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link) - ↑ Kher, B G (1979). "Mahārāshṭra Women saints". In Swami Ghanananda, John Stewart-Wallace (ed.). Women Saints of East and West. Hollywood: Vedanta Press. p. 62. ISBN 978-0-87481-036-3.
- ↑ Ranade p. 10
- ↑ Abbott, Justin Edwards (2000). Life of Tukaram. Motilal Banarsidass Publishers. p. 34. ISBN 81-208-0170-9.
- ↑ "Sant Kanhopatra - Sumeet Music - Marathi Movie". 5 ಜುಲೈ 2014 – via www.youtube.com.