ವಿಕಿಪೀಡಿಯದಿಂದ, ಇದು ಮುಕ್ತ ಹಾಗೂ ಸ್ವತಂತ್ರ ವಿಶ್ವಕೋಶ
ಹೊಯ್ಸಳ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ಅದರ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ [ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
ಹೊಯ್ಸಳ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ (10ನೆ ಶತಮಾನದಿಂದ 14ನೆ ಶತಮಾನ) ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಶಕ್ತಿಯುತ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವಾಗಿತ್ತು, ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ನವೀನ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಆಳ್ವಿಕೆ ಮಾಡಿತು. ಹೊಯ್ಸಳರು ತಮ್ಮ ವಿಶೇಷ ಮತ್ತು ಸೊಗಸಾದ ದೇವಾಲಯಗಳಿಗಾಗಿ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಈ ದೇವಾಲಯಗಳು ಹೊಯ್ಸಳರ ಕಲೆ, ಧಾರ್ಮಿಕ ನಿಷ್ಠೆ, ಮತ್ತು ಹೊಸ ತಂತ್ರಗಳ ಪ್ರತಿ ಆಗಿವೆ. [ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
ಹೊಯ್ಸಳ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯತೆಗಳು[ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
ಹೊಯ್ಸಳ ದೇವಾಲಯಗಳು ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಇತರ ದೇವಾಲಯಗಳಿಂದ ಹಲವು ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ವಿಭಿನ್ನವಾಗಿವೆ: [ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
-ನಕ್ಷತ್ರಾಕಾರದ ವೇದಿಕೆಗಳು: ಬಹುತೇಕ ದೇವಾಲಯಗಳು ಎತ್ತರದ, ನಕ್ಷತ್ರಾಕಾರದ ವೇದಿಕೆಗಳ ಮೇಲೆ ನಿರ್ಮಿತವಾಗಿವೆ. ಈ ವಿನ್ಯಾಸವು ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಆಕರ್ಷಕವಾಗಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಪೂಜೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆ ಹೊಡೆಯಲು ಅನುಕೂಲಕರವಾಗುತ್ತದೆ. [ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
- ಸಣ್ಣ ಮತ್ತು ಸೊಗಸಾದ ವಿನ್ಯಾಸ: ಹೊಯ್ಸಳರು ದೊಡ್ಡ ದೇವಾಲಯಗಳ ಬದಲು ಸಣ್ಣ ಆದರೆ ಬಹು ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ರೂಪರೇಖೆಗಳ ಮೇಲೆ ಗಮನ ಹರಿಸಿದರು. [ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
ಹೊಯ್ಸಳರ ದೇವಾಲಯಗಳು ಮೃದುವಾದ ಸೋಪ್ಸ್ಟೋನ್ ಎಂಬ ಕಲ್ಲಿನಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ. ಇದನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ತೊಡಕಲಾಗುತ್ತದೆ, ಮತ್ತು ಅದರಿಂದ ಕಲೆಗಾರರು ನಿಖರವಾದ ಕೆತ್ತನೆ ಮಾಡಬಹುದು. [ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
ಹೊಯ್ಸಳ ದೇವಾಲಯಗಳ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವೆಂದರೆ ಅದರಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಕೆತ್ತನೆಗಳು: [ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
- ದೇವತೆಗಳು ಮತ್ತು ಕಥೆಗಳು: ಗೋಡೆಗಳಲ್ಲಿ ರಾಮಾಯಣ, ಮಹಾಭಾರತ ಮತ್ತು ಇತರ ಪುರಾಣಗಳ ಕಥೆಗಳ ಕೆತ್ತನೆಗಳ ಜೊತೆಗೆ ವಿಷ್ಣು, ಶಿವ, ಲಕ್ಷ್ಮೀ, ಸರಸ್ವತಿ ಇಂತಹ ದೇವತೆಗಳ ಚಿತ್ರಗಳು ಕಾಣಬಹುದು. [ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
- ಮೃಗಗಳು ಮತ್ತು ಸಸ್ಯ ಶೈಲಿ: ಆನೆಗಳು, ಕುದುರೆಗಳು, ಸಿಂಹಗಳು ಮತ್ತು ಹೂವಿನ ವಿನ್ಯಾಸಗಳ ಕೆತ್ತನೆಗಳು ಎಲ್ಲೆಡೆ ಕಾಣಬಹುದು. [ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
- ಸೀಲಿಂಗ್ಗಳ ಮೇಲೆ ಕೆತ್ತನೆಗಳು: ಸೀಲಿಂಗ್ಗಳಲ್ಲಿ ಹೂವು, ಕಮಲ, ಮತ್ತು ಜ್ಯಾಮಿತೀಯ ವಿನ್ಯಾಸಗಳ ಸುಂದರ ಕೆತ್ತನೆಗಳು ಇರುತ್ತವೆ. [ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
ದೇವಾಲಯದ ಸ್ತಂಭಗಳು ತುಂಬಾ ಸೊಗಸಾಗಿದ್ದು, ಚೆನ್ನಾಗಿ ಪಾಲಿಷ್ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ. [ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
- ಅಚ್ಚುಕಟ್ಟಾದ ವಿನ್ಯಾಸ: ಈ ಸ್ತಂಭಗಳು ಲ್ಯಾಥ್ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಮೂಲಕ ಮಾಡಿದಂತಹ ಸುಗಮ ವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. [ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
- ವಿಶಿಷ್ಟ ಕೆತ್ತನೆಗಳು: ದೇವತೆಗಳು, ಹೂವಿನ ಮಾದರಿ, ಮತ್ತು ಪುರಾಣ ಕಥೆಗಳ ಚಿತ್ರಣ ಇರುತ್ತವೆ. [ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
- ಬಹು ಮಂದಿರ ವಿನ್ಯಾಸ: ಕೆಲವು ದೇವಾಲಯಗಳು ಒಂದೇ ದೇವರ ಪ್ರತಿಮೆ ಹೊಂದಿದವು (ಏಕಕುಟ) ಮತ್ತು ಕೆಲವು ಮೂರು ದೇವರ ಪ್ರತಿಮೆಗಳಿರುವವು (ತ್ರಿಕುಟ). [ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
- ಸಾಲಾ ಚಿಹ್ನೆ: ಹಲವಾರು ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಹೊಯ್ಸಳ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಸ್ಥಾಪಕನಾದ ಸಾಲಾ, ಸಿಂಹವನ್ನು ಹೊಡೆದು ಸೋಲಿಸಿದ ದೃಶ್ಯವನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. [ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
ಇಗೋ ಕೆಲವು ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಹೊಯ್ಸಳ ದೇವಾಲಯಗಳ ಪರಿಚಯ: [ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
- 1117ರಲ್ಲಿ ವಿಷ್ಣುವರ್ಧನನ ರಾಜನಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು. [ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
- ಈ ದೇವಾಲಯ ವಿಷ್ಣುವಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿತವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಅದರಲ್ಲಿ ಸುಂದರವಾದ ನೃತ್ಯಂಗನರು, ದೇವತೆಗಳು ಮತ್ತು ಪುರಾಣದ ಕಥೆಗಳ ಕೆತ್ತನೆಗಳಿವೆ. [ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
2. ಹೊಯ್ಸಳೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯ, ಹಳೆಬೀಡು [ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
- ದೊಡ್ಡ ಶಿವ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದ್ದು, ಅದು ಹೊಯ್ಸಳೇಶ್ವರ ಮತ್ತು ಶಾಂತಲೇಶ್ವರ (ರಾಜ ಮತ್ತು ರಾಣಿ) ಮೂರ್ತಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. [ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
- ಇದರ ಗೋಡೆಗಳು ಪುರಾಣ ಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ದಿನನಿತ್ಯದ ಜೀವನದ ದೃಶ್ಯಗಳಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ. [ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
- ವಿಷ್ಣುವಿನ ರೂಪಗಳಾದ ಕೇಶವ, ಜನಾರ್ಧನ, ಮತ್ತು ವೇಣುಗೋಪಾಲನಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿತವಾದ ತ್ರಿಕುಟ ದೇವಾಲಯ. [ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
- ಇದರ ಸಮಪ್ರಮಾಣ ಮತ್ತು ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಕೆತ್ತನೆಗಳು ಗಮನಾರ್ಹ. [ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
4. ಲಕ್ಷ್ಮಿ ನೃಸಿಂಹ ದೇವಾಲಯ, ನುಗ್ಗಿಹಳ್ಳಿ[ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
- ಹೊಯ್ಸಳ ಮತ್ತು ದ್ರಾವಿಡ ಶೈಲಿಯ ಸಂಯೋಜನೆ. [ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
- ಇದು ವಿಷ್ಣುವಿನ ಅವತಾರನಾದ ನೃಸಿಂಹನಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿತವಾಗಿದೆ. [ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
1. ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮಹತ್: ದೇವಾಲಯಗಳು ಪೂಜೆಯ ಸ್ಥಳಗಳು ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಅವು ಭಕ್ತರ ದೇವರೊಂದಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕ ಸಾಧಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತವೆ. [ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
2. ಕಲೆ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿ: ದೇವಾಲಯದ ಕೆತ್ತನೆಗಳು ಪುರಾಣ ಮತ್ತು ದಿನನಿತ್ಯದ ಜೀವನದ ಕಥೆಗಳನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತವೆ, ಶ್ರದ್ಧಾಳುಗಳಿಗೆ ಪಾಠವಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತವೆ. [ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
3. ಎತಿಹಾಸಿಕ ಹೀರಿಗೆ: ಈ ದೇವಾಲಯಗಳು ಹೊಯ್ಸಳ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ವೈಭವವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತವೆ. [ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
2023ರಲ್ಲಿ, ಬೆಳೂರು, ಹಳೆಬೀಡು, ಮತ್ತು ಸೋಮನಾಥಪುರದ ಕೆಲವು ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ಯುನೆಸ್ಕೋ ವಿಶ್ವ ಪರಂಪರೆ ತಾಣಗಳು ಎಂದು ಘೋಷಿಸಲಾಯಿತು. [ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
ಹೊಯ್ಸಳ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಪ್ರಾಚೀನ ಸಾಹಿತ್ಯ [ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
ಹೊಯ್ಸಳ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ಅವರ ದೇವಾಲಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳಲು ಶಾಸನಗಳು, ಹಳೆಯ ಪಠ್ಯಗಳು, ಮತ್ತು ಐತಿಹಾಸಿಕ ದಾಖಲೆಗಳು ಮುಖ್ಯವಾಗಿವೆ. ಇವು ದೇವಾಲಯಗಳು ಹೇಗೆ ನಿರ್ಮಿಸಲ್ಪಟ್ಟವು, ರಾಜರು ಹೇಗೆ ಇದಕ್ಕೆ ಬೆಂಬಲ ನೀಡಿದರು, ಮತ್ತು ಅವು ಆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಹೇಗೆ ಮಹತ್ವ ಪಡೆದಿದ್ದವು ಎಂಬುದರ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಹಿತಿ ನೀಡುತ್ತವೆ. [ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
ಕಲ್ಲುಗಳು ಮತ್ತು ದೇವಾಲಯದ ಗೋಡೆಗಳ ಮೇಲೆ ಕಂಡುಬರುವ ಶಾಸನಗಳು ಮಹತ್ವದ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತವೆ. ಇವು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಕನ್ನಡ ಮತ್ತು ಕೆಲವು ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಸಂಸ್ಕೃತ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಬರೆಯಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ. [ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
- ಬೆಳೂರಿನ ಶಾಸನಗಳು: ಚೆನ್ನಕೇಶವ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ರಾಜ ವಿಷ್ಣುವರ್ಧನನು ಏಕೆ ನಿರ್ಮಿಸಿದನು ಎಂಬುದರ ವಿವರವನ್ನು ನೀಡುತ್ತವೆ. [ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
- ಹಳೆಬೀಡು ಶಾಸನಗಳು: ಹೊಯ್ಸಳೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯದ ನಿರ್ಮಾಣ ಮತ್ತು ರಾಜರು ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳು ನೀಡಿದ ದೇಣಿಗೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ವಿವರಿಸುತ್ತವೆ. [ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
-ದೇಣಿಗೆಯ ದಾಖಲೆಗಳು: ದೇವಾಲಯಗಳಿಗೆ ಭೂಮಿ ಅಥವಾ ಹಣ ದೇಣಿಗೆ ನೀಡಿದವರು ಮತ್ತು ಇವರ ಮಾಹಿತಿ ಕೂಡ ಶಾಸನಗಳಲ್ಲಿ ದೊರೆಯುತ್ತದೆ. [ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
2. ದಾಖಲೆಗಳು ಮತ್ತು ಶಾಸನ ಸಂಕಲನಗಳು[ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
ಎಪಿಗ್ರಾಫಿಯಾ ಕಾರ್ನಾಟಿಕಾ ಎಂಬ ಶಾಸನಗಳ ಸಂಕಲನ ಹೊಯ್ಸಳರ ಐತಿಹಾಸಿಕ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ದೇವಾಲಯ ನಿರ್ಮಾಣ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಕಾರ್ಯಕಲಾಪಗಳ ಬಗ್ಗೆ ವಿವರ ನೀಡುತ್ತದೆ. [ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
- ಶ್ರವಣಬೆಳಗೊಳ ಶಾಸನಗಳು: ಹೊಯ್ಸಳರು ಜೈನಧರ್ಮವನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಿ ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಹಿತಿ ನೀಡುತ್ತವೆ. [ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
ಹೊಯ್ಸಳ ದೇವಾಲಯಗಳು ಹಳೆಯ ವಾಸ್ತುಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಗ್ರಂಥಗಳ ಮಾರ್ಗಸೂಚಿಗಳ ಪ್ರಕಾರ ನಿರ್ಮಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ. [ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
- ವಾಸ್ತು ಶಾಸ್ತ್ರ: ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ಹೇಗೆ ನಿರ್ಮಿಸಬೇಕು, ಅವುಗಳ ವಿನ್ಯಾಸ ಮತ್ತು ರೂಪರೇಖೆ ಹೇಗಿರಬೇಕು ಎಂಬುದರ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಹಿತಿ ನೀಡುತ್ತದೆ. [ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
- ಆಗಮ ಶಾಸ್ತ್ರ: ದೇವಾಲಯದ ವಿಧಿ ವಿಧಾನಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರತಿಮೆಗಳ ಪೂಜಾ ವಿಧಾನಗಳ ಬಗ್ಗೆ ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ. [ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
- ಪುರಾಣಗಳು: ರಾಮಾಯಣ, ಮಹಾಭಾರತ ಮತ್ತು ಇತರ ಪುರಾಣಗಳ ಕಥೆಗಳು ದೇವಾಲಯಗಳ ಗೋಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಕೆತ್ತನೆಗಳ ಮೂಲಕ ಕಾಣಸಿಗುತ್ತವೆ. [ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
ಹೊಯ್ಸಳ ರಾಜರು ಕನ್ನಡ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತ ಕವಿತೆ ಮತ್ತು ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಿದರು. ಈ ಲೇಖನಗಳು ದೇವಾಲಯಗಳ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಕುರಿತು ಸುಳಿವು ನೀಡುತ್ತವೆ. [ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
- ಜನ್ನನ ಯಶೋಧರ ಚರಿತ: ಭಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಮೌಲ್ಯಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸುವ ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ. [ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
- ರಘವಂಕನ "ಹರಿಶ್ಚಂದ್ರ ಕಾವ್ಯ: ಧಾರ್ಮಿಕ ಭಾವನೆಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುವ ಜನಪ್ರಿಯ ಕಾವ್ಯ. [ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
- ಶಾಂತಲಾ ರಾಣಿ: ಜೈನಧರ್ಮವನ್ನು ಪಾಲಿಸಿದ್ದ ಈ ರಾಣಿ ಕಲೆ ಮತ್ತು ದೇವಾಲಯಗಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹ ನೀಡಿದಳು. [ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
ಹೊಯ್ಸಳರ ಕಾಲದ ನಂತರದ ಪ್ರವಾಸಿಗರು ಮತ್ತು ಐತಿಹಾಸಿಕ ವೃತ್ತಾಂತಕಾರರು ದೇವಾಲಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ: [ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
- ಇಬನ್ ಬತ್ತೂತ ಮತ್ತು ಮಾರ್ಕೋ ಪೋಲೋ: ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ದೇವಾಲಯಗಳ ಸೌಂದರ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. [ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
- ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಐತಿಹಾಸಿಕರು, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಫ್ರಾನ್ಸಿಸ್ ಬುಕನನ್, ಹೊಯ್ಸಳ ದೇವಾಲಯಗಳ ಅವಶೇಷಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಹಿತಿ ನೀಡುತ್ತಾರೆ. [ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
ಇಂದಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಪುರಾತತ್ವ ತಜ್ಞರು ಮತ್ತು ಇತಿಹಾಸಕಾರರು ಈ ಪ್ರಾಚೀನ ಶಾಸನಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಹೊಯ್ಸಳ ದೇವಾಲಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಎಸ್. ಸೆಟ್ಟರ್ ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಪುರಾತತ್ವ ಸರ್ವೇಕ್ಷಣಾ ಇಲಾಖೆ (ASI) ಅವರ ವರದಿಗಳು ದೇವಾಲಯಗಳ ವೈಭವವನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತವೆ.[ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
ಸರಳವಾದ ಹೊಯ್ಸಳ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಮಾಹಿತಿ[ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
ಹೊಯ್ಸಳ ದೇವಾಲಯಗಳು ತಮ್ಮ ಅದ್ಭುತ ಮತ್ತು ವಿಶಿಷ್ಟ ವಿನ್ಯಾಸಗಳಿಗೆ ಪ್ರಸಿದ್ಧ. 10ನೇ ಶತಮಾನದ ಮುಗ್ಧದಿಂದ 14ನೇ ಶತಮಾನದವರೆಗಿನ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಾಣಗೊಂಡ ಈ ದೇವಾಲಯಗಳು, ಹೊಯ್ಸಳ ರಾಜರು ಮತ್ತು ಕಲಾವಿದರ ರಚನಾಶೀಲತೆಯನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತವೆ.[ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
ಹೊಯ್ಸಳ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಪ್ರಮುಖ ಲಕ್ಷಣಗಳು[ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
ಬಹುತೇಕ ದೇವಾಲಯಗಳು ತಾರಾಕಾರ ವೇದಿಕೆಯ ಮೇಲೆ (ಜಗತಿ) ನಿರ್ಮಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ.[ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
ಈ ವಿನ್ಯಾಸವು ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಲುಕ್ ಕೊಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆ ಮಾಡುವವರಿಗೆ ಸುಲಭವಾಗುತ್ತದೆ.[ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ಶಿಲ್ಪಕಲ್ಲು ಬಳಸಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿತ್ತು, ಇದು ಹೊಸದಾಗಿ ತೆಗೆದಾಗ ಮೃದುವಾಗಿ ಇರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಕಾಲದಿಂದ ಕಠಿಣವಾಗುತ್ತದೆ.[ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
ಈ ಕಲ್ಲು ಕಲಾವಿದರಿಗೆ ಅತಿದಕ್ಷವಾದ ಶಿಲ್ಪಗಳನ್ನು ಮಾಡಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಿತು.[ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
ಗೋಡೆಗಳು ಮತ್ತು ಸ್ತಂಭಗಳಲ್ಲಿ ಕೆತ್ತನೆಗಳಿವೆ:[ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
ರಾಮಾಯಣ, ಮಹಾಭಾರತ, ಮತ್ತು ಪುರಾಣಗಳ ಕಥೆಗಳು.[ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
ದೇವತೆಗಳು, ಪ್ರಾಣಿಗಳು, ಮತ್ತು ಹೂವಿನ ವಿನ್ಯಾಸಗಳು.[ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
ಹೊರಗೋಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಆನೆಗಳು, ಕುದುರೆಗಳು ಮತ್ತು ಅಲಂಕಾರಿಕ ಮಾದರಿಗಳ ಕೆತ್ತನೆಗಳು ಸಾಲುಗಟ್ಟಿವೆ.[ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
ದೇವಾಲಯದ ಒಳಗೆ ಸ್ತಂಭಗಳು ಮೃದುವಾಗಿದ್ದು, ಶ್ರೇಷ್ಠ ವಿನ್ಯಾಸಗಳಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ.[ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
ಕೆಲವು ಸ್ತಂಭಗಳು ಯಂತ್ರದಿಂದ ಮಾಡಿದಂತ ಗಾತ್ರವನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ.[ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
ಕೆಲವು ದೇವಾಲಯಗಳು ಒಂದು ಗುಡಿ (ಏಕಕೂಟ), ಎರಡು ಗುಡಿಗಳು (ದ್ವಿಕೂಟ) ಅಥವಾ ಮೂರು ಗುಡಿಗಳನ್ನು (ತ್ರಿಕೂಟ) ಹೊಂದಿವೆ.[ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
ಪ್ರತಿ ಗುಡಿಯಲ್ಲೂ ಒಂದೊಂದು ದೇವತೆ ಇರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅವು ಒಂದು ಮಂಟಪ ಮೂಲಕ ಸಂಪರ್ಕಿಸುತ್ತವೆ.[ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
6. ಚಿಕ್ಕ ಮತ್ತು ಅಲಂಕರಿಸಿದ ಗೋಪುರಗಳು[ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
ದೇವಾಲಯದ ಗೋಪುರಗಳು ಚಿಕ್ಕದಾಗಿದ್ದು, ತೀವ್ರ ಅಲಂಕರಿಸಲಾಗಿದೆ.[ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
ಇವು ಇತರ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣುವ ಎತ್ತರವಾದ ಗೋಪುರಗಳಿಂದ ಭಿನ್ನವಾಗಿವೆ.[ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
7. ಅಲಂಕಾರಿಕ ಬಾಗಿಲುಗಳು ಮತ್ತು ಛಾವಣಿಗಳು[ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
ಬಾಗಿಲುಗಳಲ್ಲಿ ಲಕ್ಷ್ಮೀ ದೇವಿಯ ಮತ್ತು ಇತರ ವಿನ್ಯಾಸಗಳ ಕೆತ್ತನೆಗಳಿವೆ.[ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
ಛಾವಣಿಯಲ್ಲಿ ವೃತ್ತಾಕಾರದ ಹೂವಿನ ವಿನ್ಯಾಸಗಳು ಮತ್ತು ಪೌರಾಣಿಕ ಕಥೆಗಳು ಕೆತ್ತಲಾಗಿದೆ.[ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
1117 ಕ್ರಿ.ಶರಲ್ಲಿ ರಾಜ ವಿಷ್ಣುವರ್ಧನನಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಇದು ತನ್ನ ಅದ್ಭುತ ಶಿಲ್ಪಗಳು ಮತ್ತು ಮಾದನಿಕಾ ಮೂರ್ತಿಗಳಿಗೆ ಪ್ರಸಿದ್ಧ.[ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
ಶಿವನಿಗೆ ಮೀಸಲಾಗಿರುವ ಈ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ಎರಡು ಗುಡಿಗಳು ಮತ್ತು ಹಲವಾರು ಹಿಂದೂ ಕಥೆಗಳ ಶಿಲ್ಪಗಳಿವೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ನಂದಿ ಮೂರ್ತಿಯೂ ಇದೆ.[ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
ಮೂರು ಗುಡಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಇದು ವಿಷ್ಣುವಿನ ರೂಪಗಳಾದ ಕೇಶವ, ಜನಾರ್ದನ ಮತ್ತು ವೇಣುಗೋಪಾಲರಿಗೆ ಮೀಸಲಾಗಿರುವುದು. ಸಮತೋಲನ ಮತ್ತು ಶಿಲ್ಪಕೌಶಲ್ಯಕ್ಕೆ ಹೆಸರಾಗಿದೆ.[ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
ಸ್ಥಂಭಗಳ ಕೆತ್ತನೆ: ಮೃದುವಾದ ಮತ್ತು ಮಿಂಚುಗೊಂಡ ಸ್ತಂಭಗಳಲ್ಲಿ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ವಿನ್ಯಾಸ.[ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
ಪದರಾವರ್ತ ಶಿಲ್ಪಗಳು: ಹೆಚ್ಚು ವಿವರಗಳೊಂದಿಗೆ ತ್ರಿಮಿತಿಯಂತಿರುವ ಶಿಲ್ಪಗಳು.[ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
ಸಮತೋಲನ ವಿನ್ಯಾಸಗಳು: ಸಮತೋಲನವಾದ ದೇವಾಲಯ ವಿನ್ಯಾಸಗಳು.[ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
ಹೊಯ್ಸಳ ದೇವಾಲಯಗಳು ಕಲೆಯೂ ಮತ್ತು ಭಕ್ತಿಯೂ ತುಂಬಿದ ಮಿಶ್ರಣವಾಗಿದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯಗಳು ಅವರ ಕೌಶಲ್ಯ ಮತ್ತು ವಿನ್ಯಾಸಕ್ಕಾಗಿ ಪ್ರಪಂಚದಾದ್ಯಂತ ಜನರ ಮೆಚ್ಚುಗೆಗೆ ಪಾತ್ರವಾಗಿವೆ.[ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
ಸರಳವಾದ ಮತ್ತು ಆಸಕ್ತಿದಾಯಕ ಹೊಯ್ಸಳ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಅಂಶಗಳು [ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
ಹೊಯ್ಸಳ ದೇವಾಲಯಗಳು ತಾರಾಕಾರ ವೇದಿಕೆಯ ಮೇಲೆ ನಿರ್ಮಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ, ಇದು ಅವುಗಳನ್ನು ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿಸಿ ಸುಂದರವಾಗಿ ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. [ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
ದೇವಾಲಯದ ಒಳಗಿನ ಸ್ತಂಭಗಳು ಮೃದುವಾಗಿದ್ದು, ಯಂತ್ರಗಳಿಂದ ಮಾಡಿದಂತ ವೃತ್ತಪಾತಿ ವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. [ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
ದೇವಾಲಯದ ಗೋಡೆಗಳಲ್ಲಿ ರಾಮಾಯಣ, ಮಹಾಭಾರತ, ಮತ್ತು ಭಾಗವತ ಪುರಾಣಗಳ ಕಥೆಗಳನ್ನು ಕೆತ್ತಲಾಗಿದೆ. [ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
ಬೆಳೂರಿನ ಚೆನ್ನಕೇಶವ ದೇವಾಲಯದ ಮಾದನಿಕಾ ಮೂರ್ತಿಗಳು ತಮ್ಮ ಲಾವಣ್ಯ ಮತ್ತು ಶಿಲ್ಪಕೌಶಲ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧ. [ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
ಸೋಮನಾಥಪುರದ ಕೇಶವ ದೇವಾಲಯವು ಮೂರು ಗುಡಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಏಕತೆ ಮತ್ತು ಸೌಹಾರ್ದತೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ. [ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
ಹಳೆಬೀಡು ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ನಂದಿ ಮೂರ್ತಿಯಿದೆ, ಇದು ಒಂದೇ ಕಲ್ಲಿನಿಂದ ಕೆತ್ತಲಾಗಿದೆ. [ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ಶಿಲ್ಪಕಲ್ಲಿನಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು, ಇದರಿಂದ ಶಿಲ್ಪಗಳನ್ನು ಅತ್ಯಂತ ನಿಖರವಾಗಿ ಕೆತ್ತಲು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು, ಮತ್ತು ಅವು ಶತಮಾನಗಳಿಂದ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿವೆ. [ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
2023ರಲ್ಲಿ, ಬೆಳೂರು, ಹಳೆಬೀಡು, ಮತ್ತು ಸೋಮನಾಥಪುರ ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ಯುನೆಸ್ಕೊ ವರ್ಲ್ಡ್ ಹೆರಿಟೇಜ್ ಸೈಟ್ಗಳು ಎಂದು ಘೋಷಿಸಲಾಯಿತು.[ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
ಹೊಯ್ಸಳ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ - ಒಂದು ಅಮೂಲ್ಯ ಪೈರಿ[ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
ಹೊಯ್ಸಳ ದೇವಾಲಯಗಳು ಕೇವಲ ಧಾರ್ಮಿಕ ಕೇಂದ್ರಗಳಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ಇವು ಕಲೆ, ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ, ಮತ್ತು ಇತಿಹಾಸದ ಅಮೂಲ್ಯ ತಾಣಗಳಾಗಿವೆ. ತಾರಾಕಾರ ವಿನ್ಯಾಸ, ಸೊಗಸಾದ ಶಿಲ್ಪಗಳು, ಮತ್ತು ಕಥೆ ಹೇಳುವ ಗೋಡೆಗಳು ಇವರ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯತೆಗಳು. ಈ ದೇವಾಲಯಗಳು ಹೊಯ್ಸಳರ ರಚನಾತ್ಮಕ ಶಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಕಲಾತ್ಮಕ ದೃಷ್ಟಿಯನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತವೆ. [ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
ಇಂದಿಗೂ ಈ ದೇವಾಲಯಗಳು ದೇಶ-विदेशದ ಪ್ರವಾಸಿಗರನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತಿವೆ. ಯುನೆಸ್ಕೊ ವಿಶ್ವ ಪರಂಪರೆ ಪಟ್ಟಿಯ ಭಾಗವಾಗಿ, ಇವು ಕೇವಲ ಹೊಯ್ಸಳ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಹೆಮ್ಮೆ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಭಾರತ ದೇಶದ ಕಲಾ ಪರಂಪರೆಯ ಶ್ರೇಷ್ಠತೆಯ ಸಂಕೇತವೂ ಆಗಿವೆ. ಈ ಸ್ಮಾರಕಗಳು ನಮಗೆ ನಮ್ಮ ಶಿಲ್ಪಕಲೆ, ಸಂಸ್ಕೃತಿ, ಮತ್ತು ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ತಲುಪಿಸಿದ ಆ ಕಲಾವಿದರ ಕೌಶಲ್ಯವನ್ನು ಮತ್ತು ಭಕ್ತಿಯುಳ್ಳ ಮನಸ್ಸನ್ನು ನೆನಪಿಸುತ್ತವೆ. [ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]
ಅಂತಿಮವಾಗಿ, ಹೊಯ್ಸಳ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪವು ನಮ್ಮ ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತೀಯ ಪರಂಪರೆಯ ಪ್ರಭಾವಶಾಲಿ ಸ್ಮಾರಕವಾಗಿ ಸದಾ ಉಳಿಯುತ್ತದೆ.[ ಬದಲಾಯಿಸಿ ]