ಕಮಲಾಪುರದ ಕೆಂಪು ಬಾಳೆಹಣ್ಣು

ವಿಕಿಪೀಡಿಯದಿಂದ, ಇದು ಮುಕ್ತ ಹಾಗೂ ಸ್ವತಂತ್ರ ವಿಶ್ವಕೋಶ
ಕಮಲಾಪುರದ ಕೆಂಪು ಬಾಳೆಹಣ್ಣು
ಶೈಲಿಹಣ್ಣು
ಪ್ರದೇಶಕಮಲಾಪುರ
ದೇಶಭಾರತ
ಮೂಲವಸ್ತುಕೆಂಪು ಬಾಳೆಹಣ್ಣು


ಕಮಲಾಪುರ ಕೆಂಪು ಬಾಳೆ ಒಂದು ವಿಶೇಷವಾದ ಕೆಂಪು ಬಾಳೆಯ ತಳಿಯಾಗಿದ್ದು, ಇದನ್ನು ಭಾರತದ ಕರ್ನಾಟಕದ ಕಲಬುರಗಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಕಮಲಾಪುರ ಗ್ರಾಮದ ಕಣಿವೆ ಮತ್ತು ಅದರ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿ ಬೆಳೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು "ಶ್ರೀಮಂತರ ಹಣ್ಣು" ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಇದು ಗೊಬ್ಬರ (ಕಂಪೋಸ್ಟ್, ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ), ನೀರು ಮತ್ತು ಕಾರ್ಮಿಕರೊಂದಿಗೆ ಕೃಷಿಯಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಒಳಹರಿವಿನಿಂದ ಇತರ ಬಾಳೆಹಣ್ಣುಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಬೆಲೆಗೆ ಮಾರಾಟವಾಗುತ್ತದೆ. [೧] [೨] ಅದರ ಚರ್ಮವು ಕೆಂಪು ಬಣ್ಣದ್ದಾಗಿದ್ದು, ತಿರುಳು ಕೆನೆ ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿ ಆಹ್ಲಾದಕರ ರುಚಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಇದು ವಿಟಮಿನ್ ಸಿ ಮತ್ತು ಬಿ೬ ನೊಂದಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಕ್ಯಾಲೋರಿ ಮೌಲ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು ಆರೋಗ್ಯಕರ ಆಹಾರವಾಗಿದೆ. [೩]

ತೋಟಗಾರಿಕಾ ಉತ್ಪನ್ನವನ್ನು ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ ಸರಕುಗಳ ಭೌಗೋಳಿಕ ಸೂಚನೆಗಳ (ನೋಂದಣಿ ಮತ್ತು ರಕ್ಷಣೆ) ಕಾಯಿದೆ (GI ಕಾಯಿದೆ) ೧೯೯೯ ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ರಕ್ಷಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು "ಕಮಲಾಪುರ ಕೆಂಪು ಬಾಳೆಹಣ್ಣು" ಎಂಬ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ ಹಕ್ಕು ಪತ್ರಗಳ ವಿನ್ಯಾಸಗಳು ಮತ್ತು ಟ್ರೇಡ್‌ಮಾರ್ಕ್‌ಗಳ ಕಂಟ್ರೋಲರ್ ಜನರಲ್ ಮೂಲಕ ನೋಂದಾಯಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು GI ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಸಂಖ್ಯೆ ೧೩೩ ರಲ್ಲಿ ೩೧ನೇ ತರಗತಿಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ತೋಟಗಾರಿಕೆ ವಸ್ತು ಎಂದು ದಾಖಲಿಸಲಾಗಿದೆ. [೪] ಅದರ GI ಗುರುತಿನ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ, ಈ ವಿಧದ ಬಾಳೆಹಣ್ಣುಗಳ ಮೇಲೆ ಜೆನೆಟಿಕ್ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಪರೀಕ್ಷೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಲು ಅನುಮತಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಮತ್ತುಈ ತಳಿಯು ಮೂಲವಾಗಿ ಕಮಲಾಪುರದ ರೈತ ಸಮುದಾಯದ ಆಸ್ತಿಯಾಗಿದೆ. [೫]

ಭೂಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಈ ತಳಿಯ ಹಣ್ಣನ್ನು ಬೆಳೆಯುವ ಹಳ್ಳಿಗಳು ಕಮಲಾಪುರ ಮತ್ತು ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಪ್ರದೇಶಗಳಾದ ರಾಜನಾಳ್ ಮತ್ತು ನವನಿಹಾಳ್ ಗ್ರಾಮಗಳಲ್ಲಿವೆ ಮತ್ತು ಒಟ್ಟು ೧೦೦ ಹೆಕ್ಟೆರ್ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಮೂರು ಕಡೆ ಬೆಟ್ಟಗಳಿಂದ ಸುತ್ತುವರಿದ ಕಣಿವೆಯಲ್ಲಿ ಬೆಟ್ಟದ ಇಳಿಜಾರುಗಳಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಇದನ್ನು ಬೆಳೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದರ ಮರದ ಕಾಂಡಗಳು ತುಂಬಾ ಎತ್ತರವಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಚಂಡಮಾರುತದಿಂದ ಹಾನಿಯಾಗದಂತೆ ಬೆಳೆಗೆ ರಕ್ಷಣೆ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಈ ತಳಿಯನ್ನು ಬಯಲು ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. [೬]

ಸಸ್ಯವು ಬಿಸಿ ಮತ್ತು ಆರ್ದ್ರ ವಾತಾವರಣದಲ್ಲಿ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಮಳೆಯ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳಿಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತದೆ. ತಗ್ಗು ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯುವುದಾದರೆ ತೋಡು ನೀರಾವರಿ ಅಥವಾ ಹನಿ ನೀರಾವರಿ ಪದ್ಧತಿಯನ್ನು ಅನುಸರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ಬೆಳೆದ ಮಣ್ಣಿನ ಪ್ರಕಾರವು ಕೆಂಪು ಲೋಮಿ ಮಣ್ಣನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ ಹಾಗೂ ಇದು ಕಪ್ಪು ಮಣ್ಣಿನ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳಿಂದ ಕ್ರಮೇಣ ರೂಪಾಂತರಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿ, ಮಣ್ಣನ್ನು "ಹಾಲುಬಿಳುಪು" ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದರರ್ಥ "ಜೇಡಿಮಣ್ಣಿನ ಮಣ್ಣು" ಬಿಳಿ ಜೇಡಿಮಣ್ಣಿನ-ಲೋಮ್ ರಚನೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸಲು ಇದು ಆಳವಿಲ್ಲದ ಆಳ ಮತ್ತು ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಹರಿಯುತ್ತದೆ. ಮಣ್ಣು ಸಾವಯವ ಇಂಗಾಲದೊಂದಿಗೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಸುಣ್ಣವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಕಡಿಮೆ ಮಟ್ಟದ ಕ್ಷಾರವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಮಳೆಯ ಪ್ರಮಾಣವು 777 millimetres (30.6 in) ಜಿಲ್ಲೆಗೆ ಆಗಿದೆ. [೭]

ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳು[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಸಸ್ಯವು ಅದರ "ದಪ್ಪನಾದ ಕಾಂಡದೊಂದಿಗೆ" ಸುಮಾರು 22 to 25 feet (6.7 to 7.6 m) ರವರೆಗೆ) ಎತ್ತರಕ್ಕೆ ಬೆಳೆಯುತ್ತದೆ. ಸುಮಾರು 3 to 3.2 feet (0.91 to 0.98 m) ) ಸುತ್ತಳೆಯತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಮತ್ತು ಹಸಿರು ಮತ್ತು ಹಳದಿ ಬಣ್ಣಗಳ ಛಾಯೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಬೆಳೆಯುತ್ತದೆ. ಇದರ ಎಲೆಗಳು, ಆಯತಾಕಾರದ ಆಕಾರದಲ್ಲಿ, ಹಸಿರು ಮಿಶ್ರಿತ ಹಳದಿ ಬಣ್ಣದಿಂದ ಕೂಡಿ ಉದ್ದ ಮತ್ತು ಸುಲಭವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತದೆ. ಸಸ್ಯದ ಹೂವುಗಳು ಮತ್ತು ಹಣ್ಣುಗಳು ಸುಮಾರು ೧೦ ರಿಂದ ೧೧ ತಿಂಗಳ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಹೊಂದಿಕೊಂಡು ನಂತರ ಸುಮಾರು ೭-೮ ತಿಂಗಳುಗಳಲ್ಲಿ ಪಕ್ವತೆಯ ಅವಧಿಯನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿದ ನಂತರ ಸುಮಾರು ೧೮ ತಿಂಗಳುಗಳಲ್ಲಿ ಕೊಯ್ಲು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿ ಮರವು ೧೫ ರಿಂದ ೨೦ ಕೆಜಿ ಇ ಳುವರಿ ನೀಡುತ್ತದೆ , ಪ್ರತಿ ಎಕರೆಗೆ ಸರಾಸರಿ ೧೧ ಟನ್, ಮತ್ತು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಈ ತಳಿಯು ಕೀಟಗಳಿಂದ ಮುಕ್ತವಾಗಿದೆ. ಹಣ್ಣಿನ ಸಿಪ್ಪೆಯು ಕೆಂಪು ಮಧ್ಯಮ ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿದ್ದು ಅದರ ತಿರುಳು ಕೆನೆ ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿದಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ ಹಾಗು ಉತ್ತಮ ರುಚಿಯ ಗುಣವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. [೮]

ಸಸಿಗಳನ್ನು ನೆಡುವಾಗ ೫೦ ಸೆಂಟಿಮೀಟರ್ ಆಳಕ್ಕೆ ಹೊಂಡಗಳನ್ನು ಅಗೆದು ನಂತರ ಅದಕ್ಕೆ ಮಿಶ್ರಗೊಬ್ಬರ, ಬೇವಿನ ಎಲೆಗಳು, ಮೇಲ್ಮಣ್ಣು ಮತ್ತು ಸಾವಯವ ಗೊಬ್ಬರಗಳು ಹಾಗೂ ಬೂದಿಯ ತೆಳುವಾದ ಪದರವನ್ನು ತುಂಬಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸುಮಾರು ೨ ವಾರಗಳ ನಂತರ ನಾಟಿ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಎರಡು ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ೭ಅಡಿ ಅಂತರದಲ್ಲಿ ನಾಟಿ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. [೯] ಇತ್ತೀಚಿನ ಆವಿಷ್ಕಾರದಲ್ಲಿ, ಬಾಳೆಹಣ್ಣಿನಲ್ಲಿ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಕೌನ್ಸಿಲ್ ಆಫ್ ರಿಸರ್ಚ್ (ಎನ್‌ಸಿಆರ್‌ಬಿ) ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡ ಇಸ್ರೇಲ್‌ನಲ್ಲಿ ನೆಡುವ ಅಭ್ಯಾಸವನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿ, ಸಸ್ಯಗಳ ಅಂತರವನ್ನು ತ್ರಿಕೋನ ಮಾದರಿಯಲ್ಲಿ ಮಾರ್ಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ, ಇದು ಹಿಂದಿನ ಪ್ರತಿ ೧೨೧೦ ಸಸ್ಯಗಳ ಬದಲಿಗೆ ೧೭೧೦ ಸಸ್ಯಗಳಿಗೆ ಅವಕಾಶ ಕಲ್ಪಿಸುತ್ತದೆ. ಎಕರೆಗೆ ಸುಮಾರು ೨೦ ಟನ್‌ಗಳಷ್ಟು ಇಳುವರಿಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. [೧೦] ನಾಟಿಯನ್ನು ಆಗಸ್ಟ್/ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ನಾಟಿ ಮಾಡುವ ಮೊದಲು ಸಕ್ಕರ್‌ಗಳನ್ನು ರಾತ್ರಿಯಿಡೀ ಹಸುವಿನ ಸಗಣಿ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿಸಿ ಸಸ್ಯಕ್ಕೆ ಯಾವುದೇ ರೋಗಗಳು ಬಾರದಂತೆ ತಡೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಡೆಸಕ್ಕರಿಂಗ್ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ೪೫ ದಿನಗಳ ಮಧ್ಯಂತರದಲ್ಲಿ ಕೈಗೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ನಾಟಿಯಿಂದ ಕೊಯ್ಲು ಮಾಡುವವರೆಗೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡ ಒಟ್ಟು ಸಮಯ ಸುಮಾರು 18 ತಿಂಗಳುಗಳು. ಅದರ ಸಂರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಯಾವುದೇ "ಕೊಯ್ಲು ಪೂರ್ವ ಅಥವಾ ನಂತರದ ತಂತ್ರಗಳು" ಇಲ್ಲ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಹಣ್ಣುಗಳು ಬೇಗನೆ ಹಣ್ಣಾಗಬೆಕೇನ್ನುವ ಕಾರಣದಿಂದ ಗೊಂಚಲುಗಳನ್ನು ಗಾಳಿಯಾಡದ ಕೋಣೆಗಳಲ್ಲಿರಿಸಿ ಧೂಪವನ್ನು ಸುಡಲಾಗುತ್ತದೆ.

ರಾಸಾಯನಿಕ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳು[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಹಣ್ಣಿನ ಪೌಷ್ಟಿಕಾಂಶದ ಸ್ಥಿತಿಯ ಗುಣಮಟ್ಟವನ್ನು ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಫುಡ್ ಟೆಕ್ನಾಲಜಿಕಲ್ ರಿಸರ್ಚ್ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್‌ನಲ್ಲಿ (ಸಿಎಫ್‌ಟಿಆರ್‌ಐ) ಪರೀಕ್ಷಿಸಲಾಗಿದೆ, ಈ ಹಣ್ಣು ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂ, ಕಬ್ಬಿಣ, ಪೊಟ್ಯಾಸಿಯಮ್ ಮತ್ತು ಫೈಬರ್‌ನ ಸಂಯೋಜನೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಇತರ ಬಾಳೆಹಣ್ಣುಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಉತ್ತಮವಾಗಿದೆ. ಇದರ ಕ್ಯಾಲೋರಿ ಅಂಶವು ವಿಟಮಿನ್ ಸಿ ಮತ್ತು ಬಿ ೬ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ . [೧೧] ಒಟ್ಟು ಕರಗುವ ಘನವಸ್ತುಗಳು (TSS) 20-22 ಡಿಗ್ರಿ ಬ್ರಿಕ್ಸ್ ಎಂದು ವರದಿಯಾಗಿದೆ. [೧೨]

ಗುಣಮಟ್ಟದ ಮಾನದಂಡಗಳನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ ಏಜೆನ್ಸಿಯು ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಕೃಷಿ ವಿಜ್ಞಾನ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಅರಣ್ಯ ಮತ್ತು ಪರಿಸರ ವಿಜ್ಞಾನ ವಿಭಾಗವಾಗಿದೆ. [೧೩]

ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಕಗಳು[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ತೋಟಗಾರಿಕಾ ಇಲಾಖೆಯು ಕ್ರಷಿಕರಿಗೆ ಈ ಹಣ್ಣಿನ ಬೆಳೆಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಕೃಷಿ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಲು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸುತ್ತಿದೆ ಮತ್ತು ದೃಢೀಕೃತ ಬೀಜಗಳನ್ನು ಸಬ್ಸಿಡಿ ದರದಲ್ಲಿ ಇತರ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಕಗಳೊಂದಿಗೆ ನೀಡುತ್ತಿದೆ. [೧೪]

ಸಹ ನೋಡಿ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಉಲ್ಲೇಖಗಳು[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

  1. ↑ "Journal 29 - Controller General of Patents, Designs, and Trade Marks" (PDF). Controller General of Patents Designs and Trademarks. 19 March 2009. pp. 102–106. Archived from the original (PDF) on 4 March 2016. Retrieved 29 January 2016.
  2. ↑ Pyati, Ananda Teertha (27 December 2010). "Kamalapur's famed red bananas". Deccan Herald. Retrieved 29 January 2016.
  3. ↑ "New findings on nutritional values in red banana". The Hindu. 11 July 2013. Retrieved 29 January 2016.
  4. ↑ "Journal 29 - Controller General of Patents, Designs, and Trade Marks" (PDF). Controller General of Patents Designs and Trademarks. 19 March 2009. pp. 102–106. Archived from the original (PDF) on 4 March 2016. Retrieved 29 January 2016."Journal 29 - Controller General of Patents, Designs, and Trade Marks" (PDF). Controller General of Patents Designs and Trademarks. 19 March 2009. pp. 102–106. Archived from the original (PDF) on 4 March 2016. Retrieved 29 January 2016.
  5. ↑ Pyati, Ananda Teertha (27 December 2010). "Kamalapur's famed red bananas". Deccan Herald. Retrieved 29 January 2016.Pyati, Ananda Teertha (27 December 2010). "Kamalapur's famed red bananas". Deccan Herald. Retrieved 29 January 2016.
  6. ↑ "Journal 29 - Controller General of Patents, Designs, and Trade Marks" (PDF). Controller General of Patents Designs and Trademarks. 19 March 2009. pp. 102–106. Archived from the original (PDF) on 4 March 2016. Retrieved 29 January 2016."Journal 29 - Controller General of Patents, Designs, and Trade Marks" (PDF). Controller General of Patents Designs and Trademarks. 19 March 2009. pp. 102–106. Archived from the original (PDF) on 4 March 2016. Retrieved 29 January 2016.
  7. ↑ "Journal 29 - Controller General of Patents, Designs, and Trade Marks" (PDF). Controller General of Patents Designs and Trademarks. 19 March 2009. pp. 102–106. Archived from the original (PDF) on 4 March 2016. Retrieved 29 January 2016."Journal 29 - Controller General of Patents, Designs, and Trade Marks" (PDF). Controller General of Patents Designs and Trademarks. 19 March 2009. pp. 102–106. Archived from the original (PDF) on 4 March 2016. Retrieved 29 January 2016.
  8. ↑ "Journal 29 - Controller General of Patents, Designs, and Trade Marks" (PDF). Controller General of Patents Designs and Trademarks. 19 March 2009. pp. 102–106. Archived from the original (PDF) on 4 March 2016. Retrieved 29 January 2016.
  9. ↑ "Journal 29 - Controller General of Patents, Designs, and Trade Marks" (PDF). Controller General of Patents Designs and Trademarks. 19 March 2009. pp. 102–106. Archived from the original (PDF) on 4 March 2016. Retrieved 29 January 2016."Journal 29 - Controller General of Patents, Designs, and Trade Marks" (PDF). Controller General of Patents Designs and Trademarks. 19 March 2009. pp. 102–106. Archived from the original (PDF) on 4 March 2016. Retrieved 29 January 2016.
  10. ↑ "Online edition of India's National Newspaper" (PDF). Farmer brings new banana planting method to Kamalapur. The Hindu. 10 December 2010. p. 17. Retrieved 29 January 2016.
  11. ↑ "New findings on nutritional values in red banana". The Hindu. 11 July 2013. Retrieved 29 January 2016."New findings on nutritional values in red banana". The Hindu. 11 July 2013. Retrieved 29 January 2016.
  12. ↑ "Journal 29 - Controller General of Patents, Designs, and Trade Marks" (PDF). Controller General of Patents Designs and Trademarks. 19 March 2009. pp. 102–106. Archived from the original (PDF) on 4 March 2016. Retrieved 29 January 2016."Journal 29 - Controller General of Patents, Designs, and Trade Marks" (PDF). Controller General of Patents Designs and Trademarks. 19 March 2009. pp. 102–106. Archived from the original (PDF) on 4 March 2016. Retrieved 29 January 2016.
  13. ↑ "Journal 29 - Controller General of Patents, Designs, and Trade Marks" (PDF). Controller General of Patents Designs and Trademarks. 19 March 2009. pp. 102–106. Archived from the original (PDF) on 4 March 2016. Retrieved 29 January 2016."Journal 29 - Controller General of Patents, Designs, and Trade Marks" (PDF). Controller General of Patents Designs and Trademarks. 19 March 2009. pp. 102–106. Archived from the original (PDF) on 4 March 2016. Retrieved 29 January 2016.
  14. ↑ "Online edition of India's National Newspaper" (PDF). Farmer brings new banana planting method to Kamalapur. The Hindu. 10 December 2010. p. 17. Retrieved 29 January 2016."Online edition of India's National Newspaper" (PDF). Farmer brings new banana planting method to Kamalapur. The Hindu. 10 December 2010. p. 17. Retrieved 29 January 2016.
"https://kn.wikipedia.org/w/index.php?title=ಕಮಲಾಪುರದ_ಕೆಂಪು_ಬಾಳೆಹಣ್ಣು&oldid=1095244" ಇಂದ ಪಡೆಯಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ