ಸದಸ್ಯ:Umashree mallappa alkoppa/ಕಥೋಕ್ ಮಠ
ಕಥೋಕ್ ಮಠ (ಟಿಬೆಟಿಯನ್ಃಕಥೋಗ್, ಕಟೋಕ್ ಅಥವಾ ಕಟೋಗ್ ಎಂದೂ ಲಿಪ್ಯಂತರಗೊಳಿಸಲಾದ ಟಿಎಚ್ಎಲ್ ಕಥೋಕ್ ಗೊನ್, ೧೧೫೯ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಯಿತು ಮತ್ತು ಇದು ಟಿಬೆಟ್ ಟಿಬೆಟಿಯನ್ ಬೌದ್ಧಧರ್ಮ ನ್ಯಿಂಗ್ಮಾ ಶಾಲೆಯ "ಆರು ಮಾತೃ ಮಠಗಳಲ್ಲಿ" ಒಂದಾಗಿದೆ. ಟಿಬೆಟ್ನಲ್ಲಿ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಖಾಮ್ ಅಥವಾ ದೋ ಖಾಮ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಡೆರ್ಜ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ (ಬೈಯು ಕೌಂಟಿ, ಗಾರ್ಜೆ ಪ್ರಿಫೆಕ್ಚರ್, ಸಿಚುವಾನ್, ಚೀನಾ) ಸ್ಯಾಮ್ಯೆ ಮೊನಾಸ್ಟರಿಯ ನಂತರ ಇದನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು.
ವಿವರಣೆ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಕಥೋಕ್ ಮಠವು ಸಮುದ್ರ ಮಟ್ಟದಿಂದ ೪೦೦೦ ಮೀ (೧೩೦೦೦ ಅಡಿ) ಎತ್ತರದಲ್ಲಿ ಸಿಚುವಾನ್ ಗರ್ಝೆಯ ಬೈಯು ಕೌಂಟಿ ಪರ್ವತ ಶ್ರೇಣಿಯ ಪೂರ್ವ ಪಾರ್ಶ್ವದಲ್ಲಿದೆ. ಇಡೀ ಮಠ ಸಂಕೀರ್ಣವು ಕಣಿವೆಯ ನೆಲದಿಂದ ಸುಮಾರು ೭೦೦ ಮೀ (೨೩೦೦ ಅಡಿ) ಎತ್ತರದಲ್ಲಿದೆ ಮತ್ತು ೧೮ ಹೇರ್ ಪಿನ್ ತಿರುವುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಕೊಳಕು ರಸ್ತೆಯ ಮೂಲಕ ಪ್ರವೇಶಿಸಬಹುದು. ಹತ್ತಿರದ ಪಟ್ಟಣವೆಂದರೆ ಹಾರ್ಪೋ (ಚೀನೀಃ هونين پن್ಯಿನ್ಃ Hépō′), ಇದು ಉತ್ತರಕ್ಕೆ ೧೭ ಕಿ. ಮೀ. ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. [೧]
ಇತಿಹಾಸ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಕಥೋಕ್ ಒಂದು ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಆರಂಭಿಕ ನ್ಯಿಂಗ್ಮಾ ಮಠವಾಗಿದ್ದು, ಇದು ದೋ ಖಾಮ್ ಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ಅದರಾಚೆ ಹಲವಾರು ಶಾಖೆಯ ಮಠಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ಇದು "ಆರು ಮಾತೃ ಮಠಗಳು" ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ನ್ಯಿಂಗ್ಮಾ ಮಠಗಳ ಹರಡುವಿಕೆಯ ಮೇಲೆ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿದೆ ಎಂಬ ಹೆಗ್ಗಳಿಕೆಗೂ ಪಾತ್ರವಾಗಿದೆ.[೨]
ಪದ್ಮಸಂಭವ ಅಥವಾ ಗುರು ರಿನ್ಪೋಚೆ, ಈ ಮಠವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವ ಮೊದಲು ಈ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿ ೨೫ ದಿನಗಳ ಕಾಲ ಕಳೆದರು ಮತ್ತು ದೋರ್ಜೆ ಗಟ್ರಾಮೋ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಎರಡು ವಜ್ರವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಬಂಡೆಯ ಮೇಲೆ ಕುಳಿತು, ವಿಸರ್ಗ, ಅಥವಾ ಮೇಲೆ ಅಕ್ಷರವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಈ ಬಂಡೆಯ ಮೇಲೆ ಈ ಮಠವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದ್ದು, ಇದಕ್ಕೆ "ಕಾ" ದ ಮೇಲ್ಭಾಗದಲ್ಲಿ "ಎಂಬ ಅರ್ಥವಿರುವ ಹೆಸರನ್ನು ನೀಡಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದನ್ನು ದೋ ಖಾಮ್ನಲ್ಲಿರುವ ಗುರು ರಿನ್ಪೋಚೆ ಅವರ ೨೫ ಪವಿತ್ರ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ.
ಕಥೋಕ್ ಮಠವನ್ನು ೧೧೫೯ ರಲ್ಲಿ ಫಾಗ್ಮೋ ದ್ರುಪಾ ದೋರ್ಜೆ ಗ್ಯಾಲ್ಪೊ ಅವರ ಕಿರಿಯ ಸಹೋದರ ಕಥೋಕ್ ಕದಂಪ ದೇಶೆಕ್ ಅವರು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು, ಇದನ್ನು ಗುರು ರಿನ್ಪೋಚೆ ಅವರು ಯೇಶೆ ತ್ಸೋಗ್ಯಾಲ್ ಅವರ ಉಗಮ ಎಂದು ಭವಿಷ್ಯ ನುಡಿದಿದ್ದಾರೆ. ಆತ ಖಾಮ್ ಡೆರ್ಜ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪೀಠವಾದ ಡೆರ್ಜೆಯಲ್ಲಿ ಕಥೋಕ್ ಅನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದನು. ಕಟೋಕ್ನಲ್ಲಿ ೧೦೦೦೦೦ ಜನರು ಮಳೆಬಿಲ್ಲಿನ ದೇಹವನ್ನು ಸಾಧಿಸುತ್ತಾರೆ ಎಂಬ ಭವಿಷ್ಯವಾಣಿಯು ಸಾಕಾರಗೊಂಡಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಕಥೋಕ್ ಮೊನಾಸ್ಟರಿಯ ಮೂರನೇ ಮಠಾಧೀಶರಾದ ಜಂಪಾ ಬಮ್ [ID1], ಅವರ ೨೬ ವರ್ಷಗಳ ಅಧಿಕಾರಾವಧಿಯು ೧೨೫೨ ರಲ್ಲಿ ಕೊನೆಗೊಂಡಿತು, "ಟಿಬೆಟ್ನಾದ್ಯಂತದ ಸಾವಿರಾರು ಸನ್ಯಾಸಿಗಳನ್ನು, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಮಿನ್ಯಾಕ್ ಖಾಮ್ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಂದ (ವೈ. ವೈ.: 'ಬೈಂಗ್' ಮತ್ತು ಗೈಮೊರಾಂಗ್ (ವೈ.[೩]
ಮೂಲ ಗೊಂಪಾ ದುರಸ್ತಿಯಾಗದೇ ಹೋಯಿತು ಮತ್ತು ೧`೬೫೬ ರಲ್ಲಿ ಅದೇ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಟೆರ್ಟಾನ್ಸ್ ಡಡ್ಡುಲ್ ಡೊರ್ಜೆ (′ಐಡಿ೨] ′ ಮತ್ತು ರಿಗ್ಡಜಿನ್ ಲಾಂಗ್ಸಲ್ ನ್ಯಿಂಗ್ಪೋ (′ ಐಡಿ೩] ಅಥವಾ <ಐಡಿ೧] ′ಗಳ ಪ್ರಚೋದನೆಯ ಮೂಲಕ ಮರುನಿರ್ಮಾಣ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ೧೯೬೬ರ ನಂತರ, ಲಾಮಾಗಳನ್ನು ಸೆರೆಮನೆಯಲ್ಲಿಟ್ಟಾಗ, ಈ ಮಠವನ್ನು ಚೀನಿಯರು ನಾಶಪಡಿಸಿದರು. ಜೈಲಿನಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ನಂತರ ಮೊಕ್ತ್ಸಾ ತುಲ್ಕು ಮತ್ತು ಖೆಂಪೊ ನ್ಗಕ್ಚುಂಗ್ ತುಲ್ಕು ಅವರ ಪ್ರಯತ್ನದ ಮೂಲಕ ಈ ಮಠವನ್ನು ಪುನರ್ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು.
ಕಥೋಕ್ ಮಠವು ಉತ್ತಮ ಪಾಂಡಿತ್ಯದ ಖ್ಯಾತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. ೧೯೫೨ರಲ್ಲಿ ಟಿಬೆಟ್ ಅನ್ನು ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೊದಲು, ಕಥೋಕ್ ಮಠವು ಸುಮಾರು ೮೦೦ ಸನ್ಯಾಸಿಗಳಿಗೆ ಆಶ್ರಯ ನೀಡಿತ್ತು.
ಕಥೋಕ್ ದೀರ್ಘಕಾಲದವರೆಗೆ ನ್ಯಿಂಗ್ಮಾ ಶಾಲೆಯ ಕಾಮ ವಂಶಾವಳಿಗಳಲ್ಲಿ (ಮೌಖಿಕ ವಂಶಾವಳಿಗಳಿಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ) ಮತ್ತು ಮೊನಾಸ್ಟಿಸಿಸಮ್ನ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿ ಪರಿಣತಿ ಹೊಂದಿದ್ದರೂ, ಈ ಎರಡೂ ಲಕ್ಷಣಗಳು ಲಾಂಗ್ಸೆಲ್ ನ್ಯಿಂಗ್ಪೋ (೧೬೨೫-೧೬೯೨) ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ವಿಕಸನಗೊಂಡವು.
ಟಿಬೆಟಿಯನ್ ಬೌದ್ಧ ಸಂಪನ್ಮೂಲ ಕೇಂದ್ರ ಪ್ರಕಾರ, ಕೆನ್ಪೋ ಮುನ್ಸೆಲ್ ಮತ್ತು ಕೆನ್ಪೋ ಜಮ್ಯಾಂಗ್ ಅವರ ಶಿಷ್ಯರು ಮೌಖಿಕ ವಂಶಾವಳಿಗಳ ಕಥೋಕ್ ಆವೃತ್ತಿಯನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದರು (೧೯೯೯ ರಲ್ಲಿ ೧೨೦ ಸಂಪುಟಗಳಲ್ಲಿ ವೈಲಿಃ ಬ್ಕಾ 'ಮಾ ಶಿನ್ ತು ರಾಗ್ಯಾಸ್ ಪಾ (ಕಾ ಥೊಗ್)): "ಡುಡ್ಜೊಮ್ ಆವೃತ್ತಿಯ ಗಾತ್ರವನ್ನು ಗಮನಿಸಿ, ಇದು ಟಿಬೆಟ್ನ ಹೊರಗೆ ಹಿಂದೆಂದೂ ಕಾಣದ ಮಹಾಯೋಗ, ಅನುಯೋಗ ಮತ್ತು ಅತಿಯೋಗದ ಬಗ್ಗೆ ಅನೇಕ ಅಪರೂಪದ ನ್ಯಿಂಗ್ಮಾ ಗ್ರಂಥಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ".
ಅಲೆಕ್ಸಾಂಡರ್ ಬರ್ಜಿನ್ ಪ್ರಕಾರ,
Katog has 112 branch monasteries, not only in Tibet, but also in Mongolia, Inner China, Yunnan, and Sikkim. For instance, Katog Rigdzin-tsewang-norbu (Ka:-thog Rigs-‘dzin Tshe-dbang nor-bu) (1698-1755) founded a large branch in Sikkim, and when the Eighth Tai Situ Rinpoche, Situ Panchen Chokyi-jungney (Si-tu Pan-chen Chos-kyi ‘byung-gnas) (1700-1744), visited China, he stayed at the Katog branch-monastery at the Five-Peaked Mountain of Manjushri (Ri-bo rtse-lnga, Chin: Wutai Shan), to the southwest of Beijing.[೪] |
ಅನುಯೋಗ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಇತರ ನ್ಯಿಂಗ್ಮಾಪಾ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಂದ ನಿರ್ಲಕ್ಷಿಸಲ್ಪಟ್ಟಾಗ ಕಥೋಕ್ ಮಠವು ಅನುಯೋಗ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಭದ್ರಕೋಟೆಯಾಯಿತು. ದಿ ಕಾಂಪೆಂಡಿಯಮ್ ಆಫ್ ದಿ ಇಂಟೆನ್ಷನ್ಸ್ ಸೂತ್ರ (ವೈಲಿಃ dgongs p 'dus p' i mdo) ಅನುಯೋಗ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಮೂಲ ಪಠ್ಯವು ಆರಂಭಿಕ ಕಥೋಗ್ ಶಿಕ್ಷಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿತು. ನುಬ್ಚೆನ್ ಸಾಂಗ್ಯೇ ಯೆಶೆ ಅವರು ಕಾಂಪೆಂಡಿಯಮ್ ಆಫ್ ದಿ ಇಂಟೆನ್ಷನ್ಸ್ ಸೂತ್ರದ ಬಗ್ಗೆ ಸುದೀರ್ಘವಾದ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ, ಇದನ್ನು ಇಂಗ್ಲಿಷ್ನಲ್ಲಿ ಆರ್ಮರ್ ಎಗೇನ್ಸ್ಟ್ ಡಾರ್ಕ್ನೆಸ್ (ವೈಲಿಃ ಮುನ್ ಪೈ ಗೋ ಚಾ) ಎಂದು ಅನುವಾದಿಸಲಾಗಿದೆ.[೫]
ವಿಸ್ತರಣೆ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]೨೦೧೬ ರಲ್ಲಿ, ಕಥೋಕ್ ಮಠವನ್ನು ಈಶಾನ್ಯಕ್ಕೆ ವಿಸ್ತರಿಸುವ ಕಾರ್ಯ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿತು. ಈ ವಿಸ್ತರಣೆಯು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಮಠ ಸಂಕೀರ್ಣದ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಹೊಸ ದೇವಾಲಯ ಮತ್ತು ಸಭಾ ಸಭಾಂಗಣವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು.
ಕಥೋಕ್ ಮೊನಾಸ್ಟರಿಯ ಜನರು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]- ಕಥೋಕ್ ನ ಒಬ್ಬ ಸಣ್ಣ ವ್ಯಕ್ತಿ, ೧ನೇ ಚೊನಯಿ ಗ್ಯಾಟ್ಸೊ, ಚೋಪಾ ಲುಗು (೧೭ಶತಮಾನ-೧೮ನೇ ಶತಮಾನದ ಮಧ್ಯಭಾಗ) ಅವರು ತೀರ್ಥಯಾತ್ರೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ "ರಾತ್ರಿಯಲ್ಲಿ ಮೂಳೆ-ತುತ್ತೂರಿಯನ್ನು ಕೂಗುವುದು ಮತ್ತು ಫೆಟ್ ಕೂಗುವುದು" ಅವರ ನೆನಪಿಗೆ ಬರುತ್ತದೆ, ಇದು ಅವರ ಜೊತೆಗಿದ್ದ ವ್ಯಾಪಾರ ಪ್ರಯಾಣಿಕರ ಕಿರಿಕಿರಿಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ. ಚೋಪಾ ಲುಗು "ಚೀನಾದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಬಂಡೆಯನ್ನು ವಿಭಜಿಸಿದ ಚೋಡ್ ಯೋಗಿ (rgya nag brag bcad gcod pā) " ಎಂದು ಪ್ರಸಿದ್ಧರಾದರು.[೬]
- ಜೊಂಗ್ ಸರ್ ಖಿಯೆಂಟೆ ಚೋಕಿ ಲೋಡ್ರೊ (೧೯೫೯) ಕಥೋಕ್ ನಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷಣ ಪಡೆದರು.[೭]
- ೫ನೇ ನ್ಯಿಂಗನ್ ಚೊಕ್ಟ್ರುಲ್, ಗ್ಯುರ್ಮೆ ಕೆಲ್ಜಾಂಗ್ ಟೊಬ್ಗ್ಯೆಲ್ ದೋರ್ಜೆ (೧೯೩೭-೧೯೭೯) ಕಥೋಕ್ ಸಂಪ್ರದಾಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಶಿಕ್ಷಕರಾಗಿದ್ದರು.[೮]
- ಜಮ್ಯಾಂಗ್ ಗೈಲ್ಟ್ಸೆನ್ [ID1] ಪ್ರಧಾನ ಮಠಾಧೀಶರಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು ಮತ್ತು ೧೯೮೦ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಈ ಮಠವನ್ನು ಪುನರ್ನಿರ್ಮಿಸುವಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. ಆತ ತನ್ನ ಬೋಧನೆ, ಬರವಣಿಗೆ ಮತ್ತು ಆಶ್ರಮದ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಸಂಕಲಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದಾನೆ.[೯]
- ಕಥೋಕ್ ಮೊನಾಸ್ಟರಿ ವಂಶಾವಳಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದ ೪ನೇ ಕಥೋಕ್ ಗೆಟ್ಸೆ ರಿನ್ಪೋಚೆ ಗ್ಯುರ್ಮ್ ಟೆನ್ಪಾ ಗ್ಯಾಲ್ಟ್ಸೆನ್, ಡ್ಜೋಗ್ಚೆನ್ನ ಪಾಂಡಿತ್ಯಕ್ಕೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದರು. ಅವರು ೨೦೧೮ರ ಜನವರಿ-ನವೆಂಬರ್ನಿಂದ ನಾಗಾ-ಗ್ಯುರ್ ಕಥೋಕ್ ಅಜೋಮ್ ವೊಸೆಲ್ ಡೊ-ಅಂಗಾಗ್ ಚೊಕೊರ್ಲಿಂಗ್ನ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾಗಿ ಮತ್ತು ನ್ಯಿಂಗ್ಮಾ ಶಾಲೆಯ ೭ನೇ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾಗಿದ್ದರು.
ಕಥೋಕ್ ಮಠದಲ್ಲಿ ಕುಳಿತಿರುವ ಶ್ಲಾಘನೀಯ ವಿದ್ವಾಂಸರು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]- ಕಟೋಕ್ ತ್ಸೆವಾಂಗ್ ನಾರ್ಬು (೧೬೯೮-೧೭೫೫)
- ಗೆಟ್ಸೆ ಮಹಾಪಂಡಿತ (೧೭೬೧-೧೮೨೯)
- ಕಟೋಕ್ ಸಿತು ಚೊಕಿ ಗ್ಯಾಟ್ಸೊ (ID1)
- ಖೆಂಪೊ ನ್ಗವಾಂಗ್ ಪೆಲ್ಜಾಂಗ್ (ಖೆಂಪೋ ನ್ಗಕ್ಚುಂಗ್ ಎಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ)
- ಕಟೋಕ್ ಸಿತು ಚೊಕಿ ನೈಮಾ (ುಮೆನ್ನ ID1), ಗೋಥಾಂಗ್ ಗ್ಯಾಲಗೊ ಜೈಲು ಶಿಬಿರ ಹಸಿವಿನಿಂದ ಮರಣಹೊಂದಿದ
- ಟಿಬೆಟಿಯನ್ ಮಠಗಳ ಪಟ್ಟಿ
ಉಲ್ಲೇಖಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ][[ವರ್ಗ:Pages with unreviewed translations]]
- ↑ McCue, Gary (2010). Trekking Tibet: A Traveler's Guide. Seattle, WA: The Mountaineer's Books. p. 308. ISBN 9781594852664.
- ↑ 4th Katok Rinpoche, A Brief History of Katok Monastery: A talk given by the Fourth Katok Getse Rinpoche, Gyurme Tenpa Gyaltsen, https://www.bodhicitta.org/chamtrul-rinpoche/katok-monastery/ Error in webarchive template: Check
|url=
value. Empty. - ↑ Chhosphel, Samten (March 2011). "Jampa Bum". The Treasury of Lives: Biographies of Himalayan Religious Masters. Retrieved 2013-10-08.
- ↑ "A Brief History of Katog Monastery". Study Buddhism. Original version published in "Nyingma Monasteries." Chö-Yang, Year of Tibet Edition (Dharamsala, India), (1991). 2003. Retrieved 2016-06-06.
- ↑ ಉಲ್ಲೇಖ ದೋಷ: Invalid
<ref>
tag; no text was provided for refs namedthdl.org
- ↑ Chhosphel, Samten (December 2011). "The First Chonyi Gyatso, Chopa Lugu". The Treasury of Lives: Biographies of Himalayan Religious Masters. Retrieved 2013-10-08.
- ↑ Gardner, Alexander (December 2009). "Jamyang Khyentse Chokyi Lodro". The Treasury of Lives: Biographies of Himalayan Religious Masters. Retrieved 2013-10-08.
- ↑ Chhosphel, Samten (December 2011). "The Fifth Nyingon Choktrul, Gyurme Kelzang Tobgyel Dorje". The Treasury of Lives: Biographies of Himalayan Religious Masters. Retrieved 2013-10-08.
- ↑ Chhosphel, Samten (July 2012). "Jamyang Gyeltsen". The Treasury of Lives: Biographies of Himalayan Religious Masters. Retrieved 2013-10-08.