ನಿಮಿಷಾಂಬ ದೇವಾಲಯ

ನಿಮಿಷಾಂಬ ದೇವಸ್ಥಾನ
ನಿಮಿಷಾಂಬ ದೇವಸ್ಥಾನ
ಧರ್ಮ ಮತ್ತು ಸಂಪ್ರದಾಯ
ಧರ್ಮ	ಹಿಂದು
ಅಧಿ ನಾಯಕ/ದೇವರು	ನಿಮಿಷಾಂಬ ದೇವಿ
ಸ್ಥಳ
ಸ್ಥಳ	ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣ ಕರ್ನಾಟಕ, ಭಾರತ

ನಿಮಿಷಾಂಬ ಎಂಬುದು ಕಾವೇರಿ ನದಿಯ ದಡದಲ್ಲಿರುವ ದೇವಾಲಯ. ಇದು ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣದಿಂದ ಸುಮಾರು ೨ ಕಿಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿರುವ ಸಂಗಮಕ್ಕೆ (ಸಂಗಮ) ಹೋಗುವ ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿದೆ.

ನಿಮಿಷಾಂಬ ಸೇತುವೆ

ಎರಡನೆಯ ದೇವಾಲಯ

ನಿಮಿಷಾಂಬ ದೇವಾಲಯದ ಬಳಿ ಇರುವ ಕಾವೇರಿ ನದಿ

ಚೆನ್ನೈನಲ್ಲಿ ನಿಮಿಷಾಂಬ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಬ್ರಾಡ್‌ವೇ ಬಸ್ ನಿಲ್ದಾಣದ ಹಿಂಭಾಗದಲ್ಲಿದ್ದು ಇದು ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣದಲ್ಲಿನ ನಿಮಿಷಾಂಬ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿನ ದೇವರನ್ನು ಅತ್ಯಂತ ಶಕ್ತಿಶಾಲಿ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಹೆಸರೇ ಸೂಚಿಸುವಂತೆ ಭಕ್ತರ ಚಿಂತೆಗಳನ್ನು ಒಂದು ನಿಮಿಷದಲ್ಲಿ ತೆಗೆದುಹಾಕಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಇತಿಹಾಸ

ನಿಮಿಷಾಂಬ ದೇವಿಯನ್ನು ಶಿವನ ಪತ್ನಿ ಪಾರ್ವತಿ ದೇವಿಯ ಅವತಾರವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಗಂಜಾಂ ಎಂಬ ಈ ಸ್ಥಳವನ್ನು ಪವಿತ್ರ ಸ್ಥಳವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಸೋಮವಂಶ ಆರ್ಯಕ್ಷೇತ್ರದ ಮುಕ್ತರಾಜ ಅವರು ನಿಮಿಷಾಂಬ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ತಪಸ್ಸನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಶ್ರೀಚಕ್ರವನ್ನು ಶ್ರೀ ನಿಮಿಷಾಂಬ ದೇವಿಯ ಮುಂದೆ ಕಲ್ಲಿನ ಮೇಲೆ ಕೆತ್ತಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಪೂಜೆಯನ್ನು ನಡೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ನಿಮಿಷಾಂಬ ದೇವಿಯು ತನ್ನ ಭಕ್ತರ ಎಲ್ಲಾ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ತೊಂದರೆಗಳನ್ನು ಒಂದು ನಿಮಿಷದೊಳಗೆ ತೆಗೆದುಹಾಕುತ್ತಾಳೆ ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆ ಇದೆ. ಅದಕ್ಕಾಗಿಯೇ ಅವಳನ್ನು ನಿಮಿಷಾಂಬ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ನಿಮಿಷಾ ಎಂದರೆ ಒಂದು ನಿಮಿಷ ಮತ್ತು ಅಂಬಾ ಎಂಬುದು ಪಾರ್ವತಿಯ ಹೆಸರು. ಸೋಮವಂಶ ಆರ್ಯಕ್ಷೇತ್ರದ ಮುಕ್ತರಾಜ ಅವರು ತಮ್ಮ ರಾಕ್ಷಸರ ವಿರುದ್ಧದ ಹೋರಾಟದಲ್ಲಿ ಶ್ರೀ ನಿಮಿಷಾಂಬ ದೇವಿ ಸಹಾಯಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತಾರೆ ಎಂಬ ವರವನ್ನು ಪಡೆದಿದ್ದರು. ಅದಕ್ಕಾಗಿಯೇ ನಿಮಿಷಾಂಬ ದೇವಿಯ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ಮೌಕ್ತಿಕೇಶ್ವರ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ಶಿವನ ದೇಗುಲವೂ ಸಹ ಇದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಸುಮಾರು ೩೦೦ ರಿಂದ ೪೦೦ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಮುಮ್ಮಡಿ ಕೃಷ್ಣರಾಜ ಒಡೆಯಾರ್ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು.

ನಿಮಿಷಾಂಬ ದೇವಾಲಯವು ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣ ಬಸ್ ನಿಲ್ದಾಣದಿಂದ ಎರಡು ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ದೂರದಲ್ಲಿ ಟಿಪ್ಪುವಿನ ಬೇಸಿಗೆ ಅರಮನೆಯನ್ನು ಮೀರಿ ಪೂರ್ವ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಸಂಗಮ್‌ಗೆ ಹೋಗುವ ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯವು ಕಾವೇರಿ ತೀರದಲ್ಲಿ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿದೆ ಮತ್ತು ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ ಮುಖ ಮಾಡಿದೆ. ನದಿಯು ಕೆಳಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಹರಿಯುತ್ತದೆ ಹಾಗೂ ಅದನ್ನು ತಲುಪಲು ಕಲ್ಲಿನ ಚಪ್ಪಡಿಗಳ ಮೇಲೆ ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳನ್ನು ಅಂದವಾಗಿ ಕೆತ್ತಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಏಳು ಹಂತಗಳ ರಾಜಗೋಪುರವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಸಣ್ಣ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದೆ. ದೇಗುಲವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸುತ್ತಿದ್ದಂತೆಯೇ ನಿಮಿಷಾಂಬ ದೇವಿಯ ಸನ್ನಿಧಿಯು ಬಲಭಾಗದಲ್ಲಿದೆ. ಇದು ಐಕಾನ್‌ನ ಉತ್ತಮ ತುಣುಕು. ದೇವಿಯು ಆಭರಣಗಳು ಮತ್ತು ಕೆಂಪು ಗುಲಾಬಿಗಳ ಹೂಮಾಲೆಗಳಿಂದ ಸುಂದರವಾಗಿ ಅಲಂಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದಾಳೆ. ದೇವಿಯ ಮುಂದೆ ಶ್ರೀ ಚಕ್ರವನ್ನು ಇರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಅದಕ್ಕೆ ಅರ್ಚಕರು ಕುಂಕುಮದೊಂದಿಗೆ ಪೂಜೆ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ದೇವರಿಗೆ ದೀಪಾರಾಧನೆ ಮಾಡುವುದನ್ನು ಭಕ್ತರು ಕಣ್ತುಂಬಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ದೇವಿಯ ಸನ್ನಿಧಿಯ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಶಿವನ ಸನ್ನಿಧಿ ಇದೆ ಇದರ ಉಪನಾಮ ಅಕ್ಷೀಶ್ವರ. ಇದು ಚಿಕ್ಕ ಗಾತ್ರದ ಲಿಂಗವಾಗಿದೆ. ನಂದಿಯು ಪ್ರಮಾಣಾನುಗುಣವಾಗಿ ಚಿಕ್ಕದಾಗಿದ್ದು ಕರ್ಣೀಯವಾಗಿ ಶಿವನನ್ನು ಎದುರಿಸುತ್ತದೆ. ಶಿವನಿಗೆ ದೀಪಾರಾಧನೆ ಮಾಡಿದ ನಂತರವೇ ದೇವಿಗೆ ಅರ್ಪಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಸನ್ನಿಧಿಗೆ ಹೊಂದಿಕೊಂಡಂತೆ ಲಕ್ಷ್ಮೀನಾರಾಯಣನ ಸನ್ನಿಧಿ ಇದೆ. ಮೂರು ಸನ್ನಿಧಿಗಳೂ ಸಾಲಾಗಿ ಇವೆ. ಸುಕನಾಸಿ ಮತ್ತು ನವರಂಗಗಳಿಲ್ಲ. ಮುಖ ಮಂಟಪ ಮಾತ್ರ ಇದೆ.

ಕಾಗೆಗಳಿಗೆ ತಿನ್ನಲು ಬಲಿ ಪೀಠದ ಮೇಲೆ `ಬಲಿ ಭೋಜನಂ' ಇಟ್ಟು ಪುರೋಹಿತರೇ ಬಾರಿಸುವ ದೊಡ್ಡ ಹಿತ್ತಾಳೆಯ ಗಂಟೆ ಛಾವಣಿಯಿಂದ ನೇತಾಡುತ್ತಿದೆ. ಒಮ್ಮೆ ಗಂಟೆ ಬಾರಿಸಿದ ನಂತರ ಕಾಗೆಗಳು ಅದನ್ನು ಸೇವಿಸಲು ಕ್ರಮಬದ್ಧವಾಗಿ ಬಲಿ ಪೀಠಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತವೆ. ಇದು ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಈ ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿದೆ. ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆಗಾಗಿ ಒಂದು ಪ್ರಾಕಾರ (ದೇವಾಲಯದ ಮುಚ್ಚಿದ ಆವರಣ) ಇದೆ. ನಿಮಿಷಾಂಬ ದೇವಾಲಯವು ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಇಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರ್ಥಿಸುವವರಿಗೆ ವರಗಳನ್ನು ನೀಡುವ ಮೂಲಕ ಖ್ಯಾತಿಯನ್ನು ಗಳಿಸಿದೆ. ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣದಲ್ಲಿ ಮೈಸೂರು ಸಿಂಹಾಸನವನ್ನು ಏರಿದ ಮೊದಲನೆಯ ರಾಜ ಒಡೆಯರ್ (ಕ್ರಿ. ಶ ೧೬೧೦-೩೮) ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಈ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿರಬಹುದು. ಕಳೆದ ೫೦ ವರ್ಷಗಳಿಂದ ನಿತ್ಯ ಪೂಜೆ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯವು ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ಎಚ್‌ಆರ್ ಮತ್ತು ಸಿಇ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತದೆ. ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಒಟಿಸಿ ರಸ್ತೆ ಕಾಟನ್‌ಪೇಟೆಯಲ್ಲಿ (ಮೆಜೆಸ್ಟಿಕ್ ಹತ್ತಿರ) ಕೂಡ ಇದೆ. ಇನ್ನೊಂದು ದೇವಸ್ಥಾನ ಬೆಂಗಳೂರಿನ ರಾಜ ರಾಜೇಶ್ವರಿ ನಗರದ ಬಳಿ ಇದೆ.

ಸಮಾರಂಭಗಳು

ಶ್ರೀ ಸೋಮವಂಶ ಆರ್ಯ ಕ್ಷತ್ರಿಯರಿಂದ "ನಿಮಿಶಾಂಬ ಜಯಂತಿ" ಯನ್ನು ಪ್ರತಿವರ್ಷ ವೈಶಾಕ ಶುದ್ಧ ದಶಮಿಯಂದು ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಹಬ್ಬವನ್ನು ಆರ್ಯ ವಶ್ಯರು "ವಾಸವಾಂಬ ಜಯಂತಿ" ಎಂದು ಸಹ ಆಚರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಪ್ರತಿ ಹುಣ್ಣಿಮೆಯಂದು ವಿಶೇಷ ಪೂಜೆಗಳು ನಡೆಯುತ್ತವೆ. ಪ್ರತಿದಿನ ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ೬ ರಿಂದ ರಾತ್ರಿ ೮:೩೦ ರವರೆಗೆ ದೇವಿಯ ದರ್ಶನವನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು. ನವರಾತ್ರಿಯಲ್ಲಿ ದುರ್ಗಾ ಹೋಮ, ಚಂಡಿಕಾ ಹೋಮದಂತಹ 'ಹೋಮ' ಆಚರಣೆಗಳು ಮತ್ತು ವಿಜಯದಶಮಿ ದಿನದಂದು ದೇವಿಗೆ ವಿಶೇಷ ಪೂಜೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಶಿವರಾತ್ರಿ, ಯುಗಾದಿ ಮತ್ತು ದೀಪಾವಳಿಯಂತಹ ಪ್ರಮುಖ ಹಬ್ಬಗಳಂದು ವಿಶೇಷ ಪೂಜೆಯನ್ನು ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ದೇವಾಲಯವು ಪ್ರತಿ ಹುಣ್ಣಿಮೆಯ ದಿನದಂದು ಎಲ್ಲಾ ಭಕ್ತರಿಗೆ ಉಚಿತ ಊಟವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.

ದೇವಾಲಯದ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಆಳವಿಲ್ಲದ ನೀರಿನಿಂದ "ಕಾವೇರಿ" ನದಿ ಇದೆ. ಈ ನದಿಯು ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ ಮೈಸೂರಿಗೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಪ್ರವಾಸಿಗರನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತದೆ. ಅವರು ನದಿಯ ದಡದಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲಾಸಕರ ಸ್ನಾನ ಮತ್ತು ಊಟಕ್ಕೆ ನಿಲ್ಲುತ್ತಾರೆ.

ಸಾರಿಗೆ

ಮೈಸೂರು ನಗರದಿಂದ ಇಲ್ಲಿಗೆ ಬಸ್ ಸೌಲಭ್ಯವಿದೆ. ಪ್ರಯಾಣಿಕರು ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣದಿಂದ ಆಟೋದಲ್ಲಿಯೂ ಹೋಗಬಹುದು.

ಇತರ ನಿಮಿಷಾಂಬ ದೇವಾಲಯಗಳು

*ಶ್ರೀ ನಿಮಿಷಾಂಬ ದೇವಿ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಗಂಜಾಂ ಶ್ರೀ ರಂಗಪಟ್ಟಣ ಮೈಸೂರು ಬಳಿ.

• ಶ್ರೀ ನಿಮಿಷಾಂಬ ದೇವಸ್ಥಾನ ಒಟಿಸಿ ರಸ್ತೆ ಕಾಟನ್‌ಪೇಟೆ (ಅಕ್ಕಿಪೇಟೆ, ಮೆಜೆಸ್ಟಿಕ್ ಹತ್ತಿರ) ಬೆಂಗಳೂರು.
• ಶ್ರೀ ನಿಮಿಷಾಂಬ ಸನ್ನಿಧಿ ರಾಜರಾಜೇಶ್ವರಿ ನಗರ, ಬೆಂಗಳೂರು.
• ಅರುಲ್ಮಿಗು ಶಿ ನಿಮಿಷಿಮಾಬಲ್ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಚೆನ್ನೈನಲ್ಲಿದೆ. ೩೬ ಕಾಸಿ ಚೆಟ್ಟಿ ಸ್ಟ್ರೀಟ್, ಚೆನ್ನೈ -೬೦೦೦೦೭೯, ತಮಿಳುನಾಡು, ಭಾರತ: ಹೆಗ್ಗುರುತು : ಅಗರ್ವಾಲ್ ಭವನದ ಎದುರು.
• ಶ್ರೀ ನಿಮಿಷಾಂಬ ದೇವಿ ದೇವಸ್ಥಾನವು ತೆಲಂಗಾಣ ರಾಜ್ಯದ ಶುಕ್ರವರಪೇಟ್ ಖಮ್ಮಂನಲ್ಲಿದೆ.
• ಶ್ರೀ ನಿಮಿಷಾಂಬ ದೇವಿ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಶಂಕರ ಮಠದ ಎದುರು, ಟ್ಯಾಂಕ್ ಮೊಹಲ್ಲಾ ಶಿವಮೊಗ್ಗದಲ್ಲಿದೆ.
• ಶ್ರೀ ನಿಮಿಷಾಂಬ ದೇವಿ ದೇವಸ್ಥಾನವು ತೆಲಂಗಾಣ ರಾಜ್ಯದ ವಾರಂಗಲ್‌ನ ಕೀರ್ತಿ ನಗರ ಕಾಲೋನಿಯಲ್ಲಿದೆ.
• ಶ್ರೀ ನಿಮಿಷಾಂಬ ದೇವಿ ದೇವಸ್ಥಾನವು ನಿರ್ಮಲ್ ಆದಿಲಾಬಾದ್, ತೆಲಂಗಾಣ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿದೆ.
• ಶ್ರೀ ನಿಮಿಷಾಂಬ ದೇವಿ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಬಾಲ್ಕೊಂಡ ನಿಜಾಮಾಬಾದ್, ತೆಲಂಗಾಣ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿದೆ.
• ಶ್ರೀ ನಿಮಿಷಾಂಬ ದೇವಿ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಬೋಡುಪ್ಪಲ್ ಪೆಂಟಾರೆಡ್ಡಿ ಕಾಲೋನಿ, ಹೈದರಾಬಾದ್‌ನಲ್ಲಿದೆ.
• ಶ್ರೀ ನಿಮಿಷಾಂಬ ದೇವಿ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶದ ಕರ್ನೂಲ್‌ನ ಚಿತ್ತಾರಿ ಬೀದಿಯಲ್ಲಿದೆ.
• ಶ್ರೀ ನಿಮಿಷಾಂಬ ದೇವಿ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಚೆರುವುಕಟ್ಟೆ ಅನಂತಪುರಂ, ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿದೆ.
• ಶ್ರೀ ನಿಮಿಷಾಂಬ ದೇವಿ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಪಾರ್ಕ್ ರಸ್ತೆ ನಂದ್ಯಾಲ್(ಕರ್ನೂಲ್ ಜಿಲ್ಲೆ) ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿದೆ.
• ಶ್ರೀ ನಿಮಿಷಾಂಬ ದೇವಿ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಭಾಗ್ಯನಗರ ಕೊಪ್ಪಳ ಜಿಲ್ಲೆ, ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿದೆ.
• ಶ್ರೀ ನಿಮಿಷಾಂಬ ದೇವಿ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಕುರಾಡಿ ರಸ್ತೆ, ನಾಗ್ಪುರದಲ್ಲಿದೆ.
• ಶ್ರೀ ನಿಮಿಷಾಂಬ ದೇವಿ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಎಸ್.ಪಿ.ಎಮ್ ರೋಡ್ ಶಹಾಪುರ್, ಬೆಳಗಾವಿಯಲ್ಲಿದೆ.
• ಶ್ರೀ ನಿಮಿಷಾಂಬ ದೇವಿ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಬೆಳಗಾವಿಯ ಗುರುಪ್ರಸಾದ್ ಕಾಲೋನಿ ಮಂಡೋಲಿ ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿದೆ.
• ಶ್ರೀ ನಿಮಿಷಾಂಬ ದೇವಿ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಜಯನಗರದ ೪ ನೇ ಮುಖ್ಯ ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿದೆ.