ಕರಡು:ಏಕಸ್ವಾಮ್ಯ
ಅರ್ಥ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಏಕಸ್ವಾಮ್ಯ ಅರ್ಥ: ಯಾವುದೆ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಒಂದು ನಿರ್ಮಾಪಕ ಏಕ ಸರಕನ್ನು ಇಡೀ ಪೂರೈಕೆ ನಿಯಂತ್ರಿಸಿದ್ದರೆ ಮತ್ತು ಯಾವುದೇ ಸಮೀಪವಾದ ಇತರವು ಸರಕು ಹೊಂದಿರದ್ದಿದ್ದ ವ್ಯವಸ್ತೆಯನ್ನು ಏಕಸ್ವಾಮ್ಯವೆಂದು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಲಾಗಿದೆ . ಮೂರು ಅಂಕಗಳನ್ನು ಈ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಗಮನಿಸಬೇಕು. ಮೊದಲನೆಯದಾಗಿ ,ಒಂದೇ ನಿರ್ಮಾಪಕ ಅಥವಾ ಮಾರುವವರು ಅಥವಾ ಉತ್ಪನ್ನ ಇರಬೇಕು.ಈ ಏಕ ನಿರ್ಮಾಪಕ ಜಾಯಿಂಟ್ ಸ್ಟಾಕ್ ಕಂಪನಿ ಅಥವಾ ಸ್ವಾಮ್ಯದ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಇರಬಹುದು.ಒಂದು ಉತ್ಪನ್ನವನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುವ ಅನೇಕ ನಿರ್ಮಾಪಕರು ಇದ್ದರೆ ಆ ವ್ಯವಸ್ತೆಯನ್ನು ಪರಿಪೂರ್ಣ ಪೈಪೋಟಿ ಅಥವಾ ಏಕಸ್ವಾಮ್ಯ ಸ್ಪರ್ಧೆಯಲ್ಲಿ ಪರಿಪೂರ್ಣ ಪೈಪೋಟಿಗೆ ಮೇಲುಗೈ ಇದೆ ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು. ಒಂದೇ ಸರಕಿನ ಕೆಲವು ನಿರ್ಮಾಪಕರು ಇರುವ ವೇಳೆ ಇದನ್ನು ಅಲ್ಪಸಂಖ್ಯಾಸಾಮ್ಯ ಎಂದು ಕರೆಯಬಹುದು .ಏಕಸ್ವಾಮ್ಯ ಸ್ಥಿತಿ ಇರಬೇಕೆಂದರೆ ಒಂದೇ ಸರಕು ಉತ್ಪಾದಿಸುವ ಒಂದೇ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಇರಬೇಕು.ಏಕಸ್ವಾಮತ್ವದಲ್ಲಿರುವಂತೆ, ಸಂಸ್ಥೆಯ ಮತ್ತು ಉದ್ಯಮದ ನಡುವೆ ಯಾವುದೇ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಎರಡನೇ ಸ್ಥಿತಿಯಂದರೆ ಸಂಸ್ಥೆಯ ನಿರ್ಮಾಣದಲ್ಲಿ ಕೇವಲ ಒಂದು ವ್ಯಾಪಾರಿ ಸರಕು ಇರಬೇಕು,ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಯಾವುದೇ ಪರ್ಯಾಯಕ್ಕೆ ಅವಕಾಶವಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಸಂಸ್ಥೆಯ ಏಕಸ್ವಾಮ್ಯವನ್ನು ಎಂದು ಕರೆಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಇದು ಅತ್ಯಗತ್ಯ. ಏಕಸ್ವಾಮ್ಯ ಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಪ್ರತಿಸ್ಪರ್ಧಿ ಇಲ್ಲ ಎಂದು ಇದರ ಅರ್ಥ. ಮೂರನೆಯದಾಗಿ, ಏಕಸ್ವಾಮ್ಯ ಉದ್ಯಮ ಪ್ರವೇಶಿಸಲು ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಬಲವಾದ ನಿರ್ಬಂಧಗಳನ್ನು ಇವೆ. ಇದರಿಂದ ಒಂದು ಅಥವಾ ಇತರ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ಬೇರೆ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಪ್ರವೇಶ ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂಬುದು ಇದರ ಅರ್ಥ.ಅಡೆತಡೆಗಳನ್ನು ಆರ್ಥಿಕ ಅಥವಾ ಸಾಂಸ್ಥಿಕ ಮತ್ತು ಕೃತಕ ಇರಬಹುದು.
ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಏಕಸ್ವಾಮ್ಯವನ್ನು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ: ಫರ್ಗುಸನಿನ ಪ್ರಕಾರ "ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಕೇವಲ ಒಂದು ನಿರ್ಮಾಪಕ ಇದ್ದಾಗ ಶುದ್ಧ ಏಕಸ್ವಾಮ್ಯ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದೆ. ಯಾವುದೇ ಉಗ್ರ ಸ್ಪರ್ಧೆಗಳು ಇಲ್ಲ" ಕೌಟ್ಸೊಯಾನಿಸಿನ ಮಾತುಗಳಲ್ಲಿ " ಏಕಸ್ವಾಮ್ಯ ಒಂದು ಮಾರುಕಟ್ಟಿನ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಇದರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬ ಮಾರಾಟಗಾರ ಮಾತ್ರ ಇರುತಾನೆ. ಯಾವುದೇ ನಿಕಟ ಬದಲಿ ಸರಕು ಉತ್ಪಾದಿಸಲು ಪ್ರವೇಶಕ್ಕೆ ತಡೆ ಇವೆ" ಹೀಗಾಗಿ ಏಕಸ್ವಾಮ್ಯವನ್ನು ಯಾವುದೆ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಒಂದು ನಿರ್ಮಾಪಕ ಏಕ ಸರಕನ್ನು ಇಡೀ ಪೂರೈಕೆ ನಿಯಂತ್ರಿಸಿದ್ದರೆ ಮತ್ತು ಯಾವುದೇ ಸಮೀಪವಾದ ಇತರವು ಸರಕು ಹೊಂದಿರದ್ದಿದ್ದ ವ್ಯವಸ್ತೆಯನ್ನು ಏಕಸ್ವಾಮ್ಯವೆಂದು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಲಾಗಿದೆ
ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯತೆ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಏಕಸ್ವಾಮ್ಯದ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳನ್ನು:
- ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಬರಿ ಒಬ್ಬ ಮಾರಾಟಗಾರ:ಏಕಸ್ವಾಮ್ಯ ಖರೀದಿದಾರರು, ದೊಡ್ಡ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಏಕೈಕ ನಿರ್ಮಾಪಕ.
- ಯಾವುದೇ ನಿಕಟ ಬದಲಿ ಇರುವುದ್ದಿಲ್ಲ :ಒಂದು ಏಕಸ್ವಾಮ್ಯವನ್ನು ನಿರ್ಮಾಣದ ಉತ್ಪನ್ನದ ಯಾವುದೇ ನಿಕಟ ಬದಲಿ ಇಲ್ಲ ಮತ್ತು ಆದ್ದರಿಂದ ಖರೀದಿದಾರರಿಗೆ ಯಾವುದೇ ಪರ್ಯಾಯ ಅಥವಾ ಆಯ್ಕೆ ಇಲ್ಲ .
- ಯಾವುದೇ ಸ್ಪರ್ಧೆ ಇಲ್ಲ :ಏಕಸ್ವಾಮ್ಯದಲ್ಲಿ ಸ್ಪರ್ಧೆಯ ಸಂಪೂರ್ಣ ಅಭಾವವಿದೆ.
- ಬೆಲೆ ತಯಾರಕ: ಏಕಸ್ವಾಮ್ಯಕನಿಗೆ ಮಾರುಕೆಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಸರಕಿನ ಬೆಲೆ ತಯಾರಿಸುವ ಶಕ್ತಿ ಹೊಂದಿದೆ. ಯಾವುದೇ ಪ್ರತಿಸ್ಪರ್ಧಿ ಇಲ್ಲವಾದ್ದರಿಂದ ಅವರು ತಮ್ಮ ಇಷ್ಟಗಳು ಪ್ರಕಾರ ತನ್ನ ಉತ್ಪನ್ನಕ್ಕೆ ಬೆಲೆ ಹೊಂದಿಸಬಹುದು.
- ಏಕಸ್ವಾಮ್ಯ ಸಹ ಒಂದು ಉದ್ಯಮ :ಏಕಸ್ವಾಮ್ಯತೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದೇ ವ್ಯಾಪಾರ ಸಂಸ್ಥೆ ಉದ್ಯಮ ನಿಯೋಜಿಸುತ್ತದೆ.ಏಕಸ್ವಾಮ್ಯ ಸಂಸ್ಥೆ ಮತ್ತು ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳ ನಡುವಿನ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳಿಲ್ಲ.
- ಹೊಸ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಕಷ್ಟದ ಪ್ರವೇಶ :ಏಕಸ್ವಾಮ್ಯಕನ ಕಾರಣ ಉದ್ಯಮವಾಗಿ ನಮೂದನ್ನು ನೈಸರ್ಗಿಕ ಅಥವಾ ಕೃತಕ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಎರಡೂ ಯಾವುದೇ ತಕ್ಷಣದ ಪ್ರತಿಸ್ಪರ್ಧಿ ನಿರ್ಬಂಧಗಳನ್ನು ಹ್ಂದಿದೆ.
- ಬೆಲೆ ಮತ್ತು ಔಟ್ಪುಟ್ ಸ್ವತಃ ಎರಡೂ ಹೊಂದಿಸಬಹುದು: ಏಕಸ್ವಾಮ್ಯಕನು ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಪೂರೈಕೆಸಂಪೂರ್ಣ ನಿ ಯಂತ್ರಣವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಮತ್ತೆ ಹೀಗಾಗಿ ಅವನು ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಲು ದರ ಮತ್ತು ಪ್ರಮಾಣ ಔಟ್ಪುಟ್ ಹೊಂದಿಸಬಹುದು
ಕಾರಣಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಏಕಸ್ವಾಮ್ಯ ಕಾರಣಗಳು:
- ಏಕಸ್ವಾಮ್ಯ ಗಂಟಲು ಕತ್ತರಿಸುವಂತ ಸ್ಪರ್ಧೆಯ ಮೂಲಕ ದರ್ಪದ ನಿರ್ಮಾಪಕರು ಸಣ್ಣ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಆವರಿಸಿಕೊಳುವ್ವ ಸ್ಥಿತಿ ರೂಪುಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.
- ನಿರ್ಮಾಪಕ ಕೆಲವು ಕಚ್ಚಾ ವಸ್ತುಗಳ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತವೆ ,ಪೇಟೆಂಟ್ ಹಕ್ಕುಗಳು ಮತ್ತು ಉತ್ಪಾದನಾ ರಹಸ್ಯ ವಿಧಾನಗಳು ಅಥವಾ ವಿಶೇಷ ಕೌಶಲ್ಯದಿಂದ ಏಕಸ್ವಾಮ್ಯ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ನೀಡಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತದೆ.
- ನೀರು ಸರಬರಾಜು ಮತ್ತು ವಿದ್ಯುತ್ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸೇವೆಗಳ ಎಲ್ಲೆಡೆ ರಾಜ್ಯದ ಸ್ವಾಮ್ಯತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ.
- ಕೆಲವು ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ, ಪ್ರಮಾಣಾನುಗುಣ ಉಳಿತಾಯ ಆದ್ದರಿಂದ ಅನಿವಾರ್ಯವಾಗಿದೆ ಎಂಬುದರಿಂದ ಸ್ಪರ್ಧೆಯಲ್ಲಿ ಅಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ಅನನುಕೂಲ ಅಥವಾ ಸರಳವಾಗಿ ಕಾರ್ಯಾತ್ಮಕವಲ್ಲದ ಆಗಿದೆ.ಇಂತಹ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳ ಸ್ವಾಮ್ಯತೆಯು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಏಕಸ್ವಾಮ್ಯತೆ ಮತ್ತು ಪರಿಪೂರ್ಣ ಪೈಪೋಟಿಯ ವ್ಯತ್ಯಾಸ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಏಕಸ್ವಾಮ್ಯತೆಯನ್ನು ಪರಿಪೂರ್ಣ ಪೈಪೋಟಿ ಹೋಲಿಸಿದರೆ:
- ಪರಿಪೂರ್ಣ ಪೈಪೋಟಿ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ, ಬೆಲೆ ಬೇಡಿಕೆ ಮತ್ತು ಪೂರೈಕೆ ಛೇದಕ ನಿರ್ಧರಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಪ್ರತ್ಯೇಕ ನಿರ್ಮಾಪಕರ ಬೆಲೆ ಮೇಲೆ ನಿಯಂತ್ರಣ ಹೊಂದಿದೆ.ಆದರೆ ಏಕಸ್ವಾಮ್ಯತೆಯಲ್ಲಿ ಉತ್ಪಾದಕ ಬೆಲೆ ಮೇಲೆ ನಿಯಂತ್ರಣ ಹೊಂದಿದೆ.
- ಪರಿಪೂರ್ಣ ಪೈಪೋಟಿ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ,ಬೇಡಿಕೆ ರೇಖೆಯ ಅಥವಾ ಸರಾಸರಿ ರೇಖೆಯನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಸ್ಥಿತಿಸ್ಥಾಪಕ ಮತ್ತು ಸಮತಲ ರೇಖೆ. ಏಕಸ್ವಾಮ್ಯತೆಯಲ್ಲಿ ,ಕನಿಷ್ಠ ವೆಚ್ಚದ ಉತ್ಪತ್ತಿ ರೇಖೆಯನ್ನೂ ಅಧೋಗತಿಯ ಇಳಿಜಾರಿನ ವಕ್ರರೇಖೆ ಮತ್ತು ಕನಿಷ್ಠ ವೆಚ್ಚದ ಉತ್ಪತ್ತಿ ಉತ್ಪಾದನೆಯ ಎಲ್ಲಾ ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ಸರಾಸರಿ ಆದಾಯ ಕಡಿಮೆ.
- ಏಕಸ್ವಾಮ್ಯಕನು ಯಾವಾಗಲೂ ಸರಾಸರಿ ವೆಚ್ಚ ಹಾಗು ಕನಿಷ್ಠ ವೆಚ್ಚವು ಹೆಚ್ಚಿನ ಬೆಲೆ ಉತ್ಪನ್ನ ಮಾರಾಟ ನದೆಯುತ್ತದೆ.ಆದರೆ, ಪರಿಪೂರ್ಣ ಪೈಪೋಟಿ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಬೆಲೆ ಮಾತ್ರ ಕಡಿಮೆ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಸರಾಸರಿ ವೆಚ್ಚಕ್ಕಿಂತ ಅಧಿಕವಾದ ಆದರೆ ಎರಡೂ ದೀರ್ಘಕಾಲದ ಸಮನಾಗಿದ್ದು.
- ಪರಿಪೂರ್ಣ ಪೈಪೋಟಿ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ,ಸಂಸ್ಥೆಯ ಸರಾಸರಿ ವೆಚ್ಚ ರೇಖೆಯ ಒಂದು ಕಡಿಮೆ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಸಮತೋಲನ ಗಳಿಸಿದ. ಆದರೆ,ಏಕಸ್ವಾಮ್ಯತೆ , ಸಂಸ್ಥೆಯ ಸರಾಸರಿ ವೆಚ್ಚದ ರೇಖೆಯನ್ನು ಎಡಭಾಗದಲ್ಲಿ ಉನ್ನತ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಸಮತೋಲನ ಗಳಿಸಿದ.
- ಪರಿಪೂರ್ಣ ಪೈಪೋಟಿ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ , ಅಲ್ಪಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ಗರಿಷ್ಟ ಲಾಭ ಇರಬಹುದು ಆದರೆ ಅವರು ದೀರ್ಘಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ದೂರ ಪೈಪೋಟಿ ನಡೆಯಲಿದೆ. ಏಕಸ್ವಾಮತ್ವದಲ್ಲಿರುವಂತೆ ಆದಾಗ್ಯೂ ಗರಿಷ್ಟ ಲಾಭ ಸಹ ದೀರ್ಘಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ಮುಂದುವರಿದರೆ.
- ಏಕಸ್ವಾಮತ್ವದಲ್ಲಿರುವಂತೆ, ಬೆಲೆ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಔಟ್ಪುಟ್ ಪರಿಪೂರ್ಣ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಕಡಿಮೆ, ಮತ್ತು ವೆಚ್ಚದ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳು ಮತ್ತು ಬೇಡಿಕೆ ಬದಲಾಗದೆ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿವೆ.
- ಸ್ಪರ್ಧಾತ್ಮಕವಾಗಿದ್ದರೆ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳ ದಕ್ಷ ಬಳಕೆ ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ, ಮತ್ತು ಕಡಿಮೆ ಬೆಲೆಗೆ ಗ್ರಾಹಕ ಒಂದು ಉತ್ಪನ್ನ ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ ಏಕಸ್ವಾಮ್ಯ ಔಟ್ಪುಟ್ ನಿರ್ಬಂಧಿಸುವ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ,ಹೆಚ್ಚಿನ ಬೆಲೆಗೆ ಅದನ್ನು ಮಾರಾಟ ,ಗ್ರಾಹಕರ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಯನ್ನು ಕಡೆಗಣಿಸಿ.
- ಸಾಮಾನ್ಯ ಮಾತುಗಳಲ್ಲಿ ಏಕಸ್ವಾಮ್ಯ ಎಂದರೆ ಶೋಷಣೆ ಎಂದು ಅರ್ಥ .ಆದ್ದರಿಂದ, ಸರ್ಕಾರಗಳು ಏಕಸ್ವಾಮ್ಯ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ಪ್ರವೃತ್ತಿ ನಿಗ್ರಹಿಸಲು ಅಗತ್ಯ ಪರಿಗಣಿಸಿ ದಂಡೆ ಮಾಡಿದಾರೆ .ಪರಿಪೂರ್ಣ ಪೈಪೋಟಿ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಸರಕಾರದ ಹಸ್ತಕ್ಷೇಪ ಇಲ್ಲ.
- ಮತ್ತೊಂದು ಪ್ರಮುಖ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿದೆ ಎಂದರೆ ಏಕಸ್ವಾಮ್ಯ ಅದೇ ಉತ್ಪನ್ನದ ಬೆಲೆಗಳನ್ನು ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ತಿಳಿಸಬಲ್ಲದು, ಪರಿಪೂರ್ಣ ಪೈಪೋಟಿ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಮಾಡಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ .ಬೆಲೆ ತಾರತಮ್ಯ ಮೂಲಕ ಏಕಸ್ವಾಮ್ಯಕನು ತನ್ನ ಲಾಭ ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತಾನೆ.[೧]