ಸದಸ್ಯ:Deeksha Sudhindra/ನನ್ನ ಪ್ರಯೋಗಪುಟ
ಬಹು-ಪಕ್ಷ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಒಂದು ರಾಜಕೀಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಾಗಿದ್ದು, ಇದರಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಚುನಾವಣೆಯನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತವೆ, ಮತ್ತು ಎಲ್ಲವು ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿ ಅಥವಾ ಒಕ್ಕೂಟದಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರಿ ಕಚೇರಿಗಳ ಮೇಲೆ ಹಿಡಿತ ಸಾಧಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ.[೧] ಒಂದು-ಪಕ್ಷ-ಪ್ರಾಬಲ್ಯ ಮತ್ತು ಎರಡು-ಪಕ್ಷ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳ ಹೊರತಾಗಿ, ಬಹು-ಪಕ್ಷ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು ಅಧ್ಯಕ್ಷೀಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳಿಗಿಂತ ಸಂಸದೀಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಮೊದಲ-ಹಿಂದಿನ-ನಂತರದ ಚುನಾವಣೆಗಳನ್ನು ಬಳಸುವ ದೇಶಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಪ್ರಮಾಣಾನುಗುಣ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯವನ್ನು ಬಳಸುವ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿದೆ. ಹಲವಾರು ಪಕ್ಷಗಳು ಅಧಿಕಾರಕ್ಕಾಗಿ ಪೈಪೋಟಿ ನಡೆಸುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಅವೆಲ್ಲವೂ ಸರ್ಕಾರ ರಚಿಸುವ ಸಮಂಜಸವಾದ ಅವಕಾಶವನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ.
ಪ್ರಮಾಣಾನುಗುಣ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯವನ್ನು ಬಳಸುವ ಬಹು-ಪಕ್ಷ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ, ಪ್ರತಿ ಪಕ್ಷವು ಪಡೆದ ಮತಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಹಲವಾರು ಶಾಸಕಾಂಗ ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಗೆಲ್ಲುತ್ತದೆ.
ಮೊದಲ-ಪಾಸ್ಟ್-ದಿ-ಪೋಸ್ಟ್ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ, ಮತದಾರರನ್ನು ಹಲವಾರು ಜಿಲ್ಲೆಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ, ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಮತದ ಬಹುಸಂಖ್ಯೆಯ ಮೂಲಕ ಒಂದು ಸ್ಥಾನವನ್ನು ತುಂಬಲು ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಮೊದಲ-ಪಾಸ್ಟ್-ಪೋಸ್ಟ್ ಪಕ್ಷಗಳ ಪ್ರಸರಣಕ್ಕೆ ಅನುಕೂಲಕರವಾಗಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಸ್ವಾಭಾವಿಕವಾಗಿ ಎರಡು-ಪಕ್ಷದ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಕಡೆಗೆ ಆಕರ್ಷಿತವಾಗುತ್ತದೆ, ಇದರಲ್ಲಿ ಎರಡು ಪಕ್ಷಗಳು ಮಾತ್ರ ತಮ್ಮ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳನ್ನು ಕಚೇರಿಗೆ ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡುವ ನಿಜವಾದ ಅವಕಾಶವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಈ ನಿಯಮವನ್ನು ಡ್ಯುವರ್ಜರ್ ನಿಯಮ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಕೇವಲ ಎರಡು ಪಕ್ಷಗಳು ಮಾತ್ರ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಗೆಲ್ಲುವ ಸಾಧ್ಯತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಎರಡು ಪಕ್ಷಗಳ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕೇವಲ ಮೂರು ಪಕ್ಷಗಳು ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಗೆಲ್ಲುವ ಅಥವಾ ಒಕ್ಕೂಟವನ್ನು ರಚಿಸುವ ವಾಸ್ತವಿಕ ಸಾಧ್ಯತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ "ತೃತೀಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆ" ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ, ಕೆಲವು ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು "ಸ್ಥಗಿತಗೊಂಡ ಮೂರನೇ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆ" ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಮೂರು ಪಕ್ಷಗಳು ಇದ್ದಾಗ ಮತ್ತು ಎಲ್ಲಾ ಮೂರು ಪಕ್ಷಗಳು ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಮತಗಳನ್ನು ಗೆದ್ದರೂ, ಕೇವಲ ಎರಡು ಚುನಾವಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಗೆಲ್ಲುವ ಅವಕಾಶವಿದೆ.
ಉಪಯೋಗಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಒಂದು-ಪಕ್ಷ ವ್ಯವಸ್ಥೆ (ಅಥವಾ ಎರಡು-ಪಕ್ಷ ವ್ಯವಸ್ಥೆ) ಯಂತಲ್ಲದೆ, ಬಹು-ಪಕ್ಷ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಸಾಮಾನ್ಯ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಅನೇಕ ವಿಭಿನ್ನ, ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ಗುರುತಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಗುಂಪುಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸುತ್ತದೆ, ಇದನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳು ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿ ಪಕ್ಷವು ಮತ ಚಲಾಯಿಸಲು ಸ್ಪರ್ಧಿಸುತ್ತದೆ. ಬಹು-ಪಕ್ಷ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಒಂದೇ ಪಕ್ಷದ ನಾಯಕತ್ವವನ್ನು ಸವಾಲು ಇಲ್ಲದೆ ನೆಡೆಯುವುದನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತದೆ.
ಬಹು ಪಕ್ಷ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಿಂದ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಪಕ್ಷಗಳಿಗೆ ಮೇಲೆ ಬರಲು ಹೆಚ್ಚಿನ ಅವಕಾಶ ದೊರೆಯುತ್ತದೆ. ದೇಶದ ಕೋನೆ ಕೋನೆಯಲ್ಲಿರುವ ಜನರಿಗೂ ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯ ನೀಡಬಹುದು. ಎಲ್ಲ ಜನರ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸಿ ರಾಜಕಾರಣ ನೆಡೆಯುವ ಕಾರಣ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ನಿರ್ಧಾರಗಳು ದೇಶದ ಒಳಿತಿಗೆ ಸಹಕಾರಿಯಾಗುತ್ತದೆ.
ಎರಡು-ಪಕ್ಷದ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಮತದಾರರು ತಮ್ಮನ್ನು ದೊಡ್ಡ ಗುಂಪುಗಳಲ್ಲಿ ಜೋಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು, ಹಾಗಾಗಿ ಅವರು ಯಾವುದೇ ತತ್ವಗಳನ್ನು ಒಪ್ಪುವುದಿಲ್ಲ. ಕೆಲವು ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳು ಇದು ಕೇಂದ್ರಿತರಿಗೆ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ ಎಂದು ವಾದಿಸುತ್ತವೆ. ಮತ್ತೊಂದೆಡೆ, ಬಹು ಪ್ರಮುಖ ಪಕ್ಷಗಳಿದ್ದರೆ, ಪ್ರತಿಯೊಂದೂ ಬಹುಮತಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಮತಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರೆ, ಪಕ್ಷಗಳು ಒಟ್ಟಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ಸರ್ಕಾರಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲು ಬಲವಾಗಿ ಪ್ರೇರೇಪಿಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. ಇದು ಕೇಂದ್ರೀಕರಣವನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುತ್ತದೆ, ಜೊತೆಗೆ ಧ್ರುವೀಕರಣವನ್ನು ನಿರುತ್ಸಾಹಗೊಳಿಸುವಾಗ ಸಮ್ಮಿಶ್ರ ನಿರ್ಮಾಣ ಕೌಶಲ್ಯಗಳನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುತ್ತದೆ.
ಬಹುಪಕ್ಷೀಯ ರಾಜಕೀಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ದೇಶಗಳು ಚುನಾವಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮತದಾರರ ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳುವಿಕೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಜನರು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ತಮ್ಮ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಗುರಿಗಳನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುವ ಕನಿಷ್ಠ ಒಂದು ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷದೊಂದಿಗೆ ಗುರುತಿಸಬಹುದು. ಬಹುಪಕ್ಷೀಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯೊಂದಿಗೆ ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಉತ್ತಮವಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಕೆಲವರು ಭಾವಿಸುತ್ತಾರೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಬಹು ಪಕ್ಷಗಳು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದರೆ ಸಮಸ್ಯೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಒಪ್ಪಂದ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಇನ್ನೂ ಕಷ್ಟಕರವಾಗಿರುತ್ತದೆ.
ಕೆಲವು ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ, ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಬಂದಾಗಿನಿಂದ ರಚನೆಯಾದ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸರ್ಕಾರವು ಒಕ್ಕೂಟದ ಮೂಲಕವಾಗಿದೆ. ಅಧ್ಯಕ್ಷೀಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳಿಗಿಂತ ಬಹು-ಪಕ್ಷ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು ಸಂಸದೀಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿದೆ.
ಉಲ್ಲೇಖಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
- ↑ Education 2020 definition of multiparty: "A system in which several major and many lesser parties exist, seriously compete for, and actually win public offices."