ಶಹಾಜಿ ಭೋಸಲೆ
 | ಈ ಲೇಖನದಲ್ಲಿ ಸರಿಯಾದ ಉಲ್ಲೇಖದ ಅಗತ್ಯವಿದೆ ಸರಿಯಾದ ಉಲ್ಲೇಖಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಿ ಲೇಖನವನ್ನು ಉತ್ತಮಗೊಳಿಸಿ. ಲೇಖನದ ಬಗ್ಗೆ ಚರ್ಚೆ ನಡೆಸಲು ಚರ್ಚೆ ಪುಟವನ್ನು ನೋಡಿ. |
ಶಹಾಜಿ ಭೋಸಲೆ (c. 1594-1664) 17 ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಮಿಲಿಟರಿ ನಾಯಕರಾಗಿದ್ದರು, ಅವರು ತಮ್ಮ ವೃತ್ತಿಜೀವನದ ವಿವಿಧ ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ಅಹಮದ್‌ನಗರ ಸುಲ್ತಾನರು, ಬಿಜಾಪುರ ಸುಲ್ತಾನರು ಮತ್ತು ಮೊಘಲ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ಭೋಂಸ್ಲೆ ವಂಶದ ಸದಸ್ಯರಾಗಿ, ಅಹ್ಮದ್‌ನಗರದಲ್ಲಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ ತನ್ನ ತಂದೆ ಮಾಲೋಜಿಯಿಂದ ಶಹಾಜಿ ಪುಣೆ ಮತ್ತು ಸುಪೆ ಜಾಗೀರ್‌ಗಳನ್ನು ಪಡೆದನು.
ಡೆಕ್ಕನ್‌ನ ಮೊಘಲ್ ಆಕ್ರಮಣದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಅವರು ಮೊಘಲ್ ಪಡೆಗಳನ್ನು ಸೇರಿಕೊಂಡರು ಮತ್ತು ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ಅವಧಿಗೆ ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಷಹಜಹಾನ್‌ಗೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ತನ್ನ ಜಾಗೀರಿನಿಂದ ವಂಚಿತನಾದ ನಂತರ, ಅವರು 1632 ರಲ್ಲಿ ಬಿಜಾಪುರ ಸುಲ್ತಾನರಿಗೆ ಪಕ್ಷಾಂತರಗೊಂಡರು ಮತ್ತು ಪುಣೆ ಮತ್ತು ಸುಪೆ ಮೇಲೆ ಹಿಡಿತ ಸಾಧಿಸಿದರು. 1638 ರಲ್ಲಿ, ಕೆಂಪೇಗೌಡ III ರ ಪ್ರದೇಶಗಳ ಮೇಲೆ ಬಿಜಾಪುರದ ಆಕ್ರಮಣದ ನಂತರ ಅವರು ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಜಾಗೀರ್ ಅನ್ನು ಸಹ ಪಡೆದರು. ಅವರು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಬಿಜಾಪುರದ ಮುಖ್ಯ ಸೇನಾಪತಿಯಾದರು ಮತ್ತು ಅದರ ವಿಸ್ತರಣೆಯನ್ನು ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡಿದರು.
ಗೊರಿಲ್ಲಾ ಯುದ್ಧದ ಆರಂಭಿಕ ಪ್ರತಿಪಾದಕರಾದ, ಅವರು ಭೋಸಲೆ ಮನೆತನವನ್ನು ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಗೆ ತಂದರು. ಅವರು ಮರಾಠ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಸಂಸ್ಥಾಪಕ ಶಿವಾಜಿಯ ತಂದೆ. ಮುಂದೆ, ತಂಜಾವುರು, ಕೊಲ್ಹಾಪುರ ಮತ್ತು ಸತಾರಾ ರಾಜ್ಯಗಳನ್ನು ಶಾಹಾಜಿಯ ವಂಶಸ್ಥರು ಆಳಿದರು.
ಅವರ ತಂದೆ ಮಾಲೋಜಿಯಂತೆ, ಶಹಾಜಿಯು ಅಹ್ಮದ್ನಗರ ಸುಲ್ತಾನರ ಮಲಿಕ್ ಅಂಬಾರ್‌ನ ಸೈನ್ಯದಲ್ಲಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. 1622 ರಲ್ಲಿ ಮಾಲೋಜಿಯ ಮರಣದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, 26 ವರ್ಷದ ಶಹಾಜಿ ಮಲಿಕ್ ಅಂಬರನ ಸೈನ್ಯದಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣ ಕಮಾಂಡರ್ ಆಗಿದ್ದರು. 1625 ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಅವರು ಸಾರ್ ಲಷ್ಕರ್‌ನ ಉನ್ನತ ಮಿಲಿಟರಿ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು, ಜುಲೈ 28 ರಂದು ಪುಣೆಯಿಂದ ಕಳುಹಿಸಲಾದ ಪತ್ರದಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಸೂಚಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಉತ್ತರದ ಮೊಘಲ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ಇತರ ಡೆಕ್ಕನ್ ಸುಲ್ತಾನರ ವಿರುದ್ಧದ ಸಂಘರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಅಹ್ಮದ್ನಗರ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿತ್ತು ಮತ್ತು ಶಹಾಜಿ ಈ ರಾಜ್ಯಗಳ ನಡುವೆ ತನ್ನ ನಿಷ್ಠೆಯನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸುತ್ತಲೇ ಇದ್ದರು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಭಟ್ವಾದಿ ಕದನಕ್ಕೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಮೊದಲು (1624), ಶಹಾಜಿ ಮತ್ತು ಇತರ ಕೆಲವು ಮರಾಠ ನಾಯಕರು ಮೊಘಲರಿಗೆ ಪಕ್ಷಾಂತರ ಮಾಡಿದರು, ಆದರೆ ಯುದ್ಧದ ಸ್ವಲ್ಪ ಮೊದಲು ಅವರು ಅಹ್ಮದ್‌ನಗರಕ್ಕೆ ಮರಳಿದರು. ಮಲಿಕ್ ಅಂಬರನ ಸೈನ್ಯವು ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಸಂಯೋಜಿತ ಮೊಘಲ್-ಬಿಜಾಪುರ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಸೋಲಿಸಿತು.
ತರುವಾಯ, ಶಹಾಜಿ ಮತ್ತು ಅವರ ಸೋದರಸಂಬಂಧಿ ಖೇಲೋಜಿ ಭೋಂಸ್ಲೆ ನಡುವೆ ಜಗಳ ಸಂಭವಿಸಿತು ಮತ್ತು 1625 ರಲ್ಲಿ, ಶಹಾಜಿ ತನ್ನ ನಿಷ್ಠೆಯನ್ನು ಬಿಜಾಪುರಕ್ಕೆ ಬದಲಾಯಿಸಿದರು. ಬಹುಶಃ ಅಹ್ಮದ್‌ನಗರವು ತನ್ನ ಸಂಬಂಧಿಕರಿಗೆ ತನಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಬಹುಮಾನ ನೀಡುವುದರ ಬಗ್ಗೆ ಅವರು ಅತೃಪ್ತರಾಗಿದ್ದನು. ಅವರು ಅಹ್ಮದ್ನಗರ ಮತ್ತು ಬಿಜಾಪುರದ ನಡುವೆ ವಿವಾದಕ್ಕೊಳಗಾದ ಪುಣೆ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಜಾಗೀರ್ ಅನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಂಡರು. 10 ಜನವರಿ 1626 ರ ಪತ್ರವು, ಅವರು ಇನ್ನೂ ಸಾರ್ ಲಷ್ಕರ್ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.
ಬಿಜಾಪುರದಲ್ಲಿ ಶಹಾಜಿಯ ಪೋಷಕ - ಇಬ್ರಾಹಿಂ ಆದಿಲ್ ಷಾ II - ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 1627 ರಲ್ಲಿ ನಿಧನರಾದರು. ಇಬ್ರಾಹಿಂ ಆದಿಲ್ ಷಾ II, ಮುಸ್ಲಿಂ, ಶಹಾಜಿಯಂತಹ ಹಿಂದೂಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಸಹಿಷ್ಣುತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಅಹ್ಮದ್‌ನಗರವನ್ನು ಅವರ ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ಮೊಘಲ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ನಡುವಿನ ಬಫರ್ ರಾಜ್ಯವಾಗಿ ಕಂಡರು. ಅವನ ಮರಣದ ನಂತರ, ಅಹಮದ್‌ನಗರದ ವಿರುದ್ಧ ಮೊಘಲರ ಜೊತೆಗಿನ ಮೈತ್ರಿಯನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಮುಸ್ಲಿಂ ಬಣವು ಬಿಜಾಪುರದಲ್ಲಿ ಪ್ರಬಲವಾಯಿತು. ಈ ಸನ್ನಿವೇಶಗಳ ನಡುವೆ, ಶಹಾಜಿ 1628 ರ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ, ಮಲಿಕ್ ಅಂಬರನ ಮಗ ಫತಾಹ್ ಖಾನ್‌ನ ಆಶ್ರಯದಲ್ಲಿ ಅಹ್ಮದ್‌ನಗರಕ್ಕೆ ಹಿಂದಿರುಗಿದರು.
1626 ರಲ್ಲಿ ಮಲಿಕ್ ಅಂಬರನ ಮರಣದ ನಂತರ ಅಹ್ಮದ್ನಗರದ ಅಧಿಕಾರವು ಕ್ಷೀಣಿಸುತ್ತಿತ್ತು, ಆದರೆ ಶಹಾಜಿ ಅವರು ಬಿಜಾಪುರದಲ್ಲಿ ಹೊಂದಿದ್ದ ಸ್ಥಾನಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಏತನ್ಮಧ್ಯೆ, ಹೊಸದಾಗಿ ಪಟ್ಟಾಭಿಷೇಕ ಮಾಡಿದ ಮೊಘಲ್ ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಷಹಜಹಾನ್, ಅಹ್ಮದ್ನಗರದ ವಿರುದ್ಧ ಹೊಸ ಅಭಿಯಾನವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. 1629 ರಲ್ಲಿ ಶಾಹಾಜಿ, ಖಾಂಡೇಶ್ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಮೊಘಲರ ವಿರುದ್ಧ 6,000-ಬಲವಾದ ಅಶ್ವಸೈನ್ಯವನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸಿದರು, ಆದರೆ ಸೋಲಿಸಲ್ಪಟ್ಟರು.
1630ರಲ್ಲಿ, ಅಹ್ಮದ್ನಗರದ ನ್ಯಾಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಬಣ ರಾಜಕೀಯದ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಶಹಾಜಿಯ ಅಳಿಯಂದಿರು ಮತ್ತು ಪೋಷಕರನ್ನು ಕೊಲ್ಲಲಾಯಿತು. ಆದ್ದರಿಂದ, ಶಹಾಜಿ 2,000-ಬಲವಾದ ಅಶ್ವಸೈನ್ಯದೊಂದಿಗೆ ಮೊಘಲರಿಗೆ ಪಕ್ಷಾಂತರಗೊಂಡರು. ಮೊಘಲರು ಅವರನ್ನು ಜುನ್ನಾರ್ ಮತ್ತು ಸಂಗಮ್ನೇರ್ ಅನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಕಳುಹಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಈ ಜಿಲ್ಲೆಗಳನ್ನು ಅವನಿಗೆ ಜಾಗೀರ್ ಎಂದು ನೀಡಿದರು.
1632 ರಲ್ಲಿ, ಮಲಿಕ್ ಅಂಬರನ ಮಗ ಫತಾಹ್ ಖಾನ್ ಅಹ್ಮದ್ನಗರ ಸಿಂಹಾಸನದ ಮೇಲೆ ಕೈಗೊಂಬೆ ಆಡಳಿತಗಾರನನ್ನು ಇರಿಸಿದನು ಮತ್ತು ಮೊಘಲರೊಂದಿಗೆ ಮೈತ್ರಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡನು. ಪ್ರತಿಫಲವಾಗಿ, ಮೊಘಲ್ ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಷಹಜಹಾನ್ ಅವನಿಗೆ ಈ ಹಿಂದೆ ಶಹಾಜಿಗೆ ನೀಡಲಾಗಿದ್ದ ಜಾಗೀರ್ ಅನ್ನು ನೀಡಿದನು. ಶಹಾಜಿ ನಂತರ ಮೊಘಲ್ ಸೇವೆಯನ್ನು ತೊರೆದರು ಮತ್ತು ಪುಣೆಯ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಲೂಟಿ ಮಾಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಮೊಘಲರು ಅವನ ವಿರುದ್ಧ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಕಳುಹಿಸಿದಾಗ, ಅವನು ಜುನ್ನಾರ್‌ನ ಗವರ್ನರ್‌ನಲ್ಲಿ ಆಶ್ರಯ ಪಡೆದರು ಮತ್ತು ತರುವಾಯ ಬಿಜಾಪುರ ಸೇವೆಗೆ ಹಿಂದಿರುಗಿದರು.
1630-1632 ರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ, ಉತ್ತರ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರವು ಮಹಾದುರ್ಗಾ ಕ್ಷಾಮ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ತೀವ್ರ ಬರಗಾಲದಿಂದ ಬಳಲುತ್ತಿತ್ತು. ದೌಲತಾಬಾದ್ ಕೋಟೆಯನ್ನು ಮುತ್ತಿಗೆ ಹಾಕಿದ ಮೊಘಲರ ವಿರುದ್ಧ ಅಹ್ಮದ್‌ನಗರಕ್ಕೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡಲು ಬಿಜಾಪುರ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಕಳುಹಿಸಿತು. ಮೊಘಲರು ವಿಜಯಶಾಲಿಯಾಗಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿದರು ಮತ್ತು ಅಹ್ಮದ್ನಗರ ಸುಲ್ತಾನರ ರಾಜಧಾನಿಯಾದ ದೌಲ್ತಾಬಾದ್ ಅನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡರು. ಶಹಾಜಿ ಹಿಮ್ಮೆಟ್ಟಿದರು ಮತ್ತು ಅಹ್ಮದ್ನಗರ ಸುಲ್ತಾನರ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಪ್ರದೇಶದ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ಪಡೆದರು.
ಈ ಪ್ರದೇಶವು ನಾಸಿಕ್, ಪುಣೆ ಮತ್ತು ಅಹಮದ್‌ನಗರ ನಗರಗಳಿಂದ ರೂಪುಗೊಂಡ ತ್ರಿಕೋನದಲ್ಲಿ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ಬಿಜಾಪುರ ಸರ್ಕಾರವು ನೇರವಾಗಿ ಆಡಳಿತ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದ ದಕ್ಷಿಣ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದಂತೆ, ಈ ಪ್ರದೇಶವು ಅಹಮದ್‌ನಗರ, ಬಿಜಾಪುರ ಮತ್ತು ಮೊಘಲರ ನಡುವಿನ ನಿರಂತರ ಯುದ್ಧದಿಂದಾಗಿ ರಾಜಕೀಯವಾಗಿ ಅಸ್ಥಿರವಾಗಿತ್ತು. 1600–1635ರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಈ ಪ್ರದೇಶದ ರಾಜಕೀಯ ನಿಯಂತ್ರಣವು ಕನಿಷ್ಠ ಹತ್ತು ಬಾರಿ ಬದಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿನ ಸರ್ಕಾರಿ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯವು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ನಾಶವಾಯಿತು.
ಈ ಪ್ರದೇಶದ ಮೇಲೆ ಶಹಾಜಿಯ ನಿಯಂತ್ರಣವು ತುಂಬಾ ದುರ್ಬಲವಾಗಿತ್ತು, ಆದರೆ ಅವನು 2,000-10,000 ಸೈನಿಕರ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಿದನು ಮತ್ತು ಮೊಘಲ್ ವಿಜಯದ ನಂತರ ತಮ್ಮ ರಾಜ್ಯದಿಂದ ಪಲಾಯನ ಮಾಡುವ ಅಹ್ಮದ್ನಗರ ಪಡೆಗಳಿಗೆ ಸೇವೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸಿದನು. ಸುದ್ದಿಪತ್ರದ ಪ್ರಕಾರ, ಅವನ ಪಡೆಗಳು 3,000-ಬಲವಾದ ಅಶ್ವಸೈನ್ಯವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು, ಜೊತೆಗೆ ಬಿಜಾಪುರದಿಂದ ಹೆಚ್ಚುವರಿ 2,000-ಬಲವಾದ ತುಕಡಿಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು.
1634 ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಶಹಾಜಿ ಮೊಘಲ್-ನಿಯಂತ್ರಿತ ದೌಲ್ತಾಬಾದ್ ಬಳಿಯ ಪ್ರದೇಶದ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ ಮಾಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದನು, ಮೊಘಲರು ಅವನ ವಿರುದ್ಧ ಪ್ರಮುಖ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲು ಪ್ರೇರೇಪಿಸಿದರು. ಮರಾಠ ಸೈನಿಕರು ಎರಡೂ ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಹೋರಾಡಿದ ನಂತರದ ಪರೆಂಡ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ (1634), ಮೊಘಲರು ಶಾಹಾಜಿ ನೇತೃತ್ವದ ಬಿಜಾಪುರ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಸೋಲಿಸಿದರು. 1635 ರ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ, ಮೊಘಲ್ ಸೈನ್ಯವು ಶಹಾಜಿಯನ್ನು ದೌಲತಾಬಾದ್ ಪ್ರದೇಶದಿಂದ ಹಿಮ್ಮೆಟ್ಟುವಂತೆ ಒತ್ತಾಯಿಸಿತು, ಅವನ ಸರಬರಾಜು ರೈಲು ಮತ್ತು ಅವನ 3,000 ಸೈನಿಕರನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡಿತು.
ತರುವಾಯ, ಮೊಘಲ್ ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಷಹಜಹಾನ್ ವೈಯಕ್ತಿಕವಾಗಿ ಪ್ರಮುಖ ಸೈನ್ಯದೊಂದಿಗೆ ಡೆಕ್ಕನ್‌ಗೆ ಆಗಮಿಸಿದನು ಮತ್ತು ಶಹಾಜಿಯನ್ನು ಉತ್ತರ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರವನ್ನು ತೊರೆಯುವಂತೆ ಒತ್ತಾಯಿಸಿದನು. ಶಹಾಜಿ ಜುನಾರ್ ಮತ್ತು ನಾಸಿಕ್ ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವಾರು ನಗರಗಳ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡರು ಮತ್ತು ಕೊಂಕಣಕ್ಕೆ ಹಿಮ್ಮೆಟ್ಟಿದರು.
ಬಿಜಾಪುರವು ಎರಡು ರಾಜಕೀಯ ಬಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು: ಶಹಾಜಿ ಸೇರಿದಂತೆ ಮೊದಲನೆಯವರು ಡೆಕ್ಕನ್‌ನಲ್ಲಿ ಮೊಘಲ್ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಲು ಒಲವು ತೋರಿದರು; ಎರಡನೆಯದು ಹಿಂದಿನ ಅಹ್ಮದ್ನಗರ ಪ್ರದೇಶದ ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳ ಮೇಲೆ ಅವರ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ಗುರುತಿಸುವ ಮೂಲಕ ಮೊಘಲರೊಂದಿಗೆ ಶಾಂತಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಒಲವು ತೋರಿತು. 1636 ರಲ್ಲಿ, ಎರಡನೇ ಬಣವು ಹೆಚ್ಚು ಶಕ್ತಿಯುತವಾಗಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿತು ಮತ್ತು ಬಿಜಾಪುರ ಮತ್ತು ಮೊಘಲ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ನಡುವೆ ಶಾಂತಿ ಒಪ್ಪಂದಕ್ಕೆ ಸಹಿ ಹಾಕಲಾಯಿತು.
ಈ ಒಪ್ಪಂದದ ಭಾಗವಾಗಿ, ಬಿಜಾಪುರವು ಶಹಾಜಿಯನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಮೊಘಲರಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡಲು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡಿತು, ಅಥವಾ ಅವನು ಬಿಜಾಪುರಿ ಸೇವೆಗೆ ಸೇರಲು ಆರಿಸಿಕೊಂಡರೆ ಮೊಘಲ್ ಗಡಿಯಿಂದ ಅವನನ್ನು ದೂರದಲ್ಲಿ ನಿಯೋಜಿಸಲು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡಿತು. ನಂತರ ಮೊಘಲರು ಮಹುಲಿ ಕೋಟೆಯನ್ನು ಮುತ್ತಿಗೆ ಹಾಕಿದರು, ಅಲ್ಲಿ ಅಹ್ಮದ್ನಗರ ಸಿಂಹಾಸನದ ವೇಷಧಾರಿ ಮುರ್ತಾಜಾ ಮತ್ತು ಶಹಾಜಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಅಕ್ಟೋಬರ್ 1636 ರಲ್ಲಿ, ಶಹಾಜಿ ಮಾಹುಲಿ ಮತ್ತು ಜುನ್ನಾರನ್ನು ಮೊಘಲರಿಗೆ ಬಿಟ್ಟುಬಿಟ್ಟರು ಮತ್ತು ಬಿಜಾಪುರ ಸೇವೆಗೆ ಮರಳಿದರು. ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ, ಮೊಘಲರು ಪುಣೆ ಮತ್ತು ಇಂದಾಪುರ ಸೇರಿದಂತೆ ಇಂದಿನ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಪ್ರಮುಖ ಭಾಗವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಿದರು.
ಶಹಾಜಿ ತನ್ನ ಜಾಗೀರ್ ಅನ್ನು ಪುಣೆ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಅನುಮತಿಸಲಾಯಿತು, ಆದರೆ ಮೊಘಲ್-ಬಿಜಾಪುರ ಒಪ್ಪಂದದ ಭಾಗವಾಗಿ ಆ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುವುದನ್ನು ನಿರ್ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. ಆದ್ದರಿಂದ, ಜಾಗೀರ್ ಅನ್ನು ಅವನ ಅಪ್ರಾಪ್ತ ಮಗ ಶಿವಾಜಿಯ ನಾಮಮಾತ್ರದ ಆಡಳಿತದಲ್ಲಿ ಇರಿಸಲಾಯಿತು, ಅವನ ಅಧೀನ ದಾಡೋಜಿ ಕೊಂಡದೇವ್ ಅದರ ವ್ಯವಸ್ಥಾಪಕನಾಗಿದ್ದನು. ಸ್ವತಃ ಶಹಾಜಿಯನ್ನು ಬಿಜಾಪುರ ಸುಲ್ತಾನರ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾಗಕ್ಕೆ ವರ್ಗಾಯಿಸಲಾಯಿತು.
ಶಹಾಜಿ ತನ್ನ ಜೀವನದ ಕೊನೆಯ 20 ವರ್ಷಗಳನ್ನು ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿ ಕಳೆದರು, ಅಲ್ಲಿ ಬಿಜಾಪುರ ಮತ್ತು ಗೋಲ್ಕಂಡ ಸುಲ್ತಾನರು, ಅವನತಿ ಹೊಂದುತ್ತಿರುವ ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದಿಂದ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಿದ್ದರು.
ಉತ್ತರದಲ್ಲಿ ಮೊಘಲರೊಂದಿಗೆ ಶಾಂತಿಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ನಂತರ, ಬಿಜಾಪುರ ಸರ್ಕಾರವು ತನ್ನ ಸೇನೆಯನ್ನು ತನ್ನ ದಕ್ಷಿಣದ ಗಡಿಭಾಗಕ್ಕೆ ನಿರ್ದೇಶಿಸಿತು. ಜನರಲ್ ರುಸ್ತಮ್-ಇ-ಜಮಾನ್ ರಣದುಲ್ಲಾ ಖಾನ್ ನೇತೃತ್ವದ ಸೈನ್ಯವು ಮೈಸೂರಿನ ಮೇಲೆ ಆಕ್ರಮಣ ಮಾಡಿತು ಮತ್ತು ಶಹಾಜಿ ಈ ಸೈನ್ಯದಲ್ಲಿ ಅಧೀನ ಕಮಾಂಡರ್ ಆಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು.
1637-1640ರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿ ಆಕ್ರಮಣದಲ್ಲಿ, ಬಿಜಾಪುರ ಪಡೆಗಳು ಕೃಷ್ಣ ಮತ್ತು ತುಂಗಭದ್ರಾ ನದಿಗಳನ್ನು ದಾಟಿ ಮೈಸೂರು ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದವು. ಬಿಜಾಪುರಿ ಪಡೆಗಳು ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಅವನತಿಯ ನಂತರ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಆಳಿದ ಸ್ಥಳೀಯ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾದ ಹಲವಾರು ನಾಯಕರನ್ನು ಸೋಲಿಸಿದವು.
ಡಿಸೆಂಬರ್ 1638 ರಲ್ಲಿ, ಬಿಜಾಪುರ ಪಡೆಗಳು ಶಹಾಜಿಗೆ ನಿಯೋಜಿಸಲಾದ, ಬೆಂಗಳೂರನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡವು. ಬಿಜಾಪುರದ ದೊರೆ ಮುಹಮ್ಮದ್ ಆದಿಲ್ ಷಾ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಸಮಾಲೋಚಿಸಿ ರಣದುಲ್ಲಾ ಖಾನ್‌ನಿಂದ ಕೋಲಾರ, ಹೊಸಕೋಟೆ, ದೊಡ್ಡಬಳ್ಳಾಪುರ ಮತ್ತು ಸಿರಾ ಪ್ರದೇಶಗಳ ಉಸ್ತುವಾರಿಯನ್ನು ಶಹಾಜಿಗೆ ನೀಡಲಾಯಿತು. ಭದ್ರಕೋಟೆ ಮತ್ತು ಉತ್ತಮ ಹವಾಮಾನದಿಂದಾಗಿ ಶಹಾಜಿ ಬೆಂಗಳೂರನ್ನು ತನ್ನ ಪ್ರಧಾನ ಕಛೇರಿಯಾಗಿ ಆರಿಸಿಕೊಂಡರು. ಮುಖ್ಯ ಬಿಜಾಪುರ ಸೈನ್ಯದ ನಿರ್ಗಮನದ ನಂತರ ಈ ಸಂಪೂರ್ಣ ಭೂಭಾಗದ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಶಹಾಜಿಗೆ ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ, ಬಿಜಾಪುರ ಸೈನ್ಯದ ದಂಡಯಾತ್ರೆಗಳು ಶಹಾಜಿಯ ನಿಯಂತ್ರಣಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ತಂದವು.
ಬಿಜಾಪುರದ ಆಡಳಿತಗಾರನು ಬೆಂಗಳೂರು ಪ್ರದೇಶದ ಮೇಲೆ ಸ್ವಲ್ಪ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದನು ಮತ್ತು ಶಹಾಜಿ ಈ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಬಹುತೇಕ ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿ ಆಳಿದನು. ಬಿಜಾಪುರದ ದೊರೆ ಅವನನ್ನು ನಂಬಿ ಪತ್ರದಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯದ ಆಧಾರಸ್ತಂಭ ಎಂದು ಕರೆದ. ಆದಾಗ್ಯೂ, 1639 ರಲ್ಲಿ, ಶಹಾಜಿಯು ಬಿಜಾಪುರ ಸರ್ಕಾರದ ವಿರುದ್ಧ ಸಂಘರ್ಷದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿರುವಂತೆ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ.
ನಂತರದ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಬಿಜಾಪುರದ ಆಡಳಿತಗಾರನೊಂದಿಗಿನ ಶಹಾಜಿಯ ಸಂಬಂಧವು ಸುಧಾರಿಸಿತು ಮತ್ತು 1641 ರಲ್ಲಿ, ಹಿಂದೂ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರ ದಂಗೆಯನ್ನು ನಿಗ್ರಹಿಸುವಲ್ಲಿ ಅವರು ಬಿಜಾಪುರ ಸರ್ಕಾರವನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಿದರು. ಅವರು ಕೆಂಗ್ ನಾಯಕ್‌ನಿಂದ ಬಸವಪಟ್ಟಣದ ಕೋಟೆಯನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡ ಬಿಜಾಪುರದ ಸೇನಾಪತಿ ಅಫ್ಜಲ್ ಖಾನ್ ನೇತೃತ್ವದ ಸೈನ್ಯದ ಭಾಗವಾಗಿದ್ದರು. ಈ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಬಿಜಾಪುರ ಸೇನೆಯು ವೆಲ್ಲೂರು ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವಾರು ಇತರ ಕೋಟೆಗಳನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡಿತು. 1642ರ ಜನವರಿ 30ರಂದು ಬಿಜಾಪುರದ ಪತ್ರವೊಂದು ಕರ್ನಾಟಕ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಶಹಾಜಿಯ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಶಂಸಿಸುತ್ತದೆ.
1642 ಮತ್ತು 1644 ರ ನಡುವೆ, ಶಹಾಜಿಯ ಪತ್ನಿ ಜೀಜಾಬಾಯಿ ಮತ್ತು ಅವರ ಮಗ ಶಿವಾಜಿ ಅವರನ್ನು ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿ ಭೇಟಿ ಮಾಡಿದರು. ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ, ಶಹಾಜಿ ಶಿವಾಜಿಯ ವಿವಾಹವನ್ನು ನಿಂಬಾಳ್ಕರ್ ಕುಟುಂಬದ ಸಾಯಿಬಾಯಿಯೊಂದಿಗೆ ಏರ್ಪಡಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿ ಅದ್ಧೂರಿ ವಿವಾಹ ಸಮಾರಂಭವನ್ನು ನಡೆಸಿದರು. ಶಹಾಜಿಯವರು ತಮ್ಮ ಎರಡನೇ ಹೆಂಡತಿಯಿಂದ ತನ್ನ ಇಬ್ಬರು ಗಂಡು ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ತನ್ನ ಇಡೀ ಕುಟುಂಬವನ್ನು ಬಿಜಾಪುರ ನ್ಯಾಯಾಲಯಕ್ಕೆ ಹಾಜರುಪಡಿಸಿದರು.
ಜೀಜಾಬಾಯಿ ಮತ್ತು ಶಿವಾಜಿ ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದ ನಂತರ ಪುಣೆಗೆ ಹಿಂದಿರುಗಿದರು. ಶಹಾಜಿಯ ಹಿರಿಯ ಮಗ ಸಂಭಾಜಿ ಮತ್ತು ಅವರ ಇನ್ನೊಬ್ಬ ಹೆಂಡತಿ ತುಕಾಬಾಯಿಯಿಂದ ಜನಿಸಿದ ಮಗ ವೆಂಕೋಜಿ, ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಉಳಿದುಕೊಂಡರು.
ಶಾಹಾಜಿ ಪುಣೆ ಪ್ರದೇಶದ ಹಲವಾರು ಬ್ರಾಹ್ಮಣರನ್ನು ಬೆಂಗಳೂರು ಆಡಳಿತದಲ್ಲಿ ನೇಮಿಸಿದರು. ಏತನ್ಮಧ್ಯೆ, ದಾದೋಜಿ ಕೊಂಡದೇವ್ ಪುಣೆಯಲ್ಲಿ ಆದಾಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಪುನರುಜ್ಜೀವನಗೊಳಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿರುವ ಶಾಹಾಜಿಯ ಖಜಾನೆಗೆ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಆದಾಯವನ್ನು ರವಾನೆ ಮಾಡಿದರು.
ಬಿಜಾಪುರದಲ್ಲಿ ಮುಸ್ಲಿಂ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕತೆಯ ಏರಿಕೆಯ ಮಧ್ಯೆ, ಶಹಾಜಿ - ಹಿಂದೂ, ಮತ್ತು ಬಿಜಾಪುರ ಸರ್ಕಾರದೊಂದಿಗಿನ ಸಂಬಂಧವು ಬದಲಾಗುತ್ತಲೇ ಇತ್ತು. 1644 ರಲ್ಲಿ, ಬಿಜಾಪುರ ಸರ್ಕಾರವು ಅವನನ್ನು ಬಂಡಾಯಗಾರ ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಿತು ಮತ್ತು ಅವನ ಏಜೆಂಟ್ ದಾಡೋಜಿ ಕೊಂಡದೇವನನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಒಂದು ಪಡೆಯನ್ನು ಕಳುಹಿಸಿತು. ಕೊಂಡಾಣ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ದಾದೋಜಿ ಕೊಂಡದೇವ ಅವರನ್ನು ಸೋಲಿಸಲು ಸರ್ಕಾರದ ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡುವಂತೆ ಪುಣೆ ಬಳಿಯ ಭೋರ್‌ನ ದೇಶಮುಖರಾದ ಕಾನೋಜಿ ನಾಯಕ್ ಜೇಧೆ ಅವರಿಗೆ, ಆಗಸ್ಟ್ 1644 ರ ಸರ್ಕಾರದಿಂದ ಬರೆದ ಪತ್ರವು ಕೇಳುತ್ತದೆ.
1648–1660ರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಶಹಾಜಿಯ ಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಮಾಹಿತಿ ಲಭ್ಯವಾಗಿದೆ. ಅವರು ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ ಹೊರಗೆ ಹೋದರು ಎಂದು ತೋರುತ್ತದೆ, ಅಲ್ಲಿ ಅವರ ಮಗ ಎಕೋಜಿ ನೆಲೆಸಿದ್ದರು. 1654 ರಲ್ಲಿ ಕನಕಗಿರಿಯ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ (ರಾಜ) ದಂಗೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಶಹಾಜಿ ಸ್ವತಃ ಕನಕಗಿರಿಯಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಅವರ ಮಗ ಸಂಭಾಜಿ ಕೊಲ್ಲಲ್ಪಟ್ಟರು. ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ, ಗೋಲ್ಕೊಂಡದ ವಿರುದ್ಧ ಬಿಜಾಪುರದ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಶಹಾಜಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದರು.
ಏತನ್ಮಧ್ಯೆ, ಪುಣೆ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಜಾಗೀರ್ ಆಡಳಿತವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಿದ ಶಹಾಜಿಯ ಮಗ ಶಿವಾಜಿ, ಬಿಜಾಪುರ ಸರ್ಕಾರದಿಂದ ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದನು ಮತ್ತು ಪುಣೆಯ ಸುತ್ತಲಿನ ಬಿಜಾಪುರ ಸಾಮಂತರ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದನು. ಶಿವಾಜಿಯು ತಾನು ಬಿಜಾಪುರ ಸರ್ಕಾರದ ಸೇವಕನೆಂದು ಹೇಳಿಕೊಂಡನು ಮತ್ತು ತನ್ನ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಸಮರ್ಥಿಸಿಕೊಂಡನು, ಪದಚ್ಯುತ ಆಡಳಿತಗಾರರಿಗಿಂತ ತಾನು ಈ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ಉತ್ತಮವಾಗಿ ಆಳುತ್ತಿದ್ದೇನೆ ಎಂದು ವಾದಿಸಿದನು.
ಆದಾಗ್ಯೂ, ಬಿಜಾಪುರದ ಆಡಳಿತಗಾರನು ಅವನ ನಿಷ್ಠೆಯನ್ನು ಅನುಮಾನಿಸಿದನು ಮತ್ತು ಶಹಾಜಿ ತನ್ನ ಮಗನ ಕಾರ್ಯಗಳಿಂದ ದೂರವಿದ್ದನು. 26 ಮೇ 1658 ರ ಬಿಜಾಪುರದ ಪತ್ರವು ಶಹಾಜಿಗೆ ಬೆಂಗಳೂರಿನ ತನ್ನ ಹಿಂದಿನ ಜಾಗೀರ್ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ಹಿಂದಿರುಗಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅವನ ಮಗನ ದಂಗೆಗೆ ಶಿಕ್ಷೆಯಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಭರವಸೆ ನೀಡುತ್ತದೆ.
1659 ರಲ್ಲಿ, ಬಿಜಾಪುರ ಸರ್ಕಾರವು ಶಿವಾಜಿಯ ವಿರುದ್ಧ ಅಫ್ಜಲ್ ಖಾನ್ ನೇತೃತ್ವದ 12,000-ಬಲವಾದ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಕಳುಹಿಸಿತು, ಆದರೆ ಶಿವಾಜಿಯು ಸಂಘರ್ಷದಲ್ಲಿ ವಿಜಯಶಾಲಿಯಾಗಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿದನು. 1659-1662 ರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ, ಶಹಾಜಿಯವರು , ಶಿವಾಜಿ ಮತ್ತು ಬಿಜಾಪುರದ ಮಧ್ಯವರ್ತಿಯಾಗಿ ಪುಣೆಗೆ ಪ್ರಯಾಣಿಸಿದರು, 12 ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಅವರ ಮಗನನ್ನು ಭೇಟಿಯಾದರು. ಇದು ಶಿವಾಜಿಯೊಂದಿಗಿನ ಶಹಾಜಿಯ ಕೊನೆಯ ಭೇಟಿಯಾಗಿತ್ತು, ಏಕೆಂದರೆ ಶಹಾಜಿ 1664 ರ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಬೇಟೆಯ ಅಪಘಾತದಲ್ಲಿ ನಿಧನರಾದರು.