ಆರಿಸ್ಟಾರ್ಕಸ್

ಅರಿಸ್ಟಾರ್ಕಸ್ ಆಫ್ ಸಮೋಸ್
ಅರಿಸ್ಟಾರ್ಕಸ್ ಆಫ್ ಸಮೋಸ್
	ಅರಿಸ್ಟಾಟಲ್ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಆಫ್ ಥೆಸಲೋನಿಕಿ ನಲ್ಲಿ ಸಮೋಸ್‌ನ ಅರಿಸ್ಟಾರ್ಕಸ್ ಪ್ರತಿಮೆ
ಜನನ	c. 310 BCE; ಸಮೋಸ್
ಸಾವು	c. 230 BCE (80ವರ್ ); ಅಲೆಕ್ಸಾಂಡ್ರಿಯಾ, Ptolemaic Kingdom
ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತೆ	ಗ್ರೀಕ್
ಶಿಕ್ಷಣs	ವಿದ್ವಾಂಸ; ಗಣಿತಜ್ಞ; ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ;

ಅರಿಸ್ಟಾರ್ಕಸ್ ಆಫ್ ಸಮೋಸ್ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಗ್ರೀಕ್ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞನು (ಸ. 310 – ಸ. 230 ಹೀಗೆ). ಅವರು ಭೂಮಿಯ ತಿರುಗುವಿಕೆಯನ್ನು ಸಮೀಪಿಸಿ ಭೂಮಿಯ ಸುತ್ತ ಒಂದು ಸೂರ್ಯಕೇಂದ್ರ ವಿಶ್ವವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಅವನ ದೃಢ ನಂಬಿಕೆಯನ್ನು ಅದಾಗಲೇ ಪ್ರತಿಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು.

ಸೂರ್ಯಕೇಂದ್ರೀಕರಣ

ದಿ ಸ್ಯಾಂಡ್ ರೆಕಾನರ್ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿನ ಶೀರ್ಷಿಕೆ ಹೇಳುವಂತೆ, ಆರ್ಕಿಮಿಡಿಸ್ ಸಿರಾಕುಸಾನಿ ಅರೆನಾರಿಯಸ್ ಮತ್ತು ಡೈಮೆನ್ಸಿಯೊ ಸರ್ಕ್ಯುಲಿ ಹೊರಗಿನ ಸರ್ಕ್ಯುಲರ್ ಪಥದಲ್ಲಿ ಅರಿಸ್ಟಾರ್ಕಸ್ ಭೂಕೇಂದ್ರಿತ ಮಾದರಿಯನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದ್ದನು^[೨]

.

"ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡ" ಎಂಬುದು ಗೋಳಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ನೀಡಿದ ಹೆಸರಾಗಿದೆ, ಅದರ ಕೇಂದ್ರವು ಭೂಮಿಯ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದೆ, ಆದರೆ ಅದರ ತ್ರಿಜ್ಯವು ಕೇಂದ್ರದ ನಡುವಿನ ನೇರ ರೇಖೆಗೆ ಸಮನಾಗಿರುತ್ತದೆ ಎಂದು ನೀವು ಈಗ ತಿಳಿದಿರುತ್ತೀರಿ. ಸೂರ್ಯನ ಮತ್ತು ಭೂಮಿಯ ಕೇಂದ್ರ. ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರಿಂದ ನೀವು ಕೇಳಿದಂತೆ ಇದು ಸಾಮಾನ್ಯ ಖಾತೆಯಾಗಿದೆ (τὰ γραφόμενα). ಆದರೆ ಅರಿಸ್ಟಾರ್ಕಸ್ ಕೆಲವು ಊಹೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಒಂದು ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಹೊರತಂದಿದ್ದಾರೆ, ಅದರಲ್ಲಿ ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡವು ಈಗ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿರುವ "ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡ" ಕ್ಕಿಂತ ಅನೇಕ ಪಟ್ಟು ದೊಡ್ಡದಾಗಿದೆ ಎಂದು ಊಹೆಗಳ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಅವನ ಊಹೆಗಳೆಂದರೆ ಸ್ಥಿರ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ಸೂರ್ಯ ಚಲಿಸದೆ ಉಳಿಯುತ್ತವೆ, ಭೂಮಿಯು ವೃತ್ತದ ಸುತ್ತಳತೆಯ ಮೇಲೆ ಸೂರ್ಯನ ಸುತ್ತ ಸುತ್ತುತ್ತದೆ, ಸೂರ್ಯನು ಕಕ್ಷೆಯ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಮಲಗುತ್ತಾನೆ ಮತ್ತು ಸ್ಥಿರ ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ಗೋಳವು ಒಂದೇ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿದೆ. ಸೂರ್ಯನಂತೆ ಕೇಂದ್ರವು ಎಷ್ಟು ದೊಡ್ಡದಾಗಿದೆ ಎಂದರೆ ಭೂಮಿಯು ಸುತ್ತುತ್ತದೆ ಎಂದು ಅವನು ಭಾವಿಸುವ ವೃತ್ತವು ಸ್ಥಿರ ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ಅಂತರಕ್ಕೆ ಅಂತಹ ಅನುಪಾತವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಗೋಳದ ಕೇಂದ್ರವು ಅದರ ಮೇಲ್ಮೈಗೆ ಹೊಂದುತ್ತದೆ.

ಅರಿಸ್ಟಾರ್ಕಸ್ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ತುಂಬಾ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಇತರ ಸೂರ್ಯಗಳು ಎಂದು ಶಂಕಿಸಿದ್ದಾರೆ, ಮತ್ತು ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಯಾವುದೇ ಗಮನಿಸಬಹುದಾದ ಭ್ರಂಶ ಇಲ್ಲ, ಅಂದರೆ, ಭೂಮಿಯು ಸೂರ್ಯನ ಸುತ್ತ ಚಲಿಸುವಾಗ ಪರಸ್ಪರ ಸಂಬಂಧಿತ ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ಚಲನೆ ಇಲ್ಲ. ನಾಕ್ಷತ್ರಿಕ ಭ್ರಂಶವನ್ನು ದೂರದರ್ಶಕಗಳಿಂದ ಮಾತ್ರ ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಬಹುದಾದ್ದರಿಂದ, ಅವನ ನಿಖರವಾದ ಊಹೆಯು ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸಾಬೀತಾಗಲಿಲ್ಲ.^[೩]

ಅರಿಸ್ಟಾರ್ಕಸ್‌ನ ಸಮಕಾಲೀನರು ಸೂರ್ಯಕೇಂದ್ರೀಯ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವನ್ನು ಪವಿತ್ರವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿದ್ದಾರೆ ಎಂಬುದು ಸಾಮಾನ್ಯ ತಪ್ಪುಗ್ರಹಿಕೆಯಾಗಿದೆ. ಲೂಸಿಯೊ ರುಸ್ಸೊ ಇದನ್ನು ಗಿಲ್ಲೆಸ್ ಮೆನೇಜ್ ಅವರು ಪ್ಲುಟಾರ್ಕ್‌ನ ಆನ್ ದಿ ಅಪೇರೆಂಟ್ ಫೇಸ್ ಇನ್ ದಿ ಆರ್ಬ್ ಆಫ್ ದಿ ಮೂನ್‌ನಿಂದ ಒಂದು ಭಾಗದ ಮುದ್ರಣವನ್ನು ಗುರುತಿಸುತ್ತಾರೆ, ಇದರಲ್ಲಿ ಅರಿಸ್ಟಾರ್ಕಸ್ ಸ್ಟೊಯಿಕ್ಸ್ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ ಕ್ಲೆಂಥೀಸ್ ಜೊತೆಗೆ ಸೂರ್ಯನ ಆರಾಧಕ ಮತ್ತು ಸೂರ್ಯಕೇಂದ್ರೀಯತೆಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಪ್ಲುಟಾರ್ಕ್‌ನ ಪಠ್ಯದ ಹಸ್ತಪ್ರತಿಯಲ್ಲಿ, ಅರಿಸ್ಟಾರ್ಕಸ್ ಕ್ಲೆಂಥೀಸ್‌ನ ಮೇಲೆ ಅಧರ್ಮದ ಆರೋಪ ಹೊರಿಸಬೇಕೆಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಗೆಲಿಲಿಯೋ ಮತ್ತು ಗಿಯೋರ್ಡಾನೊ ಬ್ರೂನೋ ಅವರ ಪ್ರಯೋಗಗಳ ನಂತರ ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದ ನಂತರ ಪ್ರಕಟವಾದ ಮೆನೇಜ್‌ನ ಆವೃತ್ತಿಯು ಆಪಾದಿತ ಮತ್ತು ನಾಮಕರಣವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸುತ್ತದೆ, ಆದ್ದರಿಂದ ಅರಿಸ್ಟಾರ್ಕಸ್ ಅನ್ನು ದುಷ್ಟ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಒಂದು ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾದ ಮತ್ತು ಕಿರುಕುಳಕ್ಕೊಳಗಾದ ಅರಿಸ್ಟಾರ್ಕಸ್ನ ತಪ್ಪು ಕಲ್ಪನೆಯು ಇಂದಿಗೂ ಹರಡುತ್ತದೆ.^[೪]

ಪ್ಲುಟಾರ್ಕ್ ಪ್ರಕಾರ, ಅರಿಸ್ಟಾರ್ಕಸ್ ಸೂರ್ಯಕೇಂದ್ರೀಕರಣವನ್ನು ಕೇವಲ ಒಂದು ಊಹೆಯಾಗಿ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರೆ, ಅರಿಸ್ಟಾರ್ಕಸ್‌ನ ನಂತರ ಒಂದು ಶತಮಾನದ ನಂತರ ಜೀವಿಸಿದ್ದ ಹೆಲೆನಿಸ್ಟಿಕ್ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞನಾದ ಸೆಲ್ಯುಕಸ್ ಆಫ್ ಸೆಲ್ಯೂಸಿಯಾ ಇದನ್ನು ಒಂದು ಖಚಿತವಾದ ಅಭಿಪ್ರಾಯವಾಗಿ ಉಳಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾನೆ ಮತ್ತು ಅದರ ಪ್ರಾತ್ಯಕ್ಷಿಕೆಯನ್ನು ನೀಡಿದನು, ಆದರೆ ಪ್ರದರ್ಶನದ ಸಂಪೂರ್ಣ ದಾಖಲೆಗಳಿಲ್ಲ. ಕಂಡು ಬಂದಿದೆ. ತನ್ನ ನ್ಯಾಚುರಲಿಸ್ ಹಿಸ್ಟೋರಿಯಾದಲ್ಲಿ, ಪ್ಲಿನಿ ದಿ ಎಲ್ಡರ್ ನಂತರ ಸ್ವರ್ಗದ ಬಗ್ಗೆ ಭವಿಷ್ಯವಾಣಿಯಲ್ಲಿನ ದೋಷಗಳು ಭೂಮಿಯ ಕೇಂದ್ರ ಸ್ಥಾನದಿಂದ ಸ್ಥಳಾಂತರಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದೇ ಎಂದು ಆಶ್ಚರ್ಯಪಟ್ಟರು. ಪ್ಲಿನಿ ಮತ್ತು ಸೆನೆಕಾ ಕೆಲವು ಗ್ರಹಗಳ ಹಿಮ್ಮುಖ ಚಲನೆಯನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟವಾದ (ಮತ್ತು ನೈಜವಲ್ಲದ) ವಿದ್ಯಮಾನವೆಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದ್ದಾರೆ, ಇದು ಭೂಕೇಂದ್ರೀಕರಣಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಸೂರ್ಯಕೇಂದ್ರೀಯತೆಯ ಸೂಚ್ಯವಾಗಿದೆ. ಇನ್ನೂ, ಯಾವುದೇ ನಾಕ್ಷತ್ರಿಕ ಭ್ರಂಶವನ್ನು ಗಮನಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ, ಮತ್ತು ಪ್ಲೇಟೋ, ಅರಿಸ್ಟಾಟಲ್ ಮತ್ತು ಟಾಲೆಮಿ ಮಧ್ಯಯುಗದ ಉದ್ದಕ್ಕೂ ನಿಜವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಭೂಕೇಂದ್ರಿತ ಮಾದರಿಯನ್ನು ಆದ್ಯತೆ ನೀಡಿದರು.

ಸೂರ್ಯಕೇಂದ್ರಿತ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಕೋಪರ್ನಿಕಸ್ ಪುನರುಜ್ಜೀವನಗೊಳಿಸಿದನು, ನಂತರ ಜೋಹಾನ್ಸ್ ಕೆಪ್ಲರ್ ತನ್ನ ಮೂರು ನಿಯಮಗಳೊಂದಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ನಿಖರತೆಯೊಂದಿಗೆ ಗ್ರಹಗಳ ಚಲನೆಯನ್ನು ವಿವರಿಸಿದನು. ಐಸಾಕ್ ನ್ಯೂಟನ್ ನಂತರ ಗುರುತ್ವಾಕರ್ಷಣೆಯ ಆಕರ್ಷಣೆ ಮತ್ತು ಡೈನಾಮಿಕ್ಸ್ ನಿಯಮಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕ ವಿವರಣೆಯನ್ನು ನೀಡಿದರು.

ಸೂರ್ಯನು ಭೂಮಿ ಮತ್ತು ಇತರ ಗ್ರಹಗಳಿಗಿಂತ ದೊಡ್ಡದಾಗಿದೆ ಎಂದು ಅರಿತುಕೊಂಡ ನಂತರ, ಅರಿಸ್ಟಾರ್ಕಸ್ ಗ್ರಹಗಳು ಸೂರ್ಯನ ಸುತ್ತ ಸುತ್ತುತ್ತವೆ ಎಂದು ತೀರ್ಮಾನಿಸಿದರು.^[೫] Pliny^[೬] and Seneca^[೭]

ಉಲ್ಲೇಖಗಳು

↑ "Aristarchus of Samos: Mathematician and astronomer". World History. 8 September 2015. Archived from the original on 7 May 2018. Retrieved 29 November 2018.
↑ Heath, Thomas (1913), p. 302. The italics and parenthetical comments are as they appear in Thomas Little Heath's original. From Arenarius, 4–5. In the original: "κατέχεις δέ, διότι καλείται κόσμος ὑπὸ μὲν τῶν πλείστων ἀστρολόγων ἁ σφαῖρα, ἇς ἐστι κέντρον μὲν τὸ τᾶς γᾶς κέντρον, ἁ δὲ ἐκ τοῦ κέντρου ἴσα τᾷ εὐθείᾳ τᾷ μεταξὺ τοῦ κέντρου τοῦ ἁλίου καὶ τοῦ κέντρου τᾶς γᾶς. ταῦτα γάρ ἐντι τὰ γραφόμενα, ὡς παρὰ τῶν ἀστρολόγων διάκουσας. ̓Αρίσταρχος δὲ ό Σάμιος ὑποθεσίων τινων ἐξέδωκεν γραφάς, ἐν αἷς ἐκ τῶν ὑποκειμένων συμβαίνει τὸν κόσμον πολλαπλάσιον εἶμεν τοῦ νῦν εἰρημένου. ὑποτιθέται γὰρ τὰ μὲν ἀπλανέα τῶν ἄστρων καὶ τὸν ἅλιον μένειν ἀκίνητον, τὰν δὲ γᾶν περιφερέσθαι περὶ τὸν ἅλιον κατὰ κύκλου περιφέρειαν, ὅς ἐστιν ἐν μέσῳ τῷ δρόμῳ κείμενος, τὰν δὲ τῶν ἀπλανέων ἄστρων σφαῖραν περὶ τὸ αὐτὸ κἐντρον²⁵ τῷ ἁλίῳ κειμέναν τῷ μεγέθει ταλικαύταν εἶμεν, ὥστε τὸν κύκλον, καθ’ ὃν τὰν γᾶν ὑποτιθέται περιφερέσθαι, τοιαύταν ἔχειν ἀναλογίαν ποτὶ τὰν τῶν ἀπλανέων ἀποστασίαν, οἵαν ἔχει τὸ κέντρον τᾶς σφαίρας ποτὶ τὰν επιφάνειαν." Heath mentions a proposal of Theodor Bergk that the word "δρόμῳ" ("orbit") may originally have been "ὀυρανῷ" ("heaven", thus correcting a grammatical incongruity) so that instead of "[the sun] lying in the middle of the orbit" we would have "[the circle] lying in the middle of the heaven".
↑ Louis Strous. "Who discovered that the Sun was a star?". solar-center.stanford.edu. Retrieved 2014-07-13.
↑ Russo, Lucio (2013). The Forgotten Revolution: How Science Was Born in 300 BC and Why it Had to Be Reborn. Translated by Levy, Silvio. Springer Science & Business Media. p. 82, fn.106. ISBN 978-3642189043. Retrieved 13 June 2017.; Russo, Lucio; Medaglia, Silvio M. (1996). "Sulla presunta accusa di empietà ad Aristarco di Samo". Quaderni Urbinati di Cultura Classica (in ಇಟಾಲಿಯನ್). New Series, Vol. 53 (2). Fabrizio Serra Editore: 113–121. doi:10.2307/20547344. JSTOR 20547344.
↑ Neugebauer, O. (1975). A History of Ancient Mathematical Astronomy. Studies in the History of Mathematics and Physical Sciences. Vol. 1. Springer-Verlag. pp. 697–698.
↑ Naturalis historia, II, 70
↑ Naturales quaestiones, VII, xxv, 6–7

[1] "Aristarchus of Samos: Mathematician and astronomer". World History. 8 September 2015. Archived from the original on 7 May 2018. Retrieved 29 November 2018.

[2] Heath, Thomas (1913), p. 302. The italics and parenthetical comments are as they appear in Thomas Little Heath's original. From Arenarius, 4–5. In the original: "κατέχεις δέ, διότι καλείται κόσμος ὑπὸ μὲν τῶν πλείστων ἀστρολόγων ἁ σφαῖρα, ἇς ἐστι κέντρον μὲν τὸ τᾶς γᾶς κέντρον, ἁ δὲ ἐκ τοῦ κέντρου ἴσα τᾷ εὐθείᾳ τᾷ μεταξὺ τοῦ κέντρου τοῦ ἁλίου καὶ τοῦ κέντρου τᾶς γᾶς. ταῦτα γάρ ἐντι τὰ γραφόμενα, ὡς παρὰ τῶν ἀστρολόγων διάκουσας. ̓Αρίσταρχος δὲ ό Σάμιος ὑποθεσίων τινων ἐξέδωκεν γραφάς, ἐν αἷς ἐκ τῶν ὑποκειμένων συμβαίνει τὸν κόσμον πολλαπλάσιον εἶμεν τοῦ νῦν εἰρημένου. ὑποτιθέται γὰρ τὰ μὲν ἀπλανέα τῶν ἄστρων καὶ τὸν ἅλιον μένειν ἀκίνητον, τὰν δὲ γᾶν περιφερέσθαι περὶ τὸν ἅλιον κατὰ κύκλου περιφέρειαν, ὅς ἐστιν ἐν μέσῳ τῷ δρόμῳ κείμενος, τὰν δὲ τῶν ἀπλανέων ἄστρων σφαῖραν περὶ τὸ αὐτὸ κἐντρον²⁵ τῷ ἁλίῳ κειμέναν τῷ μεγέθει ταλικαύταν εἶμεν, ὥστε τὸν κύκλον, καθ’ ὃν τὰν γᾶν ὑποτιθέται περιφερέσθαι, τοιαύταν ἔχειν ἀναλογίαν ποτὶ τὰν τῶν ἀπλανέων ἀποστασίαν, οἵαν ἔχει τὸ κέντρον τᾶς σφαίρας ποτὶ τὰν επιφάνειαν." Heath mentions a proposal of Theodor Bergk that the word "δρόμῳ" ("orbit") may originally have been "ὀυρανῷ" ("heaven", thus correcting a grammatical incongruity) so that instead of "[the sun] lying in the middle of the orbit" we would have "[the circle] lying in the middle of the heaven".

[3] Louis Strous. "Who discovered that the Sun was a star?". solar-center.stanford.edu. Retrieved 2014-07-13.

[RussoCleanthes-4] Russo, Lucio (2013). The Forgotten Revolution: How Science Was Born in 300 BC and Why it Had to Be Reborn. Translated by Levy, Silvio. Springer Science & Business Media. p. 82, fn.106. ISBN 978-3642189043. Retrieved 13 June 2017.; Russo, Lucio; Medaglia, Silvio M. (1996). "Sulla presunta accusa di empietà ad Aristarco di Samo". Quaderni Urbinati di Cultura Classica (in ಇಟಾಲಿಯನ್). New Series, Vol. 53 (2). Fabrizio Serra Editore: 113–121. doi:10.2307/20547344. JSTOR 20547344.

[5] Neugebauer, O. (1975). A History of Ancient Mathematical Astronomy. Studies in the History of Mathematics and Physical Sciences. Vol. 1. Springer-Verlag. pp. 697–698.

[6] Naturalis historia, II, 70

[7] Naturales quaestiones, VII, xxv, 6–7

[೧]

[೨]

[೩]

[೪]

[೫]

[೬]

[೭]