ಧಾತುವರ್ದಿನಿ
| ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತ | |
|---|---|
| ಪರಿಕಲ್ಪನೆಗಳು | |
| ಸಂಗೀತ ರಚನೆಗಳು | |
| ಸಂಗೀತೋಪಕರಣಗಳು | |
|
ಮಾಧುರ್ಯ: ಸರಸ್ವತಿ ವೀಣೆ • ವೇಣು • ಪಿಟೀಲು • ಚಿತ್ರ ವೀಣ • ನಾದಸ್ವರ • ಮ್ಯಾಂಡೊಲಿನ್ ತಾಳ: ಮೃದಂಗ • ಘಟಂ • ಮೋರ್ಸಿಂಗ್ • ಕಂಜೀರ • ತವಿಲ್ ಝೇಂಕಾರ: ತಂಬೂರ • ಶ್ರುತಿ ಪಟ್ಟಿಗೆ | |
| ಸಂಗೀತಕಾರರು | |
ಧಾತುವರ್ಧಿನಿ (ಧಾತುವರ್ಧನಿ ಎಂದು ಉಚ್ಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ) ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತ ಪದ್ಧತಿಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ರಾಗವಾಗಿದೆ ಧಾತುವರ್ಧನಿ ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತದ ೭೨ ಮೇಳಕರ್ತ ರಾಗ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ೬೯ನೇ ಮೇಳಕರ್ತ ರಾಗವಾಗಿದೆ. ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತದ ಮುತ್ತುಸ್ವಾಮಿ ದೀಕ್ಷಿತರ ಪದ್ಧತಿಯಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಧೌತಪಂಚಮಂ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. [೧]
ರಚನೆ ಮತ್ತು ಲಕ್ಷಣ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
ಧಾತುವರ್ಧನಿ ೧೨ನೇ ಚಕ್ರ ಆದಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ೩ ನೇ ರಾಗವಾಗಿದೆ. ಸ್ಮರಣಾರ್ಥದ ಹೆಸರು ಆದಿತ್ಯ-ಗೋ . ಸ ರು ಗು ಮಿ ಪ ಧಾ ನು ಎಂಬುದೇ ಸ್ಮೃತಿ ಪದ . [೨] ಧಾತುವರ್ಧನಿಯ ಅರೋಹಣ-ಅವರೋಹಣ ರಚನೆ ಈ ಕೆಳಗಿನಂತಿದೆ (ಕೆಳಗಿನ ಸಂಕೇತಗಳು ಮತ್ತು ನಿಯಮಗಳ ವಿವರಗಳಿಗಾಗಿ ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತದಲ್ಲಿ ಸ್ವರಗಳನ್ನು ನೋಡಿ):
ಈ ಸ್ವರಶ್ರೇಣಿಯಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾದ ಸ್ವರಗಳೆಂದರೆ ಷಟ್ಸೃತಿ ಋಷಭ, ಅಂತರ ಗಾಂಧಾರ, ಪ್ರತಿ ಮಧ್ಯಮ, ಶುದ್ಧ ಧೈವತ ಮತ್ತು ಕಾಕಲಿ ನಿಷಾದ .
ಧಾತುವರ್ಧನಿ ಮೇಳಕರ್ತ ರಾಗವಾಗಿರುವುದರಿಂದ, ವ್ಯಾಖ್ಯಾನದ ಪ್ರಕಾರ ಇದು <i id="mwPQ">ಸಂಪೂರ್ಣ</i> ರಾಗವಾಗಿದೆ (ಇದು ಆರೋಹಣ ಮತ್ತು ಅವರೋಹಣ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ೭ ಸ್ವರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ). ಇದು ೩೩ ನೇ ಮೇಳಕರ್ತವಾದ ಗಂಗೇಯಭೂಷಣಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿ ಮಧ್ಯಮಂ ಸಮಾನವಾಗಿದೆ.
ಜನ್ಯ ರಾಗಗಳು[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
ಕೆಲವು ಚಿಕ್ಕ ಜನ್ಯ ರಾಗಗಳು (ಉತ್ಪನ್ನವಾದ ಮಾಪಕಗಳು) ಧಾತುವರ್ದನಿಯೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿವೆ. ಧಾತುವರ್ಧನಿ ಮತ್ತು ಇತರ ೭೧ ಮೇಳಕರ್ತ ರಾಗಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ರಾಗಗಳ ಸಂಪೂರ್ಣ ಪಟ್ಟಿಗಾಗಿ ಜನ್ಯ ರಾಗಂಗಳ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ನೋಡಿ.
ಸಂಯೋಜನೆಗಳು[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
ಧಾತುವರ್ಧನಿಗೆ ಹೊಂದಿಸಲಾದ ಕೆಲವು ಸಾಮಾನ್ಯ ಸಂಯೋಜನೆಗಳು:
- ಕೋಟೀಶ್ವರ ಅಯ್ಯರ್ ಅವರಿಂದ ಸುಖ ಕಾರ
- ಡಾ.ಎಂ.ಬಾಲಮುರಳಿಕೃಷ್ಣ ಅವರಿಂದ ಮಹೇಶಂ ಭಾವಯಂ
ಸಂಬಂಧಿತ ರಾಗಗಳು[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
ಈ ವಿಭಾಗವು ಈ ರಾಗದ ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕ ಮತ್ತು ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಅಂಶವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.
ಧಾತುವರ್ಧನಿಯ ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳನ್ನು ಗ್ರಹ ಭೇದವನ್ನು ಬಳಸಿ ಬದಲಾಯಿಸಿದಾಗ, ಗಾಯಕಪ್ರಿಯ, ಒಂದು ಚಿಕ್ಕ ಮೇಳಕರ್ತ ರಾಗವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಗ್ರಹ ಭೇದಂ ಎನ್ನುವುದು ರಾಗದಲ್ಲಿ ಷಡ್ಜಮವನ್ನು ಮುಂದಿನ ಸ್ವರಕ್ಕೆ ಬದಲಾಯಿಸುವಾಗ, ಸಂಬಂಧಿತ ಸ್ವರ ಆವರ್ತನಗಳನ್ನು ಒಂದೇ ರೀತಿ ಇರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಲ್ಲಿ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಾದ ಹಂತವಾಗಿದೆ. ಹೆಚ್ಚಿನ ವಿವರಗಳಿಗಾಗಿ ಮತ್ತು ದೃಷ್ಟಾಂತಕ್ಕಾಗಿ ಗಾಯಕಪ್ರಿಯ ಗ್ರಹ ಭೇದವನ್ನು ನೋಡಿ.