ಷೇರುದಾರ
ಷೇರುದಾರರು ಖಾಸಗಿ ಅಥವಾ ಸಾರ್ವಜನಿಕರ ಷೇರು ಬಂಡವಾಳದ ಷೇರುಗಳ ಕಾನೂನುಬದ್ಧ ಮಾಲೀಕರ ನಿಗಮದಿಂದ ನೋಂದಾಯಿಸಲಾದ ವ್ಯಕ್ತಿ ಅಥವಾ ಕಾನೂನು ಘಟಕ. ಷೇರುದಾರರನ್ನು ನಿಗಮದ ಸದಸ್ಯರು ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಬಹುದು. ನಿಗಮದ ಷೇರುದಾರರ ಅಥವಾ ಸದಸ್ಯರ ನೋಂದಣಿಯಲ್ಲಿ ಅವರ ಹೆಸರು ಮತ್ತು ಇತರ ವಿವರಗಳನ್ನು ನಮೂದಿಸಿದಾಗ ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿ ಅಥವಾ ಕಾನೂನು ಘಟಕವು ನಿಗಮದಲ್ಲಿ ಷೇರುದಾರನಾಗುತ್ತಾನೆ ಮತ್ತು ಕಾನೂನಿನಿಂದ ಅಗತ್ಯವಿದ್ದಲ್ಲಿ ನಿಗಮವು ಷೇರುಗಳ ಲಾಭದಾಯಕ ಮಾಲೀಕತ್ವದ ಬಗ್ಗೆ ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡಲು ಅನುಮತಿಸುವುದಿಲ್ಲ.[೧] ನಿಗಮವು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸ್ವತಃ ಷೇರುಗಳು ಹೊಂದಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ.[೨]
ವ್ಯಾಪಾರದ ಮೇಲೆ ಷೇರುದಾರರ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಷೇರುದಾರರ ಶೇಕಡಾವಾರು ಮಾಲೀಕತ್ವದಿಂದ ನಿರ್ಧರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ನಿಗಮಗಳ ಷೇರುದಾರರು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿ ನಿಗಮದಿಂದಲೇ ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿರುತ್ತಾರೆ. ಅವರು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ನಿಗಮದ ಸಾಲಗಳಿಗೆ ಜವಾಬ್ದಾರರಾಗಿರುವುದಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಷೇರುದಾರರು ಖಾತರಿಗಳನ್ನು ನೀಡದ ಹೊರತು ಕಂಪನಿಯ ಸಾಲಗಳಿಗೆ ಷೇರುದಾರರ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಯು ಪಾವತಿಸದ ಷೇರು ಬೆಲೆಗೆ ಸೀಮಿತವಾಗಿರುತ್ತದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ನಿಗಮವು ರಿಜಿಸ್ಟರ್‌ನಲ್ಲಿ ಷೇರುದಾರರ ಲಾಭದಾಯಕ ಮಾಲೀಕತ್ವವನ್ನು ದಾಖಲಿಸುವ ಅಗತ್ಯವಿಲ್ಲ. ಒಂದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಷೇರುದಾರರ ಮಾಲೀಕರಾಗಿ ದಾಖಲೆಯಲ್ಲಿದ್ದಾಗ, ಷೇರುದಾರರ ನಿಯಂತ್ರಣಕ್ಕಾಗಿ ದಾಖಲೆಯಲ್ಲಿ ಮೊದಲನೆಯವರನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಕಂಪನಿಯ ಎಲ್ಲಾ ಪತ್ರವ್ಯವಹಾರಗಳು ಮತ್ತು ಸಂವಹನವು ಆ ವ್ಯಕ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ ಇರುತ್ತದೆ.
ಷೇರುದಾರರು ಐಪಿಒಗಳಿಗೆ ಚಂದಾದಾರರಾಗುವ ಮೂಲಕ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿರಬಹುದು ಮತ್ತು ಹೀಗಾಗಿ ನಿಗಮಕ್ಕೆ ಬಂಡವಾಳವನ್ನು ಒದಗಿಸಬಹುದು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಹೆಚ್ಚಿನ ಷೇರುದಾರರು ದ್ವಿತೀಯ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ನಿಗಮಕ್ಕೆ ನೇರವಾಗಿ ಯಾವುದೇ ಬಂಡವಾಳವನ್ನು ಒದಗಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಷೇರುದಾರರಿಗೆ ಷೇರು ವರ್ಗವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿ ವಿಶೇಷ ಸವಲತ್ತುಗಳನ್ನು ನೀಡಬಹುದು. ನಿಗಮದ ನಿರ್ದೇಶಕರ ಮಂಡಳಿಯು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಷೇರುದಾರರ ಅನುಕೂಲಕ್ಕಾಗಿ ನಿಗಮವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತದೆ.
ಷೇರುದಾರರನ್ನು ಕೆಲವರು ಮಧ್ಯಸ್ಥಗಾರರ ಉಪವಿಭಾಗವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತಾರೆ, ಇದು ವ್ಯಾಪಾರ ಘಟಕದಲ್ಲಿ ನೇರ ಅಥವಾ ಪರೋಕ್ಷ ಆಸಕ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಯಾರನ್ನಾದರೂ ಒಳಗೊಂಡಿರಬಹುದು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಉದ್ಯೋಗಿಗಳು, ಪೂರೈಕೆದಾರರು, ಗ್ರಾಹಕರು, ಸಮುದಾಯ, ಇತ್ಯಾದಿಗಳನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಮಧ್ಯಸ್ಥಗಾರರೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಏಕೆಂದರೆ ಅವರು ಮೌಲ್ಯವನ್ನು ಕೊಡುಗೆ ನೀಡುತ್ತಾರೆ ಅಥವಾ ನಿಗಮದಿಂದ ಪ್ರಭಾವಿತರಾಗುತ್ತಾರೆ.
ವಿಧಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಲಾಭದಾಯಕ ಷೇರುದಾರರು ಷೇರುಗಳ ಮಾಲೀಕತ್ವದ ಆರ್ಥಿಕ ಲಾಭವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ವ್ಯಕ್ತಿ ಅಥವಾ ಕಾನೂನು ಘಟಕವಾಗಿದೆ, ಆದರೆ ನಾಮಿನಿ ಷೇರುದಾರರು ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್‌ನ ಸದಸ್ಯರ ನೋಂದಣಿಯಲ್ಲಿ ಮಾಲೀಕರಾಗಿರುವ ವ್ಯಕ್ತಿ ಅಥವಾ ಘಟಕವಾಗಿದ್ದು, ವಾಸ್ತವದಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಲಾಭಕ್ಕಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅಥವಾ ಲಾಭದಾಯಕ ಮಾಲೀಕರ ನಿರ್ದೇಶನದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಾನೆ.
ಪ್ರಾಥಮಿಕವಾಗಿ, ಎರಡು ರೀತಿಯ ಷೇರುದಾರರಿದ್ದಾರೆ.
ಸಾಮಾನ್ಯ ಷೇರುದಾರರು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಕಂಪನಿಯ ಸಾಮಾನ್ಯ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ವ್ಯಕ್ತಿ ಅಥವಾ ಕಾನೂನು ಘಟಕವನ್ನು (ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸಾಮಾನ್ಯ ಷೇರು ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ) ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸಾಮಾನ್ಯ ಷೇರುದಾರ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ರೀತಿಯ ಷೇರುಗಳು ಅತ್ಯಂತ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯ ಷೇರುದಾರರು ಕಂಪನಿಯ ಸಾಮಾನ್ಯ ಸಭೆಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ನಿರ್ದೇಶಕರ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುವ ಮೂಲಕ ಕಂಪನಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ನಿರ್ಧಾರಗಳ ಮೇಲೆ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರುವ ಹಕ್ಕನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ವಾರಂಟಿಯಾದಾಗ ಕ್ಲಾಸ್ ಆಕ್ಷನ್ ಮೊಕದ್ದಮೆಗಳನ್ನು ಕೂಡ ಇವರು ಸಲ್ಲಿಸಬಹುದು.[೩]
ಆದ್ಯತೆಯ ಷೇರುದಾರರು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಆದ್ಯತೆಯ ಷೇರುದಾರರು ಆದ್ಯತೆಯ ಷೇರುಗಳ ಮಾಲೀಕರಾಗಿದ್ದಾರೆ (ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಆದ್ಯತೆಯ ಸ್ಟಾಕ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ). ಅವರಿಗೆ ನಿಗದಿತ ಡಿವಿಡೆಂಡ್ ದರವನ್ನು ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ, ಇದನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯ ಷೇರುದಾರರಿಗೆ ಪಾವತಿಸಬೇಕಾದ ಲಾಭಾಂಶಕ್ಕೆ ಆದ್ಯತೆಯಲ್ಲಿ ಪಾವತಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರಾಶಸ್ತ್ಯದ ಷೇರುದಾರರು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕಂಪನಿಯಲ್ಲಿ ಮತದಾನದ ಹಕ್ಕನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದಿಲ್ಲ.[೪]
ಹಕ್ಕುಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಅನ್ವಯವಾಗುವ ಕಾನೂನುಗಳು, ನಿಗಮದ ನಿಯಮಗಳು ಮತ್ತು ಯಾವುದೇ ಷೇರುದಾರರ ಒಪ್ಪಂದಕ್ಕೆ ಒಳಪಟ್ಟು, ಷೇರುದಾರರು ಹಕ್ಕನ್ನು ಹೊಂದಿರಬಹುದು:
- ತಮ್ಮ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಮಾರಾಟ ಮಾಡಲು.[೫]
- ನಿರ್ದೇಶಕರ ಮಂಡಳಿಯಿಂದ ನಾಮನಿರ್ದೇಶನಗೊಂಡ ನಿರ್ದೇಶಕರ ಮೇಲೆ ಮತ ಚಲಾಯಿಸಲು.[೫]
- ನಿರ್ದೇಶಕರನ್ನು ನಾಮನಿರ್ದೇಶನ ಮಾಡುವುದು (ಅಲ್ಪಸಂಖ್ಯಾತರ ರಕ್ಷಣೆಯಿಂದಾಗಿ ಇದು ಪ್ರಾಯೋಗಿಕವಾಗಿ ತುಂಬಾ ಕಷ್ಟಕರವಾಗಿದೆ) ಮತ್ತು ಷೇರುದಾರರ ನಿರ್ಣಯಗಳನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸುವುದು.[೫]
- ಕಾರ್ಪೊರೇಟ್ ಚಾರ್ಟರ್‌ಗೆ ವಿಲೀನಗಳು ಮತ್ತು ಬದಲಾವಣೆಗಳ ಮೇಲೆ ಮತ ಚಲಾಯಿಸುವುದು.[೫]
- ಅವರು ಘೋಷಿಸಿದರೆ ಲಾಭಾಂಶಕ್ಕೆ.[೫]
- ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಲು; ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ವ್ಯಾಪಾರ ಮಾಡುವ ಕಂಪನಿಗಳಿಗೆ, ಈ ಮಾಹಿತಿಯು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಲಭ್ಯವಿರುತ್ತದೆ.
- ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹ ಕರ್ತವ್ಯದ ಉಲ್ಲಂಘನೆಗಾಗಿ ಕಂಪನಿಯ ಮೇಲೆ ಮೊಕದ್ದಮೆ ಹೂಡಲು.
- ಕಂಪನಿ ನೀಡಿದ ಹೊಸ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸಲು.[೫]
- ಷೇರುದಾರರ ನಿರ್ಣಯಗಳ ಮೇಲೆ ಮತ ಚಲಾಯಿಸಲು ಮತ್ತು ಫೈಲ್ ಮಾಡಲು.
- ನಿರ್ವಹಣಾ ಪ್ರಸ್ತಾಪಗಳ ಮೇಲೆ ಮತ ಚಲಾಯಿಸಲು.
- ದಿವಾಳಿಯ ನಂತರ ಯಾವ ಸ್ವತ್ತುಗಳು ಉಳಿಯುತ್ತವೆ.
ಮೇಲೆ ತಿಳಿಸಿದ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ (1) ನಗದು ಹರಿವಿನ ಹಕ್ಕುಗಳು ಮತ್ತು (2) ಮತದಾನದ ಹಕ್ಕುಗಳಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಬಹುದು. ಷೇರುಗಳ ಮೌಲ್ಯವು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಅವರು ಹೊಂದಿರುವ ನಗದು ಹರಿವಿನ ಹಕ್ಕುಗಳಿಂದ ನಡೆಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ, ಹೀಗಾಗಿ ಮತದಾನದ ಹಕ್ಕುಗಳು ಸಹ ಮೌಲ್ಯಯುತವಾಗಬಹುದು. ಭವಿಷ್ಯದ ಉಚಿತ ನಗದು ಹರಿವುಗಳನ್ನು ರಿಯಾಯಿತಿ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಷೇರುದಾರರ ನಗದು ಹರಿವಿನ ಹಕ್ಕುಗಳ ಮೌಲ್ಯವನ್ನು ಲೆಕ್ಕಾಚಾರ ಮಾಡಬಹುದು. ಷೇರುದಾರರ ಮತದಾನದ ಹಕ್ಕುಗಳ ಮೌಲ್ಯವನ್ನು ನಾಲ್ಕು ವಿಧಾನಗಳಿಂದ ಗಣಿಸಬಹುದು:
- ಮತದಾನದ ಷೇರುಗಳು ಮತ್ತು ಮತದಾನವಲ್ಲದ ಷೇರುಗಳ ನಡುವಿನ ವ್ಯತ್ಯಾಸ (ದ್ವಿ-ವರ್ಗ ವಿಧಾನ).[೬]
- ಒಂದು ಬ್ಲಾಕ್-ಟ್ರೇಡ್ ವಹಿವಾಟಿನಲ್ಲಿ ಪಾವತಿಸಿದ ಬೆಲೆ ಮತ್ತು ವಿನಿಮಯದಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣ ವಹಿವಾಟಿನಲ್ಲಿ ಪಾವತಿಸಿದ ನಂತರದ ಬೆಲೆಯ ನಡುವಿನ ವ್ಯತ್ಯಾಸ (ಬ್ಲಾಕ್-ಟ್ರೇಡ್ ವಿಧಾನ).[೭]
- ಆಯ್ಕೆಯ ಬೆಲೆಗಳಿಂದ ಪಡೆದ ಸೂಚಿತ ಮತದಾನದ ಮೌಲ್ಯ.[೮]
- ಮತದಾನದ ಘಟನೆಗಳ ಮೇಲೆ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಸಾಲದ ಶುಲ್ಕ.[೯]
ಸಹ ನೋಡಿ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]- ಲಾಭದಾಯಕ ಮಾಲೀಕತ್ವ
- ವ್ಯಾಪಾರ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ
- ವರ್ಗ ಕ್ರಿಯೆ
- ಎ ವರ್ಗದ ಪಾಲು
- ವರ್ಗ ಬಿ ಪಾಲು
- ಸಾಂಸ್ಥಿಕ ಆಡಳಿತದ
- ಉದ್ಯೋಗಿ ಸ್ಟಾಕ್ ಮಾಲೀಕತ್ವ
- ಹೂಡಿಕೆದಾರ
- ಆಸಕ್ತಿಯ ನೈಜ ಪಕ್ಷ
- ಷೇರುದಾರರ ಮೌಲ್ಯ
- ಸಾಮಾಜಿಕ ಮಾಲೀಕತ್ವ
- ಬೀದಿ ಹೆಸರು ಭದ್ರತೆಗಳು
ಉಲ್ಲೇಖಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]- ↑ Fontinelle, Amy (26 November 2003). "Shareholder". investopedia.com.
- ↑ "Company shareholders".
- ↑ "Shareholder – Definition, Roles, and Types of Shareholders". Corporate Finance Institute (in ಅಮೆರಿಕನ್ ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Retrieved 2019-02-19.
- ↑ Wright, Tiffany C. "Common Vs. Preferred Stock for Financing a Private Company". azcentral.com. Archived from the original on Jun 24, 2021. Retrieved 23 June 2021.
- ↑ ೫.೦ ೫.೧ ೫.೨ ೫.೩ ೫.೪ ೫.೫ Velasco, Julian (2006). "The Fundamental Rights of the Shareholder" (PDF). UC Davis L. Rev. 40: 407–467. Archived (PDF) from the original on Apr 17, 2018. Retrieved 16 April 2018.
- ↑ Zingales, Luigi (1994). "The value of the voting right: a study of the Milan stock exchange experience". Review of Financial Studies. 7: 125–148. doi:10.1093/rfs/7.1.125.
- ↑ Dyck, A.; Zingales, L. (2004). "Private benefits of control: an international comparison". Journal of Finance. 59: 537–600. doi:10.3386/w8711.
- ↑ Kind, Axel; Poltera, Marco (2013). "The value of corporate voting rights embedded in option prices". Journal of Corporate Finance. 22: 16–34. doi:10.1016/j.jcorpfin.2013.03.004.
- ↑ Christoffersen, Susan; Geczy, Christopher; Musto, David; Reed, Adam (2007). "Vote Trading and Information Aggregation". The Journal of Finance. 62 (6): 2897–2929. doi:10.1111/j.1540-6261.2007.01296.x.