ಸದಸ್ಯ:Dakshayini BK/ನನ್ನ ಪ್ರಯೋಗಪುಟ
ಹಸನಂಬ ದೇವಸ್ಥಾನ ಚರಿತ್ರೆ ಹಾಗೂ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಿ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಇತಿಹಾಸ ಹಾಗೂ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
ಹಸನಂಬ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಕರ್ನಾಟಕದ ಹಾಸನದಲ್ಲಿರುವ ಹಿಂದೂ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದ್ದು, ಶಕ್ತಿ ಅಥವಾ ಅಂಬಾ ದೇವಿಗೆ ಅರ್ಪಿತವಾಗಿದೆ. ಪುರಾತತ್ತ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರದ ತಜ್ಞರು ಹಸನಂಬ ದೇವಸ್ಥಾನವನ್ನು ಕರ್ನಾಟಕದ ದೇವಾಲಯ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಒಂದು ಉದಾಹರಣೆಯೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಹಾಸನ ನಗರವು ೧೧ನೇ ಶತಮಾನಕ್ಕೆ ಸೇರಿದೆ ಮತ್ತು ಹಾಸನದ ಸುತ್ತಲಿನ ದೇವಾಲಯಗಳು ೧೧ನೇ ಶತಮಾನದಿಂದಲೂ ಆಳ್ವಿಕೆ ನಡೆಸಿದ ವಿವಿಧ ರಾಜವಂಶಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ. ಇದನ್ನು ಮೂಲತಃ ಹೊಯ್ಸಳ ರಾಜವಂಶವು ಅವರ ಸಂಪ್ರದಾಯದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಿ, ಜೈನ ಧರ್ಮದ ಮೇಲಿನ ನಂಬಿಕೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ. ಹಾಸನ ಜಿಲ್ಲೆಯ ದೇವಾಲಯಗಳು ದೇವಾಲಯದ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಹೊಯ್ಸಳ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಕೆಲವು ಉದಾಹರಣೆಗಳಾಗಿವೆ.
ಧಾರ್ಮಿಕ ಮಹತ್ವ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಹೊಯ್ಸಳ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪವು ಭವ್ಯವಾದ ಹಸನಂಬ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ. ಸೊಗಸಾದ ರಚನೆಗಳು ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ರಾಜವಂಶಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಹಲವಾರು ವಿವರಗಳನ್ನು ನಮಗೆ ತೋರಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ಸ್ಥಳದೊಳಗಿನ ಹೆಚ್ಚಿನ ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ಜೈನ ಧರ್ಮದ ಅನುಯಾಯಿಗಳಾಗಿದ್ದ ಮತ್ತು ತಮ್ಮದೇ ಆದ ಆಚರಣೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದ ಹೊಯ್ಸಳ ರಾಜವಂಶದ ರಾಜರು ನಿರ್ಮಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಹಾಸನದ ದೇವಾಲಯಗಳಿಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದಾಗ, ಹೊಯ್ಸಳ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಮತ್ತು ಧರ್ಮವನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುವ ಕೆಲವು ದುಂದುಗಾರಿಕೆಗಳನ್ನು ನೋಡಲು ನಿಮಗೆ ಅವಕಾಶವಿದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯವು ಅಸಾಮಾನ್ಯವಾದುದು, ಇದು ಪ್ರತಿವರ್ಷ ಒಂದು ವಾರ ಮಾತ್ರ ಭಕ್ತರಿಗೆ ತೆರೆದಿರುತ್ತದೆ. ವರ್ಷದ ಉಳಿದ ಭಾಗಕ್ಕೆ, ದೇವಿಗೆ ಮುಂದಿನ ವರ್ಷದವರೆಗೆ ದೀಪವಾಗಿ ಬೆಳಗಿದ ದೀಪ, ಹೂವುಗಳು, ನೀರು ಮತ್ತು ಎರಡು ಚೀಲ ಅಕ್ಕಿಯನ್ನು ಅರ್ಪಣೆಯಾಗಿ ಬಿಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ದೇವಾಲಯದ ಮುಚ್ಚುವಿಕೆಯ ಸಂಪೂರ್ಣ ಅವಧಿಗೆ ನಂದಾ ದೀಪಾ, (ತುಪ್ಪ-ಬೆಳಗಿದ ದೀಪ) ಉರಿಯುತ್ತದೆ, ತುಪ್ಪ ಎಂದಿಗೂ ಕ್ಷೀಣಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಮುಚ್ಚುವ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ದೇವಿ (ದೇವತೆ) ಗೆ ಅರ್ಪಿಸಿದ ಅಣ್ಣ ನೈವೇದ್ಯ (ಅಕ್ಕಿ ಅರ್ಪಣೆ) ಒಂದು ವರ್ಷದ ನಂತರ ಮತ್ತೆ ಬಾಗಿಲು ತೆರೆದಾಗ ಬೆಚ್ಚಗಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಹಾಳಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಇದು ಹಸನದಲ್ಲಿರುವ ದೊಡ್ಡ ದೇವಾಲಯವೆಂದು ಪೂಜಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ.ದೇವಿಯ ಆಶೀರ್ವಾದ ಪಡೆಯಲು ಪ್ರತಿವರ್ಷ ಹತ್ತಾರು ಜನರು ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡುತ್ತಾರೆ.
ಪುರಾಣನ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
ಒಮ್ಮೆ ಬ್ರಾಹ್ಮ, ಮಹೇಶ್ವರಿ, ಕೌಮರಿ, ವೈಷ್ಣವಿ, ವರಹಿ, ಇಂದ್ರಾನಿ ಮತ್ತು ಚಾಮುಂಡಿ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ತೇಲುವಂತೆ ಬಂದಾಗ, ಅವರನ್ನು ಹಾಸನದ ಸೌಂದರ್ಯದಿಂದ ಹಿಮ್ಮೆಟ್ಟಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ಶಾಶ್ವತವಾಗಿ ತಮ್ಮ ಮನೆಯನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು. ಮಹೇಶ್ವರಿ, ಕೌಮರಿ ಮತ್ತು ವೈಷ್ಣವಿ ಅವರು ದೇವಾಲಯದೊಳಗಿನ ಮೂರು ಆಂಥಿಲ್ಗಳಲ್ಲಿ ವಾಸವಾಗಿದ್ದರು; ಕೆಂಚಮ್ಮನ ಹೊಸಕೋಟೆಯಲ್ಲಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಿ, ದೇವಿಗೆರೆ ಹೋಂಡಾದ ಇಂದ್ರಾನಿ, ವರಹಿ ಮತ್ತು ಚಾಮುಂಡಿ ಮೂರು ಬಾವಿಗಳನ್ನು ಆರಿಸಿಕೊಂಡರು. ಹಾಸನ ಪಟ್ಟಣಕ್ಕೆ ಹಸನಂಬ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಪ್ರಧಾನ ದೇವತೆಯ ಹೆಸರಿಡಲಾಗಿದೆ. ಅವಳು ಹಸನಂಬ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತಾಳೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಅವಳು ಸದಾ ನಗುತ್ತಿರುವವಳು ಮತ್ತು ಅವಳ ಭಕ್ತರಿಗೆ ಎಲ್ಲಾ ಸಂಪತ್ತನ್ನು ನೀಡುತ್ತಾಳೆ. ಅವಳು ಕರುಣಾಮಯಿ ಎಂದು ಪೂಜಿಸಲ್ಪಟ್ಟರೆ, ತನ್ನ ಭಕ್ತರಿಗೆ ಹಾನಿ ಮಾಡಲು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡುವವರಿಗೂ ಅವಳು ಕಠಿಣಳು. ದೇವಿಯ ಭಕ್ತನನ್ನು ಚಿತ್ರಹಿಂಸೆ ನೀಡಿದ ಅಮ್ಮ ಹಸನಂಬಾ ಅತ್ತೆ ಮಾವನನ್ನು ತನ್ನ ಮುಂದೆ ಕಲ್ಲಿಗೆ ತಿರುಗಿಸಿದ ನಂಬಿಕೆ ಇದೆ. ಕಲ್ಲು ಪ್ರತಿವರ್ಷ ಒಂದು ಇಂಚು ಚಲಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅದು ಹಸನಂಬನ ಕಮಲದ ಪಾದವನ್ನು ತಲುಪಿದಾಗ ಕಲಿಯುಗದ ಅವಧಿ ಕೊನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಒಮ್ಮೆ ನಾಲ್ಕು ದರೋಡೆಕೋರರು ಹಸನಂಬಾ ಮತ್ತು ದೇವಿಯ ಆಭರಣಗಳನ್ನು ದೋಚಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಅವುಗಳನ್ನು ಕಲ್ಲುಗಳಿಗೆ ತಿರುಗಿಸಿದರು. ಮತ್ತು ಈ ನಾಲ್ಕು ಕಲ್ಲುಗಳನ್ನು ಕಲ್ಲಪ್ಪ ಗುಡಿಯಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ಕಾಣಬಹುದು.
ವಾಸ್ತವ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ರಾಮಾಯಣದ ಮಹಾಕಾವ್ಯದಿಂದ ರಾವಣನನ್ನು ಒಂಬತ್ತು ತಲೆಗಳೊಂದಿಗೆ, ಹತ್ತು ಬದಲು, ವೀಣಾ ನುಡಿಸುವ ಅಸಾಮಾನ್ಯ ಚಿತ್ರವಿದೆ. ಗರ್ಭಗೃಹದ ಒಳಗಿನ ಈ ಚಿತ್ರದ ಕಾರಣ ತಿಳಿದಿಲ್ಲ ಆದರೆ ಅದೇನೇ ಇದ್ದರೂ ಬಹಳ ಆಸಕ್ತಿದಾಯಕವಾಗಿದೆ. ಭಕ್ತರು ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ಪ್ರವೇಶಿಸಿದ ನಂತರ ಅವರು ಸಿದ್ಧೇಶ್ವರ ಸ್ವಾಮಿಯ ಸುಂದರ ನೋಟವನ್ನು ನೋಡಬಹುದು, ಇದು ಲಿಂಗ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರಿಸದ ಕಾರಣ ಅಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿದೆ. ಇದು ಶಿವ ಕೊಡುವಂತೆ ಕಾಣಿಸುತ್ತದೆ.
ಹಸನಂಬ ದೇವಾಲಯದ ಬಗ್ಗೆ ಕೆಲವು ಕುತೂಹಲಕಾರಿ ಸಂಗತಿಗಳು ಇಲ್ಲಿವೆ :-
ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಪ್ರಕಾರ, ಅರಸು ಕುಟುಂಬದ ಸದಸ್ಯರು ಬಾಳೆ ಕಾಂಡವನ್ನು ಕತ್ತರಿಸಿದ ನಂತರ ದೇವಾಲಯದ ಬಾಗಿಲು ತೆರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇತರ ದೇವಾಲಯಗಳಿಗಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿ, ಹಸನಂಬ ದೇವಸ್ಥಾನವು ವರ್ಷಕ್ಕೊಮ್ಮೆ ಮಾತ್ರ ತೆರೆದಿರುತ್ತದೆ. ಉಳಿದ ವರ್ಷ, ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಲಾಕ್ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಭಕ್ತರಿಗೆ ಸೀಮಿತಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ಮೊದಲ ದಿನ ದೇವಾಲಯವು ಭಕ್ತರಿಗೆ ತೆರೆದಿರುವುದಿಲ್ಲ.
ಉಳಿದ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ, ದೇವಿಗೆ ಮುಂದಿನ ವರ್ಷಕ್ಕೆ ಬೆಳಗಿದ ದೀಪ, ನೀರು ಮತ್ತು ಎರಡು ಚೀಲ ಅಕ್ಕಿ ಉಳಿದಿದೆ. ಇಡೀ ವರ್ಷ ದೀಪವು ಉರಿಯುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಎಂದಿಗೂ ಉದುರುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ದೇವರಿಗೆ ಅರ್ಪಿಸಿದ ಅಕ್ಕಿ ಕೂಡ ಬಾಗಿಲು ತೆರೆದಾಗ ಹಾಳಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಸದಾ ನಗುತ್ತಿರುವ ದೇವತೆ ಎಂದು ಗ್ರಹಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಹಸನಂಬನನ್ನು ಪರೋಪಕಾರಿ ಎಂದು ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ದಂತಕಥೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ಹಸನಂಬ ದೇವಿಯು ಅತ್ತೆಯನ್ನು ಕಲ್ಲಿನನ್ನಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಿದಳು, ಅವಳು ತನ್ನ ಭಕ್ತನನ್ನು ಹಿಂಸಿಸುತ್ತಿದ್ದಳು. ಕಲ್ಲು ದೇವಿಯ ಮುಂದೆ ಇದೆ, ಮತ್ತು ಕಲ್ಲು ಪ್ರತಿವರ್ಷ ಒಂದು ಇಂಚು ಚಲಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅದು ಹಸನಂಬನ ಕಮಲದ ಪಾದವನ್ನು ತಲುಪಿದಾಗ, ಕಲಿಯುಗವು ಕೊನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ದೇವಿಯ ಆಭರಣಗಳನ್ನು ದೋಚಲು ಬಂದಿದ್ದ ನಾಲ್ಕು ಕಳ್ಳರನ್ನು ದೇವತೆಯೂ ಕಲ್ಲಿಗೆ ತಿರುಗಿಸಿದ್ದಾಳೆ. ಈ ನಾಲ್ಕು ಕಲ್ಲುಗಳನ್ನು ಕಲ್ಲಪ್ಪ ಗುಡಿಯಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ಕಾಣಬಹುದು. ಹಾಸನದ ಪ್ರಬಲ ರಾಜಕೀಯ ಕುಟುಂಬವಾದ ದೇವೇಗೌಡರ ಕುಟುಂಬವು ಪ್ರತಿವರ್ಷ ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ಪ್ರಾರ್ಥನೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತದೆ. ದೀಪಾವಳಿ ಸಂಭ್ರಮಾಚರಣೆಯಲ್ಲಿ ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡುವ ಅವಕಾಶವನ್ನು ಅವರು ಎಂದಿಗೂ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲ. ದೇವತೆಯ ದರ್ಶನ ಪಡೆಯಲು ಭಕ್ತರು ಹಗಲು ರಾತ್ರಿ ಕಳೆಯುತ್ತಾರೆ. ಇವು ಹಸನಂಬ ದೇವಸ್ಥಾನ ಚರಿತ್ರೆ ಹಾಗೂ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಿಯಾಗಿವೆ.
ಉಲ್ಲೇಖಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]೨. http://www.nativeplanet.com/travel-guide/hasanamba-story-of-miracles-000288.html
೩. http://www.karnataka.com/hassan/hasanamba-temple/