ಪಾಜಕ

ಪಾಜಕ ಕ್ಷೇತ್ರ

ಪಾಜಕ ಕ್ಷೇತ್ರ

ಪಾಜಕ ಉಡುಪಿಯ ಬಳಿ ಇರುವ ಶ್ರೀ ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರ ಹುಟ್ಟೂರು. ಇದು ಉಡುಪಿ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣ ಮಠದಿಂದ ಸುಮಾರು ೧೩ ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಪಾಜಕ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಮಹಿಮೆಯನ್ನು ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರ ಶಿಷ್ಯರಾದ ಶ್ರೀ.ಹೃಶಿಕೇಶ ರವರು "ಸಂಪ್ರದಾಯ ಪದ್ದತ್ತಿ" ಎಂಬ ತಮ್ಮ ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ.ಇವರು ಪಲಿಮಾರು ಮಠದ ಮೂಲ ಗುರುಗಳಾಗಿರುತ್ತಾರೆ. ಉಡುಪಿ ಕುಂಜಾರು ಬೆಟ್ಟದ ಆಗ್ನೇಯಕ್ಕೆ ಏಳು ಮೈಲಿ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಪಾಜಕ, ಈ ಬೆಟ್ಟವನ್ನು `ದುರ್ಗಾ ಬೆಟ್ಟ' ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಇದರ ನಾಲ್ಕು ಬದಿಗಳಲ್ಲಿ ಭಗವಾನ್ ಪರಶುರಾಮನಿಂದ ರಚಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ನಾಲ್ಕು ಪವಿತ್ರ ತೀರ್ಥಗಳು ಅಥವಾ ಟ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಿವೆ. ಪೂರ್ವ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಪರಶು ತೀರ್ಥ, ದಕ್ಷಿಣ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಧನುಸ್ತೀರ್ಥ, ಪಶ್ಚಿಮದಲ್ಲಿ ಗದಾತೀರ್ಥ ಮತ್ತು ಉತ್ತರದಲ್ಲಿ ಬಾಣತೀರ್ಥವಿದೆ. ಈ ತೀರ್ಥಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ನಾನ ಮಾಡುವುದರಿಂದ ಎಲ್ಲಾ ಪಾಪಗಳನ್ನು ತೊಲಗಿಸಿದಂತೆ ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪಾಜಕವು ಶ್ರೀ ಆಚಾರ್ಯರ ಬಾಲ್ಯದ ಘಟನೆಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಅನೇಕ ಗುರುತುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.

ಇತಿಹಾಸ

ಪಾಜಕ ಭಾರತದ ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ಉಡುಪಿ ತಾಲ್ಲೂಕಿನ ಮತ್ತು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಒಂದು ಗ್ರಾಮ. ಪಾಜಕವು ದ್ವೈತ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ ಶ್ರೀ ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರು ಜನಿಸಿದ ಸ್ಥಳವಾಗಿದೆ. ಈ ಸ್ಥಳವು ಕುಂಜಾರುಗಿರಿ ದುರ್ಗಾ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದೆ. ಪಾಜಕ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು "ಸಂಪ್ರದಾಯ ಪದ್ಧತಿ" ಎಂಬ ಸಣ್ಣ ಜೀವನಚರಿತ್ರೆಯ ಕಾವ್ಯದಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ, ಇದರ ಲೇಖಕರು ಶ್ರೀ ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರ ನೇರ ಶಿಷ್ಯರಾದ ಶ್ರೀ ಹೃಷಿಕೇಶ, ಶ್ರೀ ಪಲಿಮಾರು ಮಾತೆಯ ಮೂಲ ಯತಿ. ಸೋದೆಮಠದ ಶ್ರೀ ವಾದಿರಾಜ ಸ್ವಾಮಿಗಳು ತಮ್ಮ " ತೀರ್ಥ ಪ್ರಬಂಧ "ದಲ್ಲಿ ಪಾಜಕ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಅತ್ಯಂತ ಪವಿತ್ರ ಸ್ಥಳವೆಂದು ವಿವರಿಸುತ್ತಾರೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಇಲ್ಲಿ ಶ್ರೀ ಮುಖ್ಯಪ್ರಾಣರು ಶ್ರೀ ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರಾಗಿ ಜನಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಆದ್ದರಿಂದ ಇದನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ಜ್ಞಾನಿಗಳು ಭೇಟಿ ಮಾಡಬೇಕು. ಅವರ ಮನೆಯ ಬಳಿ ಶ್ರೀ ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರ ಪಾದಗಳ ಪ್ರಭಾವಳಿ ಇದೆ. ಶ್ರೀ ವಾದಿರಾಜ ಸ್ವಾಮಿಗಳು ನಂತರ ಅಲ್ಲಿ ಶ್ರೀ ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರ ವಿಗ್ರಹವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು, ಅದು ಈಗ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ಭಕ್ತರಿಂದ ಪೂಜಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ.

ಇದು ಶ್ರೀ ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರ ವಿಗ್ರಹವನ್ನು ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪಿಸಿರುವ ದೇವಾಲಯದ ಫೋಟೋ. ಅವರ ಪಾದದ ಗುರುತು ಕಂಡುಬಂದ ಸ್ಥಳ.

ದೇವಸ್ಥಾನದ ಬಗ್ಗೆ

ದೇವಾಲಯದ ಆವರಣದಲ್ಲಿ ನಾವು ಎರಡು ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ನೋಡಬಹುದು ಒಂದು ಶ್ರೀ ಅನಂತ ಪದ್ಮನಾಭ ದೇವಾಲಯ. ಇದನ್ನು `ಮೂಡು ಮಠ’ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಇಲ್ಲಿನ ಮುಖ್ಯ ದೇವತೆಯನ್ನು ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರ ಪೂರ್ವಜರು ಪೂಜಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಇಲ್ಲಿ ನಾವು ತುಳಸಿ ವೃಂದಾವನದ ಮುಂಭಾಗದಲ್ಲಿ ಬಾಲ ವಾಸುದೇವನು ಅಕ್ಷರಾಭ್ಯಾಸ ಮಾಡಿದ ಶಿಲೆಯನ್ನು ನೋಡಬಹುದು. ಶ್ರೀ ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರು ಅಕ್ಷರಾಭ್ಯಾಸ ಮಾಡಿದ ಪುಣ್ಯ ಶಿಲೆ ಇದಾಗಿದ್ದು, ಅನೇಕ ಭಕ್ತರು ಪಾಜಕಕ್ಕೆ ಬಂದು ತಮ್ಮ ಮಗುವಿನ ಅಕ್ಷರಾಭ್ಯಾಸವನ್ನು ಈ ಕಲ್ಲಿನ ಮೇಲೆಯೇ ಆರಂಭಿಸುತ್ತಾರೆ. ಶ್ರೀ ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರ ಜನ್ಮಸ್ಥಳದ ನಿರ್ವಹಣೆಯನ್ನು ಉಡುಪಿ ಕಾಣಿಯೂರು ಮಠದ ವತಿಯಿಂದ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಆಶ್ವಯುಜ ಶುದ್ದ ದಶಮಿಯಂದು (ವಿಜಯ ದಶಮಿ) ಮದ್ವಾಚಾರ್ಯರ ಜನ್ಮದಿನವನ್ನು ಕಾಣಿಯೂರು ಮಠದ ಶ್ರೀ ವಿದ್ಯಾವಲ್ಲಭ ತೀರ್ಥ ಸ್ವಾಮೀಜಿ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಪಾಜಕದಲ್ಲಿ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಹಾಗೆಯೇ ಮಾಘ ಮಾಸದಲ್ಲಿ ಪಾಡ್ಯದಿಂದ ನವಮಿಯವರೆಗೆ ಪಾಜಕದಲ್ಲಿ ಮಾಧ್ವ ನವರಾತ್ರಿಯನ್ನು ವಾರ್ಷಿಕ ಹಬ್ಬವಾಗಿ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಮರುದಿನ ಕಾಣಿಯೂರು ಸ್ವಾಮೀಜಿಯವರ ಸಾನ್ನಿಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಐದು ತೀರ್ಥಗಳಲ್ಲಿ ಪುಣ್ಯಸ್ನಾನ ನಡೆಯಲಿದೆ. ಕಾಣಿಯೂರು ಮಠದ ಪ್ರಸ್ತುತ ಮಠಾಧೀಶ ಎಚ್.ಎಚ್.ವಿದ್ಯಾವಲ್ಲಭ ತೀರ್ಥ ಸ್ವಾಮೀಜಿ ಕಿರಿಯರಾಗಿದ್ದು, ದೂರದ ಊರುಗಳಿಂದ ಆಗಮಿಸುವ ಭಕ್ತರಿಗೆ ವಸತಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆ, ವಿಶ್ವ ದರ್ಜೆಯ ಗ್ರಂಥಾಲಯ ಸ್ಥಾಪನೆ ಸೇರಿದಂತೆ ಪಾಜಕದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಹಲವು ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸಿದ್ದಾರೆ. ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ಸಂಪೂರ್ಣ "ಸುಮಧ್ವ ವಿಜಯ" ವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಕಟ್ಟಡವನ್ನು ಗೋಡೆಗಳ ಮೇಲೆ ಕೆತ್ತಲಾಗಿದೆ. ಇತ್ತೀಚಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಸಭಾಂಗಣ, ಭೋಜನಶಾಲೆ, ದೂರದ ಸ್ಥಳಗಳಿಂದ ಬರುವ ಭಕ್ತರಿಗೆ ಊಟಕ್ಕೆ ಕೆಲವು ಕೊಠಡಿಗಳು ಹೀಗೆ ಹಲವು ಬೆಳವಣಿಗೆಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಿವೆ.

ವಾಸುದೇವ ತೀರ್ಥ

ಈ ದೇವಾಲಯದ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿ ವಾಸುದೇವ ತೀರ್ಥ ಎಂಬ ಕೊಳವಿದೆ. ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರ ಬಾಲ್ಯದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ, ಒಮ್ಮೆ ಅವರ ತಾಯಿಯು ದುರ್ಗದ ಬೆಟ್ಟದ ಸುತ್ತಲೂ ನಾಲ್ಕು ತೀರ್ಥಗಳನ್ನು ಪವಿತ್ರಗೊಳಿಸಬೇಕೆಂದು ಬಯಸಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಆರೋಗ್ಯ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿಂದಾಗಿ ಆ ತೀರ್ಥಗಳಿಗೆ ಹೋಗಿ ಪುಣ್ಯಸ್ನಾನ ಮಾಡಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಮಗು ವಾಸುದೇವನು ಈ ಕೊಳವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದನು ಮತ್ತು ಈ ಕೊಳದಲ್ಲಿ ಪವಿತ್ರ ಸ್ನಾನವು ಆ ನಾಲ್ಕು ತೀರ್ಥಗಳಲ್ಲಿ ಅದ್ದುವುದಕ್ಕೆ ಸಮಾನವಾಗಿದೆ ಎಂದು ತನ್ನ ತಾಯಿಗೆ ಭರವಸೆ ನೀಡಿದನು. ಹಾಗಾಗಿ ಈ ಕೊಳಕ್ಕೆ ವಾಸುದೇವ ತೀರ್ಥ ಎಂದು ಹೆಸರಿಡಲಾಗಿದೆ. ಈ ತೀರ್ಥವನ್ನು ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆ ಹಾಕಿದಾಗ ಹುಣಸೆ ಮರ ಕಾಣಿಸುತ್ತದೆ. ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿ ವಾಸುದೇವನ ತಂದೆಗೆ ಮಗುವಿಗೆ ಹಾಲು ಕೊಡಲು ಹಸುವನ್ನು ಕೊಟ್ಟನು. ಆದರೆ ಬಡತನದ ಕಾರಣ, ವಾಸುದೇವನ ತಂದೆ ಆ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಏನನ್ನೂ ಪಾವತಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ. ವಾಸುದೇವನು ಆ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಹುಣಸೆ ಕಾಳುಗಳನ್ನು ಕೊಟ್ಟನು ಮತ್ತು ಅವನು ಅದನ್ನು ನೋಡಿದಾಗ ಅದು ಚಿನ್ನವಾಗಿತ್ತು. ವಾಸುದೇವ ತೀರ್ಥದ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿರುವ ಅದೇ ಮರ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ.

ನಾಗಬನ

ವಾಸುದೇವ ತೀರ್ಥದ ಪೂರ್ವ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ನಾಗಬನವನ್ನು ನೋಡಬಹುದು. ವಾಸುದೇವ ಅವರು ತಲೆಕೆಳಗಾಗಿ ಅಶ್ವತ್ಥ ಮರವನ್ನು ನೆಟ್ಟಿದ್ದು, ಸಸಿಯು ಕಾಲಕ್ರಮೇಣ ದೊಡ್ಡ ಮರವಾಗಿ ಬೆಳೆದಿದೆ. ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಇದೇ ಮರ ಜೀವಂತವಾಗಿತ್ತು.

ಹಾಲು ಪಾತ್ರೆ ಮುಚ್ಚಲು ಹಾಸುಗಲ್ಲು

ಮುಂದೆ ಬಂದಾಗ ಎರಡು ದೊಡ್ಡ ಕಲ್ಲುಗಳು ಕಾಣಿಸುತ್ತವೆ. ಮಗು ವಾಸುದೇವ ಅವುಗಳನ್ನು ಹಾಲು ಮತ್ತು ಮೊಸರಿನ ಪಾತ್ರೆಗಳ ಮೇಲೆ ಇರಿಸುತ್ತಾನೆ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಶ್ರೀ ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರು ತಮ್ಮ ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿ ಈ ಕಲ್ಲುಗಳನ್ನು ಸ್ಪರ್ಶಿಸಿದ್ದರಿಂದ ಈ ಕಲ್ಲುಗಳನ್ನು ಸಹ ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ.

ದೇವಾಲಯಗಳು

ಪಾಜಕದಲ್ಲಿರುವ ಇನ್ನೊಂದು ದೇವಾಲಯವು ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರದೇ ಆಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಕಲ್ಲುಗಳ ಮೇಲೆ ವಾಸುದೇವನ ಹೆಜ್ಜೆ ಗುರುತುಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಈ ಹೆಜ್ಜೆಗುರುತುಗಳ ಹಿಂದೆ ಶ್ರೀ ನಾರಾಯಣ ಪಂಡಿತಾಚಾರ್ಯರು ರಚಿಸಿದ "ಸುಮಧ್ವ ವಿಜಯ" ದಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾದ ಒಂದು ಕಥೆಯಿದೆ. ಒಮ್ಮೆ ವಾಸುದೇವ ದುರ್ಗದ ಬೆಟ್ಟಕ್ಕೆ ಹೋಗಿದ್ದ. ಅವನ ತಾಯಿ ಅವನನ್ನು ಕರೆಯುವುದನ್ನು ಕೇಳಿ, ಅವನು ಒಂದೇ ಜಿಗಿತದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಮನೆಗೆ ಹಿಂತಿರುಗಿದನು ಮತ್ತು ಅವನು ಜಿಗಿದ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಅವನ ಪಾದಗಳ ಗುರುತು ಇನ್ನೂ ಇದೆ. ಈ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿಯೇ ಸೋದೆಮಠದ ಶ್ರೀ ವಾದಿರಾಜ ತೀರ್ಥರು ಶ್ರೀ ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರ ಮೂರ್ತಿಯನ್ನು ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪಿಸಿದರು, ಅದನ್ನು ಅವರು ಸೋದೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಬಯಸಿದ್ದರು. ದುರ್ಗದ ಬೆಟ್ಟದಿಂದ ಪಾಜಕಕ್ಕೆ ಹೋಗುವ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಪಾಜಕಕ್ಕೆ ಹತ್ತಿರವಾದ ಇನ್ನೊಂದು ಸ್ಥಳವಿದೆ, ಅಲ್ಲಿ ವಾಸುದೇವನು ರಾಕ್ಷಸನನ್ನು ಹಾವಿನ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಪುಡಿಮಾಡಿದನು. ಈ ಸ್ಮಾರಕವನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸಲು ಸಣ್ಣ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ಪಾಜಕ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಬಳಿ ನೋಡಬಹುದಾದ ಸ್ಥಳ ಇಂತಿವೆ:

೧. ಜಗದ್ಗುರು ಶ್ರೀ.ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರು ಜನ್ಮತಾಳಿದ ಮನೆ, ಅಕ್ಷರಾಭ್ಯಾಸ ಮಾಡಿದ ಸ್ಥಳ, ಇತ್ಯಾದಿ.

೨. ಮಧ್ವ ಮಂದಿರ - ಎಲ್ಲಾ ರೀತಿಯ ಸೇವೆಗಳನ್ನು, ದೇವ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಮಾಡಿಸುವ ಸ್ಥಳ.

೩. ವಿಧ್ಯಾಪೀಠ - ವೇದ, ಸಂಸ್ಕೃತ, ಪಾಠ, ಪ್ರವಚನ ಇತ್ಯಾದಿ, ಅಭ್ಯಾಸ ಮಾಡುವ ಸ್ಥಳ.

೪. ಕುಂಜರಗಿರಿ ದುರ್ಗ ದೇವಸ್ಥಾನ - ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲೆ ತುಟ್ಟತುದಿಯಲ್ಲಿ ಈ ದೇವಸ್ಥಾನ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದೆ. ಈ ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲೆ ನಿಂತು ನೋಡಿದರೆ ಉಡುಪಿಯ ಬಹುದೇಕ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸ ಬಹುದು.

೫. ಪರಶುರಾಮ ದೇವಸ್ಥಾನ - ಕುಂಜರಗಿರಿ ದುರ್ಗ ದೇವಸ್ಥಾನ ಬಳಿಯಲ್ಲಿಯೇ ಇದೆ.

ತಲುಪುವ ಬಗೆ

ಪಾಜಕ ಕ್ಷೇತ್ರವು ಅಂಬಲ್ಪಾಡಿ, ಮಣಿಪಾಲ, ಮಲ್ಪೆ ಬಂದರು ಮತ್ತು ಉಡುಪಿ ನಗರದಂತಹ ಹತ್ತಿರದ ನಗರಗಳ ಮೂಲಕ ಉತ್ತಮ ಸಂಪರ್ಕ ಹೊಂದಿದೆ. ಪಾಜಕವನ್ನು ತಲುಪಲು ಹಲವು ಆಯ್ಕೆಗಳಿವೆ. ರೈಲು, ರಸ್ತೆ ಅಥವಾ ವಾಯುಮಾರ್ಗಗಳ ಮೂಲಕ ಅಲ್ಲಿಗೆ ತಲುಪಬಹುದು. ಹತ್ತಿರದ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣವೆಂದರೆ ಉಡುಪಿ ಮತ್ತು ಪಾಜಕಕ್ಕೆ ಹತ್ತಿರದ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣವೆಂದರೆ ಮಂಗಳೂರು ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣ. ಆದರೆ ಇದರ ಹೊರತಾಗಿ ಪಾಜಕ ಕ್ಷೇತ್ರವು ಉಡುಪಿಯಿಂದ ಉತ್ತಮ ರಸ್ತೆ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಹೋಟೆಲ್ ಮತ್ತು ವಸತಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ, ಉಡುಪಿ ಮತ್ತು ಉಡುಪಿಯ ಸುತ್ತಮುತ್ತ ಸಾಕಷ್ಟು ಆಯ್ಕೆಗಳು ಲಭ್ಯವಿದೆ.

ಬಾಹ್ಯ ಸಂಪರ್ಕಗಳು

• Sri Pajaka Kshetra, the official site Archived 2016-03-12 ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ.
• Photos of Pajaka and brief description
• Photos of Pajaka Archived 2012-02-05 ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ.

• Comprehensive information on Udupi Archived 2012-12-10 ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ.
• Pajaka Archived 2007-01-02 ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ.