ಭಾರತದ ಸಂಸತ್ ಭವನ

* ಹಿಂದಿನ ಹೆಸರು: ಹೌಸ್ ಆಫ್ ಪಾರ್ಲಿಮೆಂಟ್

ಪರ್ಯಾಯ ಹೆಸರು: ಸಂಸತ್ ಭವನ

ಸಾಮಾನ್ಯ ಮಾಹಿತಿ

ಸ್ಥಿತಿ ಕಾರ್ಯ:ನಿರ್ವಹಣೆಯಲ್ಲಿ
ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ: ಶೈಲಿ ಲುಟಿಯೆನ್ಸ್ ದೆಹಲಿ
ವಿಳಾಸ: ಸಂಸಾದ್ ಮಾರ್ಗ, ನವದೆಹಲಿ, ಭಾರತ
ನಗರ: ನವದೆಹಲಿ
ದೇಶ: ಭಾರತ
ಕಕ್ಷೆಗಳು: 28.617189 ° ಎನ್ 77.208084 ° ಇ
ನಿರ್ಮಾಣ: 1921 ರಲ್ಲಿ
ಪ್ರಾರಂಭ:1927 ರಲ್ಲಿ ತೆರೆಯಲಾಗಿದೆ
ಹಿಂದಿನ ಮಾಲೀಕ: ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಇಂಡಿಯಾ (1927-1947)
ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ: (1950-ಇಂದಿನವರೆಗೆ)
ವಿನ್ಯಾಸ ಮತ್ತು ನಿರ್ಮಾಣ:ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಿ ಎಡ್ವಿನ್ ಲುಟಿಯೆನ್ಸ್ ಮತ್ತು ಹರ್ಬರ್ಟ್ ಬೇಕರ್

ಇತರ ಮಾಹಿತಿ:

ಆಸನ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ: 790

.

ಭಾರತದ ಸಂಸದ್ ಭವನ (ಸಂಸತ್ತಿನ ಕಟ್ಟಡ) ಭಾರತದ ಸಂಸತ್ತಿನ ಸ್ಥಾನವಾಗಿದೆ. ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಭವನದಿಂದ 750 ಮೀಟರ್ ದೂರದಲ್ಲಿ, ಇದು ಮಧ್ಯ ವಿಸ್ಟಾವನ್ನು ದಾಟಿದ ಸಂಸದ್ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿದೆ; ಇದರ ಸುತ್ತಲೂ ಇಂಡಿಯಾ ಗೇಟ್, ಯುದ್ಧ ಸ್ಮಾರಕ, ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಕಚೇರಿ ಮತ್ತು ನಿವಾಸ, ಮಂತ್ರಿ ಕಟ್ಟಡಗಳು ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಸರ್ಕಾರದ ಇತರ ಆಡಳಿತ ಘಟಕಗಳಿವೆ. ಇದು ಲೋಕಸಭೆ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯಸಭೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಇದು ಭಾರತದ ದ್ವಿಪಕ್ಷೀಯ ಸಂಸತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಕ್ರಮವಾಗಿ ಕೆಳ ಮತ್ತು ಮೇಲ್ಮನೆಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ.

ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಕಟ್ಟಡವು ಮಿಟೌಲಿಯ ಚೌಸತ್ ಯೋಗಿನಿ ದೇವಸ್ಥಾನದಿಂದ ಸ್ಫೂರ್ತಿ ಪಡೆಯುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಇದನ್ನು 1927 ರಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಇಂಪೀರಿಯಲ್ ಲೆಜಿಸ್ಲೇಟಿವ್ ಕೌನ್ಸಿಲ್ಗಾಗಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಆಡಳಿತದ ಅಂತ್ಯದ ನಂತರ, ಇದನ್ನು ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನ ಸಭೆಯು ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನವು 1950 ರಲ್ಲಿ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿತು. ^[೧]
2010 ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ, ಸೆಂಟ್ರಲ್ ವಿಸ್ಟಾವನ್ನು ಪುನರುಜ್ಜೀವನಗೊಳಿಸಲು ಮತ್ತು ಹಲವಾರು ಆಡಳಿತ ಕಟ್ಟಡಗಳನ್ನು ಪುನಃ ನಿರ್ಮಿಸಲು ಅಥವಾ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಲು ಪ್ರಸ್ತಾಪವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಲಾಯಿತು, ಇದು 2024 ರಲ್ಲಿ ಪೂರ್ಣಗೊಳ್ಳುವ ನಿರೀಕ್ಷೆಯ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. [2] ಭಾರತ ತನ್ನ ಸಂಸತ್ತಿನ ಸದಸ್ಯತ್ವವನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರಿಂದ, 1,350 ಸದಸ್ಯರ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆಸನ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದೊಂದಿಗೆ ಹೊಸ ಸಂಸತ್ತಿನ ಕಟ್ಟಡವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಹೊಸ ಕಟ್ಟಡವು ಜೂನ್ 2022 ರಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುವ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಿದೆ ಮತ್ತು ಹಳೆಯದನ್ನು ನಂತರ ಮ್ಯೂಸಿಯಂ ಆಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಲು ಯೋಜಿಸಲಾಗಿದೆ. ^[೨]

ಇತಿಹಾಸ

ಮೂಲತಃ ಇದನ್ನು ಹೌಸ್ ಆಫ್ ಪಾರ್ಲಿಮೆಂಟ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು, ಇದನ್ನು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಿಗಳಾದ ಸರ್ ಎಡ್ವಿನ್ ಲುಟಿಯೆನ್ಸ್ ಮತ್ತು ಸರ್ ಹರ್ಬರ್ಟ್ ಬೇಕರ್ ಅವರು 1912-1913ರಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಭಾರತಕ್ಕಾಗಿ ಹೊಸ ಆಡಳಿತ ರಾಜಧಾನಿ ನಗರವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವ ವ್ಯಾಪಕ ಆದೇಶದ ಭಾಗವಾಗಿ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಿದರು. ಸಂಸತ್ ಭವನದ ನಿರ್ಮಾಣವು 1921 ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು ಮತ್ತು ಅದು 1927 ರಲ್ಲಿ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿತು.
ಆಗ ಇಂಪೀರಿಯಲ್ ಲೆಜಿಸ್ಲೇಟಿವ್ ಕೌನ್ಸಿಲ್ ಅನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದ ಸಂಸತ್ ಭವನದ ಉದ್ಘಾಟನಾ ಸಮಾರಂಭವನ್ನು ಜನವರಿ 18, 1927 ರಂದು ಭಾರತದ ವೈಸ್ರಾಯ್ ಲಾರ್ಡ್ ಇರ್ವಿನ್ ನಿರ್ವಹಿಸಿದರು. ಕೇಂದ್ರ ವಿಧಾನಸಭೆಯ ಮೂರನೇ ಅಧಿವೇಶನವನ್ನು 1927 ರ ಜನವರಿ 19 ರಂದು ಈ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ನಡೆಸಲಾಯಿತು. ^[೩]
ಹೆಚ್ಚಿನ ಸ್ಥಳಾವಕಾಶದ ಬೇಡಿಕೆಯಿಂದಾಗಿ 1956 ರಲ್ಲಿ ಎರಡು ಮಹಡಿಗಳನ್ನು ರಚನೆಗೆ ಸೇರಿಸಲಾಯಿತು. ^[೪]
2006 ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾದ ಪಾರ್ಲಿಮೆಂಟ್ ಮ್ಯೂಸಿಯಂ, ಪಾರ್ಲಿಮೆಂಟರಿ ಲೈಬ್ರರಿಯು, ಪಾರ್ಲಿಮೆಂಟ್ ಹೌಸ್ ಕಟ್ಟಡದ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿದೆ.

ಕಟ್ಟಡ

ಕಟ್ಟಡದ ಪರಿಧಿಯು ವೃತ್ತಾಕಾರವಾಗಿದ್ದು, ಹೊರಭಾಗದಲ್ಲಿ 144 ಕಾಲಮ್‌ಗಳಿವೆ. ಕಟ್ಟಡದ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ವೃತ್ತಾಕಾರದ ಕೇಂದ್ರ ಪ್ರಾಂಗಣ (ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಚೇಂಬರ್) ಇದೆ, ಮತ್ತು ಈ ಪ್ರಾಂಗಣದ ಸುತ್ತಲೂ ಮೂರು ಅರ್ಧವೃತ್ತಾಕಾರದ ಸಭಾಂಗಣಗಳಿವೆ, ಇದನ್ನು ಹಿಂದೆ ಚೇಂಬರ್ ಆಫ್ ಪ್ರಿನ್ಸಸ್ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಿದ್ದರು. ಈಗ ಅದರ ಪುಸ್ತಕ ಬಂಢಾರದ ಪ್ರಾಂಗಣವಾಗಿ (ಲೈಬ್ರರಿ ಹಾಲ್) ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ), ಹಿಂದೆ ರಾಜ್ಯ ಕೌನ್ಸಿಲ್ ಅಗಿದ್ದುದನ್ನು ಈಗ ರಾಜ್ಯಸಭೆಗೆ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಮತ್ತು ಕೇಂದ್ರ ವಿಧಾನಸಭೆಯ ಸಭಾಂಗಣವನ್ನು ಈಗ ಲೋಕಸಭೆಗೆ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕಟ್ಟಡವು ದೊಡ್ಡ ಉದ್ಯಾನವನಗಳಿಂದ ಆವೃತವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಪರಿಧಿಯನ್ನು ಮರಳುಗಲ್ಲಿನ ರೇಲಿಂಗ್‌ಗಳಿಂದ (ಜಾಲಿ) ಬೇಲಿ ಹಾಕಲಾಗಿದೆ.^[೫]

ಹೊಸ ಭವನದ ನಿರ್ಮಾಣ

ಸಂಸತ್ ಭವನವು, ಹಳೆಯ ರಚನೆಯೊಂದಿಗೆ ಸ್ಥಿರತೆಯ (ತಾಳಿಕೆಯ) ಕಾಳಜಿಯ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ 2010 ರ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಸಂಕೀರ್ಣವನ್ನು ಬದಲಿಸಲು ಹೊಸ ಸಂಸತ್ತಿನ ಕಟ್ಟಡದ ಪ್ರಸ್ತಾಪಗಳು ಹೊರಬಂದವು. ಪ್ರಸ್ತುತ ಕಟ್ಟಡಕ್ಕೆ ಹಲವಾರು ಪರ್ಯಾಯಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸುವ ಸಮಿತಿಯನ್ನು ಆಗಿನ ಸ್ಪೀಕರ್ ಮೀರಾ ಕುಮಾರ್ ಅವರು 2012 ರಲ್ಲಿ ರಚಿಸಿದ್ದರು. 93 ವರ್ಷಗಳಷ್ಟು ಹಳೆಯದಾದ ಈ ಕಟ್ಟಡವು ಸಂಸತ್ತಿನ ಸದಸ್ಯರು ಮತ್ತು ಅವರ ಸಿಬ್ಬಂದಿಗೆ ಸ್ಥಳದ ಅಸಮರ್ಪಕತೆಯಿಂದ ಮತ್ತು ಕಟ್ಟಡ ರಚನೆಯ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿಂದ ಬಳಲುತ್ತಿದೆ. ಈ ಕಾರಣದಿಂದ ಹೊಸ ಕಟ್ಟಡದ ಬಗೆಗೆ ಯೋಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ಕಟ್ಟಡವನ್ನು ಅದರ ಪರಂಪರೆಯ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ರಕ್ಷಿಸಬೇಕಾಗಿದೆ. ^[೬]
ಹೊಸ ಸಂಸತ್ತಿನ ಕಟ್ಟಡವು 150 ವರ್ಷಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಆಯುಷ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. 2019 ರಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರವು ಸೆಂಟ್ರಲ್ ವಿಸ್ಟಾ ಪುನರಾಭಿವೃದ್ಧಿ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು, ಇದರಲ್ಲಿ ರಾಜ್‌ಪಥ್ ಅನ್ನು ಪುನರುಜ್ಜೀವನಗೊಳಿಸುವುದು, ಭಾರತ ಪ್ರಧಾನಿಗೆ ಹೊಸ ಕಚೇರಿ ಮತ್ತು ನಿವಾಸವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವುದು, ಹೊಸ ಸಂಸತ್ತಿನ ನಿರ್ಮಾಣ ಮತ್ತು ಎಲ್ಲಾ ಮಂತ್ರಿಗಳ ಕಟ್ಟಡಗಳನ್ನು ಒಂದೇ ಕೇಂದ್ರ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಯೋಜಿಸುವುದು. ^[೭]
ಭಾರತದ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯೊಂದಿಗೆ ಸಂಸದರ ಸಂಖ್ಯೆ ಹೆಚ್ಚಾಗಬಹುದು ಮತ್ತು ಅದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಭವಿಷ್ಯದ ಸಂಖ್ಯಾಮಿತಿ ರಹಿತ (ಡಿಲಿಮಿಟೇಶನ್) ಆಗುವುದರಿಂದ ಪ್ರಸ್ತಾವಿತ ಲೋಕಸಭಾ ಕೊಠಡಿಯಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸದಸ್ಯರಿಗೆ ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳಲು ಆಸನ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಲಾಯಿತು. 2026 ರ ವೇಳೆಗೆ ಲೋಕಸಭೆಯು 848 ಸದಸ್ಯರನ್ನು ಹೊಂದಿರಬೇಕಾಗಬಹುದು. ಹೊಸ ಸಂಕೀರ್ಣದಲ್ಲಿ ಲೋಕಸಭಾ ಕೊಠಡಿಯಲ್ಲಿ 888 ಸ್ಥಾನಗಳು ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯಸಭಾ ಕೊಠಡಿಗೆ 384 ಸ್ಥಾನಗಳು ಇರಲಿವೆ. ಇದು ಕೇಂದ್ರ ಸಭಾಂಗಣವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಜಂಟಿ ಅಧಿವೇಶನದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಲೋಕಸಭಾ ಕೊಠಡಿಯು 1224 ಸದಸ್ಯರನ್ನು ಹೊಂದಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ. ಕಟ್ಟಡದ ಉಳಿದ ಭಾಗವು 4 ಮಹಡಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಇದರಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಗಳು ಮತ್ತು ಸಮಿತಿ ಕೊಠಡಿಗಳಿವೆ. ಸೆಂಟ್ರಲ್ ವಿಸ್ಟಾದ ಮರುವಿನ್ಯಾಸದ ಉಸ್ತುವಾರಿ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಿ ಬಿಮಲ್ ಪಟೇಲ್ ಅವರ ಪ್ರಕಾರ, ಹೊಸ ಸಂಕೀರ್ಣವು ತ್ರಿಕೋನ ಆಕಾರವನ್ನು ಹೊಂದುವುದು. ಇದು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಸಂಕೀರ್ಣದ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಾಣವಾಗುವುದು ಮತ್ತು ಹಿಂದಿನದಕ್ಕಿಂತ ದೊಡ್ಡದಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಪ್ರಸ್ತುತ ಸಚಿವಾಲಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಸೆಕ್ರೆಟರಿಯಟ್ ಕಟ್ಟಡದ ಉತ್ತರ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ಬ್ಲಾಕ್ಗಳನ್ನು ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯಗಳಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಲಾಗುವುದು. ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಗಳ ಕಚೇರಿ ಮತ್ತು ಇತರ ಸಚಿವಾಲಯಗಳ ಸ್ಥಳಾಂತರವು ರಾಜ್‌ಪಾತ್‌ನ ಮರುವಿನ್ಯಾಸದ ಜೊತೆಗೆ ನಡೆಯಲಿದೆ. ^[೮]
ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2020 ರಲ್ಲಿ ನೆಲಅಗೆಯುವ ಗುದ್ದಲಿಪೂಜೆಯ ಸಮಾರಂಭವನ್ನು ನಡೆಸಲಾಯಿತು, ಆದರೆ 2020 ರ ಡಿಸೆಂಬರ್ 10 ರಂದು ಪ್ರಧಾನಿ ಮೋದಿಯವರು ಕಟ್ಟಡದ ಅಡಿಪಾಯ ಹಾಕಲು ಪೂಜೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು.^[೯] ಈ ಕಟ್ಟಡವನ್ನು 64,500 ಚದರ ಅಡಿ (5,990 ಮೀ ²) ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗುವುದು, ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ರಚನೆಗಿಂತ 17,000 ಚ.ಅ. ಹೆಚ್ಚು ಸ್ಥಳ ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು ಭೂಕಂಪ ನಿರೋಧಕವಾಗಿದೆ. ಇದು ಭಾರತದ ವಿವಿಧ ಭಾಗಗಳಿಂದ ಆಯ್ದ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಶೈಲಿಗಳನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸುತ್ತದೆ. ^[೧೦]
ಅಡಿಪಾಯ ಹಾಕಲು ಅನುಮತಿ ನೀಡಲಾಗಿದ್ದರೂ, ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಎ.ಎಂ. ಭಾರತದ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ನ ಖಾನ್ವಿಲ್ಕರ್ ಅವರು ಸೆಂಟ್ರಲ್ ವಿಸ್ಟಾ ಪುನರಾಭಿವೃದ್ಧಿ ಯೋಜನೆಗೆ ನ್ಯಾಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಯೋಜನೆಯ ವಿರುದ್ಧ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ ಮನವಿಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸುವವರೆಗೆ ತಡೆ ಘೋಷಿಸಿದರು. ^[೧೧]
ದಿನಾಂಕ 10 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2020 ರಂದು ಪ್ರಧಾನಿ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ ಅವರು ಸರ್ವ ಧರ್ಮ ಪ್ರಾರ್ಥನಾ (ಅಂತರ್‍ಧರ್ಮ-ನಂಬಿಕೆಯ ಪ್ರಾರ್ಥನೆ) ಸಮಾರಂಭದೊಂದಿಗೆ ಸಂಸತ್ ಕಟ್ಟಡಕ್ಕೆ ಶಿಲಾನ್ಯಾಸ ಮಾಡಿದರು. ^[೧೨]

ಸೆಂಟ್ರಲ್‌ ವಿಸ್ತಾ ಯೋಜನೆ’ಗೆ ಕೋರ್ಟ್ ಒಪ್ಪಿಗೆ

ರಾಜಪಥ ಮತ್ತು ವಿಜಯ ಚೌಕ ಸಮೀಪದ ‘ಹಸಿರು ವಲಯ’ದ ಭೂ ಬಳಕೆಯ ಬದಲಾವಣೆಯು ಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿದೆ. ಇಲ್ಲಿನ ಭೂ ಬಳಕೆ ಬದಲಾವಣೆ ಅಧಿಸೂಚನೆ ಕ್ರಮಬದ್ಧವಲ್ಲ. ಜತೆಗೆ, ಪರಿಸರ ಅನುಮತಿ ನೀಡಿಕೆಯೂ ನ್ಯಾಯಬದ್ಧವಲ್ಲ ಎಂದು ಅರ್ಜಿದಾರರು ವಾದಿಸಿದ್ದರ

ಭೂ ಬಳಕೆ ಪರಿವರ್ತನೆಗೆ ಅನುಸರಿಸಿದ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಹಲವು ಲೋಪಗಳಿವೆ ಎಂದು ತೀರ್ಪಿನ ಬಗ್ಗೆ ಭಿನ್ನಮತ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿರುವ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಸಂಜೀವ್‌ ಖನ್ನಾ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. ಯೋಜನೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಜನರು ನೀಡಿದ ಸಲಹೆಗಳು ಮತ್ತು ಆಕ್ಷೇಪಗಳನ್ನು ಸರ್ಕಾರವು ಗಣನೆಗೇ ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿಲ್ಲ ಎಂದಿದ್ದಾರೆ. ‘ಈಗಿನ ಮತ್ತು ಪ್ರಸ್ತಾವಿತ ಭೂ ಬಳಕೆಯ ಗೆಜೆಟ್‌ ಅಧಿಸೂಚನೆ ಮತ್ತು ಪ್ಲಾಟ್ ಸಂಖ್ಯೆಗಳನ್ನಷ್ಟೇ ಪ್ರಕಟಿಸಿದರೆ ಸಾಕಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಪುನರ್‌ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಜನರಿಗೆ ಗ್ರಹಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಬೇಕು. ಜನರು ಮಾಹಿತಿಯುಕ್ತರಾಗಿ ತಮ್ಮ ಅಭಿಪ್ರಾಯ ತಿಳಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ವಿವರಗಳು ಪ‍್ರಕಟವಾಗಬೇಕು. ಇಂತಹ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಜನರ ಭಾಗವಹಿಸುವಿಕೆಯು ಯಾಂತ್ರಿಕ ಎಂಬಂತೆ ಇರಬಾರದು. ಜನರ ಭಾಗೀದಾರಿಕೆಯು ಫಲಪ್ರದವೂ ರಚನಾತ್ಮಕವೂ ಆಗಿರಬೇಕು’ ಎಂದು ಖನ್ನಾ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. ಸೆಂಟ್ರಲ್‌ ವಿಸ್ತಾ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಯೋಜನೆ ಬಗ್ಗೆ ಸರಿಯಾದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ನೋಟಿಸ್‌ ನೀಡಿಲ್ಲ. ಯೋಜನೆ ಅನುಷ್ಠಾನದ ಬಳಿಕ ಇಲ್ಲಿನ ಚಿತ್ರಣ ಸಮಗ್ರವಾಗಿ ಬದಲಾಗಲಿದೆ. ಆದರೆ, ಅದಕ್ಕೆ ಬೇಕಾದ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಸಿದ್ಧಪಡಿಸಿಲ್ಲ ಎಂಬ ಅಸಮಾಧಾನವನ್ನೂ ಅವರು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ್ದಾರೆ.

ಸೆಂಟ್ರಲ್‌ ವಿಸ್ತಾ ಯೋಜನೆ

(ಹೊಸ ಸಂಸದ್ ಭವನ -ಯೋಜನೆ)
ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರದ ಮಹತ್ತ್ವಾಕಾಂಕ್ಷೆಯ ‘ಸೆಂಟ್ರಲ್‌ ವಿಸ್ತಾ ಯೋಜನೆ’ಯ ಅನುಷ್ಠಾನಕ್ಕೆ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ ಒಪ್ಪಿಗೆ ನೀಡಿದೆ. ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಭವನದಿಂದ ಇಂಡಿಯಾ ಗೇಟ್‌ವರೆಗಿನ ಮೂರು ಕಿ.ಮೀ. ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಈ ಯೋಜನೆ ಅನುಷ್ಠಾನಗೊಳ್ಳಲಿದೆ. ಯೋಜನೆಗೆ ನೀಡಿರುವ ಪರಿಸರ ಅನುಮತಿ ಮತ್ತು ಭೂಬಳಕೆ ಬದಲಾವಣೆ ಅಧಿಸೂಚನೆಗಳು ಕ್ರಮಬದ್ಧ ಎಂದು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ ಬಹುಮತದ ತೀರ್ಪಿನಲ್ಲಿ ಹೇಳಿದೆ.ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಎ.ಎಂ. ಖಾನ್ವಿಲ್ಕರ್‌ ನೇತೃತ್ವದ ಮೂವರು ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿಗಳ ಪೀಠವು 2:1 ಬಹುಮತದಲ್ಲಿ, ಪರಿಸರ ಅನುಮತಿ ಮತ್ತು ಭೂಬಳಕೆ ಬದಲಾವಣೆ ಅಧಿಸೂಚನೆ ಕ್ರಮಬದ್ಧ ಎಂದು ಹೇಳಿದೆ.
ಭೂ ಬಳಕೆ ಪರಿವರ್ತನೆಗೆ ಅನುಸರಿಸಿದ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಹಲವು ಲೋಪಗಳಿವೆ ಎಂದು ತೀರ್ಪಿನ ಬಗ್ಗೆ ಭಿನ್ನಮತ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿರುವ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಸಂಜೀವ್‌ ಖನ್ನಾ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. ಯೋಜನೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಜನರು ನೀಡಿದ ಸಲಹೆಗಳು ಮತ್ತು ಆಕ್ಷೇಪಗಳನ್ನು ಸರ್ಕಾರವು ಗಣನೆಗೇ ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿಲ್ಲ ಎಂದಿದ್ದಾರೆ. ‘ಈಗಿನ ಮತ್ತು ಪ್ರಸ್ತಾವಿತ ಭೂ ಬಳಕೆಯ ಗೆಜೆಟ್‌ ಅಧಿಸೂಚನೆ ಮತ್ತು ಪ್ಲಾಟ್ ಸಂಖ್ಯೆಗಳನ್ನಷ್ಟೇ ಪ್ರಕಟಿಸಿದರೆ ಸಾಕಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಪುನರ್‌ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಜನರಿಗೆ ಗ್ರಹಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಬೇಕು. ಜನರು ಮಾಹಿತಿಯುಕ್ತರಾಗಿ ತಮ್ಮ ಅಭಿಪ್ರಾಯ ತಿಳಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ವಿವರಗಳು ಪ‍್ರಕಟವಾಗಬೇಕು. ಇಂತಹ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಜನರ ಭಾಗವಹಿಸುವಿಕೆಯು ಯಾಂತ್ರಿಕ ಎಂಬಂತೆ ಇರಬಾರದು. ಜನರ ಭಾಗೀದಾರಿಕೆಯು ಫಲಪ್ರದವೂ ರಚನಾತ್ಮಕವೂ ಆಗಿರಬೇಕು’ ಎಂದು ಖನ್ನಾ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.
ಸೆಂಟ್ರಲ್‌ ವಿಸ್ತಾ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಯೋಜನೆ ಬಗ್ಗೆ ಸರಿಯಾದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ನೋಟಿಸ್‌ ನೀಡಿಲ್ಲ. ಯೋಜನೆ ಅನುಷ್ಠಾನದ ಬಳಿಕ ಇಲ್ಲಿನ ಚಿತ್ರಣ ಸಮಗ್ರವಾಗಿ ಬದಲಾಗಲಿದೆ. ಆದರೆ, ಅದಕ್ಕೆ ಬೇಕಾದ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಸಿದ್ಧಪಡಿಸಿಲ್ಲ ಎಂಬ ಅಸಮಾಧಾನವನ್ನೂ ಅವರು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಯೋಜನೆಯ ಒಪಪಿಗೆ ಪಡೆದ ಕ್ರಮ ಪ್ರಜಾತಾಂತ್ರಿಕ ಅಲ್ಲ ಎಂಬ ಅಭಿಪ್ರಾಯ ಸೂಚಿಸಿದ್ದಾರೆ.^[೧೩] ^[೧೪]

ಗ್ಯಾಲರಿ

ಲೂಯಿಸ್ ಮೌಂಟ್ ಬ್ಯಾಟನ್, ಬರ್ಮಾದ 1 ನೇ ಅರ್ಲ್ ಮೌಂಟ್ ಬ್ಯಾಟನ್ - ಲಾರ್ಡ್ ಮೌಂಟ್ ಬ್ಯಾಟನ್ ಚೇಂಬರ್ ಆಫ್ ಪ್ರಿನ್ಸಸ್ ಅನ್ನು ಉದ್ದೇಶಿಸಿ 1947 ರಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ವೈಸ್ರಾಯ್
ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನ ಸಭೆ 1950 ರಲ್ಲಿ.
ಜವಾಹರಲಾಲ್ ನೆಹರು 1946 ರಲ್ಲಿ ಘಟಕದ ಸಭೆಯನ್ನುದ್ದೇಶಿಸಿ ಮಾತನಾಡಿದರು.
ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ [[ಮೊರಾರ್ಜಿ ದೇಸಾಯಿ] ಅವರು ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಜಿಮ್ಮಿ ಕಾರ್ಟರ್ ಅವರು 1978 ರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಸಂಸತ್ ಭವನವನ್ನು ಉದ್ದೇಶಿಸಿ ಮಾತನಾಡುವುದನ್ನು ಆಲಿಸುತ್ತಿರುವುದು.
ಯು.ಎಸ್. ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಬರಾಕ್ ಒಬಾಮ ಅವರು 2010 ರಲ್ಲಿ ಸಂಸತ್ತಿನ ಜಂಟಿ ಅಧಿವೇಶನವನ್ನುದ್ದೇಶಿಸಿ ಮಾತನಾಡಿದರು.

ನೋಡಿ

ಆಳ ಅಗಲ: ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವಕ್ಕೆ ಹೊಸ ಮಂಟಪ; ನೂತನ ಸಂಸತ್ ಭವನ; ಪ್ರಜಾವಾಣಿ d: 11 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2020

ಉಲ್ಲೇಖ

↑ [1- http://delhiassembly.nic.in/history_assembly.htm Archived 2017-09-22 ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ., "History of the Parliament of Delhi". delhiassembly.nic.in. Retrieved13 December 2013.]
↑ [ "Parliament session will be held in new building in 2022: Lok Sabha Speaker". The Times of India. 8 January 2020. Retrieved 1 February2020.]
↑ ""History of the Parliament of Delhi". delhiassembly.nic.in. Retrieved 13 December 2013". Archived from the original on 22 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2017. Retrieved 11 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2020.
↑ [ https://indianexpress.com/article/india/central-vista-project-new-delhi-dr-bimal-patel-parliament-prime-minister-office-rajpath-6212011/]
↑ [6 https://www.hindustantimes.com/delhi-news/parliament-house-144-pillars-of-pride/story-UBRQJ3tqmspQR34gkx1O2K.html - Parliament House: 144 pillars of pride". Hindustan Times. 7 June 2011. Retrieved 20 August 2018.]
↑ [10- Speaker sets up panel to suggest new home for Parliament-July 13, 2012
↑ [2,8 Dash, Dipak K (11 December 2020). "New Parliament building will last 150 years, its Houses can seat 150% more MPs". The Times of India. Retrieved11 December 2020.]
↑ [1Central Vista Redevelopment Project". Drishti IAS. 23 April 2020. Retrieved 22 September 2020]
↑ ನೂತನ ಸಂಸತ್ ಭವನ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕೆ ...ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ ಗುರುವಾರ;2020 ಡಿಸೆಂಬರ್ 10
↑ [https://indianexpress.com/article/india/pm-modi-to-lay-foundation-stone-for-new-parliament-building-on-december-10-7093362/ PM Modi to lay foundation stone for new Parliament building on December 10 The building,by Liz Mathew | New Delhi December 6, 2020]
↑ [Supreme Court allows foundation-laying ceremony for new Parliament building". The Hindu. 7 December 2020. Retrieved 8 December 2020.]
↑ Dec 2020, 4:38PM ISTViews: 1068^{[ಶಾಶ್ವತವಾಗಿ ಮಡಿದ ಕೊಂಡಿ]}
↑ ‘ಸೆಂಟ್ರಲ್‌ ವಿಸ್ತಾ ಯೋಜನೆಗೆ ಹಸಿರು ನಿಶಾನೆ;ಪಿಟಿಐ Updated: 06 ಜನವರಿ 2021
↑ https://www.prajavani.net/india-news/justice-dissents-on-public-participation-in-approving-central-vista-project-793649.html ಜನರ ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳವಿಕೆಗೂ ಮನ್ನಣೆ ಬೇಕಿತ್ತು: ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಖನ್ನಾ;ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ವಾರ್ತೆ Updated: 05 ಜನವರಿ 2021]

[1] [1- http://delhiassembly.nic.in/history_assembly.htm Archived 2017-09-22 ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ., "History of the Parliament of Delhi". delhiassembly.nic.in. Retrieved13 December 2013.]

[2] [ "Parliament session will be held in new building in 2022: Lok Sabha Speaker". The Times of India. 8 January 2020. Retrieved 1 February2020.]

[3] ""History of the Parliament of Delhi". delhiassembly.nic.in. Retrieved 13 December 2013". Archived from the original on 22 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2017. Retrieved 11 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2020.

[4] [ https://indianexpress.com/article/india/central-vista-project-new-delhi-dr-bimal-patel-parliament-prime-minister-office-rajpath-6212011/]

[5] [6 https://www.hindustantimes.com/delhi-news/parliament-house-144-pillars-of-pride/story-UBRQJ3tqmspQR34gkx1O2K.html - Parliament House: 144 pillars of pride". Hindustan Times. 7 June 2011. Retrieved 20 August 2018.]

[6] [10- Speaker sets up panel to suggest new home for Parliament-July 13, 2012

[7] [2,8 Dash, Dipak K (11 December 2020). "New Parliament building will last 150 years, its Houses can seat 150% more MPs". The Times of India. Retrieved11 December 2020.]

[8] [1Central Vista Redevelopment Project". Drishti IAS. 23 April 2020. Retrieved 22 September 2020]

[9] ನೂತನ ಸಂಸತ್ ಭವನ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕೆ ...ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ ಗುರುವಾರ;2020 ಡಿಸೆಂಬರ್ 10

[10] [https://indianexpress.com/article/india/pm-modi-to-lay-foundation-stone-for-new-parliament-building-on-december-10-7093362/ PM Modi to lay foundation stone for new Parliament building on December 10 The building,by Liz Mathew | New Delhi December 6, 2020]

[11] [Supreme Court allows foundation-laying ceremony for new Parliament building". The Hindu. 7 December 2020. Retrieved 8 December 2020.]

[12] Dec 2020, 4:38PM ISTViews: 1068^{[ಶಾಶ್ವತವಾಗಿ ಮಡಿದ ಕೊಂಡಿ]}

[13] ‘ಸೆಂಟ್ರಲ್‌ ವಿಸ್ತಾ ಯೋಜನೆಗೆ ಹಸಿರು ನಿಶಾನೆ;ಪಿಟಿಐ Updated: 06 ಜನವರಿ 2021

[14] ttps://www.prajavani.net/india-news/justice-dissents-on-public-participation-in-approving-central-vista-project-793649.html ಜನರ ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳವಿಕೆಗೂ ಮನ್ನಣೆ ಬೇಕಿತ್ತು: ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಖನ್ನಾ;ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ವಾರ್ತೆ Updated: 05 ಜನವರಿ 2021]

[೧]

[೨]

[೩]

[೪]

[೫]

[೬]

[೭]

[೮]

[೯]

[೧೦]

[೧೧]

[೧೨]

[೧೩]

[೧೪]