ಟಿಬೇಟರ ಸಂಸ್ಕೃತಿ
You must add a |reason= parameter to this Cleanup template - replace it with {{Cleanup|reason=<Fill reason here>}}, or remove the Cleanup template.
ಟಿಬೆಟರ ಸಂಸ್ಕ್ರತಿ ಪರಿಚಯ ನಮ್ಮ ದೇಶ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಟಿಬೆಟಿನ ಜನರು ವಾಸವಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಇದರಿಂದ ಅವರ ವಿಶಷ್ಟ ಸಂಸ್ಕ್ರತಿ ತಿಳಿಯುವುದು ಬಹಳ ಮುಖ್ಯ.. ಟಿಬೆಟರ ಸಂಸ್ಕ್ರತಿ ಬಹಳ ವಿಶೇಷ ಹಾಗು ಬೇರೆ ಸಂಸ್ಕ್ರತಿಯ ಪ್ರಭಾವದಿಂದ ಬೆಳೆದದ್ದು . ನೇಪಾಳ ,ಭಾರತ, ಚೀನಾ, ಈ ದೇಶಗಳ ಸಂಸ್ಕ್ರತಿ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿದೆ. ಇದು ಹಿಮಾಲಯದ ಒಳಗಿನ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಇರುವುದರಿಂದ, ಬೇರೆ ಸಂಸ್ಕ್ರತಿಗಳ ಪ್ರಭಾವ ಕಮ್ಮಿಯಾಗಿದೆ. ಏಳನೇ ಶತಮಾನ ದಿಂದ ಬೌದ್ದ ಸಿದ್ದಾಂತ ನಿಂದ ಇವರ ಸಂಸ್ಕ್ರತಿ ಬೆಳೆದದ್ದು ಹಾಗು ಬಹಳ ಪ್ರಭಾವ ಮೂಡಿದೆ. ಅಲ್ಲಿಯ ವಾತವರಣದಿಂದ ಇಲ್ಲಿಯ ಜನಾಂಗ ಬಹಳ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಪ್ರಾಣಿಗಳನ್ನು ಮೇವಿಸುವುದು ಪ್ರೂತ್ಸಾ ಹಿಸುತ್ತಾರೆ.
ಸಂಗೀತ ಇವರ ಸಂಗೀತ ಟಿಬೆಟಿಯನ್ ಅಥವ ಹಿಮಲಯದ ಸುತ್ತ್ತಮುತ್ತಿನ ಸಂಸ್ಕ್ರತಿ ಯನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಭಾರತದ ನೇಪಾಳ, ಬುತಾನ, ಇಲ್ಲಿ ವಾಸವಾಗಿರುವ ಟಿಬೆಟಿಯನ್ ಜನರಲ್ಲಿ ಕೂಡ ಇದನ್ನು ಗುರುತಿಸಬಹುದು. ಇವರ ಸ್ಂಗೀತ ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಂಗೀತ ಹಾಗು ಟಿಬೆಟಿಯನ್ ಬೌದ್ದ ಸಿದ್ದಾಂತ ಪ್ರಬಾವ ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಇವರು ಟಿಬೆಟಿಯನ್ ಭಾಷೆ ಅಥವ ಸಂಸ್ಕ್ರತ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಮಾಂತ್ರಗಳ ಜೊತೆಗೆ ದ್ರಂಮ್ಸ್ ಪಠಣೆ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಗೆಲುಗ ಪ ಏನ್ನುವುದು ಹಳೆಯ ಸಂಗೀತ ಶಾಲೆ ಹಾಗು ಇವು ಕೆಲವು ಪ್ರಣಯ ಸಂಗೀತ ಶಾಲೆಗಳು 'ಸಕ್ಯುಪ, ಕಗ್ಯುಪ, '. ನಂಗ್ ಮ' ಸಂಗೀತ ಏನ್ನುವುದು ಇಂದಿನ ಟಿಬೆಟಿಯನ್ ಯುವ ಜನಾಂಗದಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಪ್ರಸಿದ್ದ, 'ಘ್ ರ್' ಸಂಗೀತವನ್ನು ಪೂಜೆಗಳಲ್ಲಿ ಹಾಡುತ್ತಾರೆ. ಗೇಸರ್ ಎಂಬ ಪೌರಾಣಿಕ ನಾಯಕನ ಬಗ್ಗೆ ಕೂಡ ಹಾಡುತ್ತಾರೆ.
ಹಬ್ಬಗಳು ಬುದ್ದನ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಟಿಬೆಟಿಯನ ಜನರು ಹಲವು ಹಬ್ಬಗಳನ್ನು ಆಚರಿಸುತ್ತಾರೆ. 'ಲೋಸರ್' ಎನ್ನುವುದು ಇವರ ಹೊಸವರ್ಷ . ಆದಿನ ಅವರ ಮನೆದೇವರಿಗೆ ಆಚರಣೆ ನೀಡುತ್ತಾರೆ, ಬಾಗಿಲಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಧಾರ್ಮಿಕ ಕಲೆಯನ್ನು ಬಿಡಿಸುತ್ತಾರೆ.ಈ ದಿನ ಅವರು 'ಗುಥುಕ್ ' ಎಂಬ ಬಾರ್ಲಿ ಇಂದ ಮಾಡಿದ ತಿಂಡಿ ಯನ್ನು ಕುಟುಂಬದವರೊಂದಿಗೆ ತಿನ್ನುತ್ತಾರೆ. ' ಮೋಂನಲ್ಲ್ ಮ್' ಪ್ರ್ರಾರ್ಥನೆ ಹಬ್ಬ ವನ್ನು ಟಿಬೆಟಿಯನ್ ಪ್ರಾಸಾಂಗದ ಮೊದಲನೇಯ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ಆಚರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಆ ದಿನ ಅವರು ಆಟ-ಕೂಟ ದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಾರೆ ಹಾಗು ಪಿಕ್ನಿಕ್ ಹೋಗುತ್ತಾರೆ.
ಪಾಕಶಾಲೆ ಟಿಬೆಟಿನಲ್ಲಿ ಬಾರ್ಲಿ ಬೆಳೆ ಬಹಳ ಬೆಳೆಯುತ್ತಾರೆ. ಅವರ ಊಟದಲ್ಲಿ ಹಬ್ಬ ಹರಿದಿನದಲ್ಲಿ ಕೂಡ ಭಾರ್ಲಿ ನಲ್ಲಿ ಊಟವನ್ನು ತಯಾರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇವರು ಅದರಲ್ಲಿ ಹಿಟನ್ನು ಕೂಡ ತಯಾರಿಸುತ್ತಾರೆ.ಈ ಹಿಟ್ಟನ್ನು ಟಸ್ಂಪ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಇದರಿಂದ ನೂಡಲ್ಸ್ ಅಥವ ಆವಿಯಿಂದ ಮೋಮೋಸ್ ತಿಂಡಿಯನ್ನು ತಯಾರಿಸುತ್ತಾರೆ.ಚಮರ ಮೃಗ, ಆಡು, ಮಟನ್ ಈ ಮಾಂಸಗಳನ್ನು ವೊಣಗಿನ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಊಟದಲ್ಲಿ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಇದರ ಜೊತೆಗೆ ಆಲುಗೆಡ್ಡೇ ಕೂಡ ಬಳ ಸುತ್ತಾರೆ.ಸಾಸಿವೆ ಕಾಳನ್ನು ಟಿಬೆಟಿನಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತಾರೆ, ಆದುದರಿಂದ ಇದನ್ನು ಕೂಡ ಊಟವನ್ನು ರುಚಿಕರ ಹಾಗು ಸ್ವಾದಿಷ್ಟ ಮಾಡಲು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಚಮರಮೃಗದ ಹಾಲಿನಿಂದ ಸಿಹಿ ಮೊಸರು, ಬೆಣ್ಣೆ, ಗಿಣ್ಣು, ಇವನ್ನು ಬಹಳ ತಿನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಚೆನ್ನಾಗಿ ತಯರಾಗಿರುವ ಸಿಹಿ ಮೊಸರಿಗೆ ವರ್ಚಸ್ಸು ನೀಡುತ್ತಾರೆ. ಬೆಣೆ ಚಹಃ ಇಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಪ್ರಸಿದ್ದ.
ಟಿಬೆಟಿನ ಕಲೆ ಇಲ್ಲಿಯ ಕಲೆ ಟಿಬೆಟಿಯನ್ ಬೌದ್ದ ಸಿದ್ದಾಂತ ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಬುದ್ದನ ಅತವ ಅವತಾರಗಳ ಚಿತ್ರ ಕಲೆ ಬಿಡಿಸುತ್ತಾರೆ. ಬುದ್ದನ ಕಂಚಿನ ಪ್ರತಿಮೆ ಗಳನ್ನು ಕೂಡ ತಯರಿಸುತ್ತಾರೆ, ಇವೆಲ್ಲಾ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ನೋಡಬಹುದು. 'ತಂಗಕಾ' ಎನ್ನುವ ಚಿತ್ರಕಲೆ ವಿಭಿನ್ನ ಬಣ್ಣಗಳಿಂದ ಬಿಡಿಸುತ್ತಾರೆ ಹಾಗು 'ಮಂಡಲ' ಕಲೆ ಕೂಡ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ.
ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ. ಟಿಬೆಟಿಯನ್ ಕಲೆಯಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಚೀನಾ ಹಾಗು ಭಾರತ ದೇಶದ ಪ್ರಭಾವ ವಿದೆ. ಅವರ ಕಲೆ ಬೌದ್ದ ಸಿದ್ದಾಂತದ ಬಗ್ಗೆ ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಟಿಬೆಟಿನಲ್ಲಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ' ಗೊಂಪಾ ' ಗಳ ಮುಂದೆ ಬೌದ್ದ ಸಿದ್ದಾಂತದ ಚಕ್ರದ ಜೊತೆಗೆ ೨ ಡ್ರಾಗನ್ ಶಿಲೆ ನೋಡಬಹುದು. ಟಿಬೆಟಿಯನ್ 'ಛ್ಹ್ರ್ ಟೆನ್' ನ ವಿನ್ಯಾಸ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಊರಿನಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಮಾಡಿರುತ್ತಾರೆ. ದುಂಡಿನ ಗೋಡೆ ಖ್ಂಮ್ ಪ್ರದೇಶ ದಲ್ಲಿ ಹಾಗು ಚಚ್ಚೌ ಕದ ೪ ಕಡೆಯ ಗೋಡೆಗಳನ್ನು ಲಡಾಕ್ ನಲ್ಲಿ ನೋಡಬಹುದು. ಟಿಬೆಟಿಯನ್ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ ನ ಮುಖ್ಯ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ಯೆಂದರೆ ಬಹಳ ಮನೆಗಳು ಹಾಗು 'ಮೊನೆಸ್ಟ್ರಿ' ಗಳನ್ನು ಎತ್ತರದ ಜಾಗದಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟೀರುತ್ತಾರೆ ಹಾಗು ದಕ್ಷಿಣ ಮುಖ ಮಾಡಿರುವ , ಬಿಸಿಲಿನ ಜಾಗ ದಲ್ಲಿ ಹಾಗು ಈ ದೇವಸ್ಥಾನ ವನ್ನು ಕಲ್ಲು , ಮರ, ಸಿಮೆಂಟ್ ನಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟು ತ್ತಾರೆ. ಇಲ್ಲಿ ಇಂಧನ ಗಳು ಸಿಗುವುದು ಬಹಳ ಕಡಿಮೆ, ಆದುದರಿಂದ ಫ಼್ಲಾಟ್ ಛಾವಣಿ ಹಾಗು ಹಲವಾರು ಕಿಡಕಿ ಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟುತ್ತಾರೆ. ಹೀಗೆ ಜಾಗಕ್ಕೆ ಬಹಳ ಬಿಸಿಲು ಬರಲಿಯೆಂದು. ಗೋಡೆಗಳನ್ನು ೧೦ ಡಿಗ್ರಿ ಒಳಗೆ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಇಳಿಜಾರು ಆಗಿರುತ್ತಾದೆ., ಆಗ ಭೂ ಕಂಪ ವನ್ನು ತಡೆಯುತ್ತದೆ . ಪೊಟಾಲ ಅರಮನೆ ಯೆಂಬ ಮುಖ್ಯ ಸ್ಥಳ ೧೧೭ ಮೀಟರ್ ಯೆತ್ತರ ಹಾಗು ೩೬೦ ಮೀಟರ್ ಅಗಾಲ. ಇದು ಟಿಬೆಟಿಯನ್ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ ಕ್ಕೆ ಒಳ್ಳೆಯ ಉದಾಹರಣೆ. ಇಲ್ಲಿ ಮುಂಚೆ ಶ್ರೀ ದಲೈ ಲಾಮ ನವರು ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಇದರಲ್ಲಿ ೧೦೦೦ ಕೊಠಡಿ ಗಳಿದೆ ಹಾಗು ೧೩ ಅಂತಸ್ತಿನ ಗಳಿದೆ. ಈ ಅರಮನೆ ಯಲ್ಲಿ ಹಿಂದಿನ ದಲೈ ಲಾಮ ರವರು ಹಾಗು ಬುದ್ದನ ಪ್ರತಿಮೆ ಗಳಿವೆ . ಇಲ್ಲಿ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಪುಸ್ತ್ತಕ ಭಂಡಾರ ಕೂಡವಿದೆ. ಅಲ್ಲಿ
ಹಲವಾರು ಭೌದ್ದಿಕ ಗ್ರಂಥ ಗಳು ಇದೆ. ಈ ಅರಮನೆ ಹಾಗು ನೋರ್ಬುಲಿಂಕಾ ವಿಶ್ವ ಸಂರಕ್ಸ್ಣ ಸ್ಮಾರಕ ಯೆಂದು ಕರೆಯಲಗಿದೆ.
ದಲೈ ಲಾಮಾಗಳು ಹೆಸರಿನ ಅರ್ಥ ದಲೈ ಟಿಬೆಟಿಯನ್ ಹೆಸರು ಗ್ಯಾತ್ಸೋ ಆಫ್ ಮಂಗೋಲಿಯನ್ ಅನುವಾದ, ಅಥವಾ "ಸಾಗರ" ಟಿಬೆಟ್ ಬರುವ ಮೊದಲ ಯುರೋಪಿಯನ್ನರು 1624 ರಲ್ಲಿ ಪೋರ್ಚುಗೀಸ್ ಮಿಷನರಿಗಳು ಆಂಟೋನಿಯೋ ಡಿ ಆಂಡ್ರೇಡ್ ಮತ್ತು ಮ್ಯಾನುಯೆಲ್ ಮಾರ್ಕ್ಸ್ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಅವರು ಕಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಗುಗೆ ರಾಣಿ ಮೂಲಕ ಸ್ವಾಗತಿಸಲಾಯಿತು, ಮತ್ತು ಚರ್ಚ್ ನಿರ್ಮಿಸಲು ಮತ್ತು ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ನಂಬಿಕೆಯ ಪರಿಚಯಿಸಲು ಅವಕಾಶ. ಗುಗೆ ರಾಜ ಕುತೂಹಲದಿಂದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಗೆಲುಪ ದುರ್ಬಲಗೊಳಿಸುವ ಮತ್ತು ಅವನ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಮತ್ತು ತನ್ನ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಬಲಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಪರಿಹಾರ ಧಾರ್ಮಿಕ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಧರ್ಮ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ. ಎಲ್ಲಾ ಮಿಷನರಿಗಳು 1745 ರಲ್ಲಿ ಹೊರಹಾಕಲಾಯಿತು.
ಧರ್ಮ ಟಿಬೆಟಿಯನ್ ಬೌದ್ಧ ಧರ್ಮ ಟಿಬೆಟಿಯನ್ನರು ಅತ್ಯಂತ ಮುಖ್ಯ ಮತ್ತು ತಮ್ಮ ಜೀವನದ ಎಲ್ಲಾ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಮೇಲೆ ಪ್ರಬಲ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ . ಬೋನ್ ಟಿಬೆಟ್ನ ಪ್ರಾಚೀನ ಧರ್ಮ , ಆದರೆ ಬಹುತೇಕ ಉತ್ತರ ಭಾರತದ ಸಂಸ್ಕೃತ ಬೌದ್ಧ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಟಿಬೆಟ್ ಪರಿಚಯಿಸಿದರು ಇದು ಟಿಬೆಟ್ಟಿನ ಬೌದ್ಧ ಮಹಾಯಾನ ಮತ್ತು ವಜ್ರಯಾನ ಒಂದು ವಿಶಿಷ್ಟ ರೂಪ , ಗ್ರಹಣ ಬಂದಿದೆ . ಟಿಬೆಟಿಯನ್ ಬೌದ್ಧ ಟಿಬೆಟ್ ಕೇವಲ ಅಭ್ಯಾಸ ಇದೆ ಆದರೆ ಮಂಗೋಲಿಯಾ ರಲ್ಲಿ , ಉತ್ತರ ಭಾರತದ , ಬರ್ಯಾತ್ ರಿಪಬ್ಲಿಕ್ , ತುವ ರಿಪಬ್ಲಿಕ್ , ಮತ್ತು ಕಲ್ಮಿಕಿಯಾ ಗಣರಾಜ್ಯದ ಮತ್ತು ಚೀನಾ ಕೆಲವು ಇತರ ಭಾಗಗಳು . ಚೀನಾ ತಂದೆಯ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಕ್ರಾಂತಿಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ , ಸುಮಾರು ಎಲ್ಲಾ ಟಿಬೆಟ್ ನ ಮಠಗಳು ರೆಡ್ ಗಾರ್ಡ್ಸ್ ಮೂಲಕ ನುಗ್ಗಿ ನಾಶವಾದವು . ಕೆಲವು ಮಠಗಳು ಹೆಚ್ಚಿನ ಧಾರ್ಮಿಕ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ( ಚೀನೀ ಸರ್ಕಾರದಿಂದ ಸೀಮಿತ ಬೆಂಬಲದೊಂದಿಗೆ ) 1980 ರಿಂದ ಪುನರ್ ಆರಂಭವಾಯಿತು ಮತ್ತು ಮಂಜೂರು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ - ಇದು ಇನ್ನೂ ಸೀಮಿತವಾಗಿದ್ದರೂ . ಮಾಂಕ್ಸ್ ಟಿಬೆಟ್ ಅಡ್ಡಲಾಗಿ ಮಠಗಳು ಮರಳಿದರು ಮತ್ತು ಕ್ರೈಸ್ತ ಶಿಕ್ಷಣ ಹೇರಿದ ಸನ್ಯಾಸಿಗಳು ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಾಗಿ ಸೀಮಿತವಾಗಿದೆ ಸಹ ಮುಂದುವರಿಸಲಾಗಿದೆ. 1950 ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ , ಟಿಬೆಟ್ ಗಂಡು 10 ರಿಂದ 20% ಪಾದ್ರಿಗಳು.
ಇಸ್ಲಾಂ ಧರ್ಮ ಮುಸ್ಲಿಮರು 8 ನೇ ಅಥವಾ 9 ನೇ ಶತಮಾನದ ರಿಂದ ಟಿಬೆಟ್ ನಲಿ ವಾಸ ವಗಿದಾರೆ. ಕಾಶ್ಮೀರ (ಕಛೀ ಪ್ರಾಚೀನ ಟಿಬೆಟ್ ನಲ್ಲಿ ಯುಲ್), ಲಡಾಖ್ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯ ಏಷ್ಯಾದ ತುರ್ಕಿ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ: ಟಿಬೆಟಿಯನ್ ನಗರಗಳಲ್ಲಿ, ಮೂರು ಮುಖ್ಯ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ವಲಸೆಗಾರರು ತಮ್ಮ ಉಗಮಸ್ಥಾನವೆಂದು ಯಾರು ಕಛೀ (ಕಛೆ) ಎಂದು ಮುಸ್ಲಿಮರು ಸಣ್ಣ ಸಮುದಾಯಗಳು ಇವೆ. ಟಿಬೆಟ್ ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಪ್ರಭಾವ ಪರ್ಷಿಯಾ ಬಂದಿತು. 1959 ನಂತರ ಟಿಬೆಟಿಯನ್ ಮುಸ್ಲಿಮರ ಒಂದು ಗುಂಪು, ಕಾಶ್ಮೀರ ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಸರ್ಕಾರ ತಮ್ಮ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಬೇರುಗಳು ಆಧರಿಸಿ ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತೆ ಒಂದು ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಟಿಬೆಟಿಯನ್ ಮುಸ್ಲಿಮರು ಭಾರತೀಯ ನಾಗರಿಕರು ಆ ವರ್ಷದ ಘೋಷಿಸಿದರು. ದೀರ್ಘ ಟಿಬೆಟ್ ನೆಲೆಸಿದ್ದರು ಮಾಡಿದ ಇತರೆ ಮುಸ್ಲಿಂ ಜನಾಂಗೀಯ ಗುಂಪುಗಳು ಹುಯಿ ಸೇರಿವೆ ಮಾಡಿದ ಸಲಾರ್, ದೊನ್ಗ್‍ಇಅನ್ಗ್ ಮತ್ತು ಬೊನನ್ ಮತ್ತೆ ಆಫ್ ಚೀನಾ ಹುಯಿ ಜನಾಂಗೀಯ ಗುಂಪು ತನ್ನ ಸಂತತಿಯ ಕುರುಹು ಸುಸ್ಥಾಪಿತ ಚೀನೀ ಮುಸ್ಲಿಂ ಸಮುದಾಯದ (ಗ್ಯ ಕಛೀ) ಕೂಡ ಇದೆ.
ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಧರ್ಮ ಟಿಬೆಟ್ ತಲುಪಿದ ದಾಖಲಿಸಲಾಗಿದೆ ಮೊದಲ ಕ್ರೈಸ್ತರು ವಿವಿಧ ಅವಶೇಷಗಳು ಮತ್ತು ಶಾಸನಗಳಲ್ಲಿ ಟಿಬೆಟ್ ಕಂಡುಬಂದಿವೆ ಇವರಲ್ಲಿ ನೆಸ್ತೊರಿಅನ್ಸ್, ಇದ್ದರು. ಅವರು ಕರ್ಮ ಪಕ್ಷಿ (1204/6-83), ಕರ್ಮ ಕಗ್ಯು ಸಲುವಾಗಿ ತಲೆ 1256 ಚರ್ಚೆಯ ಅಲ್ಲಿ ಶಿರಾ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ, ನಲ್ಲಿ ಮೊನ್ಗ್ಕೆ ಖಾನ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಶಿಬಿರದಲ್ಲಿ ಉಪಸ್ಥಿತರಿದ್ದರು. ರಲ್ಲಿ ಲ್ಹಾಸಾ ತಲುಪಿದ ದೆಸಿದೆರಿ, 1716, ಎದುರಿಸಿದೆ ಅರ್ಮೇನಿಯನ್ ಮತ್ತು ರಷ್ಯಾದ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳು
ಉಡುಪು ಟಿಬೆಟಿಯನ್ನರು ತಮ್ಮ ಉಡುಗೆ ತುಂಬಾ ಸಂಪ್ರದಾಯಶೀಲ , ಮತ್ತು ಕೆಲವು ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ಬಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಧರಿಸಲು ತೆಗೆದುಕೊಂಡ ಆದರೂ , ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಶೈಲಿಗಳು ಇನ್ನೂ ಭದ್ರವಾಗಿವೆ . ಮಹಿಳೆಯರು ಕುಪ್ಪಸ ಮೇಲೆ ಕಪ್ಪು ಬಣ್ಣದ ಸುತ್ತು ವಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಧರಿಸುತ್ತಾರೆ , ಮತ್ತು ಒಂದು ವರ್ಣರಂಜಿತವಾಗಿ , ಪಟ್ಟೆ ನೇಯ್ದ ಉಣ್ಣೆ ನೆಲಗಟ್ಟಿನ ಸಂಕೇತಗಳನ್ನು ಅವರು ಮದುವೆಯಾದರು . ಪುರುಷರು ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರು ಕೂಡ ಬೇಸಿಗೆಯ ತಿಂಗಳುಗಳಲ್ಲಿ ಉದ್ದನೆಯ ತೋಳುಗಳು ಧರಿಸುತ್ತಾರೆ . ಲಾಮಾಗಳು ಮತ್ತು ತಮ್ಮ ತಲೆ ಕ್ಷೌರ ಕೆಲವು ವೃತ್ತಿಪರರು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ, ಟಿಬೆಟಿಯನ್ನರು ದೀರ್ಘ ಅಥವಾ ಅವರ ತಲೆಯ ಸುತ್ತಲೇ ಒಂದು ಬ್ರೇಡ್ ಗಾಯದ ಮತ್ತು ಇಡೀ ವಿಷಯ ಕಿರೀಟವನ್ನು ಕೆಲವು ರೀತಿಯ ಕಾಣುವಂತೆ ಇದು ಕಡಿಮೆ : ಬ್ರೈದ್ಸ್ ಸಂಕೀರ್ಣ ಪ್ರವೃತ್ತಿ ಅಲಂಕರಿಸಿ ತಮ್ಮ ಕೂದಲಿಗೆ ಧರಿಸುತ್ತಾರೆ . ಅವರು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಶಂಕುವಿನಾಕಾರದ ಅವರ ಆಕಾರ ಅವರು ಬರುವ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ ಹ್ಯಾಟ್ , ಭಾವಿಸಿದರು ಧರಿಸುತ್ತಾರೆ ; ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಅದರ ಗರಿಷ್ಠ ದಪ್ಪ ಉಣ್ಣೆಯ ಫ್ರಿಂಜ್ ದನ್ಗ್ಲೆಸ್ ಇದು ಮೊತರ್ಬೊಅರ್ದ್ ಒಂದು ರೀತಿಯ ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತದೆ ತಮ್ಮ ಟೋಪಿಗಳನ್ನು ಚಲಿಸಿ ತಡೆಯಲು , ಅವರು ಅವುಗಳನ್ನು ಲಗತ್ತಿಸಬಹುದು . ದೀರ್ಘ ಬ್ರೇಡ್ ತಮ್ಮ ತಲೆ ನಾನು ವಿವರಿಸಿದಂತೆ , ಮತ್ತು ಇದು ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ಸುರುಳಿಬಿಚ್ಚಿದ ಮಾಡಬೇಕು. ತಮ್ಮ ಎಡ ಕಿವಿಯ ಅವರು ಹವಳದ ಅಥವಾ ವೈಡೂರ್ಯದ ಎರಡೂ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಆಭರಣ ಅಲಂಕೃತಗೊಂಡ ಭಾರೀ ಬೆಳ್ಳಿಯ ಉಂಗುರವನ್ನು ಧರಿಸುವುದು .
ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಉಡುಗೊರೆಗಳನ್ನು ಎ ಖತ ಟಿಬೆಟ್ ನೀಡಲಾದ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ವಿಧ್ಯುಕ್ತ ಸ್ಕಾರ್ಫ್ ಆಗಿದೆ. ಇದು ಅಭಿಮಾನ, ಮಂಗಳವನ್ನು ಮತ್ತು ಸಹಾನುಭೂತಿ ಸಂಕೇತಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ರೇಷ್ಮೆ ಮಾಡಿದ, ಮತ್ತು ಬಣ್ಣ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕೊಡುವವನು ಶುದ್ಧ ಹೃದಯ ಸಂಕೇತಿಸಲು ಬಿಳಿ ಇದೆ. ಖತ ಹೆಚ್ಚು ಬಹುಮುಖ ಕೊಡುಗೆಯಾಗಿದೆ. ಇದು ಒಂದು ಹೋಸ್ಟ್ ಅಥವಾ ಟಿಬೆಟಿಯನ್ನರು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ನೀಡುವ ಸಮಯದಲ್ಲಿ (ಅದೃಷ್ಟ ಅರ್ಥ) "ತಾಶಿ ಡೇಲೆಕ್" ಒಂದು ರೀತಿಯ ಸ್ವೀಕೃತಿ ನೀಡಲು ಮದುವೆಗಳು, ಅಂತ್ಯಸಂಸ್ಕಾರಗಳು, ಜನಿಸಿದವರು, ಪದವಿಗಳು, ಆಗಮನ ಮತ್ತು ಇತ್ಯಾದಿ ಅತಿಥಿಗಳು ನಿರ್ಗಮನ ಯಾವುದೇ ಹಬ್ಬದ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ನೀಡಬಹುದು . ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಒಂದು ಹೊಸ ಹುಟ್ಟಿದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಉಡುಗೊರೆಯಾಗಿ ನೀಡಿದೆ ಆಗಸ್ಟ್ ಹರ್ಮನ್ ಫ್ರಾಂಕೆ ಮೂಲಕ ಕೆಳಗೆ ವಿವರಿಸಿದಂತೆ, ಒಂದು ಐಬೆಕ್ಸ್ ವಿಗ್ರಹ ಎಂದು.
ಸಾಹಿತ್ಯ ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ಭಾಷೆಗಳಿಗೆ ಅನುವಾದ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ ಕೆಲವು - ಕಾರ್ಯದ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ದೇಹದ ವಿಸ್ತಾರಗೊಂಡಿದೆ ಮೇಲೆ ಆದ್ದರಿಂದ ಮಹಾಕಾವ್ಯಗಳು, ಕವನ, ಸಣ್ಣ ಕಥೆಗಳು, ನೃತ್ಯ ಸ್ಕ್ರಿಪ್ಟ್ಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಮಿಮೆ, ನಾಟಕಗಳು ಮತ್ತು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ ಟಿಬೆಟಿಯನ್ ಸಾಹಿತ್ಯ ಲೇ ಶ್ರೀಮಂತ ಪ್ರಾಚೀನ ಸಂಪ್ರದಾಯವಿದೆ. ಟಿಬೆಟಿಯನ್ ಸಾಹಿತ್ಯ 1300 ವರ್ಷಗಳ ಒಂದು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸ್ಪ್ಯಾನ್ ಹೊಂದಿದೆ. ಬಹುಶಃ ಟಿಬೆಟ್ ಹೊರಗೆ ಟಿಬೆಟಿಯನ್ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ವರ್ಗದಲ್ಲಿ ಮಹಾಕಾವ್ಯದ ಕಥೆಗಳು - ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧ Gesar ಮಹಾಕಾವ್ಯ.
ನಾಟಕ ಅಕ್ಷರಶಃ "ಸಹೋದರಿ ದೇವತೆ" ಅಂದರೆ ನೋವು ಲ್ಹಮೊ, ಎಂದು ಟಿಬೆಟಿಯನ್ ಜಾನಪದ ಒಪೆರಾ, ನೃತ್ಯಗಳು, ಗಾಯನಗಳು ಮತ್ತು ಹಾಡುಗಳ ಸಂಯೋಜನೆ. ಬತ್ತಳಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಬೌದ್ಧ ಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ಟಿಬೆಟಿಯನ್ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಪಡೆಯಲಾಗಿದೆ.ಟಿಬೆಟಿಯನ್ ಒಪೆರಾ ಥನ್ಗ್ಥೊನ್ಗ್ ಗ್ಯೈಪೊ, ಒಂದು ಲಾಮ ಮತ್ತು ಸೇತುವೆ ಬಿಲ್ಡರ್ 14 ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿತವಾಯಿತು. ಗ್ಯಲ್ಪೊ ಮತ್ತು ಏಳು ನೇಮಕ ಹುಡುಗಿಯರು ಟಿಬೆಟ್ ಸಾರಿಗೆ ಅನುಕೂಲ ಯಾವ ಕಟ್ಟಡ ಸೇತುವೆಗಳು ನಿಧಿಯನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು ಮೊದಲ ಪ್ರದರ್ಶನ ಆಯೋಜಿಸಲಾಗಿದೆ. ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿದರು, ಮತ್ತು ಈಹಮೊ ಇಂತಹ ಲಿನ್ಕ ಮತ್ತು ಶೊತೊನ್ ಹಬ್ಬದ ವಿವಿಧ ಹಬ್ಬದ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರದರ್ಶನ ನೃತ್ಯಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ, ಗಾಯನಗಳು ಮತ್ತು ಹಾಡುಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿರುವ ಬರಡು ವೇದಿಕೆಯಲ್ಲಿ ನಡೆದ ನಾಟಕ, ಆಗಿದೆ. ವರ್ಣರಂಜಿತ ಮುಖವಾಡಗಳನ್ನು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಕೆಂಪು ದೇವತೆಗಳ ಮತ್ತು ಲಾಮಾಗಳ ಸೂಚಿಸುವ ರಾಜ ಮತ್ತು ಸಂಕೇತಿಸುವ ಹಳದಿ, ಒಂದು ಪಾತ್ರ ಗುರುತಿಸಲು ಧರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರದರ್ಶನ ರಂಗ ಶುದ್ಧೀಕರಣ ಮತ್ತು ಆಶೀರ್ವಾದ ಆರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ. ಒಂದು ನಿರೂಪಕ ನಂತರ ಕಥೆಯ ಸಾರಾಂಶ ಹಾಡಿದ್ದಾನೆ ಮತ್ತು ಪ್ರದರ್ಶನ ಆರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ. ಮತ್ತೊಂದು ಧಾರ್ಮಿಕ ಆಶೀರ್ವಾದ ನಾಟಕದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ನಡೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಮದುವೆ ಸಂಪ್ರದಾಯ ಪೋಲಿಯಾಂಡ್ರಿ ಟಿಬೆಟ್ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಆಚರಣೆಯಲ್ಲಿದೆ. ಮಹಿಳೆಯ ಪುರುಷ ಒಡಹುಟ್ಟಿದವರ ಮದುವೆಯಾಗಬಹುದು ಅಲ್ಲಿ ವಿಶಿಷ್ಟ ವ್ಯವಸ್ಥೆ. ಇದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಆಸ್ತಿ ವಿಭಜನೆ ತಪ್ಪಿಸಲು ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ಭದ್ರತೆ ಒದಗಿಸಲು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಏಕವಿವಾಹ ಟಿಬೆಟ್ ಉದ್ದಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿದೆ. ಮಗ ಅಥವಾ ಮಗಳು ಕೆಲವು ವಯಸ್ಸಿನ ಮೂಲಕ ತಮ್ಮ ಸಂಗಾತಿ ಆಯ್ಕೆ ಇದ್ದಲ್ಲಿ ಮದುವೆಗಳು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ, ಪೋಷಕರು ಜೋಡಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತವೆ.