ಸದಸ್ಯ:2310886ShashankG/ನನ್ನ ಪ್ರಯೋಗಪುಟ
ವಿಕಸನಶೀಲ ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕತೆ
ಭಾರತವು 21ನೇ ಶತಮಾನದ ಪ್ರಮುಖ ಆರ್ಥಿಕ ಶಕ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿ ಮೂಡಿಬರುತ್ತಿದೆ. ವಿಶ್ವದ ಅತ್ಯಂತ ವೇಗವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿರುವ ಆರ್ಥಿಕತೆಗಳಲ್ಲಿ ಭಾರತವು ತನ್ನ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಸಾಧಿಸಿದ್ದು, ಹಲವು ದೇಶಗಳ ಗಮನವನ್ನು ತನ್ನತ್ತ ಸೆಳೆಯುತ್ತಿದೆ. ಇದು ಒಟ್ಟಾರೆ ಆಂತರಿಕ ಉತ್ಪನ್ನ (GDP), ಆರ್ಥಿಕ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ, ಹೂಡಿಕೆ, ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ, ಮತ್ತು ಉದ್ಯಮಗಳಲ್ಲಿ ಮಹತ್ವದ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಕಾಣಿಸುತ್ತಿದೆ. 1991ರ ಆರ್ಥಿಕ ಸುಧಾರಣೆಯ ನಂತರ, ಭಾರತವು ತನ್ನ ಆರ್ಥಿಕತೆಯನ್ನು ಆಧುನೀಕರಣಗೊಳಿಸಲು ಮತ್ತು ಬಲಪಡಿಸಲು ಕೆಲವು ಪ್ರಮುಖ ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಕೈಗೊಂಡಿತು. ಈ ಸುಧಾರಣೆಗಳ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ, ಕೃಷಿ, ಉದ್ಯಮ, ಸೇವಾ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿನ ಪ್ರಗತಿ ಹಾಗೂ ಹೊಸ ಹೂಡಿಕೆಗಳಿಗೆ ಉತ್ತೇಜನ ದೊರೆಯಿತು.
1991ರ ಆರ್ಥಿಕ ಸುಧಾರಣೆ
1991ರಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಆರ್ಥಿಕ ಸುಧಾರಣೆಯು ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ದಿಕ್ಕನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಬದಲಿಸಿತು. ನವಶೇಖರಣಾ ನೀತಿಗಳಿಂದ, ದೇಶದ ಆರ್ಥಿಕತೆಯನ್ನು ಗ್ಲೋಬಲೈಸೇಶನ್, ಲಿಬರಲೈಸೇಶನ್, ಮತ್ತು ಪ್ರೈವೇಟೈಸೇಶನ್ ಕಡೆಗೆ ಕೊಂಡೊಯ್ಯಲಾಯಿತು. ಇದರಿಂದ ದೇಶದ ಆರ್ಥಿಕತೆಯು ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗಳೊಂದಿಗೆ ತೀವ್ರವಾಗಿ ಜೋಡಣೆ ಹೊಂದಿತು. ಇದಕ್ಕೆ ಮುನ್ನ, ಭಾರತವು ಮುಚ್ಚಿದ ಆರ್ಥಿಕತೆಯೊಂದಿಗೆ ದೇಶೀಯ ಉತ್ಪಾದನೆಗೆ ಮಿತವಾದ ಮಾರ್ಗಗಳನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿತ್ತು. ಆದರೆ 1991ರ ಆರ್ಥಿಕ ಸಂಕಷ್ಟದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ದೇಶವು ಹೂಡಿಕೆ ಮತ್ತು ಆಂತರಿಕ ಉತ್ಪಾದನೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಹಲವು ಗಡಿಬಿಡಿಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸಬೇಕಾಯಿತು.
ಈ ಆರ್ಥಿಕ ಬಿಕ್ಕಟ್ಟಿನಿಂದ ಹೊರಬರುವುದಕ್ಕಾಗಿ ದೇಶವು ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ನಾಣ್ಯ ನಿಧಿ (IMF) ಮತ್ತು ವಿಶ್ವ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮುಂತಾದ ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಸಹಾಯದೊಂದಿಗೆ ಆರ್ಥಿಕ ಸುಧಾರಣೆಗಳನ್ನು ಕೈಗೊಂಡಿತು. ಇವು ಭಾರತವನ್ನು ಬಾಹ್ಯ ಹೂಡಿಕೆಗಳತ್ತ ದಾರಿಬಿಡುವಂತೆ ಮಾಡಿತು. ಸುಧಾರಣೆಗಳ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ, ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬಹುಮಟ್ಟಿನ ವಿದೇಶಿ ನೇರ ಹೂಡಿಕೆಗಳು (FDI) ಹರಿದುಬಂದವು ಮತ್ತು ಇದು ದೇಶದ ವಿವಿಧ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ತ್ವರಿತಗೊಳಿಸಿತು.
ಕೃಷಿ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಪ್ರಗತಿ
ಭಾರತವು ಹೆಚ್ಚುಕಡಿಮೆ ಕೃಷಿ ಆಧಾರಿತ ದೇಶವಾಗಿದ್ದು, ಕೃಷಿ ಸುತ್ತನೆಯೇ ದೇಶದ ಬಹುಮಾನವರಗೆ ಆರ್ಥಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ನಿರ್ವಹಿಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. ದೇಶದ 50% ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಇನ್ನೂ ಕೃಷಿಯನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿರುವ ಹಿನ್ನಲೆಯಲ್ಲಿ, ಕೃಷಿ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಬಹುಮುಖ್ಯ ಶ್ರೇಣಿಯಾಗಿದೆ. 1960ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಆರಂಭವಾದ ಹಸಿರು ಕ್ರಾಂತಿಯು ಭಾರತದ ಆಹಾರ ಉತ್ಪಾದನೆಗೆ ಮಹತ್ವದ ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ತಂದಿತು. ಗೋಧಿ ಮತ್ತು ಬಾಸ್ಮತಿ ಬೀಯಕಾಳುಗಳ ಉತ್ಪಾದನೆ ಶ್ರೇಷ್ಠತೆಯೊಂದಿಗೆ ಕೃಷಿಯು ಬೆಳೆಯಿತು.
ಇಂದು, ಭಾರತದ ಕೃಷಿ ವಲಯವು ಈಗಿನ ಸವಾಲುಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸುತ್ತಿದೆ. ಇದು ಧಾರಾಕಾರ ಮಳೆ, ಜಲವಾಯು ಬದಲಾವಣೆ, ಮತ್ತು ರೈತರ ಜೀವನದ ಗುಣಮಟ್ಟವನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಲು ಹೆಜ್ಜೆ ಹಾಕುತ್ತಿದೆ. ಜಿ.ಡಿ.ಪಿ.ಯಲ್ಲಿ ಕೃಷಿಯು ಕಳೆದ ಕೆಲವು ದಶಕಗಳಲ್ಲಿ ಕಡಿಮೆ ಕೊಡುಗೆಯನ್ನು ನೀಡಿದರೂ, ಇದು ಇನ್ನೂ ಬಹಳ ಮಹತ್ವದ್ದಾಗಿದೆ. ಹಲವಾರು ಸರ್ಕಾರಗಳ ಯೋಜನೆಗಳು, ರೈತರಿಗೆ ಸಾಲದ ಸುಲಭ ಪೂರೈಕೆ ಮತ್ತು ಸುಧಾರಿತ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಬಳಕೆ ಕೃಷಿ ಉತ್ಪಾದನೆಯನ್ನು ಸುಧಾರಿಸುತ್ತಿವೆ.
ಕೃಷಿ-ಆಧಾರಿತ ಉದ್ಯಮಗಳು ದೇಶದ ಕೃಷಿ ಉತ್ಪನ್ನಗಳನ್ನು ಮೌಲ್ಯವರ್ಧನೆ ಮಾಡಲು ಸಹಕರಿಸುತ್ತಿವೆ. ಆಹಾರ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ, ಪ್ಯಾಕೇಜಿಂಗ್, ಮತ್ತು ಡಿಸ್ಟ್ರಿಬ್ಯೂಷನ್ ಕ್ರಿಯಾಶೀಲತೆಗಳಿಂದ, ಈ ಕ್ಷೇತ್ರವು ಹೋರಾಟದಲ್ಲಿದ್ದ ರೈತರಿಗೆ ಹೊಸ ಆರ್ಥಿಕ ಅವಕಾಶಗಳನ್ನು ಕಲ್ಪಿಸುತ್ತಿದೆ. ಆಹಾರ ಪಾಲಿಸಿ ಮತ್ತು ಪಾರಂಪರಿಕ ಪಿತೂರಿಗಳಿಗೆ ವಹಿವಾಟು ಒದಗಿಸುತ್ತಿದೆ.
ಉದ್ಯಮ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಬೆಳವಣಿಗೆ
ಭಾರತದ ಉದ್ಯಮ ವಲಯವು 21ನೇ ಶತಮಾನದ ಪ್ರಮುಖ ಬೆಳವಣಿಗೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. 1991ರ ಆರ್ಥಿಕ ಸುಧಾರಣೆಗಳು ಉದ್ಯಮ ವಲಯವನ್ನು ಬಲಪಡಿಸಿದ ನಂತರ, ಉತ್ಪಾದನಾ, ನಿರ್ಮಾಣ, ಮತ್ತು ಅವಿಭಜಿತ ಉತ್ಪಾದನಾ ವಲಯಗಳು ತೀವ್ರವಾದ ಬೆಳವಣಿಗೆ ಕಾಣುತ್ತಿವೆ. “ಮೇಕ್ ಇನ್ ಇಂಡಿಯಾ” ಮತ್ತು “ಆತ್ಮನಿರ್ಭರ ಭಾರತ” ಮುಂತಾದ ಯೋಜನೆಗಳು ಉದ್ಯಮ ವಲಯವನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುತ್ತಿವೆ.
“ಮೇಕ್ ಇನ್ ಇಂಡಿಯಾ” ಯೋಜನೆ ದೇಶೀಯ ಉತ್ಪಾದನೆಗೆ ಉತ್ತೇಜನ ನೀಡುವ ಧ್ಯೇಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ದೇಶದ ಉತ್ಪಾದನಾ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ವೃದ್ಧಿಸಲು, ವಿದೇಶಿ ಹೂಡಿಕೆಗಳನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸಲು, ಮತ್ತು ಉದ್ಯಮಿಗಳನ್ನು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಿದೆ. ಜಾಗತಿಕ ಒಡಂಬಡಿಕೆಯಿಂದ, ಭಾರತವು ಉತ್ಪಾದನೆ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ಸ್, ವಾಹನಗಳು, ಮತ್ತು ಟೆಕ್ಸಟೈಲ್ ಮುಂತಾದ ವಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಗತಿಯನ್ನು ಸಾಧಿಸುತ್ತಿದೆ.
ಉದ್ಯಮ ಕ್ಷೇತ್ರವು ದೇಶದ ಒಟ್ಟು ಆಂತರಿಕ ಉತ್ಪನ್ನದಲ್ಲಿ ಮಹತ್ವದ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಪಡೆದಿದೆ. “ಸ್ಟಾರ್ಟ್-ಅಪ್ ಇಂಡಿಯಾ” ಯೋಜನೆ ಮೂಲಕ ದೇಶದ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ನಾವೀನ್ಯತೆಯ ಪೋಷಣೆಗೆ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಯುವ ಜನತೆಯಲ್ಲಿನ ಉದ್ಯಮಶೀಲತೆ, ಹೊಸ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಆವಿಷ್ಕಾರಗಳು, ಮತ್ತು ಜಾಗತಿಕ ಬದಲಾವಣೆಗಳಿಗೆ ಹೊಂದಿಕೊಳ್ಳುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವು ಉದ್ಯಮ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಮಹತ್ವದ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸುತ್ತಿವೆ.
ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಐಟಿ ವಲಯ
ಭಾರತವು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಐಟಿ ಸೇವೆಗಳ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಮಹತ್ತರವಾದ ಪ್ರಗತಿಯನ್ನು ಸಾಧಿಸಿದೆ. ಭಾರತವು ಐಟಿ ಸೇವೆಗಳ ನಿರ್ವಹಣಾ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿದ್ದು, ಇದು ದೇಶದ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಪ್ರಮುಖ ವಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಬೆಂಗಳೂರನ್ನು “ಆಖ್ಯಾತ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ನಗರ” ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಇದು ದೇಶದ ಪ್ರಮುಖ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಹಬ್ಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ.
1990ರ ದಶಕದಿಂದ ಐಟಿ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯು ದೇಶದ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಪ್ರಮುಖವಾಗಿದೆ. ಭಾರತದ ಪ್ರಮುಖ ಐಟಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು, ಟಾಟಾ ಕನ್ಸಲ್ಟೆನ್ಸಿ ಸರ್ವೀಸ್ (TCS), ಇನ್ಫೋಸಿಸ್, ಮತ್ತು ವಿಪ್ರೋ ಮುಂತಾದವು ಜಾಗತಿಕ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗಳಲ್ಲಿ ಮಹತ್ವದ ಪಾತ್ರವಹಿಸುತ್ತಿವೆ. ಈ ಕಂಪನಿಗಳು ವಿಶ್ವದಾದ್ಯಂತ ಬೃಹತ್ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಉದ್ಯೋಗಗಳನ್ನು ರಚಿಸುತ್ತಿವೆ ಮತ್ತು ದೇಶದ ಜಿಡಿಪಿಗೆ ಪ್ರಮುಖ ಕೊಡುಗೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತಿವೆ.
ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಕ್ಷೇತ್ರವು ಕೇವಲ ಐಟಿ ಸೇವೆಗಳಲ್ಲದೇ, ನಾವೀನ್ಯತೆ, ಸ್ಟಾರ್ಟ್-ಅಪ್ಗಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ, ಮತ್ತು ಡಿಜಿಟಲ್ ಪ್ಲಾಟ್ಫಾರ್ಮ್‌ಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಬೆಳೆದಿದೆ. 4G ಮತ್ತು 5G ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳ ಅಳವಡಿಕೆಯಿಂದ ಭಾರತದ ಡಿಜಿಟಲ್ ಆರ್ಥಿಕತೆಯು ಹೆಚ್ಚು ವೇಗದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆದಿದ್ದು, ಇ-ಕಾಮರ್ಸ್, ಫಿನ್‌ಟೆಕ್, ಮತ್ತು ಹೈ-ಟೆಕ್ ಸೇವಾ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳು ವೇಗವಾಗಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದಿವೆ.
ಸೇವಾ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಪ್ರಮುಖತೆ
ಸೇವಾ ವಲಯವು ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಒಂದು ಮಹತ್ವದ ಆಯಾಮವಾಗಿದೆ. ಆರ್ಥಿಕತೆಯಲ್ಲಿ ಮಹತ್ತರ ಪ್ರಗತಿಯು ಈ ವಲಯದಲ್ಲಿಯೇ ಕಾಣಿಸುತ್ತಿದ್ದು, ದೇಶದ ಒಟ್ಟು ಆಂತರಿಕ ಉತ್ಪನ್ನದಲ್ಲಿ 50% ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಕೊಡುಗೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಸೇವಾ ವಲಯವು ದೇಶದ ಬೆಳೆದ ಸೇವಾ ಆರ್ಥಿಕತೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ, ಮತ್ತು ಇದರಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್, ಹಣಕಾಸು, ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮ, ಶಿಕ್ಷಣ, ಮತ್ತು ಆರೋಗ್ಯ ಸೇವೆಗಳು ಪ್ರಮುಖವಾಗಿವೆ.
ಭಾರತವು ಜಾಗತಿಕ ಹಣಕಾಸು ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗಳಲ್ಲೂ ಪ್ರಮುಖ ಸ್ಥಾನ ಹೊಂದಿದೆ. ಡಿಜಿಟಲ್ ಪಾವತಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು ಮತ್ತು ಫಿನ್‌ಟೆಕ್ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಬಲವರ್ಧನೆಯು ಹಣಕಾಸು ವಲಯವನ್ನು ತ್ವರಿತಗೊಳಿಸುತ್ತಿದೆ. ಯೂಪಿಐ, ಪೇಟಿಎಂ ಮುಂತಾದ ಪ್ಲಾಟ್ಫಾರ್ಮ್‌ಗಳು ದೇಶದ ಹಣಕಾಸು ಸೇವಾ ವಲಯವನ್ನು ಸುಧಾರಿಸುತ್ತಿವೆ.
ಹೂಡಿಕೆಗಳ ಮಹತ್ವ
ಭಾರತವು ವಿಶ್ವದ ಹೂಡಿಕೆದಾರರಿಗೆ ಪ್ರೀತಿಯ ಸ್ಥಳವಾಗಿದ್ದು, ದೇಶದ ಭವಿಷ್ಯದ ಆರ್ಥಿಕತೆಯನ್ನು ಬಲಪಡಿಸಲು ಹಲವು ಹೂಡಿಕೆಗಳನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತಿದೆ.
ವಿಕಸನಶೀಲ ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕತೆ: ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ ಮತ್ತು ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯತೆಗಳು
ಭಾರತವು ತನ್ನ ಆರ್ಥಿಕತೆಯಲ್ಲಿ ಮಹತ್ವದ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಸಾಧಿಸುತ್ತಿದ್ದು, ಇಂದಿನ ಜಾಗತಿಕ ಆರ್ಥಿಕ ತಂತ್ರದಲ್ಲಿ ಬಹುಮುಖ ಶಕ್ತಿ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿದೆ. ವಿಕಸಿತ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ಜೊತೆ ಸಾಮರಸ್ಯ ಸಾಧಿಸಲು ಮತ್ತು ಅಭಿವೃದ್ದಿಯ ಹೊಸ ತಾಣಗಳನ್ನು ಮುಟ್ಟಲು ಭಾರತದ ಹಾದಿ ಸಾಕಷ್ಟು ರೋಚಕವಾಗಿದೆ. 1991ರ ಆರ್ಥಿಕ ಸುಧಾರಣೆಯ ನಂತರದ ದಶಕಗಳಲ್ಲಿ ಭಾರತವು ಆರ್ಥಿಕ ಮುನ್ನಡೆಯ ಹೊಸ ಅಂಚಿಗೆ ತಲುಪಿದ್ದು, ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ, ಕೃಷಿ, ಉದ್ಯಮ, ಮತ್ತು ಸೇವಾ ವಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಏರಿಳಿತಗಳನ್ನು ಕಂಡಿದೆ. ಈ ಎಲ್ಲಾ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳು, ಸಂಯೋಜಿತವಾಗಿ ದೇಶದ ಆರ್ಥಿಕತೆಯು ಸರ್ವತೋಮುಖ ವಿಕಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಲು ನೆರವಾಗುತ್ತವೆ.
ಭಾರತವು ತನ್ನ ಆರ್ಥಿಕತೆಯು ಜಾಗತಿಕ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಸ್ಪರ್ಧಾತ್ಮಕವಾಗುವಂತೆ ಮಾಡಿ, ಆಂತರಿಕ ಶಕ್ತಿ ಸಂಪತ್ತನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸಿ, ಬಾಹ್ಯ ಹೂಡಿಕೆಗಳಿಗೆ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹ ನೀಡುವ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಕ್ರಮ ಕೈಗೊಂಡಿದೆ. ಇದು 5 ಟ್ರಿಲಿಯನ್ ಡಾಲರ್ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಗುರಿಯನ್ನು ಸಾಧಿಸಲು ಗಟ್ಟಿಯಾಗಿ ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಿದೆ. ಈ ಮಹತ್ವಾಕಾಂಕ್ಷೆಯ ಸದುಪಯೋಗಕ್ಕೆ ಸುಧಾರಿತ ನೀತಿಗಳು, ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಅಳವಡಿಕೆ, ಮತ್ತು ಸಮಾನಾಭಿವೃದ್ಧಿಯೆಂದರೆ ದೇಶದ ಗ್ರಾಮೀಣ ಮತ್ತು ನಗರ ಪ್ರದೇಶಗಳ ಸಮಾನ ಪ್ರಗತಿಯನ್ನು ಆಧಾರವಾಗಿ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತಿದೆ.
1991ರ ಆರ್ಥಿಕ ಸುಧಾರಣೆಯ ಮಹತ್ವ ಮತ್ತು ಅದರ ಪರಿಣಾಮಗಳು
1991ರ ಆರ್ಥಿಕ ಸುಧಾರಣೆಗಳನ್ನು ಹಿಂದಿನ ಕೇಂದ್ರ ಬಿಂದುವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸುವಾಗ, ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕತೆಯಲ್ಲಿ ಅಪಾರ ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ತಂದುಬಿಟ್ಟಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು. ದೇಶವು ಅದಾಗಿನ ಅನೇಕ ಆರ್ಥಿಕ ತೊಂದರೆಗಳನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಿದ್ದಾಗ, ಸುಧಾರಣೆಗಳನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದುದು ದೇಶದ ಆರ್ಥಿಕ ಸ್ಥಿತಿಗೆ ಹೊಸ ಬಾಳನ್ನು ನೀಡಿತು. ಬಾಹ್ಯ ಹಣಕಾಸಿನ ಅಭಾವದಿಂದಾಗಿ ಮತ್ತು ಆಂತರಿಕವಾಗಿ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಸಾಲ ಹೆಚ್ಚಳದಿಂದ ದೇಶವು ಆರ್ಥಿಕ ಸಂಕಷ್ಟವನ್ನು ಎದುರಿಸುತ್ತಿದ್ದಾಗ, ಜಾಗತಿಕ ಬಾಹ್ಯ ಬಾಕಿ ಉಳಿಸಲು ದೇಶ مجبورವಾಯಿತು. ಈ ಪಾರ್ಶ್ವಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಲಿಬರಲೈಸೇಶನ್, ಪ್ರೈವೇಟೈಸೇಶನ್, ಮತ್ತು ಗ್ಲೋಬಲೈಸೇಶನ್ (LPG) ಶ್ರೇಣಿಯ ಆರ್ಥಿಕ ಸುಧಾರಣಾ ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಜಾರಿಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು.
ಈ ಕ್ರಮಗಳು ಪ್ರಮುಖ ತಿರುವು ತಂದುಬಿಟ್ಟವು:
1. ಬಾಹ್ಯ ಹೂಡಿಕೆಗಳ ಅನುಮತಿ: ಬಾಹ್ಯ ಹೂಡಿಕೆಗಳಿಗೆ ದಾರಿ ಮಾಡಿಕೊಡುವುದರ ಮೂಲಕ ವಿದೇಶಿ ನೇರ ಹೂಡಿಕೆಗಳ (FDI) ಪ್ರಮಾಣವು ಹೆಚ್ಚಾಯಿತು. ವಿದೇಶಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಹೂಡಿಕೆ ಮಾಡಲು ಮುಂದಾದವು, ಇದರಿಂದಾಗಿ ಉದ್ಯೋಗ ಸೃಷ್ಟಿ, ಆರ್ಥಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು, ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಹರಿವು ಸಾಕಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಯಿತು.
2. ಪ್ರೈವೇಟೈಸೇಶನ್: ಸರ್ಕಾರದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಅನೇಕ ಸಂಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಖಾಸಗಿ ವಲಯಕ್ಕೆ ನೀಡುವ ಮೂಲಕ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಹರಿಸಿದರು. ಇದರಿಂದ ಸೇವೆಗಳ ಗುಣಮಟ್ಟವು ಸುಧಾರಿಸಿತು ಮತ್ತು ಸ್ಪರ್ಧಾತ್ಮಕತೆಯು ವೃದ್ಧಿಯಾಯಿತು.
3. ವ್ಯಾಪಾರದ ಉದಾರ ನೀತಿಗಳು: ಲಿಬರಲೈಸೇಶನ್ ಅಥವಾ ಉದಾರಿಕರಣವು ದೇಶದ ವ್ಯಾಪಾರ ನೀತಿಗಳನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಿತು. ಹೊರ ದೇಶಗಳೊಂದಿಗೆ ಭಾರತ ವ್ಯಾಪಕ ವ್ಯಾಪಾರ ಸಂಪರ್ಕಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಸಿತು. ಸುಧಾರಿತ ರಫ್ತು-ಆಮದು ನಿಯಮಗಳು ಭಾರತವನ್ನು ಜಾಗತಿಕ ಆರ್ಥಿಕತೆಯೊಂದಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಸೂಕ್ತವಾಗಿ ಸಂಯೋಜಿಸಿದವು.
ಆರ್ಥಿಕ ಸುಧಾರಣೆಗಳ ಈ ಕ್ರಮಗಳ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ, ದೇಶದ ವಿವಿಧ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳು ಹೊಸ ಆರ್ಥಿಕತೆ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಪ್ರಯೋಜನವನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಆರಂಭಿಸಿದವು. ಕೃಷಿ, ಉದ್ಯಮ, ಮತ್ತು ಸೇವಾ ವಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಸುಧಾರಣೆಗಳ ಪರಿಣಾಮ ತೀವ್ರವಾಗಿ ಗೋಚರಿಸಲಾಯಿತು.
ಕೃಷಿ ಮತ್ತು ಕೃಷಿ ಆಧಾರಿತ ಉದ್ಯಮಗಳ ಬೆಳವಣಿಗೆ
ಭಾರತವು ಐತಿಹಾಸಿಕವಾಗಿ ಕೃಷಿ ಆಧಾರಿತ ಆರ್ಥಿಕತೆಯುಳ್ಳ ದೇಶ. ಇಂದಿಗೂ, ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 50% ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಕೃಷಿ ವಲಯವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿರುವುದರಿಂದ ಕೃಷಿಯು ದೇಶದ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಕೇಂದ್ರೀಯ ಶ್ರೇಣಿಯಾಗಿದೆ. ಅಪ್ಪಟ ಹಸಿರು ಕ್ರಾಂತಿಯ ನಂತರ, ಭಾರತೀಯ ಕೃಷಿಯು ಉತ್ಕೃಷ್ಟ ಉತ್ಪಾದನೆಯಲ್ಲಿ ಉತ್ತಮ ಸಾಧನೆ ಮಾಡಿತು. ಅಕ್ಕಿ, ಗೋಧಿ, ಮತ್ತು ಇತರ ಮುಖ್ಯ ಆಹಾರಶস্যಗಳ ಉತ್ಪಾದನೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಬೆಳೆಗಳ ಏರಿಕೆ ರಾಷ್ಟ್ರದ ಆಹಾರ ಭದ್ರತೆಯ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಮಹತ್ವದ ಹೆಜ್ಜೆಯಾಗಿತ್ತು.
ಆದರೆ, ಇತ್ತೀಚಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ, ಭಾರತದ ಕೃಷಿ ವಲಯವು ಕೆಲವು ಪ್ರಮುಖ ಸವಾಲುಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸುತ್ತಿದೆ. ಮಳೆಗೆ ಅತಿಯಾಗಿ ಅವಲಂಬಿತ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ, ಜಲವಾಯು ಬದಲಾವಣೆಗಳಿಂದ ಹಾನಿಗೊಳಗಾದ ಬೆಳೆಗಳು, ಮತ್ತು ಮಿತ ಸಂಸ್ಕರಣೆ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಬಳಕೆ ಎಂದರೆ ತಾಂತ್ರಿಕ ಕೊರತೆಗಳು ಇವುಗಳಿಗೆಲ್ಲ ದೇಶ ಸಮರ್ಪಕ ಪರಿಹಾರಗಳನ್ನು ಕಂಡುಕೊಳ್ಳುವ ಅಗತ್ಯವಿದೆ.
ಆದಾಗ್ಯೂ, ಕೃಷಿ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಸುಧಾರಿತ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಅಳವಡಿಕೆ, ಹೂಡಿಕೆಗಳಿಗೆ ಅವಕಾಶ, ಮತ್ತು ಕೃಷಿ ಆಧಾರಿತ ಉದ್ಯಮಗಳ ಬೆಳವಣಿಗೆ ಕೃಷಿಯು ಇನ್ನಷ್ಟು ಮೌಲ್ಯವರ್ಧನೆಗೆ ದಾರಿ ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತಿದೆ. ಆಹಾರ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಉದ್ಯಮಗಳು, ಪ್ಯಾಕೇಜಿಂಗ್, ಮತ್ತು ಕೃಷಿ ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ವಿತರಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು ಕೃಷಿಕರಿಗೆ ಹೊಸ ಆರ್ಥಿಕ ಅವಕಾಶಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತಿವೆ.
ಹಿರಿಯ ರೈತರಿಗೆ ಸರ್ಕಾರದ ಬೆಂಬಲ ಯೋಜನೆಗಳು ಕೂಡ ಸಹಕಾರ ನೀಡುತ್ತಿವೆ. ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರಗಳು ಕೃಷಿಕರಿಗೆ ತರಬೇತಿ, ಸಾಲಮನ್ನಾ, ಮತ್ತು ಕೃಷಿ ಖರೀದಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿನ ಸುಧಾರಣೆಗಳ ಮೂಲಕ ಉದ್ಯೋಗವಾಸರ ಸಂಕೀರ್ಣತೆಗಳನ್ನು ಸರಾಗ ಮಾಡಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರೆ, ಪರಿಸರ ಸ್ನೇಹಿ ಕೃಷಿ ವಿಧಾನಗಳು ಮತ್ತು ಜೈವಿಕ ಪದ್ದತಿಗಳ ಬಳಕೆ ರೈತರ ಆದಾಯವನ್ನು ವೃದ್ಧಿಸುತ್ತಿವೆ.
ಭಾರತೀಯ ಉದ್ಯಮ ವಲಯದ ಬೆಳವಣಿಗೆ
1991ರ ಆರ್ಥಿಕ ಸುಧಾರಣೆಯ ನಂತರ ಉದ್ಯಮ ವಲಯವು ಪ್ರಮುಖ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಕಂಡಿದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಮೊದಲು, ಭಾರತದ ಉದ್ಯಮ ವಲಯವು ಹೆಚ್ಚು ಸಂಶೋಧನೆ ಮತ್ತು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಕೊರತೆಯಿಂದ ಬಳಲುತ್ತಿತ್ತು. ಆದರೆ, “ಮೇಕ್ ಇನ್ ಇಂಡಿಯಾ” ಯೋಜನೆ ತರಂಗವು ದೇಶದ ಆಂತರಿಕ ಉತ್ಪಾದನಾ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಿತು. 2014ರಲ್ಲಿ ಆರಂಭವಾದ “ಮೇಕ್ ಇನ್ ಇಂಡಿಯಾ” ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವು ದೇಶದ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಮಹತ್ವದ ಹೂಡಿಕೆಗಳಿಗೆ ಹಾಗೂ ಸ್ಥಳೀಯ ಉದ್ಯಮಗಳ ವಿಕಾಸಕ್ಕೆ ನೆರವಾಯಿತು.
“ಮೇಕ್ ಇನ್ ಇಂಡಿಯಾ” ಯೋಜನೆಯಡಿ, ಉತ್ಪಾದನಾ ಹೂಡಿಕೆಗಳಿಗೆ ಹಲವು ಹೊಸ ಸೌಲಭ್ಯಗಳನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. ಆರ್ಥಿಕ ದಡವಳಿಕೆಗಳು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು, ಮತ್ತು ಒಟ್ಟಾರೆ ಉತ್ಪಾದನಾ ಹೂಡಿಕೆಗಳಿಗೆ ಸರಳವಾದ ನಿಯಮಾವಳಿ ಹಾಗೂ ಸುಲಭ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಮಾನದಂಡಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸಲಾಯಿತು. ಇದರಿಂದಾಗಿ, ಇಂಡಸ್ಟ್ರಿಯಲ್ ಉತ್ಪಾದನೆ, ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಆಧಾರಿತ ಉತ್ಪಾದನೆ, ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ಸ್ಥಳೀಯ ವ್ಯಾಪಾರ ಹೆಚ್ಚಳವಾಯಿತು.
ಇದರಲ್ಲಿ, ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಉತ್ಪಾದನಾ ವಿಕಾಸವನ್ನು ಗುರಿಯಾಗಿರಿಸಿ, ದೇಶದ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ಸ್, ಟೆಕ್ಸ್ಟೈಲ್, ವಾಹನೋದ್ಯಮ, ಮತ್ತು ಹೆವಿ ಮೆಷಿನರಿ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ವಿದೇಶಿ ಹೂಡಿಕೆಗಳ ಮೂಲಕ ವ್ಯಾಪಕ ಬೆಳವಣಿಗೆ ಕಂಡುಬರುತ್ತಿದೆ.
ಇನ್ನು “ಸ್ಟಾರ್ಟ್-ಅಪ್ ಇಂಡಿಯಾ” ಯೋಜನೆಯಡಿ, ಭಾರತದ ಯುವ ಜನತೆಯಲ್ಲಿ ನಾವೀನ್ಯತೆ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿ ಬೆಳವಣಿಗೆ ಕಂಡುಬರುತ್ತಿದೆ. ದೇಶದ ಸ್ಟಾರ್ಟ್-ಅಪ್ ಪಾವುದಾರಣೆಯನ್ನು ಸರ್ಕಾರದ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹ ಮತ್ತು ಪಾವತಿ ರಿಯಾಯಿತಿಗಳು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತಿವೆ.
ಸ್ಟಾರ್ಟ್-ಅಪ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯು ಕೇವಲ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕೆ ಮಾತ್ರ ಸೀಮಿತವಿಲ್ಲದೆ, ಅದನ್ನು ವ್ಯವಹಾರ, ಮಾಹಿತಿ, ಉದ್ಯಮ, ಲಾಜಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್, ಮತ್ತು ಇ-ಕಾಮರ್ಸ್ ಮುಂತಾದ ಹಲವು ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಿಗೆ ವಿಸ್ತರಿಸುತ್ತಿದೆ.
ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಪ್ರಭಾವ
ಭಾರತವು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ (ಐಟಿ) ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಜಾಗತಿಕವಾಗಿ ಮೆರೆದಿದೆ. 1990ರ ದಶಕದಿಂದಾಗಿ ಭಾರತದ ಐಟಿ ಸೇವೆಗಳ ವಲಯವು ಜಾಗತಿಕ ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ವ್ಯಾಪಾರದಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಭೂಮಿಕೆವಹಿಸಿದೆ. ಬೆಂಗಳೂರು, ಹೈದ್ರಾಬಾದ್, ಪುಣೆ ಮುಂತಾದ ನಗರಗಳು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಬೃಹತ್ ಕೇಂದ್ರಗಳಾಗಿವೆ.