ಕೆಳದಿ ನಾಯಕರು ಇಗೆ ಮೂಲವನ್ನು ವಿಕ್ಷಿಸಿ

{{pp-semi|small=yes}}
{{Infobox Former Country
|native_name = ಕೆಳದಿ ಸಂಸ್ಥಾನ<br/>''Keḷadi Samsthāna''
|conventional_long_name = Keladi Nayaka Kingdom
|common_name = Nayakas of Keladi
|continent = Asia
|region    = 
|country   = India
|status    = Empire  
|status_text = ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ (1565 ರವರೆಗೆ ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಅಧೀನ).. <br> 1763 A.D. ವರೆಗೆ ಸ್ವತಂತ್ರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ.
|era       = [[History of Karnataka|Post-medieval]]
|government_type = Monarchy
|year_start  = 1499
|year_end    = 1763
|p1          = Vijayanagara Empire
|flag_p1     = Flag of vijaynagara.jpg
|s1          = Kingdom of Mysore
|flag_s2     = Flag of Mysore.svg
|s3          = Haleri Kingdom
|flag_s3     = 
|image_map    = Shivappanayaka.jpg
|image_map_caption  = ಶಿವಪ್ಪ ನಾಯಕರು, ಕೆಳದಿ ನಾಯಕರುಗಳ ಪೈಕಿ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಮುಖರು.
|capital          = ಕೆಳದಿ , ಇಕ್ಕೇರಿ, ಬಿದನೂರು
|common_languages = [[ಕನ್ನಡ]] 
|religion         = 
|title_leader= ರಾಜಪ್ರಭುತ್ವ
|leader1 = ಚೌಡಪ್ಪ ನಾಯಕ
|year_leader1 = 1499–1530
|leader2 = ರಾಣಿ ವೀರಮಾಜಿ
|year_leader2 = 1757–1763
|today = {{flag|India}}
}}

[[File:ಗಂಡಭೇರುಂಡ.JPG|thumb|upright|[[Gandaberunda]] sculpted on roof, Rameshwara temple, [[Keladi]]]]
[[File:Shivappa Nayaka Palace and garden.JPG|thumb|upright|[[Government Museum (Shivappa Nayaka Palace), Shivamogga|Shivappa Nayaka's palace]], Shivamogga, Karnataka]]
[[File:Shivappa Nayaka Palace in Shivamogga.JPG|thumb|upright|Front view of ''[[Durbar (court)|darbar]]'' hall of the Shivappa Nayaka palace]]
[[File:Bakel beach from fort 1.jpg|thumb|upright|The famous [[Bekal Fort]] at [[Kasargod]] in [[North Malabar|Malabar]], was built by Shivappa Nayaka]]

'''ಕೆಳದಿ ನಾಯಕರು'''/ '''ಬಿದನೂರ ನಾಯಕರು'''/'''ಇಕ್ಕೇರಿ ರಾಜರು''' (1499-1763), ಪ್ರಸ್ತುತ ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ಆಳಿದ್ದ ರಾಜವಂಶ. ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ಶಿವಮೊಗ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಕೆಳದಿ ಇವರ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿತ್ತು. ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ನಂತರದ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಇದು ಪ್ರಮುಖ ಪ್ರಮುಖ ರಾಜವಂಶವಾಗಿತ್ತು. ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಸಾಮಂತರಾಗಿ ಆಳಿದರು. ೧೫೬೫ ರಲ್ಲಿ ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಪತನದ ನಂತರ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಉದ್ಭವಿಸಿದ ಗೊಂದಲದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಇವರು ಕರ್ನಾಟಕದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲೇ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರವಹಿಸಿ, ಶಿವಮೊಗ್ಗ ಸೇರಿದಂತೆ ಕರ್ನಾಟಕದ ಪ್ರಮುಖ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಆಳ್ವಿಕೆ ನಡೆಸಿದರು (ಶಿವಮೊಗ್ಗ, ಕರಾವಳಿಯ ಎಲ್ಲಾ ಜಿಲ್ಲೆಗಳು, ಮಧ್ಯ ಭಾಗದ ಕೆಲವು ಜಿಲ್ಲೆಗಳು). 1565 ನಂತರ, ಅವರು ಸ್ವತಂತ್ರರಾದರು ಮತ್ತು ಉದ್ದಕ್ಕೂ ಗಮನಾರ್ಹ ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳ ಮಲೆನಾಡು ಪ್ರದೇಶದ ಈಗಿನ ಕರ್ನಾಟಕ, ಕರ್ನಾಟಕದ ಕರಾವಳಿ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಮತ್ತು ಭಾಗಗಳು ಹಲವು ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ, ಉತ್ತರ ಕೇರಳ, ಮಲಬಾರಿನ ಭಾಗಗಳು ಬಯಲುಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಆಳ್ವಿಕೆ ತುಂಗಭದ್ರ ನದಿ. ಕ್ರಿ.ಶ. 1763 ರಲ್ಲಿ, ಹೈದರ್ ಅಲಿಯನ್ನು ಸೋಲಿಸಿದ ನಂತರ, ಅವರು ಮೈಸೂರು ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ಸೇರ್ಪಡೆಯಾದರು.ಕೆಳದಿ ಆಡಳಿತಗಾರರು ಲಿಂಗಾಯತರಾಗಿದ್ದರು  ಆದರೆ ಅವರು ಇತರ ಧರ್ಮಗಳ ಅನುಯಾಯಿಗಳು, ಸಹಿಷ್ಣುವಾಗಿದ್ದರು.1600 A.D ಮತ್ತು 1834 A.D. ನಡುವೆ ಕೊಡಗು ಮೇಲೆ ಆಳಿದ ಕೊಡಗುನ ಹಲೇರಿ ರಾಜರು,ಕೆಳದಿ ನಾಯಕ ರಾಜವಂಶದ ಒಂದು ಉಪಶಾಖೆಯಾಗಿತ್ತು.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=bK4Ba6824koC&pg=PA128&lpg=PA128&dq=marcupa+chitty&source=bl&ots=cljU2v67iB&sig=2z4I_Zh3GFqJJ1pWsyjr3BTyFXE&hl=en#v=onepage&q=kilidi&f=false |title=A journey from Madras through the ... – Google Books |publisher=Books.google.co.in}}</ref><ref>{{cite web | url=https://books.google.co.in/books?id=ZiOBi3DNj5kC&pg=PA10&lpg=PA10&dq=keladi+nayaka+lingayat&source=bl&ots=nQ1wyJaRmK&sig=_gnfhtNbcH2XtCbJWwxCB_jg57M&hl=en&sa=X&ei=3vleVbaEHoaRuATKnYLgBw&ved=0CFAQ6AEwDDgU#v=onepage&q=keladi%20nayaka%20lingayat&f=false | title=Keladi Nayakas - The Rebellious Rani of Belavadi and Other Stories | publisher=Atlantic Publishers & Dist, | work=Basavaraj S. Naika}}</ref><ref name="Rulers of Keladi">{{cite web | url=http://www.udupitourism.com/Udupi-Keladi-Rulers | title=Rulers of Keladi | publisher=Udupi Tourism | access-date=2017-07-03 | archive-date=2014-08-08 | archive-url=https://web.archive.org/web/20140808012707/http://www.udupitourism.com/Udupi-Keladi-Rulers | url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web | url=http://www.deccanherald.com/content/20079/on-haleri-trail.html | title=On Haleri Trail | publisher=Deccan Herald }}</ref>

==ರಾಜರು==
*'''ಚೌಡಪ್ಪ ನಾಯಕ''' ಮೂಲತಃ  ಬೇಡ ನಾಯಕರಾದ ಇವರು(1499-1530),  ಶಿವಮೊಗ್ಗವನ್ನು ಸುತ್ತುವರೆದಿರುವ ಪ್ರದೇಶದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾಗಿದ್ದರು, ಅವರು ಸ್ವಯಂ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಮತ್ತು ಕುಶಾಗ್ರಮತಿ ಮೂಲಕ ಬೆಳೆದರು ಮತ್ತು ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಓರ್ವ ಪೌರಾಣಿಕರಾಗಿದ್ದರು.<ref>{{cite web | url=http://www.gazetteer.kar.nic.in/gazetteer/pdf/1975-26-0/Shimoga_1975_Chapter2_History.pdf | title=History of Shimoga District, page 16 | publisher=District Gazette of Shimoga, Gazetteer Department, Government of Karnataka}}</ref> 
*'''ಸದಾಶಿವ ನಾಯಕ'''(1530-1566)  ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬ ಪ್ರಮುಖರಾಗಿದ್ದರು. ಕಲ್ಯಾಣಿ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿನ ನಾಯಕತ್ವಕ್ಕಾಗಿ ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಅಳಿಯ ರಾಮರಾಯರಿಂದ  'ಕೋಟೆಕೋಲಾಹಲ' ಎಂಬ ಬಿರುದನ್ನು ಪಡೆದರು. ಕರ್ನಾಟಕದ ಕರಾವಳಿ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳು ಅವರ ನೇರ ಆಳ್ವಿಕೆಗೆ ಒಳಪಟ್ಟವು. ಅವರು ರಾಜಧಾನಿಯನ್ನು ಕೆಳದಿಯಿಂದ 20 ಕಿ.ಮೀ.ದೂರವಿರುವ ಇಕ್ಕೇರಿಗೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಿದರು.<ref name="Gold Coins of the World">{{cite web | url=https://books.google.co.in/books?id=TlnoMdZu40UC&pg=PA469&lpg=PA469&dq=bednore+nayakas&source=bl&ots=NvpqYnnM09&sig=8vBny3hsERwHIVwX_Crfkc0pLoQ&hl=en&sa=X&ei=ilqSVbK7DISzuASKo4O4CA&ved=0CCkQ6AEwAg#v=onepage&q=bednore%20nayakas&f=false | title=Sadashiva Nayaka reign}}</ref>
*'''ಶಂಕನ ನಾಯಕ''' (1566-1570), ಸದಾಶಿವ ನಾಯಕನ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಯಾದರು.
*'''ಚಿಕ್ಕ ಶಂಕನ ನಾಯಕ''' (1570-1580) ತಾಳಿಕೋಟೆಯಲ್ಲಿ ಸೋಲನುಭವಿಸಿದ ನಂತರ ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಗೊಂದಲದ ಪ್ರಯೋಜನ ಪಡೆದು ಉತ್ತರ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡನು.
*'''ರಾಮ ರಾಜ ನಾಯಕ''' (1580-1586)
*'''ಹಿರಿಯ ವೆಂಕಟಪ್ಪ ನಾಯಕ''' (1586-1629) ವಿದ್ವಾಂಸರು ಕುಲದ ರಾಜನಾಗಿದ್ದಾನೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅವರು ಪೆನಗಾಂಡದ ವಿಜಯನಗರ ಆಡಳಿತಗಾರರ ಅಧಿಪತ್ಯದಿಂದ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಮುಕ್ತರಾಗಿದ್ದರು.1623 ರಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ಮಾಡಿದ ಇಟಾಲಿಯನ್ ಪ್ರವಾಸಿ ಪಿಯೆಟ್ರೊ ಡೆಲ್ಲಾ ವ್ಯಾಲೆ ,ಅವರನ್ನು ಸಮರ್ಥ ಸೈನಿಕ ಮತ್ತು ಆಡಳಿತಗಾರ  ಎಂದು ಕರೆದಿದ್ದಾರೆ. ಅವರ  ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವು ವಿಸ್ತರಿಸಿತು, ಇದರಿಂದಾಗಿ ಇದು ಕರಾವಳಿ ಪ್ರದೇಶಗಳು, ಮಲ್ನಾಡ್ ಪ್ರದೇಶಗಳು, ಮತ್ತು ಇಂದಿನ ಕರ್ನಾಟಕದ ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳ ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ ಕೆಲವು ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಅವರು ಹಾನಗಲ್ನಲ್ಲಿ ಬಿಜಾಪುರದ ಆದಿಲ್ಶಾಹಿಗಳನ್ನು ಸೋಲಿಸಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ತಿಳಿದುಬಂದಿದೆ. ನಂಬಿಕೆಯಿಂದ ವೀರಶೈವರಾದರು ಅವರು ವೈಷ್ಣವರು ಮತ್ತು ಜೈನರು ಮತ್ತು ಮುಸ್ಲಿಮರಿಗೆ ಮಸೀದಿಗಾಗಿ ಹಲವು ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದರು. ಅವರು 1618 ಮತ್ತು 1619 ರಲ್ಲಿ ಪೋರ್ಚುಗೀಸರನ್ನು ಸೋಲಿಸಿದರು.<ref>Portuguese Studies Review (ISSN 1057-1515) (Baywolf Press) p.34</ref>
*'''ವೀರಭದ್ರ ನಾಯಕ''' (1629-1645) ಆರಂಭದಿಂದಲೂ ಅನೇಕ ತೊಂದರೆಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸಿದರು,ಇಕ್ಕೇರಿ ಸಿಂಹಾಸನಕ್ಕಾಗಿ ಮಲೆನಾಡಿನ  ಪ್ರತಿಸ್ಪರ್ಧಿ ಜೈನ್ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಿಂದ ಸ್ಪರ್ಧೆ ಮತ್ತು ಬಿಜಾಪುರ ಸುಲ್ತಾನ  ಪಡೆಗಳಿಂದ ಆಕ್ರಮಣ  ಇಕ್ಕೇರಿಯನ್ನು ಬಿಜಾಪುರ ಸೈನ್ಯವು ಇವರ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಲೂಟಿ ಮಾಡಿತು.
*'''ಶಿವಪ್ಪ ನಾಯಕ''' (1645-1660) ಅನ್ನು ಕೆಳದಿ ಆಡಳಿತಗಾರರಲ್ಲಿ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಮತ್ತು ಶ್ರೇಷ್ಠ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅವರು ವೀರಭದ್ರ ನಾಯಕನ ಚಿಕ್ಕಪ್ಪರಾಗಿದ್ದರು. ಶಿವಪ್ಪ ಅವರು ತಮ್ಮ ಸೋದರಳಿಯನ್ನು  ಕೆಳದಿ ಸಿಂಹಾಸನದಿಂದ  ಪದಚ್ಯುತಗೊಳಿಸಿ ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡರು. ಅವರು ಒಬ್ಬ ಸಮರ್ಥ ನಿರ್ವಾಹಕರು ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಉತ್ತಮ ಕಲೆಗಳನ್ನು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಿದರು. ಬಿಜಾಪುರ ಸುಲ್ತಾನರು, ಮೈಸೂರು ರಾಜರುಗಳು, ಪೋರ್ಚುಗೀಸ್ ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳ ಪೂರ್ವದ ಇತರ ನಾಯಕರುಗಳ ವಿರುದ್ಧದ ಅವರ ಯಶಸ್ವೀ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳು ಇಂದಿನ ಕರ್ನಾಟಕದ ದೊಡ್ಡ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಅದರ ವಿಸ್ತಾರವಾದ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಲು ನೆರವಾದವು. ಅವರು ಕೃಷಿಗೆ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ನೀಡಿದರು ಮತ್ತು ತೆರಿಗೆಗಳು ಮತ್ತು ಆದಾಯಗಳ ಸಂಗ್ರಹಕ್ಕಾಗಿ ಹೊಸ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದರು, ಅದು ನಂತರದ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಂದ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಶಂಸೆಗೆ ಪಾತ್ರವಾಯಿತು. ಅವರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಕಲಾಕೃತಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಅರಮನೆಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದರು. ಅರಮನೆಯು ಈಗಿನ ಜನರ ಪೀಳಿಗೆಯಿಂದ ಕೂಡ ಗಳಿಸಿದ ಗೌರವದ ನೆನಪುಗಳಾಗಿವೆ. ಕೆನರಾ  ಪ್ರದೇಶದ ಎಲ್ಲಾ ಪೋರ್ಚುಗೀಸ್ ಕೋಟೆಗಳನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ ಅವರು ಕೆನರಾ ಪ್ರದೇಶದ ಪೋರ್ಚುಗೀಸ್ ರಾಜಕೀಯ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ನಾಶಮಾಡಿದರು.<ref>Portuguese Studies Review (ISSN 1057-1515) (Baywolf Press) p.35</ref>
*'''ಚಿಕ್ಕ ವೆಂಕಟಪ್ಪ ನಾಯಕ''' (1660-1662), ಶಿವಪ್ಪ ನಾಯಕ ನಂತರ ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದವರೆಗೆ ಆಳ್ವಿಕೆ ನಡೆಸಿದರು.
*'''ಭದ್ರಪ್ಪ ನಾಯಕ''' (1662-1664), ಚಿಕ್ಕ ವೆಂಕಟಪ್ಪ ನಾಯಕನ ಸ್ಥಾನ ಪಡೆದರು
*'''ಸೋಮಶೇಖರ ನಾಯಕ I''' (1664-1672) ಒಮ್ಮೆ ಒಬ್ಬ ಒಳ್ಳೆಯ ಆಡಳಿತಗಾರನಾಗಿದ್ದ ರಾಜ, ಕಲಾವತಿ ಎಂಬ ನರ್ತಕನೊಂದಿಗಿನ ಅವನ ಸಂಭಂದ  ನಂತರ ಆಡಳಿತದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಆಸಕ್ತಿಯನ್ನು ಬಿಟ್ಟುಕೊಟ್ಟನು. ಕಲಾವತಿ ಸಂಬಂಧಿಯಾದ ಭರಮಮ್ ಮಾವುಟ ರಾಜನಿಗೆ ನಿಧನರಾಗುವ ವಿಷವನ್ನು ಉಣಿಸಿದ್ದರಿಂದ ಸಾವನ್ನಪ್ಪಿದರು.
*'''[[ಕೆಳದಿಯ ಚೆನ್ನಮ್ಮ|ಕೆಳದಿ ಚೆನ್ನಮ್ಮ]]''' (1672-1697) ಅವರು ಸಮರ್ಥರಾಗಿದ್ದ ಆಡಳಿತಗಾರರಾಗಿದ್ದರು, ಕೆಲವು ವಿದ್ವಾಂಸರು ಮರಾಠಾ ಶಿವಾಜಿ ಮತ್ತು ನಂತರ ಅವನ ಮಗ ಸಾಂಬಾಜಿಯೊಂದಿಗೆ ಸಿಂಹಾಸನಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಸ್ಪರ್ಧಿ ಹಕ್ಕುದಾರರನ್ನು ಸೋಲಿಸಲು ಸಂಬಂಧಪಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ಮೊಘಲ್ ಸೇನೆಯಿಂದ ಓಡಿಹೋದಾಗ ಛತ್ರಪತಿ ರಾಜರಾಮ್ಗೆ ಆಶ್ರಯ ನೀಡಿದರು. ಕೆಳದಿಯ ಚೆನ್ನಮ್ಮಳನ್ನು ಅವರ ಶೌರ್ಯ ಕಥೆಗಳ ಮೂಲಕ ಸ್ಥಳೀಯ ಜನರು ನೆನಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ
*'''ಬಸವಪ್ಪ ನಾಯಕ''' (1697-1714) ಅವರು ಕೆಚ್ಚೆದೆಯ ಆಡಳಿತಗಾರರಾಗಿದ್ದರು, ರಾಣಿ ಚೆನ್ನಮ್ಮ  ಬಿದನೂರಿನ ಅವರ ಸಂಬಂಧಿ ಮಾರ್ಕಪ್ಪ ಶೆಟ್ಟಿಯಿಂದ ದತ್ತು ಪಡೆದಿದ್ದರು.<ref>A journey from Madras through the countries of Mysore, Canara, and Malabar Vol 111 – 1807 – Francis Buchanan -from page 254
"[https://books.google.com/books?id=bK4Ba6824koC&pg=PA128&lpg=PA128&dq=marcupa+chitty&source=bl&ots=cljU2v67iB&sig=2z4I_Zh3GFqJJ1pWsyjr3BTyFXE&hl=en#v=onepage&q=marcupa%20chitty&f=false]"</ref>
*'''ಸೋಮಶೇಖರ ನಾಯಕ''' II (1714-1739)
*'''ಕಿರಿಯಾ ಬಸವಪ್ಪ ನಾಯಕ''' (1739-1754)
*'''ಚೆನ್ನಾ ಬಸಪ್ಪ ನಾಯಕ''' (1754-1757)
*'''ರಾಣಿ ವೀರಮ್ಮಾಜಿ''' (1757-1763) ಮೈಸೂರು ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದೊಂದಿಗೆ  ಕೆಳದಿ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವನ್ನು ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಿದ ಹೈದರ್ ಅಲಿಯಿಂದ ಸೋಲಿಸಲ್ಪಟ್ಟರು. ರಾಣಿ ಹೈದರ್ ಅಲಿಯಿಂದ ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡಳು ಮತ್ತು ಮಧುಗಿರಿಯ ಕೋಟೆಯಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಮಗನೊಂದಿಗೆ ಬಂಧನಕ್ಕೊಳಗಾದರು. ಆದರೆ 1767 ರಲ್ಲಿ ಅವರನ್ನು ಮರಾಠಾ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಮಾಧವರಾವ್ I ಹೈದರ್ ಅಲಿಯನ್ನು ಮಧುಗಿರಿಯ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಸೋಲಿಸಿದಾಗ ರಕ್ಷಿಸಲಾಯಿತು. ನಂತರ, ರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಮರಾಠ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ರಾಜಧಾನಿ  ಪುಣೆಗೆ ಅವರನ್ನು ಕಳುಹಿಸಲಾಯಿತು.

==ಅಂತ್ಯ ==
ಇಪ್ಪತ್ತಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ರಾಜ್ಯವು ಇಂದಿನ ಕರ್ನಾಟಕದ ಕರಾವಳಿ ಮತ್ತು ಮಲೆನಾಡು ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಿತು ಮತ್ತು ಇಂಗ್ಲಿಷ್, ಪೋರ್ಚುಗೀಸ್, ಮತ್ತು ಡಚ್ಗಳೊಂದಿಗೆ ಶ್ರೀಮಂತ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಿತು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಕೊನೆಯ ದೊಡ್ಡ ಹಿಂದೂ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಪತನದ ಮೂಲಕ ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ, ಸ್ಥಳೀಯ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರು ಮತ್ತು ಮೈಸೂರು ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ವಿರುದ್ಧ ನಿರಂತರ ಯುದ್ಧ-ಪ್ರಚಾರಗಳು ಮತ್ತು ಮರಾಠರ ಕಿರುಕುಳವು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಖಜಾನೆ ಹರಿದುಹೋದವು ಮತ್ತು ಅಂತ್ಯಗೊಂಡಿತು.

==ಸಾಹಿತ್ಯ ==
===ಕನ್ನಡ===
* ಕೆಳದಿನ್ಪ್ರವೀಜಯಂ - ಲಿಂಗಣ್ಣ 
*ಶಿವಗೀತಾ - ತಿರುಮಲಭಟ್ಟ
===ಸಂಸ್ಕೃತ===
*ಶಿವಾತತ್ವರತ್ನಾಕರ  ಬಸವಪ್ಪನಾಯಕರಿಂದ
*ತತ್ವಕೌಸ್ತುಭಾ ಭಟ್ಟೋಜಿ ದೀಕ್ಷಿತರಿಂದ
*ಅಶ್ವವಂದಿತ ಮಂತ್ರಿಯ ಮೂಲಕ

==ಗ್ಯಾಲರಿ==
<gallery>
File:Yali pillars in mantapa of Rameshwara temple at Keladi.jpg|Granite ''yali'' pillars, Rameshwara Temple, [[Keladi]], [[Shimoga District]]
File:Yali pillars1 in Aghoreshwara Temple in Ikkeri.jpg|Granite ''[[Yali (Hindu Mythology)|yali]]'' pillars, Aghoreshwara Temple, [[Ikkeri]], Shimoga District
File:Decorative pillar sculpture in Rameshwara Temple in Keladi.jpg|Wall [[Motif (visual arts)|motif]], Rameshwara Temple, Keladi, Shimoga District
Relief of Parrot feeding nestling in Rameshwara Temple at Keladi.jpg|Parrot feeding nestling in [[frieze]], Rameshwara Temple, Keladi, Shimoga District
File:ಸರ್ಪಬಂಧ.JPG|''Sarpabandha'', the snake chain
File:Ikkeri 02.JPG|''Nandi Mantapa''
File:Nandi (bull) in an mantapa with elegant entrance in the Aghoreshwara temple at Ikkeri.jpg|Monolith of [[Nandi (bull)|Nandi]] the bull inside the ''Nandi mantapa''
File:View of Nandi from inside the mantapa of Aghoreshwara temple at Ikkeri.jpg|Another view of ''Nandi Mantapa'' from the closed mantapa adjoining the sanctum
File:Ikkeri 04.JPG|Another view of ''Nandi Mantapa''
File:Ikkeri 03.JPG|Aghoreshwara Temple
File:Ikkeri 01.JPG|Aghoreshwara Temple
File:Close up of elephant baluster and outer wall relief in the Aghoreshwara temple at Ikkeri.jpg|side view
File:Wall relief and perforated window detail in the Aghoreshwara temple at Ikkeri.jpg|side view
File:Granite_pillars_in_hall_(mantapa)_of_Aghoreshwara_Temple_in_Ikkeri.jpg|''Rangamantapa'', the stage for performance
File:Nandi mantapa at Ikkeri Temple.JPG|Close up view of ''Nandi Mantapa''
File:ಬಿದನೂರು೩.JPG|''Bidanur'' or ''Bednore'' fort, Hosanagara
File:ಬಿದನೂರು೪.JPG|ruins of ''Bidanur'' or ''Bednore'' fort, Hosanagara
File:Aerial view of Kavale Durga Fort, Thirthahalli, Shimoga.jpg|''Kavaledurga fort'', Kavaledurga, Thirthahalli.
File:Curve shape fort wall.jpg|curved shape wall of the [[Basavaraj durga fort]] built by Shivappa Nayaka.
</gallery>

==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ==
{{reflist}}

[[ವರ್ಗ:ಕರ್ನಾಟಕದ ರಾಜಮನೆತನಗಳು]]