ಸಂಪೀಡಿತ ವಾಯು

ಅದುಮಿದ ಗಾಳಿ ಭೂಮಿಯ ವಾತಾವರಣದಲ್ಲಿ ಇರುವುದಕ್ಕಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಒತ್ತಡದಲ್ಲಿ ಗಾಳಿಯನ್ನು ಶೇಖರಿಸಿ ಇಡುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ.ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಿಂದ ಗಾಳಿಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ದೂರ ಸಾಗಿಸಬಹುದು.

ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ

ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಬಯಲಿನಲ್ಲಿ ಬೀಸುವ ಗಾಳಿ ಚ.ಅಂ.ಕ್ಕೆ 15 ಪೌಂಡ್ ಒತ್ತಡವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ. ಗಾಳಿಯನ್ನು ವಿಶೇಷ ರೀತಿಯ ಯಂತ್ರಸಾಧನಗಳಿಂದ ಅದುಮಿದಾಗ ಅದರ ಗಾತ್ರ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿ, ಅದು ಉಂಟು ಮಾಡುವ ಒತ್ತಡ ಹೆಚ್ಚುತ್ತದೆ. ಅದುಮಿದ ಗಾಳಿಯನ್ನುಪಯೋಗಿಸಿಕೊಂಡು ಸುಮಾರು 200 ಬೇರೆ ಬೇರೆ ರೀತಿಯ ಯಂತ್ರಗಳನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಾರೆ. ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣದಲ್ಲಿನ ಪಾಯಿಂಟುಗಳನ್ನೂ ಸಂಕೇತಸೂಚಿಗಳನ್ನೂ (ಸಿಗ್ನಲ್ಸ್) ತಿರುಗಿಸಲು ಒತ್ತಡಕ್ಕೊಳಪಡಿಸಿದ ಗಾಳಿಯನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ವೆಸ್ಟಿಂಗ್‍ಹೌಸ್ ಎಂಬುವನು ಈ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಮೊಟ್ಟಮೊದಲು (1867) ಅದುಮಿದ ಗಾಳಿಯನ್ನು ಬಳಸಿದ. ಸ್ಪೋಟಕ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಕೊಂಡೊಯ್ಯುವ ರೈಲುಗಾಡಿಗಳನ್ನು ನಡೆಸಲು ಅದುಮಿದ ಗಾಳಿಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾರೆ. ದೊಡ್ಡ ದೊಡ್ಡ ಸೌಧಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಳಗಿಂದ ಮಹಡಿಗಳಿಗೆ ಹೋಗಲು ಬಳಸುವ ಎತ್ತುಯಂತ್ರಗಳಲ್ಲಿ (ಲಿಫ್ಟ್); ಕಲ್ಲುಗಣಿಯ ಕೆಲಸ, ಸುರಂಗ ತೋಡುವುದರಲ್ಲಿ ಬಂಡೆಯನ್ನು ಸಿಡಿಸಬೇಕಾದಾಗ ಡೈನಾಮೈಟನ್ನಿಡಲು ಅದರಲ್ಲಿ ಕುಳಿಗಳನ್ನು ಮಾಡಲು-ಅದುಮಿದ ಗಾಳಿಯ ಅವಶ್ಯಕತೆ ಹೆಚ್ಚು. ಇದಲ್ಲದೆ ಹಿಂದೆ ಯುದ್ಧಕಾಲದಲ್ಲಿ ನೌಕಾಸ್ಫೋಟಕಗಳನ್ನು (ಟಾರ್ಪೆಡೋ) ಸಮುದ್ರದ ಕೆಳಭಾಗದಲ್ಲಿ ನಡೆಸಲೂ ಕಟ್ಟಡ, ಸೇತುವೆ ಮುಂತಾದುವುಗಳ ನಿರ್ಮಾಣ ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ಉಕ್ಕಿನ ಭಾಗಗಳನ್ನು ಒಂದಕ್ಕೊಂದು ಜೋಡಿಸಲು ಗುಬ್ಬಿಮೊಳೆಗಳನ್ನು ಅವುಗಳ ಮೇಲೆ ಬಡಿಯಲೂ ಅದುಮಿದ ಗಾಳಿಯನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಈಗ ಈ ಪದ್ಧತಿ ಕೈಬಿಟ್ಟು ಹೋಗಿ ಬೆಸುಗೆ ವಿಧಾನ (ವೆಲ್ಡಿಂಗ್) ಜಾರಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಇದರ ಜೊತೆಗೆ ಕಲ್ಲಿದ್ದಲ ಗಣಿಗಳಲ್ಲಿ, ನಾಲೆಗಡ್ಡಲಾಗಿರುವ ತಡೆಬಾಗಿಲುಗಳನ್ನು (ಲಾಕ್‍ಗೇಟ್ಸ್) ತೆಗೆದು ಮುಚ್ಚಲು; ಟ್ರಾಮ್, ಮೋಟಾರು ವಾಹನಗಳನ್ನು ನಿಶ್ಯಬ್ದವಾಗಿ ನಡೆಸಲು; ಕುರಿಯ ಮೈಮೇಲಿನ ತುಪ್ಪಟವನ್ನು ಕತ್ತರಿಸಲು, ಆಯುಷ್ಕರ್ಮ ಶಾಲೆಗಳಲ್ಲಿ, ಗಾಜಿನ ಉಪಕರಣಗಳ ತಯಾರಿಕೆಯಲ್ಲಿ, ಮೋಟಾರು ವಾಹನಗಳಿಗೆ ತುಂತುರು ಬಣ್ಣ ಹಾಕಲು, ಕಾರ್ಖಾನೆಗಳಲ್ಲಿ ಯಂತ್ರಭಾಗಗಳ ನಡುವೆ ಸೇರಿರುವ ಕಸವನ್ನು ಹೊರತೆಗೆಯಲು- ಹೀಗೆ ಈ ಮುಂತಾದ ಕೆಲಸಗಳಿಗೆ ಅದುಮಿದ ಗಾಳಿ ಉಪಯೋಗಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತದೆ.

ವಾಯು ಸಂಕೋಚಕ

ಗಾಳಿಯ ಸಾಂದ್ರತೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿ, ಅದರ ಒತ್ತಡವನ್ನು ಅಧಿಕಗೊಳಿಸುವ ಯಂತ್ರ. ಇದರ ಸಂಕೋಚಕ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಉರುಳೆಯಿದ್ದು ಅದರೊಳಗೆ ಹಿಂದಕ್ಕೂ ಮುಂದಕ್ಕೂ ಚಲಿಸುವ ಆಡುಬೆಣೆಯೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಉರುಳೆಯೊಳಕ್ಕೆ ಗಾಳಿ ಬರಲು ಮತ್ತು ಹೊರಹೋಗಲು ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಕವಾಟಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಈ ಯಂತ್ರದಲ್ಲಿ ಅದುಮಿದ ಗಾಳಿಯನ್ನು ಕಬ್ಬಿಣದ ಉರುಳೆಯಾಕಾರದ ಕೋಶಗಳಲ್ಲಿ ತುಂಬಿಡುತ್ತಾರೆ. ಗಾಳಿ ಸತತವಾಗಿ ಅದುಮಲ್ಪಟ್ಟು ಯಂತ್ರದಲ್ಲಿ ಶಾಖೋತ್ಪತ್ತಿಯಾಗಿ ಅದು ಕಾಯಲವಕಾಶವಾಗುತ್ತದೆ. ಕಾದ ಯಂತ್ರವನ್ನು ತಣ್ಣಗಿರಿಸಲು ನೀರನ್ನೋ ತಣ್ಣನೆಯ ಗಾಳಿಯನ್ನೋ ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾರೆ.

ಒತ್ತಡ ಹೆಚ್ಚಾಗಿಲ್ಲದ ಕಡೆ ಆವರ್ತಕ (ರೋಟರಿ) ಸಂಕೋಚಕಗಳನ್ನು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇವು ಜಾರುವ ದಿಕ್ಸೂಚಿಗಳ (ಸ್ಲೈಡಿಂಗ್ ವೇನ್ಸ್) ನಮೂನೆಯಲ್ಲಿರುತ್ತವೆ. ಆಡುಬೆಣೆಗಳಾಗಲೀ ಕ್ರ್ಯಾಂಕ್ ಕಾಂಡವಾಗಲೀ (ಷ್ಯಾಫ್ಟ್) ಇರುವುದಿಲ್ಲ.

ಅದುಮಿದ ಗಾಳಿಯನ್ನು ಶೇಖರಿಸುವುದೂ ಸ್ಥಳದಿಂದ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಸಾಗಿಸುವುದೂ ಸುಲಭ. ಅನುಕೂಲವಿದ್ದೆಡೆಯಲ್ಲಿಯೇ ಗಾಳಿಯನ್ನು ಕುಗ್ಗಿಸಬಹುದು. ವ್ಯಾಪಕವಾದ ಇದರ ಬಳಕೆಗೆ ಕಾರಣಗಳು ಹಲವು. ಇದನ್ನು ಎಂಥ ಇಕ್ಕಟ್ಟಾದ ಜಾಗಕ್ಕಾದರೂ ಒಯ್ಯಬಹುದು.
ಇದರ ಉಪಯೋಗದಲ್ಲಿ ಯಾವ ವಿಧವಾದ ಅಪಾಯವೂ ಇಲ್ಲ.
ಇದನ್ನು ಬಳಸುವ ಜಾಗದಲ್ಲಿ ಕೊಳೆ ಸೇರುವುದಿಲ್ಲ.
ಇದರಲ್ಲಿ ಆವಿ ಇಲ್ಲವೆ ವಿದ್ಯುತ್ತಿನಲ್ಲಿರುವ ಎಲ್ಲ ಅನುಕೂಲಗಳೂ ಇವೆ. ಆವರ್ತಕ ಚಲನೆಯನ್ನು ಕೊಡಬಹುದು ಅಥವಾ ಹಿಂದಕ್ಕೂ ಮುಂದಕ್ಕೂ ಪರ್ಯಾಯ ಚಲನೆಯನ್ನೂ ಕೊಡಬಹುದು. ಕಲ್ಲಿನಲ್ಲಿ ಕುಳಿಗಳನ್ನು ತೋಡುವಾಗ ಈ ಎರಡೂ ಬಗೆಯ ಚಲನೆಗಳಿರುತ್ತವೆ.

ಉಪಯೋಗಗಳು

ಅದುಮಿದ ಗಾಳಿಯಿಂದ ಚಲಿಸುವ ಉಪಕರಣಗಳಲ್ಲೆಲ್ಲಾ ಬಂಡೆಯಲ್ಲಿ ಕುಳಿ ಕೊರೆಯುವ ಯಂತ್ರ (ಡ್ರಿಲ್) ಬಹಳ ಚಮತ್ಕಾರವಾದದ್ದು. ಇದನ್ನು ಗಣಿಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಸುರಂಗಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಕಲ್ಲುಗಣಿಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಕೊಡತಿಯ ಹಾಗೆ ನಿಮಿಷಕ್ಕೆ 2,000 ಏಟುಗಳನ್ನು ಕಲ್ಲಿನ ಮೇಲೆ ಬಾರಿಸುತ್ತಾ ಆರು ಮೂಲೆಯ ಜಾಂಪರ್ ಕಂಬಿಯನ್ನು ಕುಳಿಯೊಳಗೆ ತಿರುಗಿಸುತ್ತದೆ. ಒಳಗಿನಿಂದ ಕಲ್ಲಿನ ಚೂರುಗಳನ್ನೂ ಕಸವನ್ನೂ ಹೊರಕ್ಕೆ ತೆಗೆಯುತ್ತದೆ.

ಗಣಿಗಳಲ್ಲಿ ಕಲ್ಲಿದ್ದಲನ್ನು ಅಗೆಯಲೂ ಕಂಬಿಗಳ ಮೇಲೆ ಕಲ್ಲಿದ್ದಲನ್ನು ಸಾಗಿಸುವ ಎಂಜಿನ್ನುಗಳನ್ನು ನಡೆಸಲೂ ಅದುಮಿದ ಗಾಳಿಯನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾರೆ. ಈ ಗಾಳಿಗೆ ಬೆಂಕಿ ತಗಲದೆ ಇರುವುದರಿಂದಲೂ ಇದನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸುವಾಗಿ ತಾನಾಗಿಯೇ ಸ್ವಚ್ಫವಾಗುವುದರಿಂದಲೂ ಗಣಿಗಳಲ್ಲಿ ಇದರ ಉಪಯೋಗ ಹೆಚ್ಚು.

ಸಿಮೆಂಟ್, ಸುಣ್ಣದ ತಿಳಿ, ಬಣ್ಣಗಳು, ಕರಗಿಸಿದ ಲೋಹಗಳು-ಇವನ್ನು ತುಂತುರು ತುಂತುರಾಗಿ ಚಿಮುಕಿಸಲು ಅದುಮಿದ ಗಾಳಿಯನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾರೆ. ಯಂತ್ರದ ಭಾಗಗಳು ಸವೆದು ಹೋದಾಗ ತಂತಿಯ ಹಾಗೆ ಎಳೆಯಬಹುದಾದ ಯಾವ ಲೋಹವನ್ನು ಬೇಕಾದರೂ ಚಿಮುಕಿಸಿ ಹೊಸ ಭಾಗವನ್ನು ಜೋಡಿಸದೆ ರಿಪೇರಿ ಮಾಡಬಹುದು.

ಎರಕಗಳಲ್ಲಿನ ಉಬ್ಬುತಗ್ಗುಗಳನ್ನು ತೆಗೆದು ನಯ ಮಾಡುವುದಕ್ಕೆ ಮರಳು ಅಥವಾ ಲೋಹದ ಸಣ್ಣ ಸಣ್ಣ ಗೋಲಿಗಳನ್ನು ಅತಿಯಾದ ವೇಗದಿಂದ ಅವುಗಳ ಮೇಲೆ ಬೀರುತ್ತಾರೆ. ಈ ಕೆಲಸ ಮತ್ತಾವುದೇ ರೀತಿಯ ಕೆಲಸಕ್ಕಿಂತಲೂ ಬಹುಬೇಗಾಗುತ್ತದೆ. ಹೀಗೇಯೇ ಲೋಹಕ್ಕೆ ಗಾಜಿಗೆ ಅವುಗಳ ಮೈಮೇಲೆ ಆಕರ್ಷಕ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಸೂಕ್ಷ್ಮಕಣಗಳೆದ್ದಿರುವಂತೆ ಮಾಡಲು ಅದುಮಿದ ಗಾಳಿಯನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಭೂಗರ್ಭದಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಆಳದವರೆಗೂ ಕೊರೆಯುವ ಕೊಳವಿಗಂಡಿಗಳಿಂದ ನೀರನ್ನೋ ಎಣ್ಣೆಯನ್ನೋ ಹೊರತೆಗೆಯಲು ಅದುಮಿದ ಗಾಳಿಯನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಆವರ್ತಕ ದಿಕ್ಸೂಚಿಗಳಿರುವ 1-10 ಅಶ್ವಸಾಮಥ್ರ್ಯವುಳ್ಳ ಅದುಮಿದ ಗಾಳಿಯ ಮೋಟಾರುಗಳನ್ನುಪಯೋಗಿಸಿ ನೀರನ್ನು ಹೊರತೆಗೆಯುತ್ತಾರೆ. ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಭೂಮಿಯ ಕೆಳಭಾಗದಲ್ಲಿ ನೂರಾರು ಅಡಿ ಆಳದಲ್ಲಿ ನೀರು ತುಂಬಿಕೊಂಡಿರುವ ಬಂಡೆಯ ಪದರಗಳನ್ನು ಮುಟ್ಟುವವರೆಗೂ ಕೊಳವಿಗಂಡಿಗಳಿಂದ ಕೊರೆದು ಮೇಲಕ್ಕೆ ನೀರನ್ನು ಹೊರತೆಗೆದು ದೊಡ್ಡ ಕಾರ್ಖಾನೆಗಳಿಗೂ ಮಂಡಿಗಳಿಗೂ ಸರಬರಾಜು ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಭಾರತದ ಹಲವೆಡೆ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ವಿದ್ಯುತ್ತನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸಿ ಕೊಳವಿಗಂಡಿಗಳಿಂದ ನೀರನ್ನು ಹೊರತೆಗೆದು ಬೇಸಾಯ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಆದರೆ ಅದುಮಿದ ಗಾಳಿಯನ್ನು ಈ ಕೆಲಸಕ್ಕಾಗಿ ಬಳಸುವಾಗ ಬಾವಿಯ ತಳಭಾಗದಲ್ಲಿ ಚಲಿಸುವ ಯಾವುದೇ ಭಾಗವನ್ನೂ ಇಡಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ. ವಾಯುಸಂಕೋಚಕ ಬಾವಿಗೆ ಸ್ವಲ್ಪದೂರದಲ್ಲಿ ಇದ್ದರೆ ಅದರ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಸುಲಭವಾಗುತ್ತದೆ. ಭೂಮಿಯ ಒಳಭಾಗದಿಂದ ಮೇಲಕ್ಕೆ ಜಿನುಗಿರುವ ನೀರು ಶೋಧಿಸಿದ ನೀರಿನಷ್ಟೇ ಶುದ್ಧವಾಗುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ಮೇಲಕ್ಕೆ ಎತ್ತುವ ಖರ್ಚೂ ಹೆಚ್ಚಾಗಿರುವುದಿಲ್ಲ.

ಜೌಗು ನೆಲದಲ್ಲಿಯೂ ಹರಿಯುವ ನದಿಗಳ ತಳದಲ್ಲಿಯೂ ಸುರಂಗಗಳನ್ನು ತೋಡುವ ಕೆಲಸದಲ್ಲೂ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ಜಾಗಕ್ಕೆ ನೀರು ನುಗ್ಗದಂತೆ ಮಾಡಲು ಅದುಮಿದ ಗಾಳಿಯನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾರೆ. 1861ರಲ್ಲಿ ಇಟಲಿಯಲ್ಲಿ ಮೌಂಟ್ ಸೆನಿಸ್ ಸುರಂಗವನ್ನು ಕೊರೆದಾಗ, ಬಂಡೆಯಲ್ಲಿ ಕುಳಿಗಳನ್ನು ತೋಡಿ ಮದ್ದಿನಿಂದ ಸಿಡಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಅದುಮಿದ ಗಾಳಿಯನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸಿದರು.

ವಿಧ್ವಂಸಕ ಕಾರ್ಯಗಳಲ್ಲೂ ಅದುಮಿದ ಗಾಳಿಯ ಬಳಕೆ ಇದೆ. ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಬಳಸುವ ಬಾಂಬು, ಷೆಲ್ಲು ಮುಂತಾದುವುಗಳಲ್ಲಿ ಇವುಗಳ ಉಪಯೋಗ ಹೆಚ್ಚು.

ಗಾಳಿಯ ಒತ್ತಡವನ್ನು ಚ.ಅಂ.ಕ್ಕೆ 600 ಪೌಂಡುಗಳಿಗೇರಿಸಿದಾಗ, ಅದರ ಉಷ್ಣತೆ- 200º ಫ್ಯಾ.ಗೆ ಇಳಿದು ತಿಳಿನೀಲಿಬಣ್ಣದ ದ್ರವವಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ದ್ರವರೂಪದ ಗಾಳಿಯನ್ನು ಗಣಿಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲಸಮಾಡುವ ಕೆಲಸಗಾರರಿಗೆ ಅಪಾಯ ಒದಗಿದ ಸಮಯದಲ್ಲೂ ರಾಸಾಯನಿಕ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಶುದ್ಧೀಕರಿಸಲೂ ಶಕ್ತಿಯ ಉತ್ಪಾದನೆಯಲ್ಲೂ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಈ ದ್ರವಗಾಳಿಯನ್ನು ಶೇಖರಣೆ ಮಾಡುವುದು ಶ್ರಮ ಸಾಧ್ಯ. ನಿಧಾನವಾಗಿ ವಾಯುಮಂಡಲದ ಒತ್ತಡಕ್ಕೆ ಇಳಿಯುವಂತೆ ಮಾಡಿದಾಗ ಇದು ಚ.ಅಂ.ಕ್ಕೆ 800 ವಾಯುಭಾರಮಾನಗಳು ಅಂದರೆ 12,000 ಪೌಂಡು ಒತ್ತಡವನ್ನು ಉತ್ಪಾದನೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಆಡುಬೆಣೆ ಮತ್ತು ಕ್ರ್ಯಾಂಕ್ ಕಾಂಡವಿದ್ದು 10-50 ಅಶ್ವಸಾಮಥ್ರ್ಯವುಳ್ಳ ಅದುಮಿದ ಗಾಳಿಯಿಂದ ಕೆಲಸಮಾಡುವ ವಿದ್ಯುತ್ ಮೋಟಾರನ್ನು ಗಣಿಗಳಲ್ಲಿ ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾರೆ.