ಜಿರಳೆ

Cockroach Temporal range: 145–0 Ma PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Cretaceous–recent
Common household cockroaches A) German cockroach B) American cockroach C) Australian cockroach D&E) Oriental cockroach (♀ & ♂)
Scientific classification
ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ:	Animalia
ವಿಭಾಗ:	Arthropoda
ವರ್ಗ:	Insecta
ಮೇಲ್ಗಣ:	Dictyoptera
ಗಣ:	Blattodea
Families
Blaberidae Blattidae Corydiidae Cryptocercidae Ectobiidae Lamproblattidae Nocticolidae Tryonicidae

ಜಿರಳೆಗಳು ಒಂದು ಬಗೆಯ ಕೀಟಗಳು. ಇವು ಬ್ಲಟಾರಿಯಾ' ಅಥವಾ ಬ್ಲಟೋಡಿಯಾ ಗಣಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ಕೀಟಗಳು, ಇದರಲ್ಲಿ ೪,೫೦೦ರಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ೩೦ ಪ್ರಜಾತಿಗಳು ಮಾನವ ಆವಾಸಸ್ಥಾನಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಹೊಂದಿವೆ. ಸುಮಾರು ನಾಲ್ಕು ಪ್ರಜಾತಿಗಳು ರೋಗಕೀಟಗಳು ಎಂದು ಸುಪರಿಚಿತವಾಗಿವೆ. ಚಿರಪರಿಚಿತ ಕೀಟ ಪ್ರಜಾತಿಗಳ ಪೈಕಿ ಸುಮಾರು ೧.೨ ಅಂಗುಲ ಉದ್ದವಿರುವ ಅಮೇರಿಕನ್ ಜಿರಲೆ, ಪೆರಿಪ್ಲಾನೆಟಾ ಅಮೇರಿಕಾನಾ; ಸುಮಾರು ೧೫ ಮಿಮಿ ಉದ್ದವಿರುವ ಜರ್ಮನ್ ಜಿರಲೆ, ಬ್ಲಾಟೆಲಾ ಜರ್ಮಾನಿಕಾ; ಸುಮಾರು ೧೫ ಮಿಮಿ ಉದ್ದವಿರುವ ಏಷ್ಯನ್ ಜಿರಲೆ, ಬ್ಲಾಟೆಲಾ ಅಸಾಹಿನೈ; ಮತ್ತು ಸುಮಾರು ೨೫ ಮಿಮಿ ಉದ್ದವಿರುವ ಪೂರ್ವಾತ್ಯ ಜಿರಲೆ, ಬ್ಲಾಟಾ ಓರಿಯೆಂಟಾಲಿಸ್ ಇವೆ.

ಜೀವಿವರ್ಗೀಕರಣ ಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ವಿಕಸನ

೧೯ನೇ ಶತಮಾನದಿಂದ, ಒಂದು ಕಲ್ಪನೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ಜಿರಳೆಗಳು ಡೆವೊನಿಯನ್ ಮೂಲವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಕೀಟಗಳ ಪ್ರಾಚೀನ ಗುಂಪು ಎಂದು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ನಂಬಿದ್ದರು. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ವಾಸವಾಗಿದ್ದ ಪಳೆಯುಳಿಕೆ ಹೊಂದಿರುವ ಆಧುನಿಕ ಜಿರಳೆಗಳು ಭಿನ್ನವಾಗಿವೆ. ಆಂತರಿಕ ಓವಿಪೊಸಿಟರ್ಗಳೊಂದಿಗಿನ ಆಧುನಿಕ ಜಿರಳೆಗಳ ಮೊದಲ ಪಳೆಯುಳಿಕೆಗಳು ಆರಂಭಿಕ ಕ್ರಿಟೇಶಿಯಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡವು. ಜಿರಳೆಗಳು ಬ್ಲಾಟೋಡಿಯಾ ಗಣದ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದು, ಇದರಲ್ಲಿ ಗೆದ್ದಲುಗಳು ಸೇರಿವೆ, ಒಮ್ಮೆ ಜಿರಳೆಗಳು ಪ್ರತ್ಯೇಕವೆಂದು ಭಾವಿಸಲಾದ ಕೀಟಗಳ ಗುಂಪು. ಪ್ರಸ್ತುತ, ವಿಶ್ವಾದ್ಯಂತ ೪,೬೦೦ ಪ್ರಭೇದಗಳು ಇವೆ. ಜಿರಳೆಯನ್ನು ಕೋಕ್ರೋಚ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಹೆಸರು ಸ್ಪ್ಯಾನಿಷ್ ಜಿರಳೆ ಕುಕರಾಚಾದಿಂದ ಬಂದಿದೆ,ಇದನ್ನು ೧೬೨೦ ರ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಜಾನಪದ ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿಯಿಂದ "ಕೋಕ್" ಮತ್ತು " ರೋಚ್ " ಆಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ

ಜಿರಳೆಗಳು ಫೆರೋಮೋನ್ಗಳಿಂದ ತಮ್ಮ ಸಂಗಾತಿಗಳನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತವೆ. ಅನೇಕ ಕೀಟಗಳಂತೆ, ಜಿರಳೆ ಸಂಗಾತಿಗಳು ತಮ್ಮ ಜನನಾಂಗಗಳೊಂದಿಗೆ ಪರಸ್ಪರ ಸಂಪರ್ಕದಲ್ಲಿರುತ್ತವೆ, ಕೆಲವು ಪ್ರಭೇದಗಳು ಪಾರ್ಥೆನೋಜೆನೆಟಿಕ್ ಆದ ಕಾರಣ ಪುರುಷರ ಅಗತ್ಯವಿಲ್ಲದೆ ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಹೆಣ್ಣು ಜಿರಳೆಗಳು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಹೊಟ್ಟೆಯ ತುದಿಯಲ್ಲಿ ಮೊಟ್ಟೆಯ ಪ್ರಕರಣಗಳನ್ನು ಹೊತ್ತುಕೊಂಡು ಹೋಗುತ್ತವೆ. ಜರ್ಮನ್ ಜಿರಳೆ ಸುಮಾರು ೩೦ ರಿಂದ ೪೦ಸೆಂ.ಮೀ ಉದ್ದದ ತೆಳ್ಳಗಿನ ಮೊಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಇಡುತ್ತವೆ.ಇದನ್ನು ಒಥೆಕಾ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಮೊಟ್ಟೆಯಿಡುವ ಮೊದಲು ಹೆಣ್ಣು ಜಿರಳೆಗಳು ಕ್ಯಾಪ್ಸುಲ್ ಅನ್ನು ಬೀಳಿಸುತ್ತವೆ, ಮೊಟ್ಟೆಯ ಕ್ಯಾಪ್ಸುಲ್ ಇಡಲು ಐದು ಗಂಟೆಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಸಮಯ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬಹುದು ಮತ್ತು ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಇದು ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾದ ಬಿಳಿ ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ. ಮೊಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಮೊಟ್ಟೆಯೊಡೆದು ಮೊಟ್ಟೆಯೊಡೆದು ಗಾಳಿ ಬೀಸುವ ಮರಿಗಳ ಸಂಯೋಜಿತ ಒತ್ತಡದಿಂದ. ಜಿರಳೆ ಒಂದು ವರ್ಷದವರೆಗೆ ಜೀವಿಸುತ್ತದೆ, ಹೆಣ್ಣು ಜಿರಳೆಗಳು ಜೀವಿತಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ಎಂಟು ಮೊಟ್ಟೆಯ ಪ್ರಕರಣಗಳನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಬಹುದು. ಅನುಕೂಲಕರ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಣ್ಉಣ ಜಿರಳೆಗಳು ೩೦೦ ರಿಂದ ೪೦೦ ಸಂತತಿಯನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸಬಹುದು.ಇತರ ಜಾತಿಯ ಜಿರಳೆಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಮೊಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತವೆ. ಕೆಲವು ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಣ್ಣು ತನ್ನ ಜೀವನದುದ್ದಕ್ಕೂ ಮೊಟ್ಟೆ ಇಡಲು ಒಮ್ಮೆ ಮಾತ್ರ ಗರ್ಭಧರಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ.

ಗಡಸುತನ

ಜಿರಳೆಗಳ ಕೆಲವು ಪ್ರಭೇದಗಳು ಆಹಾರವಿಲ್ಲದೆ ಒಂದು ತಿಂಗಳು ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿ ಉಳಿಯುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಅಂಚೆ ಚೀಟಿಗಳ ಹಿಂಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಅಂಟು ಮುಂತಾದ ಸೀಮಿತ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳಿಂದ ಇವು ಬದುಕಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ. ಕೆಲವು ಜಿರಳೆಗಳು ೪೫ ನಿಮಿಷಗಳ ಕಾಲ ಗಾಳಿಯಿಲ್ಲದೆ ಬದುಕಬಹುದು. ಜಿರಳೆಗಳು ಕಶೇರುಕಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ವಿಕಿರಣ ಪ್ರತಿರೋಧವನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ, ಮಾರಕ ಪ್ರಮಾಣವು ಮನುಷ್ಯರಿಗೆ ಆರರಿಂದ ೧೫ ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚು. ಆದರೂ ಹಣ್ಣಿನ ನೊಣದಂತಹ ಇತರ ಕೀಟಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಅವು ಅಸಾಧಾರಣವಾಗಿ ವಿಕಿರಣ-ನಿರೋಧಕವಾಗಿರುವುದಿಲ್ಲ.

ಮಾನವರೊಂದಿಗಿನ ಸಂಬಂಧ

ಸಂಶೋಧನೆ ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ

ಅವುಗಳ ಪಾಲನೆ ಮತ್ತು ಸ್ಥಿತಿಸ್ಥಾಪಕತ್ವದ ಸುಲಭತೆಯಿಂದಾಗಿ, ಜಿರಳೆಗಳನ್ನು ಕೀಟಗಳ ಮಾದರಿಯಾಗಿ ಪ್ರಯೋಗಾಲಯದಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ನರ ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರ, ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ ಶರೀರಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ನಡವಳಿಕೆ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ . ಜಿರಳೆ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲು ಅನುಕೂಲಕರ ಕೀಟವಾಗಿದ್ದು, ಇದು ಪ್ರಯೋಗಾಲಯದ ಪರಿಸರದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಸಲು ಸರಳವಾಗಿದೆ. ಇದು ಸಂಶೋಧನೆ ಮತ್ತು ಶಾಲೆ ಹಾಗೂ ಪದವಿಪೂರ್ವ ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರ ಅಧ್ಯಯನಗಳಿಗೆ ಸೂಕ್ತವಾಗಿದೆ. ಕಲಿಕೆ, ಲೈಂಗಿಕ ಫೆರೋಮೋನ್ಗಳು, ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ದೃಷ್ಟಿಕೋನ, ಆಕ್ರಮಣಶೀಲತೆ, ಚಟುವಟಿಕೆಯ ಲಯಗಳು ಮತ್ತು ಜೈವಿಕ ಗಡಿಯಾರ, ಮತ್ತು ವರ್ತನೆಯ ಪರಿಸರ ವಿಜ್ಞಾನದಂತಹ ವಿಷಯಗಳ ಪ್ರಯೋಗಗಳಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಬಳಸಬಹುದು.

ಆಹಾರವಾಗಿ

ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಅಸಹ್ಯಕರವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದ್ದರೂ, ಜಿರಳೆಗಳನ್ನು ಜಗತ್ತಿನ ಅನೇಕ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ತಿನ್ನಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮನೆಯ ಕೀಟ ಜಿರಳೆ ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯಾ ಮತ್ತು ವೈರಸ್‌ಗಳನ್ನು ಸಾಗಿಸಬಹುದಾದರೂ, ಪ್ರಯೋಗಾಲಯದ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಸುವ ಜಿರಳೆಗಳನ್ನು ಪೌಷ್ಠಿಕ ಆಹಾರವನ್ನು ತಯಾರಿಸಲು ಬಳಸಬಹುದು. ಮೆಕ್ಸಿಕೊ ಮತ್ತು ಥೈಲ್ಯಾಂಡ್ನಲ್ಲಿ, ತಲೆ ಮತ್ತು ಕಾಲುಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಲಾಗುತ್ತದೆ, ಮತ್ತು ಉಳಿದ ಭಾಗವನ್ನು ಕುದಿಸಿ, ಸಾಟಿಡ್, ಗ್ರಿಲ್ಡ್, ಒಣಗಿಸಿ ಬಳಸತ್ತಾರೆ. ಚೀನಾದಲ್ಲಿ, ಜಿರಳೆ ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿದ್ದರಿಂದ ಔಷಧವಾಗಿ ಮತ್ತು ಜಿರಳೆ ಕೃಷಿ ೧೦೦ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಸಾಕಣೆ ಕೇಂದ್ರಗಳೊಂದಿಗೆ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿದೆ. ಜಿರಳೆಗಳನ್ನು ಒಂದು ಎರಡು ಬಾರಿ ಹುರಿಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹುರಿದ ಜಿರಳೆಗಳನ್ನು ಹೊಟ್ಟೆ, ಹೃದಯ ಮತ್ತು ಯಕೃತ್ತಿನ ಕಾಯಿಲೆಗಳಿಗೆ ಮಾತ್ರೆಗಳಾಗಿ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ.

ರೋಗದ ವಾಹಕಗಳು

ಜಿರಳೆಗಳ ಲಾಲಾರಸ, ಮಲ ಮತ್ತು ದೇಹದ ಭಾಗಗಳು ಆಸ್ತಮಾ ಮತ್ತು ಅಲರ್ಜಿ ಎರಡನ್ನೂ ಪ್ರಚೋದಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಗಾಳಿಯಲ್ಲಿ ಹರಡುವುದರಿಂದ ರೋಗಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಉಲ್ಬಣಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ಜಿರಳೆಗಳು ಕೆಲವು ಗಂಭೀರ ಕಾಯಿಲೆಗಳನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತವೆ. ಟೈಫಾಯಿಡ್‌ಗೆ ಕಾರಣವಾಗುವ ಸಾಲ್ಮೊನೆಲ್ಲಾ ಟೈಫಿ ಜಿರಳೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬಂದಿದೆ. ಪೋಲಿಯೊಗೆ ಕಾರಣವಾಗುವ ಪೋಲಿಯೊಮೈಲಿಟಿಸ್ ಈ ಕೀಟಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಕಂಡುಬಂದಿದೆ. ಅವು ಅತಿಸಾರವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಬಹುದು, ಇದು ತೀವ್ರವಾದ ಅತಿಸಾರವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ, ಅದು ರಕ್ತಸ್ರಾವವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರಬಹುದು.

ಇದನ್ನೂ ನೋಡಿ

• ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ವಿಶ್ವಕೋಶದಲ್ಲಿನ ಮಾಹಿತಿ