ಕುಮುದಿನಿ ಲಖಿಯಾ

ಕುಮುದಿನಿ ಲಖಿಯಾ
ಜನನ	(1930-05-17) ೧೭ ಮೇ ೧೯೩೦ ಭಾರತ
ವೃತ್ತಿ(ಗಳು)	ಸಂಸ್ಥಾಪಕ-ನಿರ್ದೇಶಕರು, ಕದಂಬ್ ಸ್ಕೂಲ್ ಆಫ್ ಡ್ಯಾನ್ಸ್ ಅಂಡ್ ಮ್ಯೂಸಿಕ್
ಗಮನಾರ್ಹ ಕೆಲಸಗಳು	ಕಥಕ್ ನೃತ್ಯ ಮತ್ತು ನೃತ್ಯ ಸಂಯೋಜನೆ

ಕುಮುದಿನಿ ಲಖಿಯಾ (ಜನನ ೧೭ ಮೇ ೧೯೩೦) ಗುಜರಾತ್‌ನ ಅಹಮದಾಬಾದ್‌ನಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿರುವ ಭಾರತೀಯ ನೃತ್ಯಗಾರ್ತಿ ಮತ್ತು ನೃತ್ಯ ಸಂಯೋಜಕಿ. ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ೧೯೬೭ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ನೃತ್ಯ ಮತ್ತು ಸಂಗೀತದ ಸಂಸ್ಥೆಯಾದ ಕದಂಬ್ ಆಫ್ ಡ್ಯಾನ್ಸ್ ಅಂಡ್ ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ಅನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು.

ಇವರು ಸಮಕಾಲೀನ ಕಥಕ್ ನೃತ್ಯದ ಪ್ರವರ್ತಕಿ, ಅವರು ೧೯೬೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾದ ಕಥಕ್‌ನ ಏಕವ್ಯಕ್ತಿ ರೂಪದಿಂದ ದೂರ ಸರಿಯುವ ಮೂಲಕ ಅದನ್ನು ಸಮೂಹ ದೃಶ್ಯವಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸುವ ಮೂಲಕ ಮತ್ತು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಕಥೆಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕುವುದು ಮತ್ತು ಕಥಕ್ ಸಂಗ್ರಹಕ್ಕೆ ಸಮಕಾಲೀನ ಕಥಾಹಂದರವನ್ನು ಸೇರಿಸುವಂತಹ ಹೊಸತನವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ.

ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣ

ಲಖಿಯಾ ತಮ್ಮ ಏಳನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಬಿಕಾನೇರ್ ಘರಾನಾದಿಂದ ಸೋಹನ್‌ಲಾಲ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಕಥಕ್ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಇದರ ನಂತರ ಬನಾರಸ್ ಘರಾನಾದ ಆಶಿಕ್ ಹುಸೇನ್ ಮತ್ತು ಜೈಪುರ ಶಾಲೆಯ ಸುಂದರ್ ಪ್ರಸಾದ್ ಅವರಿಂದ ತರಬೇತಿ ಪಡೆದರು. ಸ್ವತಃ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಗಾಯಕಿಯಾಗಿದ್ದ ಅವರ ತಾಯಿ ಲೀಲಾ ಅವರಿಂದ ಉತ್ತೇಜಿತರಾದ ಅವರನ್ನು ಜೈ ಲಾಲ್ ಅವರ ಶಿಷ್ಯರಾದ ರಾಧೇಲಾಲ್ ಮಿಶ್ರಾ ಅವರ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ತರಬೇತಿಗೆ ಕಳುಹಿಸಲಾಯಿತು. ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ, ಅವರು ತಮ್ಮ ಶಾಲಾ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಲಾಹೋರ್‌ನಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಕಾಲೇಜು ಅಲಹಾಬಾದ್‌ನಲ್ಲಿ ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದರು.

ವೃತ್ತಿ

ರಾಮ್ ಗೋಪಾಲ್ ಅವರು ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ಪ್ರವಾಸ ಕೈಗೊಂಡಾಗ ಅವರು ನೃತ್ಯವನ್ನು ತಮ್ಮ ವೃತ್ತಿಜೀವನವನ್ನಾಗಿ ಆರಿಸಿಕೊಂಡರು. ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಭಾರತೀಯ ನೃತ್ಯವನ್ನು ವಿದೇಶದ ಜನರೆದುರು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿದರು. ನಂತರ ಸ್ವತಃ ನೃತ್ಯಗಾರ್ತಿ ಮತ್ತು ನೃತ್ಯ ಸಂಯೋಜಕರಾದರು. ಅವರು ಮೊದಲು ಜೈಪುರ ಘರಾನಾದ ವಿವಿಧ ಗುರುಗಳಿಂದ ಕಲಿತರು ಮತ್ತು ನಂತರ ಶಂಭು ಮಹಾರಾಜರಿಂದ ಕಲಿತರು.

ಅವರು ಬಹು-ವ್ಯಕ್ತಿ ನೃತ್ಯ ಸಂಯೋಜನೆಗಳಿಗೆ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದಾರೆ. ೧೯೮೦ ರಲ್ಲಿ ದೆಹಲಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆದ ವಾರ್ಷಿಕ ಕಥಕ್ ಮಹೋತ್ಸವದಲ್ಲಿ ಅವರು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿದ ಧಾಬ್ಕರ್ (ಪಲ್ಸ್), ಯುಗಲ್ (ದಿ ಡ್ಯುಯೆಟ್) ಮತ್ತು ಅತಾಹ್ ಕಿಮ್ (ಈಗ ಎಲ್ಲಿ?) ಅವರ ಕೆಲವು ಪ್ರಸಿದ್ಧ ನೃತ್ಯ ಸಂಯೋಜನೆಗಳು ಸೇರಿವೆ. ಅವರು ಗೋಪಿ ಕೃಷ್ಣ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಹಿಂದಿ ಚಲನಚಿತ್ರ ಉಮ್ರಾವ್ ಜಾನ್ (೧೯೮೧) ನಲ್ಲಿ ನೃತ್ಯ ಸಂಯೋಜಕರಾಗಿದ್ದರು.

ಕಥಕ್ ನೃತ್ಯಗಾರ್ತಿ ಅದಿತಿ ಮಂಗಲದಾಸ್, ವೈಶಾಲಿ ತ್ರಿವೇದಿ, ಸಂಧ್ಯಾ ದೇಸಾಯಿ, ದಕ್ಷಾ ಶೇಠ್, ಮೌಲಿಕ್ ಶಾ, ಇಶಿರಾ ಪಾರಿಖ್, ಪ್ರಶಾಂತ್ ಶಾ, ಉರ್ಜಾ ಠಾಕೋರ್ ಮತ್ತು ಪಾರುಲ್ ಶಾ ಸೇರಿದಂತೆ ಅನೇಕ ಶಿಷ್ಯರಿಗೆ ಅವರು ಗುರುವಾಗಿದ್ದಾರೆ.

ವೈಯಕ್ತಿಕ ಜೀವನ

ಅವರು ಲಿಂಕನ್ಸ್ ಇನ್‌ನಲ್ಲಿ ಕಾನೂನು ಓದುತ್ತಿದ್ದ ರಜನಿಕಾಂತ್ ಲಖಿಯಾ ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. ಅವರು ರಾಮ್ ಗೋಪಾಲ್ ಕಂಪನಿಯಲ್ಲಿ ಪಿಟೀಲು ವಾದಕರಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ೧೯೬೦ ರಲ್ಲಿ ಅಹಮದಾಬಾದ್‌ಗೆ ತೆರಳಿದರು. ಅವರಿಗೆ ಪುತ್ರ ಶ್ರೀರಾಜ್ ಮತ್ತು ಪುತ್ರಿ ಮೈತ್ರೇಯಿ ಇದ್ದಾರೆ.

ನೃತ್ಯ ಸಂಯೋಜನೆಗಳು

• "ತುಮ್ರಿಯಲ್ಲಿ ವ್ಯತ್ಯಾಸ" (೧೯೬೯)
• "ವೇಣು ನಾಡ್" (೧೯೭೦)
• "ಭಜನ್" (೧೯೮೫)
• "ಹೋರಿ" (೧೯೭೦)
• "ಕೋಲಾಹಲ್" (೧೯೭೧)
• "ದುವಿಧಾ" (೧೯೭೧)
• "ಧಬ್ಕರ್" (೧೯೭೩)
• "ಯುಗಲ್" (೧೯೭೬)
• "ಉಮ್ರಾವ್ ಜಾನ್" (೧೯೮೧)
• "ಅತಃ ಕಿಮ್" (೧೯೮೨)
• "ಓಖಾ ಹರನ್" (೧೯೯೦)
• "ಹನ್-ನಾರಿ" (೧೯೯೩)
• "ಗೋಲ್ಡನ್ ಚೈನ್ಸ್" (ನೀನಾ ಗುಪ್ತ್, ಲಂಡನ್‌ಗಾಗಿ)
• "ಸಂ ಸಂವೇದನ್" (೧೯೯೩)
• "ಸಮನ್ವೇ" (೨೦೦೩)
• "ಭಾವ ಕ್ರೀಡಾ" (೧೯೯೯)
• "ಗರಿಗಳಿರುವ ಬಟ್ಟೆ - ಹಗೊರೊಮೊ" (೨೦೦೬)
• "ಮುಷ್ಟಿ" (೨೦೦೫)

ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ಗೌರವಗಳು

• ೧೯೮೭ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದಿಂದ ಪದ್ಮಶ್ರೀ
• ೨೦೧೦ ರಲ್ಲಿ ಪದ್ಮಭೂಷಣ
• ೧೯೮೨ ರಲ್ಲಿ ಸಂಗೀತ ನಾಟಕ ಅಕಾಡೆಮಿಯಿಂದ ಸಂಗೀತ ನಾಟಕ ಅಕಾಡೆಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ
• ೨೦೦೨ - ೦೩ ರ ಕಾಳಿದಾಸ್ ಸಮ್ಮಾನ್
• ೨೦೧೧ ರಲ್ಲಿ ಸಂಗೀತ ನಾಟಕ ಅಕಾಡೆಮಿಯಿಂದ ಸಂಗೀತ ನಾಟಕ ಅಕಾಡೆಮಿ ಟ್ಯಾಗೋರ್ ರತ್ನ
• ಗುರು ಗೋಪಿನಾಥ್ ದೇಸಿಯ ನಾಟ್ಯ ಪುರಸ್ಕಾರಂ (೨೦೨೧) ಕೇರಳ ಸರ್ಕಾರದಿಂದ

ಹೆಚ್ಚಿನ ಓದುವಿಕೆ

• ಸ್ಟಿಲ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿನ ಚಲನೆ: ಕುಮುದಿನಿ ಲಖಿಯಾ ಅವರ ನೃತ್ಯ ಮತ್ತು ಜೀವನ (  ) ರೀನಾ ಶಾ ಅವರಿಂದ
• ಕುಮುದಿನಿ ಲಖಿಯಾ ಅವರಿಂದ ಭಾರತೀಯ ಸನ್ನಿವೇಶದಲ್ಲಿ ನೃತ್ಯ ಸಂಯೋಜನೆ, (ಮುಖ್ಯ ಭಾಷಣ ಫೆಬ್ರವರಿ 2002)

ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು

• ಕದಂಬ್ ವೆಬ್‌ಸೈಟ್
• ಕುಮುದಿನಿ ಲಖಿಯಾ ಸಂದರ್ಶನ nartaki.com