ವಿಷಯಕ್ಕೆ ಹೋಗು

ಸದಸ್ಯ:ಪೂರ್ಣಿಮಾ ಶೆಟ್ಟಿಗಾರ್/ನನ್ನ ಪ್ರಯೋಗಪುಟ೫

ವಿಕಿಪೀಡಿಯದಿಂದ, ಇದು ಮುಕ್ತ ಹಾಗೂ ಸ್ವತಂತ್ರ ವಿಶ್ವಕೋಶ

ಸ್ವಯಂ-ನಿರ್ದೇಶನವು ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿ ಸ್ವಯಂ-ನಿರ್ಣಯವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವ ಲಕ್ಷಣವಾಗಿದೆ. ವೈಯಕ್ತಿಕವಾಗಿ ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಿದ ಗುರಿಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಮೌಲ್ಯಗಳನ್ನು ಸಾಧಿಸಲು ಒಂದು ಸನ್ನಿವೇಶದ ಬೇಡಿಕೆಗಳಿಗೆ ನಡವಳಿಕೆಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ ಮತ್ತು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಸ್ವಯಂ-ನಿರ್ದೇಶನ ಎನ್ನಬಹುದು.[]

ಇದು ಮನೋಧರ್ಮ ಮತ್ತು ಅಕ್ಷರ ದಾಸ್ತಾನು (ಟಿಸಿಐ) ಗಳ "ಪಾತ್ರ" ಆಯಾಮಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಕ್ಲೋನಿಂಗರ್ ಇದನ್ನು "ಇಚ್ಛಾಶಕ್ತಿ" ಎಂದು ವಿವರಿಸಿದ್ದಾರೆ.ಅಂದರೆ "ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕ ಪ್ರಚೋದನೆಗಳ ಅಸಂಘಟಿತ ಗುಂಪಿನ ಬದಲಿಗೆ ಕಾಲ್ಪನಿಕ ಆತ್ಮವನ್ನು ಸಮಗ್ರ, ಉದ್ದೇಶಪೂರ್ವಕ ಸಂಪೂರ್ಣ ವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಿ ಗುರುತಿಸುವ ಮಟ್ಟಿಗೆ ವಿವರಿಸುವ ಒಂದು ರೂಪಕ ಅಮೂರ್ತ ಪರಿಕಲ್ಪನೆ".[]"ಕಡಿಮೆ ಸ್ವಯಂ-ನಿರ್ದೇಶಿತತೆಯು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವದ ಅಸ್ವಸ್ಥತೆಗಳ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಸಾಮಾನ್ಯ ಲಕ್ಷಣವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಕ್ಲೋನಿಂಗರ್ ನ ಸಂಶೋಧನೆಯು ಕಂಡುಹಿಡಿದಿದೆ."


ಸ್ವಯಂ-ನಿರ್ದೇಶನವು ಕಲ್ಪನಾತ್ಮಕ ನಿಯಂತ್ರಣ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ.[]ಅಂದರೆ, ಕಡಿಮೆ ಸ್ವಯಂ-ನಿರ್ದೇಶನವು ನಿಯಂತ್ರಣದ ಬಾಹ್ಯ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದರೆ, ಹೆಚ್ಚಿನ ಸ್ವಯಂ-ನಿರ್ದೇಶನವು ಆಂತರಿಕ ನಿಯಂತ್ರಣ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ.[]


ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವದ ಐದು ಅಂಶಗಳ ಮಾದರಿಯಲ್ಲಿ, ಸ್ವಯಂ-ನಿರ್ದೇಶಿತತೆಯು ನರವಿಜ್ಞಾನದ ಜೊತೆ ಬಲವಾದ ವಿಲೋಮ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು ಆತ್ಮಸಾಕ್ಷಿಯತೆಯೊಂದಿಗೆ ಬಲವಾದ ಧನಾತ್ಮಕ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.[]

ಘಟಕಗಳು

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಮನೋಧರ್ಮ ಮತ್ತು ಪಾತ್ರದ ದಾಸ್ತಾನುಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ವಯಂ-ನಿರ್ದೇಶನವು ಐದು ಉಪಪ್ರಮಾಣಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.ಅವು:[]

ಜವಾಬ್ದಾರಿ ಮತ್ತು ಆರೋಪ (ಎಸ್.ಡಿ ೧)

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಕ್ಲೈಂಗರ್ ಇದನ್ನು ರೊಟರ್ ಳ ನಿಯಂತ್ರಣದ ಸ್ಥಳ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯೆಂದು ಹೋಲಿಸಿದ್ದಾರೆ. ನಿಯಂತ್ರಣದ ಆಂತರಿಕ ಅಧಿಕಾರ ಹೊಂದಿರುವ ಜನರು ತಮ್ಮ ಕಾರ್ಯಗಳ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸುತ್ತಾರೆ. ನಿಯಂತ್ರಣದ ಬಾಹ್ಯ ಸ್ಥಾನ ಹೊಂದಿರುವ ಜನರು ನಿರಾಸಕ್ತರು ಮತ್ತು ಇತರರ ಅಥವಾ ಅವರ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿಗೆ ಅದೃಷ್ಟವನ್ನು ದೂಷಿಸುತ್ತಾರೆ.

ಉದ್ದೇಶಪೂರ್ವಕತೆ ಮತ್ತು ಗುರಿ ನಿರ್ದೇಶನದ ಕೊರತೆ (ಎಸ್.ಡಿ ೨)

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಅರ್ಥಪೂರ್ಣ ಉದ್ದೇಶವು ಪ್ರಬುದ್ಧ ವಯಸ್ಕರಿಗೆ ಪ್ರೇರಣೆಯ ಪ್ರಮುಖ ಮೂಲವಾಗಿದೆ ಎಂದು ವಿಕ್ಟರ್ ಫ್ರಾಂಕ್ಲ್ ನಂಬಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಚೋದನೆಗಳನ್ನು ತೃಪ್ತಿಪಡಿಸುವುದಕ್ಕಿಂತ ಅರ್ಥವನ್ನು ಪೂರೈಸುವುದು ಹೆಚ್ಚು ಮುಖ್ಯವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಕ್ಲೋನಿಂಗರ್ ಗಮನಿಸಿದರು.

ಸಂಪನ್ಮೂಲ ಮತ್ತು ಜಡತ್ವ (ಎಸ್.ಡಿ ೩)

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಕ್ಲೋನಿಂಗರ್ ಇದನ್ನು ಬಂಡೂರ ಅವರ ಸ್ವಯಂ-ಪರಿಣಾಮಕಾರಿತ್ವದ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ್ದಾರೆ.ಇದು ಒಬ್ಬರ ಗುರಿ-ನಿರ್ದೇಶಿತ ನಡವಳಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಲಿರುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಬಗ್ಗೆಗಿನ ನಂಬಿಕೆಗಳು.

ಸ್ವಯಂ ಸ್ವೀಕಾರ ಮತ್ತು ಸ್ವ-ಪ್ರಯತ್ನ (ಎಸ್.ಡಿ ೪)

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಸ್ವಯಂ-ನಿರ್ದೇಶಿತ ನಡವಳಿಕೆಯ ಪ್ರೌಢ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಆತ್ಮಗೌರವ ಮತ್ತು ವಾಸ್ತವಿಕ ಸ್ವೀಕಾರ ಮುಖ್ಯ ಎಂದು ಕ್ಲೇಂಗರ್ ವಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಮತ್ತೊಂದೆಡೆ, ಅಪರಿಮಿತ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಮತ್ತು ಅಮರತ್ವದ ಚಿಲುಮೆಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕಳಪೆ ಹೊಂದಾಣಿಕೆಗೆ ಮತ್ತು ಕೆಳಮಟ್ಟದ ಭಾವನೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿರುತ್ತವೆ.

ಸಮಂಜಸವಾದ ಎರಡನೇ ಲಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಅಸಮಂಜಸ ಅಭ್ಯಾಸಗಳು(ಎಸ್.ಡಿ ೫)

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಇದು ಯೋಗದೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ನಂಬಿಕೆಯಾಗಿದೆ.ಸ್ಪಷ್ಟ ಗುರಿಗಳ ಮತ್ತು ಮೌಲ್ಯಗಳ ದೀರ್ಘಾವಧಿಯ ಕೃಷಿಯು ಪ್ರಯತ್ನಶೀಲ ನಡವಳಿಕೆಯನ್ನು "ಎರಡನೇ ಸ್ವಭಾವ" ವಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸುತ್ತದೆ, ಇದರಿಂದಾಗಿ ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ತನ್ನ ಆಳವಾದ ಗುರಿಗಳ ಮತ್ತು ಮೌಲ್ಯಗಳೊಂದಿಗೆ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಾನೆ.[]

ಮನೋರೋಗಶಾಸ್ತ್ರ

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಕಡಿಮೆ ಸ್ವಯಂ-ನಿರ್ದೇಶನ ಮತ್ತು ಕಡಿಮೆ ಸಹಕಾರದ ಸಂಯೋಜನೆಯು ಎಲ್ಲಾ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವ ಅಸ್ವಸ್ಥತೆಗಳಿಗೆ ಸಾಮಾನ್ಯ ಅಂಶವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಸಂಶೋಧಕರು ಸೂಚಿಸಿದ್ದಾರೆ.[]ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವ ಅಸ್ವಸ್ಥತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಟಿಸಿಐ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳ ಪೈಕಿ ಕಡಿಮೆ ಸ್ವಯಂ-ನಿರ್ದೇಶನವು ಪ್ರಮುಖ ಮುನ್ಸೂಚಕವಾಗಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ.


ಕಡಿಮೆ ಸ್ವಯಂ-ನಿರ್ದೇಶನವು ಹೆಚ್ಚು ತೊಂದರೆಗೀಡಾದ ಮನಸ್ಥಿತಿಗೆ ಅದರಲ್ಲೂ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಖಿನ್ನತೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ. ಚಿಕಿತ್ಸೆಯ ಮೊದಲು ಮತ್ತು ನಂತರ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ನೀಡಿದವರಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಖಿನ್ನತೆ-ಶಮನಕಾರಿ ಔಷಧಿಗಳ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸದವರು ಸ್ವಯಂ-ನಿರ್ದೇಶಿತತೆಯಲ್ಲಿ ಕಡಿಮೆ ಅಂಕಗಳನ್ನು ಗಳಿಸಿದರು ಎಂದು ಸಂಶೋಧನೆ ಕಂಡುಹಿಡಿದಿದೆ, ಆದರೆ ಪ್ರತಿಸ್ಪಂದಕರು ಚಿಕಿತ್ಸೆಯ ನಂತರ ಸ್ವಯಂ-ನಿರ್ದೇಶಿತತೆಯ ಮೇಲೆ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಅಂಕ ಗಳಿಸಿದ್ದಾರೆ.


ಕ್ಲೋನಿಂಗರ್ ಮತ್ತು ಸಹೋದ್ಯೋಗಿಗಳು ಕಡಿಮೆ ಸ್ವಯಂ-ನಿರ್ದೇಶನ, ಕಡಿಮೆ ಸಹಕಾರ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚಿನ ಸ್ವಯಂ-ಅತಿಕ್ರಮಣಗಳ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಸಂಯೋಜನೆಯನ್ನು "ಸ್ಕಿಜೋಟೈಪಾಲ್ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವ" ಶೈಲಿ ಎಂದು ವಿವರಿಸಿದ್ದಾರೆ,[]ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಟ್ಟದ ಸ್ಕಿಜೋಟೈಪಿಯೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿರುವುದು ಕಂಡುಬಂದಿದೆ (ಒಲವು ಮನೋವಿಕೃತ ಲಕ್ಷಣಗಳು).[] ಕಡಿಮೆ ಸ್ವಯಂ-ನಿರ್ದೇಶನವು ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಟ್ಟದ ಸಂಮೋಹನದ ಒಳಗಾಗುವಿಕೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ, ಮತ್ತು ಎರಡನೆಯದು ಸ್ಕಿಜೋಟೈಪಿಯ ಅಂಶಗಳಿಗೆ ಸಹ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ.[]

ಉಲ್ಲೇಖಗಳು

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
  1. ೧.೦ ೧.೧ ೧.೨ ೧.೩ ೧.೪ Cloninger, C.R.; Svrakic, D.M.; Przybeck, T.R. (December 1993). "A psychobiological model of temperament and character". Archives of General Psychiatry. 50 (12): 975–90. doi:10.1001/archpsyc.1993.01820240059008. PMID 8250684.
  2. ೨.೦ ೨.೧ De Fruyt, F.; Van De Wiele, L.; Van Heeringen, C. (2000). "Cloninger's Psychobiological Model of Temperament and Character and the Five-Factor Model of Personality". Personality and Individual Differences. 29 (3): 441–452. doi:10.1016/S0191-8869(99)00204-4.
  3. ೩.೦ ೩.೧ ೩.೨ Laidlaw, Tannis M.; Dwivedi, Prabudha; Naito, Akira; Gruzelier, John H. (2005). "Low self-directedness (TCI), mood, schizotypy and hypnotic susceptibility". Personality and Individual Differences. 39 (2): 469. doi:10.1016/j.paid.2005.01.025.
  4. Danelluzo, E.; Stratta, P.; Rossi, A. (Jan–Feb 2005). "The contribution of temperament and character to schizotypy multidimensionality". Comprehensive Psychiatry. 46 (1): 50–5. doi:10.1016/j.comppsych.2004.07.010. PMID 15714195.