ವಿಕಿಪೀಡಿಯ:ಸುಳ್ಳು ಸುದ್ಧಿ ಸೃಷ್ಟಿಸಬೇಡಿ
 | ಈ ಪುಟ ಕನ್ನಡ ವಿಕಿಪೀಡಿಯದ content guidelineಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಎಲ್ಲಾ ಸಂಪಾದಕರು ಈ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸಬೇಕು, ಅದಾಗ್ಯೂ ಕೆಲವೊಂದು ಕಡೆ ಎಲ್ಲಾ ಕಡೆಗಣಿಸಬಹುದು. ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ಮಾಡುವ ಮುಖ್ಯ ಸಂಪಾದನೆಗಳನ್ನು ಎಲ್ಲರ ಗಮನಕ್ಕೆ ತರಬೇಕು. ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ ಸಂದೇಹಗಳಿದ್ದರೆ ಈ ಪುಟದ ಚರ್ಚೆ ಪುಟದಲ್ಲಿ ಚರ್ಚಿಸಿ. |
 </img>
|
ಈ ಪುಟದ ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ:
|
ವಿಕಿಪೀಡಿಯಾದಲ್ಲಿ ಸುಳ್ಳು ಸುದ್ಧಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸಬೇಡಿ. ಹಾಗೆ ಮಾಡುವುದರಿಂದ ವಿಕಿಪೀಡಿಯಾ ಮತ್ತು ನಿಮ್ಮ ಖ್ಯಾತಿಗೆ ಹಾನಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ವಂಚನೆ ಎಂದರೆ ಯಾವುದೋ ಸುಳ್ಳು ಸುದ್ದಿಯನ್ನು ನಿಜ ಎಂದು ಪ್ರೇಕ್ಷಕರಿಗೆ ತಲುಪಿಸುವುದು. ವಿಕಿಪೀಡಿಯಾವು "ಯಾರಾದರೂ ಸಂಪಾದಿಸಬಹುದಾದ ವಿಶ್ವಕೋಶ" ಆಗಿರುವುದರಿಂದ, ಸುಳ್ಳು ಸುದ್ದಿಯನ್ನು ರಚಿಸಲು ದುರುಪಯೋಗ ಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಾರದು.
ಸುಳ್ಳು ಸುದ್ಧಿಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಬೇಡಿ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ವಿಕಿಪೀಡಿಯದ ಪತ್ತೆಹಚ್ಚುವ ಮತ್ತು ತೆಗೆದುಹಾಕುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಲು ದಯವಿಟ್ಟು ವಿಕಿಪೀಡಿಯಾದಲ್ಲಿ ತಪ್ಪು ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಹಾಕಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಬೇಡಿ. ವಿಭಿನ್ನ ಫಲಿತಾಂಶಗಳೊಂದಿಗೆ ಇದನ್ನು ಮೊದಲು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಸುಳ್ಳು ಸುದ್ದಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದ ಕೆಲವೇ ಗಂಟೆಗಳಲ್ಲಿ ಅಳಿಸಲು ಗುರುತಿಸಲಾಗುವುದು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ವಿವರವಾದ ಜೀವನಚರಿತ್ರೆಯ ಮಾಹಿತಿ ಮತ್ತು ನಕಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಗಳೊಂದಿಗೆ ರಚಿಸಲಾದ ಐತಿಹಾಸಿಕ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಲೇಖನಗಳಂತಹ ಕೆಲವು ಅತ್ಯಾಧುನಿಕ ವಂಚನೆಗಳು ಪತ್ತೆಯಾಗುತ್ತಿರುತ್ತವೆ. ಈ ಹುಸಿ ಲೇಖನಗಳು ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ವಿಶ್ವಕೋಶವೆಂಬ ಖ್ಯಾತಿಗೆ ಧಕ್ಕೆ ತಂದಿವೆ.
ಅಶ್ಲೀಲತೆಯನ್ನು ಸೇರಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುವಂತೆಯೇ ವಿಕಿಪೀಡಿಯಾದಲ್ಲಿ ವಂಚನೆಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿದೆ (ಇದು ಸೆನ್ಸಾರ್ ಮಾಡದ ವಿಶ್ವಕೋಶವಾಗಿದೆ ). ಯಾರು ಬೇಕಾದರೂ ಸಂಪಾದಿಸಬಹುದಾದ ಮುಕ್ತ ವಿಶ್ವಕೋಶವಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಇದು ಅನಿವಾರ್ಯ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿದೆ. ವಂಚನೆಗಳ ಅಪರಾಧಿಗಳು ನಿರ್ಬಂಧಿಸಲು ಮತ್ತು ನಿಷೇಧಕ್ಕೆ ಒಳಪಟ್ಟಿರುತ್ತಾರೆ.
ವಿಕಿಪೀಡಿಯಾದಲ್ಲಿನ ತಪ್ಪು ಮಾಹಿತಿಯು ಓದುಗರನ್ನು ತಪ್ಪುದಾರಿಗೆಳೆಯುತ್ತದೆ, ಇದರಿಂದಾಗಿ ಅವರು ನೈಜ-ಪ್ರಪಂಚದ ಪರಿಣಾಮಗಳೊಂದಿಗೆ ತಪ್ಪುಗಳನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ನೋವುಂಟುಮಾಡುವ ಭಾವನೆಗಳು, ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಮುಜುಗರ, [೧] ಪುಸ್ತಕಗಳ ಮರುಮುದ್ರಣಗಳು, [೨] ಶಾಲೆಯ ಕಾರ್ಯಯೋಜನೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಳೆದುಹೋದ ಅಂಕಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ವೆಚ್ಚಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಜೀವಂತ ಜನರ ಕುರಿತಾದ ಕೆಲವು ವಂಚನೆಗಳು ಮಾನಹಾನಿಕರವಾಗಬಹುದು, ಇದು ವಿಕಿಪೀಡಿಯಾವನ್ನು ಕಾನೂನು ಪರಿಣಾಮಗಳಿಗೆ ಒಡ್ಡಬಹುದು ( ವಿಕಿಪೀಡಿಯಾ:ಜೀವಂತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಜೀವನಚರಿತ್ರೆಗಳನ್ನು ನೋಡಿ). ವೈದ್ಯಕೀಯ ವಿಷಯಗಳಂತಹ ಕೆಲವು ಲೇಖನಗಳೊಂದಿಗೆ (ಉದಾಹರಣೆಗೆ COVID-19 ), ಅವು ಗಾಯ ಅಥವಾ ಸಾವಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು. ಇದಕ್ಕೆ ಸೇರಿದಂತೆ, ವಂಚನೆ ಲೇಖನಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಲು ಮತ್ತು ಸುಧಾರಿಸಲು ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳ ಅಗತ್ಯವಿರುತ್ತದೆ. ವಿಕಿಪೀಡಿಯಾವನ್ನು ವಿಮರ್ಶಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಓದುವುದು ಮತ್ತು ಅದರ ವಿಷಯದ ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹತೆಯನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುವುದು ಮುಖ್ಯ. ಸುಳ್ಳು ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಸರಿಪಡಿಸುವ ಮೂಲಕ ಲೇಕನಗಳನ್ನು ಉತ್ತಮಗೊಳಿಸಬಹುದು.
ವಿಕಿಪೀಡಿಯಾ ಎಷ್ಟು ನಿಖರವಾಗಿದೆ ಎಂಬುದರ ಕುರಿತು ನೀವು ಆಸಕ್ತಿ ಹೊಂದಿದ್ದರೆ, ವಿಕಿಪೀಡಿಯದಲ್ಲಿ ಈಗಾಗಲೇ ಇರುವ ತಪ್ಪಾದ ಹೇಳಿಕೆಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುವುದು ಹೆಚ್ಚು ರಚನಾತ್ಮಕ ಪರೀಕ್ಷಾ ವಿಧಾನವಾಗಿದೆ, ಮತ್ತು ನಂತರ ಅವುಗಳು ಎಷ್ಟು ಸಮಯದವರೆಗೆ ಜಾರಿಯಲ್ಲಿವೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಸಾಧ್ಯವಾದರೆ, ಅವುಗಳನ್ನು ಸರಿಪಡಿಸುವುದು. ಸರಳವಾಗಿ ಹೇಳುವುದಾದರೆ, ಒಂದು ಅಂಶವನ್ನು ಸಾಬೀತುಪಡಿಸಲು ವಿಕಿಪೀಡಿಯಾವನ್ನು ಅಡ್ಡಿಪಡಿಸಬೇಡಿ.
ಪರಿಶೀಲನೆ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ವಿಕಿಪೀಡಿಯಾವು ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹ ಪ್ರಕಟಿತ ಮೂಲಕ್ಕೆ ಪರಿಶೀಲಿಸಬಹುದಾದ ವಸ್ತುವಿನ ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ಸವಾಲು ಹಾಕಿದರೆ, ಲೇಖನದಲ್ಲಿನ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಸಾಬೀತುಪಡಿಸುವ ಹೊರೆ ಮೂಲ ಲೇಖಕರ ಮೇಲಿರುತ್ತದೆ. ಹೀಗಾಗಿ, ಒಂದು ನೆಪವನ್ನು ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ಸಂಪಾದಕರ ಪರಿಶೀಲನೆಗೆ ಒಳಪಡಿಸಿದ ನಂತರ ಅದನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುವುದು ನಿಷ್ಪ್ರಯೋಜಕವಾಗಿದೆ. ಇದಲ್ಲದೆ, ವಂಚಕನು ಈಗಾಗಲೇ ಸಾರ್ವಜನಿಕರನ್ನು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಮೋಸಗೊಳಿಸಿದ್ದರೆ, ಅವರು ಸ್ವತಃ ಲೇಖನವನ್ನು ರಚಿಸಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ; ಬೇರೊಬ್ಬರು ಅದನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಾರೆ.
ವಂಚನೆಗಳು, ವಂಚನೆಗಳ ಬಗೆಗಿನ ಲೇಖನಗಳ ವಿರುದ್ಧ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ವಿಕಿಪೀಡಿಯಾದಲ್ಲಿ ಹಿಂದೆ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದ ಗಮನಾರ್ಹ ವಂಚನೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ವಿಕಿಪೀಡಿಯಾ ವಿಶ್ವಕೋಶ ಲೇಖನಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. (ಉದಾಹರಣೆಗೆ Jar'Edo Wens hoax or Henryk Batuta hoax). ವಂಚನೆಯನ್ನು ವಾಸ್ತವಿಕವಾಗಿ ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸುವ ಲೇಖನಕ್ಕಿಂತ ಇದು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ.
- ↑ See e.g. the Asian Football Confederation controversy and the Roger Vinson hoax at Wikipedia:List of hoaxes on Wikipedia
- ↑ See for example the Rosie the Riveter hoax at Wikipedia:List of hoaxes on Wikipedia
ವಿಕಿಪೀಡಿಯಾದಲ್ಲಿ ಒಂದು ವಂಚನೆಯು ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿರಬೇಕು -ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಒಂದು ವಂಚನೆಯು ನಿರಂತರ ಮಾಧ್ಯಮದ ಗಮನವನ್ನು ಪಡೆದಿರಬೇಕು ಹಾಗು ಹಲವಾರು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಶಿಕ್ಷಣ ತಜ್ಞರು ಅಥವಾ ಇತರರನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಸಾವಿರಾರು ಜನರು ಇದನ್ನು ಸುಳ್ಳು ಸುದ್ದಿ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿರಬೇಕು. ವಿಕಿಪೀಡಿಯವು ಒಂದು ದಿನ ಮಾಡಲಾದ ವಿಷಯಗಳಿಗಾಗಿ ಅಲ್ಲ .
ವಂಚನೆಗಳೊಂದಿಗೆ ವ್ಯವಹರಿಸುವುದು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ನೀವು ವಂಚನೆಯಾಗಬಹುದಾದ ಲೇಖನ ಅಥವಾ ಚಿತ್ರವನ್ನು ನೋಡಿದರೆ, ಅದನ್ನು {{hoax}} ಅಥವಾ {{image hoax}} ಎಂದು ಗುರುತಿಸಿ ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ಅಳಿಸುವಿಕೆ ಚರ್ಚೆಗೆ ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಿ . ಇದು ನಿಜವಾಗಿಯೂ ವಂಚನೆ ಎಂದು ಕಂಡುಬಂದರೆ, ಬಳಕೆದಾರರಿಗೆ {{uw-hoax}} ನೊಂದಿಗೆ ಎಚ್ಚರಿಕೆ ನೀಡುವುದು ಸೂಕ್ತವಾಗಿದೆ.
ವಂಚನೆಗಳನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ತ್ವರಿತ ಅಳಿಸುವಿಕೆಗೆ ಹಾಕಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಒಂದು ಅಥವಾ ಇಬ್ಬರು ಸಂಪಾದಕರು ಒಂದು ವಿಷಯವನ್ನು ತನಿಖೆ ಮಾಡಲು ಸಾಕಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಶಂಕಿತ ವಂಚನೆಗಳನ್ನು ಕೂಲಂಕುಷವಾಗಿ ತನಿಖೆ ಮಾಡಬೇಕು, ಮತ್ತು ಅಸ್ಪಷ್ಟ ಮತ್ತು ಸ್ಪಷ್ಟವಾದ ವಂಚನೆಗಳ ತೀವ್ರ ಪ್ರಕರಣಗಳಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಲೇಖನಗಳನ್ನು ತ್ವರಿತ ಅಳಿಸುವಿಕೆಗೆ {{db-hoax}} ಎಂದು ಟ್ಯಾಗ್ ಮಾಡಬೇಕು.
ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅಗ್ರಾಹ್ಯ ಪಠ್ಯವು ಅನುಚಿತವಾದ ಇನ್-ಯೂನಿವರ್ಸ್ ಶೈಲಿಯನ್ನು ಬಳಸುವ ಕಾಲ್ಪನಿಕ ಕೃತಿಗಳ ಕಾನೂನುಬದ್ಧ ವಿವರಣೆಯಾಗಿರಬಹುದು..ಲೇಖನವನ್ನು ಪುನಃ ಬರೆಯಿರಿ ಅಥವಾ ಲೇಖನವನ್ನು {{in-universe}} ಅಥವಾ {{fiction}} ನೊಂದಿಗೆ ಟ್ಯಾಗ್ ಮಾಡಿ.
ಸುಳ್ಳು ಸುದ್ದಿಗಳ ಪಟ್ಟಿ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಇದು ವಿಕಿಪೀಡಿಯಾದಲ್ಲಿ ರಚಿಸಲಾದ ಹಳೆಯ ಸುಳ್ಳು ಸುದ್ದಿಗಳ ಪಟ್ಟಿಯಾಗಿದೆ. ವಿಕಿಪೀಡಿಯಾದಲ್ಲಿ ವಂಚನೆಗಳನ್ನು ಪತ್ತೆ ಮಾಡುವುದು, ದಾಖಲಿಸುವುದು ಮತ್ತು ತಿಳುವಳಿಕೆಯನ್ನು ಸುಧಾರಿಸುವುದು ಇದರ ಉದ್ದೇಶವಾಗಿದೆ. ಮಾನಹಾನಿ ಅಥವಾ ವಾಸ್ತವಿಕ ದೋಷಕ್ಕೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ ಏನನ್ನಾದರೂ ಮಾಡಲು ಸ್ಪಷ್ಟ ಅಥವಾ ಸ್ಪಷ್ಟವಾದ ಪ್ರಯತ್ನವಾಗಿದ್ದರೆ ಅದನ್ನು ವಂಚನೆ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ವಂಚನೆಯು ಒಂದು ತಿಂಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಕಾಲ ಪತ್ತೆಹಚ್ಚುವಿಕೆಯಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರೆ ಅಥವಾ ಮಾಧ್ಯಮದಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹ ಮೂಲಗಳಿಂದ ಚರ್ಚಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದರೆ ಅದನ್ನು ಗಮನಾರ್ಹವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಪಟ್ಟಿಯು ಅಪೂರ್ಣವಾಗಿದೆ, ಏಕೆಂದರೆ ವಿಕಿಪೀಡಿಯಾದಲ್ಲಿನ ಅನೇಕ ವಂಚನೆಗಳು ಅನ್ವೇಷಿಸಲ್ಪಡದೆ ಉಳಿದಿವೆ.
ಇದನ್ನು ಸಹ ನೋಡಿ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]- ವರ್ಗ:ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ಶಂಕಿತ ವಂಚನೆ ಲೇಖನಗಳು
- ವಿಕಿಪೀಡಿಯ:ಕಾಲ್ಪನಿಕ ಉಲ್ಲೇಖಗಳು
- ವಿಕಿಪೀಡಿಯಾ:ವಿಕಿಪೀಡಿಯಾದಲ್ಲಿನ ವಂಚನೆಗಳ ಪಟ್ಟಿ
- ವಿಕಿಪೀಡಿಯ:ಫ್ರಿಂಜ್ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳು
- ವಿಕಿಪೀಡಿಯಾ:ಸೊಸೈಟಿ ಫಾರ್ ದಿ ಪ್ರಿಸರ್ವೇಶನ್ ಆಫ್ ದಿ ಕ್ವೇಜರ್ ಬೀಸ್ಟ್
ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಹೆಚ್ಚಿನ ಓದುವಿಕೆ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]- "An article is a construct – hoaxes and Wikipedia" Wikipedia Signpost 11 February 2013
ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]- "How the Professor Who Fooled Wikipedia Got Caught by Reddit". The Atlantic, ಮೇ 15, 2012.