ವಿಶ್ರಾಂತಿ

ಮನೋಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ, ವಿಶ್ರಾಂತಿ ಎಂದರೆ ಒಂದು ಜೀವಿಗೆ ಕಡಿಮೆ ಒತ್ತಡವಿರುವ ಭಾವನಾತ್ಮಕ ಸ್ಥಿತಿ. ಈ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಕೋಪ, ಆತಂಕ, ಅಥವಾ ಭಯದಂತಹ ಮೂಲಗಳಿಂದ ಬರಬಹುದಾದ ಪ್ರಚೋದನೆ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಆಕ್ಸ್‌ಫ಼ರ್ಡ್ ನಿಘಂಟಿನ ಪ್ರಕಾರ, ವಿಶ್ರಾಂತ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ದೇಹ ಮತ್ತು ಮನಸ್ಸು ಒತ್ತಡ ಹಾಗೂ ಆತಂಕದಿಂದ ಮುಕ್ತವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ವಿಶ್ರಾಂತಿಯು ಮಿದುಳಿನ ಮುಂಭಾಗದ ಹಾಲೆಯಿಂದ ಬರುವ ಸೌಮ್ಯ ಭಾವಪರವಶತೆಯ ಒಂದು ರೂಪ. ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಹಿಂಬದಿಯ ಕವಚವು ಮುಂಬದಿಯ ಕವಚಕ್ಕೆ ಸೌಮ್ಯ ಶಾಮಕದ ಮೂಲಕ ಸಂಕೇತಗಳನ್ನು ಕಳಿಸುತ್ತದೆ. ವಿಶ್ರಾಂತಿಯನ್ನು ಧ್ಯಾನ, ಸ್ವಯಂಜನಕ ತಂತ್ರಗಳು, ಮತ್ತು ಹಂತಹಂತದ ಸ್ನಾಯು ಸಡಿಲಿಕೆ ಮೂಲಕ ಸಾಧಿಸಬಹುದು. ವಿಶ್ರಾಂತಿಯು ಒತ್ತಡ ನಿಭಾವಣೆಯನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಲು ನೆರವಾಗುತ್ತದೆ. ಒತ್ತಡವು ಮಾನಸಿಕ ಹಾಗೂ ದೈಹಿಕ ಸಮಸ್ಯೆಗಳ ಪ್ರಮುಖ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ, ಹಾಗಾಗಿ ಆರಾಮವಾಗಿರುವ ಅನಿಸಿಕೆಯು ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಆರೋಗ್ಯಕ್ಕೆ ಉಪಯುಕ್ತವಾಗಿದೆ. ನಾವು ಒತ್ತಡದಲ್ಲಿರುವಾಗ, ನಾವು ಹೋರಾಟ ಅಥವಾ ವಿಮಾನ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿರುವ ಕಾರಣದಿಂದ ಅನುವೇದನಾ ನರಮಂಡಲ ಸಕ್ರಿಯಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ; ಕಾಲಾಂತರದಲ್ಲಿ, ಇದು ಮಾನವ ಶರೀರದ ಮೇಲೆ ನಕಾರಾತ್ಮಕ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಹೊಂದಬಹುದು.

ಮನೋಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ವಿಶ್ರಾಂತಿಯ ಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ತಮ್ಮ ಪ್ರಕಟಿತ ಕೃತಿ ಪ್ರೋಗ್ರೆಸಿವ್ ರಿಲ್ಯಾಕ್ಸೇಶನ್‍ನಲ್ಲಿ ಡಾ. ಎಡ್ಮಂಡ್ ಜೇಕಬ್‍ಸನ್ ಜನಪ್ರಿಯಗೊಳಿಸಿದರು. ಶರೀರದಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟಾರೆ ವಿಶ್ರಾಂತಿಯನ್ನು ಸಾಧಿಸಲು ಈ ಪುಸ್ತಕವು ಒಂದು ಸಮಯದಲ್ಲಿ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಸ್ನಾಯುಗಳನ್ನು ಬಿಗಿಗೊಳಿಸುವ ಮತ್ತು ಸಡಿಲಿಸುವುದನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯ ಮಾನವ ಯೋಗಕ್ಷೇಮವನ್ನು ಸುಧಾರಿಸುವುದು ಇವರ ಸಂಶೋಧನೆಯ ಗುರಿಯಾಗಿತ್ತು.

ವಿಶ್ರಾಂತಿಯ ತಂತ್ರಗಳು

ಒತ್ತಡದ ಪ್ರಮಾಣಗಳು ಸಮಾಜದಿಂದ ಸಮಾಜಕ್ಕೆ ಬದಲಾಗುತ್ತವಾದರೂ, ಒತ್ತಡವು ಒಬ್ಬರ ಆರೋಗ್ಯಕ್ಕೆ ಹಾನಿಕಾರಕವಾಗಬಲ್ಲದು ಎಂಬುದು ವಾಸ್ತವವಾಗಿದೆ. ಈ ಒತ್ತಡವನ್ನು ಕಡಿಮೆಮಾಡಲು, ದೈನಂದಿನ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಒತ್ತಡ ಮತ್ತು ಅದರ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಕಡಿಮೆಮಾಡುತ್ತವೆ ಎಂದು ಸಾಬೀತಾಗಿರುವ ವಿವಿಧ ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಬಹುತೇಕ ತಂತ್ರಗಳನ್ನು ದೈಹಿಕ, ಮಾನಸಿಕ ಅಥವಾ ಚಿಕಿತ್ಸಕ ತಂತ್ರಗಳೆಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಬಹುದು.

ಉಸಿರಾಟದ ತಂತ್ರಗಳು ಒತ್ತಡವನ್ನು ಕಡಿಮೆಮಾಡುವ ಅತ್ಯಂತ ಸರಳ ರೀತಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿವೆ. ಆಳದ ಹೊಟ್ಟೆಯ ಉಸಿರಾಟವನ್ನು ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸುವ ಸರಿಯಾದ ಉಸಿರಾಟದ ತಂತ್ರಗಳು ಖಿನ್ನತೆ, ಆತಂಕ ಮತ್ತು ಅಧಿಕ ರಕ್ತದೊತ್ತಡದ ದೈಹಿಕ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಜೊತೆಗೆ ಕೋಪ ಹಾಗೂ ತಳಮಳದ ದೈನಂದಿನ ಭಾವನಾತ್ಮಕ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಕಡಿಮೆಮಾಡುತ್ತವೆ ಎಂದು ತೋರಿಸಲಾಗಿದೆ.