ಸದಸ್ಯ:Diana j titus/sandbox

                                                      ಮೀಸಲು ಅನುಪಾತ

ಸಾಲ ನಿಯಂತ್ರಣ ಸಾಲ ನಿಯಂತ್ರಣ ವ್ಯಾಪಾರದ ಅತಿ ಮುಖ್ಯವಾದ ಅಂಗವಾಗಿದೆ. ಯಾವುದೆ ಹೊಸ ವ್ಯಾಪಾರ ಶುರು ಮಾಡುವುದಕ್ಕೆ ಹಣದ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳು ಅವಶ್ಯಕತೆ ಇದೆ. ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಸಾವಿರಾರು ವ್ಯವಹಾರಗಳು ಆರಂಭಿಸಲು ಬಸ್ಟು ಹೋಗಿದೆ. ಅನೇಕ ಲಾಭದಾಯಕರು, ಆದರೆ ಹಣವನ್ನು ಗ್ರಾಹಕರು ನೀಡಬೇಕು. ಪೂರೈಕೆದಾರರು ಪಾವತಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುವುದಿದ್ದಲ್ಲಿ, ಅವರು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ವ್ಯಾಪಾರ ನಿಲ್ಲಿಸಲು ಬಲವಂತ ಮಾಡುತ್ತರೆ.ಸಾಲ ನಿಯಂತ್ರಣ ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಉಪಯೋಗಿಸುವ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಸಾಧನವಾಗಿದೆ. ಸಾಲ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಶಸ್ತ್ರವನ್ನಾಗಿ ವಿತ್ತೀಯ ನೀತಿ ಆರ್ಥಿಕತೆಯಲ್ಲಿ ಬೇಡಿಕೆ ಮತ್ತು ಹಣ (ದ್ರವ) ಪೂರೈಕೆ ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ನೀಡುವ ಸಾಲ ನಿಯಂತ್ರಣ ಜಾರಿಗೆಯನ್ನು ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ತರುತ್ತದೆ. ಪದ್ದತಿಯಲ್ಲಿ "ದೃಢತೆಯನ್ನು ಆರ್ಥಿಕ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ" ತರಲು ಆರ್ಬಿಐ ಬಳಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಇದರ ಅರ್ಥವೇನೆಂದರೆ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಆರ್ಥಿಕ ಹಣದುಬ್ಬರದ ಪ್ರವೃತ್ತಿಗಳು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲಲ್ಲದೆ, ನಿಜವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಕಾರಣವಾಗುವ ಆರ್ಥಿಕ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿವಿಸುವುದರ ಮೂಲಕ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಆದಾಯ ದೃಢತೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ. ಇಂತಹ ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು ಮತ್ತು ನಗದು ಮೀಸಲು ಮೇಲ್ವಿಚಾರಕನ ನೀಡುವ ತನ್ನ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ದೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ, ಆರ್ಬಿಐ ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಸಾಲ ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ದೇಶದ ಆರ್ಥಿಕ ಅಸ್ಥಿರತೆ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ.

ಸಾಲ ನಿಯಂತ್ರಣ ಸಾಲ ನಿಯಂತ್ರಣದ ಉಪಯೋಗ: ೧) ಆರ್ಥಿಕತೆಯಲ್ಲಿ ಕ್ರೆಡಿಟ್ ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ ಪ್ರಮುಖ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮಾಡುತ್ತದೆ.ಆರ್ಥಿಕತೆಯಲ್ಲಿ ಸಾಲ ನಿಯಂತ್ರಣ ಮೂಲಭೂತ ಮತ್ತು ಪ್ರಮುಖ ಅಗತ್ಯಗಳು. ೨) ಆರ್ಥಿಕ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ. ೩) ಹಣದುಬ್ಬರವನ್ನು ಹಾಗು ಹಣದುಬ್ಬರವಿಳಿತ ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ ಉದ್ದೇಶ. ೪) ವಿಭಿನ್ನ ವರ್ಗಗಳಿಗೆ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಸಾಲದ ಸಮರ್ಪಕ ಪರಿಮಾಣ ಹರಿವು ಅನುಕೂಲ ಆರ್ಥಿಕ ಹೆಚ್ಚಿಸಲು. ೫) ಸಾಲ ಅನಪೇಕ್ಷಿತ ಉದ್ದೇಶಗಳಿಗಾಗಿ ವಿತರಿಸಲಾಯಿತು ಆದ್ದರಿಂದ ಆ ಸಾಲದ ದೂರಸಂಪರ್ಕ ಮೇಲೆ ಹಿಡಿತ ಸಾಧಿಸುವುದು. ಸಾಲ ನಿಯಂತ್ರಣ ಉದ್ದೇಶಗಳು: ೧) ಸಾಲ ನಿಯಂತ್ರಣ ನೀತಿ ಕೇವಲ ನಿಯಮಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಬರುವಂತಹ ಆರ್ಥಿಕ ನೀತಿಯ ಒಂದು ಅಂಗವಾಗಿದೆ, ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಹಣದ ಆಂತರಿಕ ಕೊಳ್ಳುವ ಶಕ್ತಿಯ ಸಮಂಜಸವಾದ ದೃಢತೆಯನ್ನು ಕಾಪಾಡಿಕೊಂಡು, ಅದರ ಮುಖ್ಯ ಉದ್ದೇಶ ಹೆಚ್ಚಿನ ಬೆಳವಣಿಗೆ ದರ ಸಿದ್ಧಿ. ೨) ವ್ಯಾಪಾರ ಚಕ್ರ ಮತ್ತು ಭೇಟಿ ವ್ಯಾಪಾರದ ತಡ ಹಿಡಿಯುವ ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ೩) ಆರ್ಥಿಕತೆಯಲ್ಲಿ ಕುಸಿತ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಸಾಮಾನ್ಯ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಹಣವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಎರಡು ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಹಣವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತದೆ. ಅವೆಂದರೆ - ಗುಣಾತ್ಮಕ ವಿಧಾನ ಹಾಗು ಕ್ವಾಂಟಿಟೇಟಿವ್ ವಿಧಾನ.ಹಣದುಬ್ಬರದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ನಿರ್ಬಂಧಿಸಲು ತನ್ನ ನೀತಿಗಳನ್ನು ಬಿಗಿಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ ಹಣ ಪೂರೈಕೆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಆದರೆ, ಹಣದುಬ್ಬರವಿಳಿತ ಇದು ಅನುಮತಿಸುತ್ತದೆ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆರ್ಥಿಕತೆಯಲ್ಲಿ ಹಣದ ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ.ಗುಣಮಟ್ಟದ ನಾವು ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದ ಯಾವ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಸಾಲ ಬಳಕೆಗಳು ಅರ್ಥ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಪ್ರೇಕ್ಷಕರು ಅಥವಾ ದೊಡ್ಡ ಬಂಡವಾಳದಾರರ ಸಣ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳು ಆದರೆ, ಗ್ರಾಹಕ ಸರಕು ಉದ್ಯಮಗಳಂತೆ ಮತ್ತು ಕೃಷಿ ಸಾಲದ ಉಪವಾಸ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ, ಆರ್ಥಿಕತೆಯಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ಅಡಚಣೆಗಳು ಮತ್ತು ಅಸಮಾನತೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ, ಒಟ್ಟು ಸಾಲ ಒಂದು ವ್ಯಸನದ ದೊಡ್ಡ ಪಾಲು ಪಡೆಯುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಅನಿಸಬಹುದು. ಇಂತಹ ವ್ಯತ್ಯಾಸವನ್ನು ಈ ರೀತಿ ಸರಿಪಡಿಸುವ ಗುಣಾತ್ಮಕ ಸಾಲ ನಿಯಂತ್ರಣ ಒಂದು ವಿಷಯವಾಗಿದೆ. ಗುಣಾತ್ಮಕ ವಿಧಾನ ಆರ್ಥಿಕತೆಯಲ್ಲಿ ನಗದು ಮತ್ತು ಸಾಲದ ಕಾಲುವೆಗಳ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿ 'ಆದ್ಯತಾ' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ ಇನ್ನೊಂದು ವಿಸ್ತರಿಸುವುದರಿಂದ ಅಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ವಿಭಾಗ ಸಾಲ ನಿರ್ಬಂಧಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ನಿಯಂತ್ರಣ 'ಆಯ್ದ ವಿಧಾನ' ಆಗಿದೆ. ಈ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುವ ಪರಿಕರಗಳು ಯಾವುದೆಂದರೆ - ಕನಿಷ್ಠ ಅವಶ್ಯಕತೆ, ಸಾಲ ನಿಗದಿ, ಪ್ರಚಾರ, ನೇರ ಕ್ರಮ, ಹಾಗು ನೈತಿಕ ಮನವೊಲಿಕೆ.ಕನಿಷ್ಠ ಅವಶ್ಯಕತೆ ಎಂದರೆ ಸಾಲದ ಕನಿಷ್ಠ ಅವಶ್ಯಕತೆ = ಮಂಜೂರು ಸಾಲ/ ಸಾಲ ಮೌಲ್ಯಕ್ಕೆ ಒದಗಿಸಿರುವ ಭದ್ರತೆಯನ್ನು ಪ್ರಸ್ತುತ ಮೌಲ್ಯವನ್ನು. ಕನಿಷ್ಠ ಅವಶ್ಯಕತೆ, ಆ ವ್ಯಾಪಾರ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಅವರ ಕ್ರೆಡಿಟ್ ಆರ್ಥಿಕತೆಯಲ್ಲಿ ಸೀಮಿತಗೊಳಿಸಿ ಹರಿವು ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತದೆ. ಸಾಲ ನಿಗದಿಯಲ್ಲಿ ಸಾಲ ಮತ್ತು ಮುಂಗಡಗಳು ಮಾಡುವುದಕ್ಕೆ ಮಿತಿಗಳು ಇವೆ, ಅಗನ್ನು ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಮೀರುವಂತಿಲ್ಲ. ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ವಿಭಾಗಗಳು ಪರಿಹಾರಗಳನ್ನು ತೀರ್ಮಾನ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಸಾಲ ವಿತರಣೆಯ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಊಹಾತ್ಮಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿಗೆ, ಪರೀಕ್ಷೆ ನಡೆಸಲು ಅಂತಹ ವೈಚಾರಿಕತೆ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರಚಾರದ ಮೂಲಕ ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅಶಾಂತಿ ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ಗಳಲ್ಲಿ ಅನುಷ್ಠಾನಗೊಳಿಸಬೇಕು ಅಗತ್ಯವೂ ಪ್ರಸ್ತುತ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಅದರ ವೀಕ್ಷಣೆಗಳು ಮತ್ತು ಅದರ ದಿಕ್ಕುಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಚಾರಕ್ಕೆ ಮಾಧ್ಯಮ ಬಳಸುತ್ತದೆ. ಈ ವಿಧಾನವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿನ ಅನಕ್ಷರತೆ ಗೆ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಶೀಲ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಯಶಸ್ವಿ ಅಲ್ಲದಿದ್ದರೂ, ಜನರು ಇಂತಹ ನೀತಿಗಳು ಮತ್ತು ಅದರ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಮಾಡುವುದು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದೆ. ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್, ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯ್ದೆಯ ಅನ್ವಯ ಕೇಂದ್ರದ ಮೂಲಕ ಹಾಕುವ ನೀತಿ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಪಾಲಿಸಬೇಕು, ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅವರ ಮೇಲೆ ಕಠಿಣ ಕ್ರಮ ಕೈಗೊಳ್ಳಬೇಕು. 'ಕರಾದ್ ಬ್ಯಾಂಕ್' 1992 ರಲ್ಲಿ ಕೊನೆಗೆ ಬಂತು. ನೈತಿಕ ಮನವೊಲಿಕೆಯನ್ನು ಸಹ ಸುಪ್ರೀಂ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಎಂಬ ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್, ಇಲ್ಲಿ ಬಳಸುತ್ತದೆ ಸಾಲದ ಹರಿವನ್ನು ತನ್ನ ದಿಕ್ಕುಗಳಲ್ಲಿ / ಆದೇಶಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸಲು ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಮನವೊಲಿಸುವ ಎಂದು ವಿಧಾನವಾಗಿ "ನೈತಿಕ ಮನವೊಲಿಕೆ" ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆರ್ಬಿಐ ಹಣದುಬ್ಬರವಿಳಿತ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಹಣದುಬ್ಬರದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸಾಲ ವಿತರಣೆಯ ಮೇಲೆ ಗರಿಷ್ಠ ಮಿತಿಯನ್ನು ಹೇರಿತು ಮತ್ತು ಸಾಲ ಲಿಬರಲ್ ಎಂದು ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಮೇಲೆ ಒತ್ತಡ ಹಾಕಿದರೆ.

ಸಾಲ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕ್ವಾಂಟಿಟೇಟಿವ್ ವಿಧಾನ ಅಥವ ಪರಿಮಾಣಾತ್ಮಕ ಸಾಲ ನಿಯಂತ್ರಣ ಮೂಲಕ ನಾವು ಒಟ್ಟು ಸಾಲದ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಬಹುದು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್, ಅದರ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ರೂ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತದೆ. 50,000 ಸಾಲ ವಿಸ್ತರಣೆಗೆ ಗರಿಷ್ಠ ಸುರಕ್ಷಿತ ಮಿತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಆದರೆ ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ವಾಸ್ತವ ಸಾಲ ರೂ. 55,000 (ಅಂದಾಜು). ಹೀಗೆ ಕೇಂದ್ರ ಬ್ಯಾಂಕ್ ತನ್ನ ನೀತಿಗಳನ್ನು ಬಿಗಿ ಮೂಲಕ 50,000 ಇದು ಉರುಳಿಸಲು ಅಗತ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ. ವಾಸ್ತವ ಸಾಲ ಕಡಿಮೆ ಆಗಿದ್ದರೆ, 45,000, ನಂತರ ಸುಪ್ರೀಂ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆರ್ಥಿಕತೆಗೆ ಸಾಲವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವ ಪರವಾಗಿ ತನ್ನ ನೀತಿಗಳನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತದೆ. ಕ್ವಾಂಟಿಟೇಟಿವ್ ವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುವ ಪರಿಕರಗಳು ಯಾವುದೆಂದರೆ - ಬ್ಯಾಂಕ್ ದರ ನೀತಿ, ಮುಕ್ತ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ, ಸಿ.ಆರ್.ಆರ್ ಮತ್ತು ಎಸ್.ಎಲ್.ಆರ್ ಜೊತೆ ಹೊಂದಿಸುವುದು, ಸಾಲ ಪ್ರಮಾಣ, ರೆಪೋ ದರ, ಮಾತ್ತು ರಿವರ್ಸ್ ರೆಪೋ ದರ. ಬ್ಯಾಂಕ್ ದರವನ್ನು ಸಹ ರಿಯಾಯಿತಿ ದರ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆರ್ಬಿಐ ವಿನಿಮಯ ಅಥವಾ ಆರ್ಬಿಐ ಆಫ್ ಕಾಯಿದೆಯ ನಿಬಂಧನೆಗಳ ಖರೀದಿಗಾಗಿ ಅರ್ಹರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ ಇತರ ವಾಣಿಜ್ಯ ಪತ್ರಿಕೆಗಳ ಬಿಲ್ಲುಗಳನ್ನು ಖರೀದಿ ಅಥವಾ ಮತ್ತೆ ರಿಯಾಯಿತಿ ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಇದು ಮಾಮೂಲಿ ದರ. ಹೀಗಾಗಿ ಆರ್ಬಿಐ, ಅಗತ್ಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ದ್ರವ್ಯತೆ ಅವುಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜೆ ಬಿಲ್ಲುಗಳನ್ನು ಮತ್ತೆ ರಿಯಾಯಿತಿ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಈ ದರ ಆರ್ಥಿಕ ಸ್ಥಿರತೆ ಮತ್ತು ದೇಶದ ತನ್ನ ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹತೆಯನ್ನು ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಕಾಲಕಾಲಕ್ಕೆ ಬದಲಾಯಿಸಲು ಒಳಪಡಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.ಬ್ಯಾಂಕ್ ದರ ಬಡ್ಡಿದರಗಳ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರ ಬ್ಯಾಂಕ್ ದೀರ್ಘಕಾಲದ ಮೇಲ್ನೋಟ ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಬ್ಯಾಂಕ್ ದರ ಬದಲಾವಣೆಗಳು ಸಾಲ ಬೇಡಿಕೆ ಬದಲಿಸುವ ಮೂಲಕ, ಬೆಲೆ ಮಟ್ಟಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಾರ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಪರಿಚಯಿಸಿತು. ಒಂದು ದೇಶದ ಹಣದುಬ್ಬರದ ಒತ್ತಡದ ಎದುರಿಸುತ್ತಿದೆ ಭಾವಿಸೋಣ. ಕೇಂದ್ರ ಬ್ಯಾಂಕ್, ಇಂತಹ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ, ಆ ಮೂಲಕ ಒಂದು ಹತ್ತಿದ ಸಾಲ ಪ್ರಮಾಣ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಪ್ರಮಾಣ ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರಿಂದ ಜನರು ಹೆಚ್ಚು ಸಾಲವನ್ನು ಪಡೆಯುವುದಿಲ್ಲ. ಮುಕ್ತ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ ಇಂದರೆ ಕೇಂದ್ರ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅಲ್ಪಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ಬಡ್ಡಿದರ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕತೆಯಲ್ಲಿ ಬೇಸ್ ವಿತ್ತೀಯ ಸರಬರಾಜು, ಮತ್ತು ಹೀಗೆ ಪರೋಕ್ಷವಾಗಿ ಒಟ್ಟು ಹಣದ ಪೂರೈಕೆಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ ವಿತ್ತೀಯ ನೀತಿ. ಹಣದುಬ್ಬರದ ಕಾಲದಲ್ಲಿ, ಆರ್ಬಿಐ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಹಣವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು ಭದ್ರತಾ ಮಾರುತ್ತದೆ. ಅದೇ ರೀತಿ, ಹಣ ಪೂರೈಕೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಆರ್ಬಿಐ ಭದ್ರತಾ ಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಸ್ವಲ್ಪ ನಗದು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಮತ್ತು ನಿಧಿ ಆರ್ಬಿಐ ನಿಯಮಿತವಾಗಿ ಅಗತ್ಯ ಹೊಂದಾಣಿಕೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಲು, ಜನರು, ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರಿ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಹರಿಯುತ್ತದೆ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಅಲ್ಪಾವಧಿ ಉಪಕರಣಗಳು ಇವು ಸಿ.ಆರ್.ಆರ್ (ನಗದು ಮೀಸಲು ಅನುಪಾತ) ಮತ್ತು ಎಸ್ಎಲ್ಆರ್ (ಶಾಸನಬದ್ಧ ಲಿಕ್ವಿಡಿಟಿ ಅನುಪಾತ) ಸರಿಹೊಂದಿಸಿತ್ತದೆ. ಸಿ.ಆರ್.ಆರ್ ಎಂದರೆ ಎಲ್ಲಾ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಆರ್ಬಿಐ ನಗದು ತನ್ನ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಪ್ರಮಾಣದ ಇರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ಈ ಶೇಕಡಾವಾರು ನಗದು ಮೀಸಲು ಅನುಪಾತವನ್ನು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸಿ.ಆರ್.ಆರ್ ಅವಶ್ಯಕತೆ ಶೇಕಡಾ ೪ ಆಗಿದೆ. ಎಸ್ಎಲ್ಆರ್ (ಶಾಸನಬದ್ಧ ಲಿಕ್ವಿಡಿಟಿ ಅನುಪಾತ) ಅವಶ್ಯಕತೆ ಶೇಕಡಾ ೨೧.೫ ಆಗಿದೆ.ಸಾಲ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಸಾಲ ದರಗಳು ಆ ದರಗಳ ಆಧಾರದ ಗ್ರಾಹಕರಿಗೆ ಹಣ ನೀಡಲು ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಸ್ಥಿರ ಅನುಪಾತಗಳು ಇವೆ. ಹೆಚ್ಚಿನ ದರ ಗ್ರಾಹಕರಿಗೆ ಸಾಲ ದುಬಾರಿಯಾಗಿವೆ ಎನಿಸುತ್ತಿತ್ತು. ದರ ಗ್ರಾಹಕರಿಗೆ ಸಾಲ ಕಡಿಮೆಯಾದರೆ, ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಹಣ ಹರಿಯುವ ಅನುಕೂಲ ಎಂದು ಹೆಚ್ಚು ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಸಾಲ ಗ್ರಾಹಕರಿಗೆ ಉತ್ತೇಜಿಸುತ್ತದೆ. ರೆಪೋ ದರ ಎಂದರೆ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಹಣ (ಸಾಲ) ಮತ್ತು ಎಷ್ಟು ಸಾಲ ಬೇಡಿಕೆ ಎದುರಿಸುತ್ತಿವೆ ನಡುವಿನ ಅಂತರವನ್ನು ಪೂರೈಸಲು ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ನೀಡುವ ಸಾಲ ದರ. ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ದುಬಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಹಣ ಸಾಲ ಮಾಡಲು ಬಯಸಿದರೆ, ರೆಪೋ ದರ ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ; ಅಗ್ಗದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಹಣವನ್ನು ಸಾಲ ಮಾಡಲು ಬಯಸಿದರೆ, ರೆಪೋ ದರ ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಹಣ ಎರವಲು (ಅಥವಾ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಆರ್ಬಿಐ ಹಣವನ್ನು ಸಾಲವಾಗಿ) ದರ ರಿವರ್ಸ್ ರೆಪೋ ದರ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.