ಜೀಯಸ್ಎಲ್ವಿ-ಡಿ ೬

ಜೀಯಸೆಲ್ವಿ-ಡಿ೬ ಭಾರತದ ಜಿಯೋಸಿಂಕ್ರೋನಸ್ ಸ್ಯಾಟಲೈಟ್ ಲಾಂಚ್ ವೆಹಿಕಲ್ (ಜಿಎಸ್ಎಲ್ವಿ) ನ ಒಂಬತ್ತನೇ ವಿಮಾನವಾಗಿದೆ. ಇದು ಜಿಎಸ್ಎಲ್ವಿ ಐದನೇ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ವಿಮಾನವಾಗಿದೆ. GSLV ಹಾರಾಟದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಇದು ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದಿದ ಕ್ರೈಯೊಜೆನಿಕ್ ಮೇಲ್ ಹಂತ (CUS) ಅನ್ನು ಮೂರನೇ ಬಾರಿಗೆ ನಡೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. GSLV-D6 ವಿಮಾನವು ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿದೆ ಏಕೆಂದರೆ ಇದು CUS ನ ಪರೀಕ್ಷೆಯನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಲು ಉದ್ದೇಶಿಸಿದೆ. ಜಿಎಸ್ಎಲ್ವಿ 2 ಟನ್ ವರ್ಗ ಸಂವಹನ ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಜಿಯೋಸಿಂಕ್ರೋನಸ್ ಟ್ರಾನ್ಸ್ಫರ್ ಆರ್ಬಿಟ್ (ಜಿಟಿಓ) ಗೆ ಅಳವಡಿಸಲು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ.^[೧]

ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳು

ಜಿಸಾಟ್ -6 ಆರು-ಮೀಟರ್ ವಿಶಾಲವಾದ ಆಂಟೆನಾವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಇದು ಸಂವಹನಕ್ಕಾಗಿ ಎಸ್-ಬ್ಯಾಂಡ್ ಸ್ಪೇಸ್ ಸ್ಪೆಕ್ಟ್ರಮ್ನ ಅನುಕೂಲವನ್ನು ಮತ್ತು 80-ಸೆಂ ಸಿ ಬ್ಯಾಂಡ್ ಆಂಟೆನಾವನ್ನು "ಆಯಕಟ್ಟಿನ ಬಳಕೆಗಳಿಗೆ" ಮೀಸಲಿಡಲಾಗಿದೆ.GSAT-6 ಎಸ್-ಬ್ಯಾಂಡ್ನಲ್ಲಿ ಐದು ಸ್ಪಾಟ್ ಕಿರಣಗಳ ಮೂಲಕ ಸಂವಹನವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯತಂತ್ರದ ಬಳಕೆದಾರರಿಗೆ C- ಬ್ಯಾಂಡ್ನಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಿರಣವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.ಜನವರಿ 2014 ರಲ್ಲಿ ಹಿಂದಿನ ಜಿಎಸ್ಎಲ್ವಿ-ಡಿ 5 ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಹಾರಾಡುವಂತಹ ಕ್ರೈಯೊಜೆನಿಕ್ ಮೇಲಿನ ಹಂತ (ಸಿಯುಎಸ್) ಸೇರಿದಂತೆ ಎಲ್ಲಾ ಮೂರು ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ಜಿಎಸ್ಎಲ್ವಿ-ಡಿ 6 ವಾಹನವನ್ನು ಕಾನ್ಫಿಗರ್ ಮಾಡಲಾಯಿತು.ಜಿಎಸ್ಎಲ್ವಿ-ಡಿ 6 ಲೋಹಯುಕ್ತ ಪೇಲೋಡ್ ಸುಗಮೀಕರಣವು 3.4 ಮೀ ವ್ಯಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. ಜಿಎಸ್ಎಲ್ವಿ-ಡಿ 6 ಒಟ್ಟಾರೆ ಉದ್ದವು 4.1 ಟನ್ಗಳಷ್ಟು ಎತ್ತರವಿರುವ 49.1 ಸಮೂಹವಾಗಿತ್ತು.GSLV-D6 ನಲ್ಲಿ ಕ್ರೈಯೊಜೆನಿಕ್ ಮೇಲಿನ ಹಂತವನ್ನು CUS-06 ಎಂದು ಗೊತ್ತುಪಡಿಸಲಾಯಿತು. ಒಂದು ಕ್ರೈಯೊಜೆನಿಕ್ ರಾಕೆಟ್ ಹಂತವು ಹೆಚ್ಚು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿದ್ದು, ಪ್ರತಿ ಕಿಲೋಗ್ರಾಂನ ನೋದಕವನ್ನು ಘನ ಮತ್ತು ಭೂಮಿಯ-ಘನ ದ್ರವದ ನೋದಕ ರಾಕೆಟ್ ಹಂತಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಅದು ಸುಡುತ್ತದೆ.ಮುಖ್ಯ ಎಂಜಿನ್ ಮತ್ತು CUS ಯ ಎರಡು ಸಣ್ಣ ಸ್ಟೀರಿಂಗ್ ಇಂಜಿನ್ಗಳು ಒಟ್ಟಾಗಿ 73.55 kN ನಷ್ಟು ನಿರ್ವಾತದಲ್ಲಿ ಒಂದು ನಿರ್ಧಿಷ್ಟ ಒತ್ತಡವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತವೆ. ಹಾರಾಟದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, CUS ನ ಕನಿಷ್ಠ ಅವಧಿಯ 720 ಸೆಕೆಂಡುಗಳ ಕಾಲ ಬೆಂಕಿ ಹೊತ್ತಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಎಸ್-ಬ್ಯಾಂಡ್ ಟೆಲಿಮೆಟ್ರಿ ಮತ್ತು ಸಿ-ಬ್ಯಾಂಡ್ ಟ್ರಾನ್ಸ್ಪಾಂಡರ್ಗಳು ಜಿಎಸ್ಎಲ್ವಿ-ಡಿ 6 ಕಾರ್ಯಕ್ಷಮತೆಯ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ, ಟ್ರ್ಯಾಕಿಂಗ್, ಶ್ರೇಣಿ ಸುರಕ್ಷತೆ / ವಿಮಾನ ಸುರಕ್ಷತೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಕಕ್ಷೆಯ ನಿರ್ಣಯ (ಪಿಒಡಿ) ಅನ್ನು ಶಕ್ತಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ.ಪಿಎಸ್ಎಲ್ವಿ ಅಥವಾ ಪೋಲಾರ್ ಸ್ಯಾಟಲೈಟ್ ಲಾಂಚ್ ವೆಹಿಕಲ್ಗೆ ಹೋಲಿಸಿದಾಗ ಜಿಎಸ್ಎಲ್ವಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಗಳನ್ನು ಸತತವಾಗಿ 28 ಯಶಸ್ವಿ ಉಡಾವಣಾಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದೆ, ಇದು ಮೂರು-ಹಂತದ ಎಂಜಿನ್ನ ಕ್ರೈಯೊಜೆನಿಕ್ ಭಾಗದಿಂದ ಸಾಧ್ಯವಾಗಿದೆ. ಕ್ರೈಯೊಜೆನಿಕ್ಸ್ ಅತ್ಯಂತ ಕಡಿಮೆ ತಾಪಮಾನದ ವಿಜ್ಞಾನವಾಗಿದೆ. ಕ್ರೈಯೊಜೆನಿಕ್ ಎಂಜಿನ್ ದ್ರವ ಎಂಜಿನ್ ಮತ್ತು ದ್ರವ ಜಲಜನಕವನ್ನು ಪ್ರೊಪೆಲ್ಲೆಂಟ್ಗಳಾಗಿ ಬಳಸುತ್ತದೆ.

ಕ್ರಯೋಜೆನಿಕ್ ಇಂಜಿನ್

ಕ್ರೈಯೊಜೆನಿಕ್ ರಾಕೆಟ್ ಇಂಜಿನ್ ಎಂಬುದು ರಾಕೆಟ್ ಇಂಜಿನ್ ಆಗಿದ್ದು, ಇದು ಕ್ರೈಯೊಜೆನಿಕ್ ಇಂಧನ ಅಥವಾ ಆಕ್ಸಿಡೈಜರ್ ಅನ್ನು ಬಳಸುತ್ತದೆ, ಅಂದರೆ ಅದರ ಇಂಧನ ಅಥವಾ ಆಕ್ಸಿಡೈಜರ್ (ಅಥವಾ ಎರಡೂ) ಅನಿಲಗಳು ದ್ರವೀಕೃತವಾಗಿದ್ದು ಕಡಿಮೆ ತಾಪಮಾನದಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹವಾಗುತ್ತವೆ.ಕ್ರೈಯೊಜೆನಿಕ್ ರಾಕೆಟ್ ಹಂತವು ಹೆಚ್ಚು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿದ್ದು, ಪ್ರತಿ ಕಿಲೋಗ್ರಾಂನ ನೋದಕಕ್ಕಾಗಿ ಘನ ಮತ್ತು ಭೂಮಿಯ-ಘನ ದ್ರವದ ನೋದಕ ರಾಕೆಟ್ ಹಂತಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಹೆಚ್ಚು ಸುತ್ತುತ್ತದೆ. ಕ್ರೈಯೊಜೆನಿಕ್ ಪ್ರೊಪೆಲೆಂಟ್ಸ್ (ದ್ರವ ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಮತ್ತು ದ್ರವ ಆಮ್ಲಜನಕ) ಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಾಧಿಸಬಹುದಾದ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಪ್ರಚೋದನೆ (ದಕ್ಷತೆಯ ಅಳತೆ) ಭೂಮಿಯ ಅಸ್ಥಿರ ದ್ರವ ಮತ್ತು ಘನ ಪ್ರೊಪೆಲ್ಲೆಂಟ್ಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ, ಇದು ಗಣನೀಯ ಪ್ರಮಾಣದ ಪೇಲೋಡ್ ಪ್ರಯೋಜನವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.ಕ್ರೈಯೊಜೆನಿಕ್ ಹಂತವು ತಾಂತ್ರಿಕವಾಗಿ ಬಹಳ ಸಂಕೀರ್ಣವಾದ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಾಗಿದ್ದು, ಘನ ಅಥವಾ ಭೂಮಿಯ-ಕೊಳೆಯುವ ದ್ರವ ನೋದಕ ಹಂತಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಇದು ಅತ್ಯಂತ ಕಡಿಮೆ ತಾಪಮಾನದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಉಷ್ಣದ ಮತ್ತು ರಚನಾತ್ಮಕ ಸವಾಲುಗಳನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸುತ್ತದೆ. ಆಮ್ಲಜನಕ -183 ಡಿಗ್ರಿ ಸೆಲ್ಸಿಯಸ್ ಮತ್ತು ಹೈಡ್ರೋಜನ್ -253 ಡಿಗ್ರಿ ಸೆಲ್ಸಿಯಸ್ನಲ್ಲಿ ದ್ರವೀಕರಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಕಡಿಮೆ ತಾಪಮಾನದಲ್ಲಿ ಪ್ರೊಪೆಲ್ಲೆಂಟ್ಗಳು ಸುಮಾರು 40,000 ಆರ್ಪಿಎಂನಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿರುವ ಟರ್ಬೊ ಪಂಪ್ಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಪಂಪ್ ಮಾಡಬೇಕು.ISRO ನ ಕ್ರೈಯೊಜೆನಿಕ್ ಅಪ್ಪರ್ ಸ್ಟೇಜ್ ಪ್ರಾಜೆಕ್ಟ್ (CUSP) ರಷ್ಯಾದಿಂದ ಸಂಗ್ರಹಿಸಲಾದ ಹಂತವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಲು ಮತ್ತು GSLV ವಿಮಾನಗಳ ಬಳಕೆಗೆ ಸ್ಥಳೀಯ ಕ್ರೊಗೆನಿಕ್ ಮೇಲ್ ಹಂತದ ವಿನ್ಯಾಸ ಮತ್ತು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯನ್ನು ರೂಪಿಸಿತು. ಮುಖ್ಯ ಎಂಜಿನ್ ಮತ್ತು CUS ಯ ಎರಡು ಸಣ್ಣ ಸ್ಟೀರಿಂಗ್ ಇಂಜಿನ್ಗಳು ಒಟ್ಟಾಗಿ 73.55 kN ನಷ್ಟು ನಿರ್ವಾತದಲ್ಲಿ ಒಂದು ನಿರ್ಧಿಷ್ಟ ಒತ್ತಡವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತವೆ. ಹಾರಾಟದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, CUS ನ ಕನಿಷ್ಠ ಅವಧಿಯ 720 ಸೆಕೆಂಡುಗಳ ಕಾಲ ಬೆಂಕಿ ಹೊತ್ತಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.ಆಯಾ ಟ್ಯಾಂಕ್ಗಳಿಂದ ಐಎಲ್ಕ್ರಿಡ್ ಆಮ್ಲಜನಕ (ಲೋಕ್ಸ್) ಮತ್ತು ಲಿಕ್ವಿಡ್ ಹೈಡ್ರೋಜನ್ (ಎಲ್ಹೆಚ್ 2) ದಹನ ಚೇಂಬರ್ಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಹರಿವುಗಳ ಪ್ರೊಪೆಲ್ಲೆಂಟ್ಗಳನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಬೂಸ್ಟರ್ ಪಂಪ್ಗಳಿಂದ ಮುಖ್ಯ ಟರ್ಬೋಪಂಪ್ಗೆ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಬಲವಂತದ ನಿಯಂತ್ರಣ ಮತ್ತು ಮಿಶ್ರಣ ಅನುಪಾತ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ಎರಡು ಸ್ವತಂತ್ರ ನಿಯಂತ್ರಕರು ಸಾಧಿಸುತ್ತಾರೆ. ಎರಡು ಜಿಂಬಾಲ್ಡ್ ಸ್ಟೀರಿಂಗ್ ಇಂಜಿನ್ಗಳು ಅದರ ಒತ್ತಡದ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಹಂತದ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತವೆ.^[೨]

ಆಗಸ್ಟ್ 27 ರಂದು ಭಾರತವು ಕಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಜಿಸಾಟ್ -6 ಉಪಗ್ರಹವನ್ನು (2,117 ಕಿ.ಜಿ. ಸಂವಹನ ಉಪಗ್ರಹ) ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದೆ. GSLV-D6 ಮೂಲಕ, ಲಾಂಚರ್ ಅನ್ನು "ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ ರಾಕೆಟ್" ಟ್ಯಾಗ್ ಗಳಿಸಿತು. ಇದು ಅಮೆರಿಕದ ಇಸ್ರೋ ಮತ್ತು ನಾಸಾ ನಡುವಿನ ಜಂಟಿ ಸಹಯೋಗವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.

ಜೀಯಸೆಲ್ವೀ -ಡಿ೬ ಪ್ರಯೋಗ ವಿವರಗಳು

ರಾಕೆಟ್ ಸಮಾಛಾರ	ಪ್ರಯೋಗ ವಿವರಗಳು
ಜಿಎಸ್ಎಲ್ವಿ -ಡಿ 6 ರಾಕೆಟ್ ವೆಚ್ಚ	ರು .210 ಕೋಟಿ
ಜೀಶಾಟ್ -6 ಉಪಗ್ರಹ ವೆಚ್ಚ	ರೂ .160 ಕೋಟಿ
ಜೀಎಸ್ಎಲ್ವಿ -ಡಿ 6 ರಾಕೆಟ್ ಉದ್ದ	49.1 ಮೀಟರ್
ರಾಕೆಟ್ ಪ್ರಯೋಗದಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು ತೂಕ	416 ಟನ್ಗಳು
ಜೀಶಾಟ್ -6 ಉಪಗ್ರಹವು ಒಟ್ಟು ತೂಕ	2,117 ಕಿಲೊ
ಉಪಗ್ರಹದಲ್ಲಿ ಇಂಧನ ತೂಕ	,132 ಕಿಲೋಗಳು
ಕೇವಲ ಉಪಗ್ರಹ ತೂಕ	985 ಕಿಲೋ
ಕಕ್ಷಾಯ ಒಳಗೆ ಉಪಗ್ರಹವನ್ನು ಸೇರಿಸಲು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆಸಮಯ	17.04ನಿಮಿಷಗಳು