ಸದಸ್ಯ:Achuth G R 2240476/ನನ್ನ ಪ್ರಯೋಗಪುಟ
ಹೈಡ್ರೋಜನ್(H) ಮತ್ತು ಅದರ ವಿಧಗಳು[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
ಪರಿಚಯ: ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಆವರ್ತಕ ಕೋಷ್ಟಕದಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಅಂಶವಾಗಿದ್ದು, ಅಲ್ಕಾಳಿ ಲೋಹಗಳ ಜೊತೆಗೆ ಇರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಅಲ್ಕಾಳಿ ಲೋಹಗಳ ಹೋಲಿಕೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಮತ್ತು ಅನಿಯಂತ್ರಿತ ಅಯಾನುಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ರೂಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಒಂದು ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್ ಅನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳಬಹುದು ಮತ್ತು ಹ್ಯಾಲೊಜೆನ್ ಗಳೊಂದಿಗೆ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್ ಅನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು ಮತ್ತು ಒಂದು ಏಕ ಋಣಾತ್ಮಕ ಅಯಾನು ರಚಿಸಲು ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್ ಅನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು. ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ನ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳು ಮೇಲಿನ ಉಲ್ಲೇಖಿತ ಗುಂಪುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಹೋಲಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಏಕೆಂದರೆ ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ನ ಸ್ಥಾನವು ಇನ್ನೂ ಅನಿಶ್ಚಿತವಾಗಿದೆ. ಡಿಹೈಡ್ರೋಜೆನ್ ಸೌರ ವಾತಾವರಣದಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಅಂಶವಾಗಿದೆ.
➊ ಡೈಹೈಡ್ರೋಜೆನ್(H2)[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
ಡೈಹೈಡ್ರೋಜೆನ್ ವಿಶ್ವದ ಅತ್ಯಂತ ಸಮೃದ್ಧ ಅಂಶವಾಗಿದೆ. ವಿಶ್ವದ ಶೇಕಡಾ 70ರಷ್ಟು ಡೈಹೈಡ್ರೋಜೆನ್. ಜೂಪಿಟರ್ ಮತ್ತು ಶಟರ್ ಅನ್ನು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಡೈಹೈಡ್ರೋಜೆನ್ ನಿಂದ ತಯಾರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ನ ಬೆಳಕಿನ ಭಾರದಿಂದಾಗಿ ಡೈಹೈಡ್ರೋಜೆನ್ ಪ್ರಮಾಣವು ಭೂಮಿಯ ವಾತಾವರಣದಲ್ಲಿ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿದೆ. ಜಲಜನಕದ ಮೂರು ಐಸೋಟೋಪ್ ಗಳು ಪ್ರೋಟಿಯಮ್, ಡ್ಯೂಟೇರಿಯಂ ಮತ್ತು ಟ್ರಿಟಿಯಂ. ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ನ ಹೆಚ್ಚು ವಿಕಿರಣಶೀಲ ಐಸೊಟೊಪ್ ಟ್ರೀಟಿಯಮ್ ಆಗಿದೆ. ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ನ ಐಸೊಟೋಪ್ ಗಳು ಒಂದೇ ರೀತಿಯ ರಾಸಾಯನಿಕ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಅವುಗಳ ಅದೇ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಸಂರಚನೆಯಿಂದ. ಜಲಜನಕದಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ ಐಸೋಟೋಪ್ ಗಳ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಳ ಪ್ರಮಾಣವು ಬಾಂಡ್ ವಿಯೋಜನೆಯ ವಿಭಿನ್ನ ಇಂಘಾಲ್ಪಿ ಕಾರಣವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಜಲಜನಕದಲ್ಲಿನ ಐಸೋಟೋಪ್ ಗಳ ಭೌತಿಕ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳು ಅವುಗಳ ದ್ರವ್ಯಗಳಲ್ಲಿನ ದೊಡ್ಡ ವ್ಯತ್ಯಾಸದಿಂದಾಗಿ ಭಿನ್ನವಾಗಿರುತ್ತವೆ.
ಡೈಹೈಡ್ರೋಜೆನ್ ತಯಾರಿ:
ಜಲಜನಕ ತಯಾರಿಕೆಯ ಪ್ರಯೋಗಾಲಯ ವಿಧಾನಗಳು 1)ಹೈಡ್ರೊಕ್ಲೋರಿಕ್ ಆಸಿಡ್ ನೊಂದಿಗೆ ಜಿಂಕ್ ಕ್ರಿಯೆಯ ಮೂಲಕ ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಅನ್ನು ಪ್ರಯೋಗಾಲಯದಲ್ಲಿ ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. 2)ಜಲಜನಕವು ಒಂದು ಜಲಜನಕಯುಕ್ತ ಸೋಡಿಯಂ ಹೈಡ್ರಾಕ್ಸೈಡ್ ನೊಂದಿಗೆ ಸತುವುಗಳ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯಿಂದ ಕೂಡ ತಯಾರಿಸಬಹುದು. ಡೈಹೈಡ್ರೋಜೆನ್ ಉತ್ಪಾದನಾ ವಾಣಿಜ್ಯ ವಿಧಾನ: 1) ಪ್ಲಾಟಿನಂ ವಿದ್ಯುದ್ವಾರವನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಆಸಿಡ್ ಮಾಡಿದ ನೀರಿನ ಎಲೆಕ್ಟ್ರೋಲೈಸಿಸ್ನಿಂದ ವಾಣಿಜ್ಯ ಜಲಜನಕ ಅನಿಲವನ್ನು ಪಡೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. 2) ವಿದ್ಯುದ್ವಿಚ್ಛೇದ್ಯದ ಅಧಿಕ ಶುದ್ಧ ಜಲಜನಕ ಅನಿಲವನ್ನು ವಿದ್ಯುದ್ವಿಚ್ಛೇದ್ಯದ ಬಿಸಿ ನೀರಿನ ಬೇರಿಯಮ್ ಹೈಡ್ರೊಕ್ಸೈಡ್ ದ್ರಾವಣದಿಂದ ನಿಕಲ್ ವಿದ್ಯುದ್ವಾರಗಳ ನಡುವೆ ಪಡೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. 3) ಸೋಡಿಯಂ ಹೈಡ್ರಾಕ್ಸೈಡ್ ಮತ್ತು ಕ್ಲೋರಿನ್ ಅನ್ನು ಬ್ರೈನ್ ದ್ರಾವಣದ ವಿದ್ಯುದ್ವಿಚ್ಛೇಧದ ವಿದ್ಯುದ್ವಿಭಜನೆಯ ಮೂಲಕ ತಯಾರಿಸುವಾಗ ಡೈಹೈಡ್ರೋಜೆನ್ ಅನಿಲವನ್ನು ಸಹ ಉತ್ಪಾದಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. 4) ಡೈಹೈಡ್ರೋಜೆನ್ ಹೈಡ್ರೋಕಾರ್ಬನ್ ಅಥವಾ ಹೆಚ್ಚಿನ ತಾಪಮಾನದಲ್ಲಿ ಹಬೆಯ ಮೂಲಕ ದೊರೆಯುತ್ತದೆ. 5) ಸಂಶ್ಲೇಷಿತ ಅನಿಲ ವಿಧಾನ ಮತ್ತು ಕಲ್ಲಿದ್ದಲು ಅನಿಲೀಕರಣವನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಡೈಹೈಡ್ರೋಜೆನ್ ಅನಿಲವನ್ನು ಸಹ ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಡೈಹೈಡ್ರೋಜೆನ್ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳು:
ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಬಾಂಡ್ ಇಥಾಲ್ಪಿ ಕಾರಣದಿರುವುದರಿಂದ ಡೈಹೈಡ್ರೋಜೆನ್ ತುಲನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಕೊಠಡಿ ತಾಪಮಾನದಲ್ಲಿ ಜಡವಾಗಿದೆ. ಹೈಡ್ರೊಜೆನ್ ಗಳು ಜಲಜನಕ ಹ್ಯಾಲೈಡುಗಳನ್ನು ನೀಡುವುದರ ಜೊತೆಗೆ ಡಿಹೈಡ್ರೋಜೆನ್ ಸಂಯೋಜಿಸುತ್ತವೆ. ಫ್ಲೋರಿನ್ ನ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಹೈಡ್ರೊಜೆನ್ ಗಳ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯು ಐಯೋಡಿನ್ ಗಿಂತ ದೊಡ್ಡ ಕ್ಲೋರಿನ್ ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಜಲಜನಕವು ಡೀಯೋಕ್ಸಿಜೆನ್ ನೊಂದಿಗೆ ಜಲನಿರೋಧಕ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ. ಹೈ ತಾಪಮಾನದಲ್ಲಿನ ಕಬ್ಬಿಣದ ವೇಗವರ್ಧಕ ಮತ್ತು ಅಮೋನಿಯಾ ರಚನೆಗೆ ಕಡಿಮೆ ಒತ್ತಡ ಇರುವುದರಿಂದ ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಡಿನಿಟ್ರೋಜನ್ ನೊಂದಿಗೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಅಮೋನಿಯಾ ಉತ್ಪಾದಿಸುವ ವಿಧಾನವಾಗಿದೆ. ಅನುಗುಣವಾದ ಲೋಹದ ಹೈಡೈಡ್ ಗಳನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸಲು ಡೈಹೈಡ್ರೋಜೆನ್ ಹೆಚ್ಚಿನ ತಾಪಮಾನದೊಂದಿಗೆ ಸಂಯೋಜಿಸುತ್ತದೆ. ಡೈಹೈಡ್ರೋಜೆನ್ ಅನಿಲವು ಜಲೀಯ ದ್ರಾವಣ ಮತ್ತು ಲೋಹದ ಆಕ್ಸೈಡ್ ಗಳನ್ನು ಅನುಗುಣವಾದ ಲೋಹಗಳಲ್ಲಿ ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಉಪಯುಕ್ತ ಹೈಡ್ರೋಜನೀಕರಿಸಿದ ಉತ್ಪನ್ನಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಲು ವೇಗವರ್ಧಕದ ಉಪಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಸಾವಯವ ಸಂಯುಕ್ತಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ,
1) ನಿಕಲ್ ವೇಗವರ್ಧಕಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ತರಕಾರಿ ತೈಲ ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಅನ್ನು ಜಲಜನಕಗೊಳಿಸುವುದರಿಂದ ಡಾಲ್ಡಾ ಅಥವಾ ವನ್ಸಪತಿ ತುಪ್ಪದಂತಹ ಖಾದ್ಯ ಅಂಶಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. 2) ಅಲ್ಡಿಹೈಡ್ ಗಳ ಜಲನಿರೋಧಕ ಮದ್ಯಸಾರವನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಡೈಹೈಡ್ರೋಜೆನ್ ಬಳಕೆಗಳು: 1) ಇದನ್ನು ಹಬರ್ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಮೂಲಕ ಅಮೋನಿಯಾ ಉತ್ಪಾದನೆಗೆ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. 2) ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಅನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ವಿದ್ಯುತ್ ಕೇಂದ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿದ್ದು, ಜನರೇಟರ್ ಗಳಿಗೆ ತಂಪಾಗುವ ಶಕ್ತಿ ಇದೆ. 3) ಇದನ್ನು ತರಕಾರಿ ತೈಲ ಜಲಜನಕ ವನಾಸ್ಪತಿಯ ಉತ್ಪಾದನೆಯಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. 4)ಪಳೆಯುಳಿಕೆ ಇಂಧನಗಳ ಸಂಸ್ಕರಣೆಗೆ ಡೈಹೈಡ್ರೋಜೆನ್ ನ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಬಳಕೆ. 5) ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಅನ್ನು ಅಣು ಜಲಜನಕ ವೆಲ್ಡಿಂಗ್ ವಿಧಾನಗಳಾದ ವೆಲ್ಡಿಂಗ್ ಗ್ಯಾಸ್ ಆಗಿ ಬಳಸಲಾಗಿದೆ. 6) ಇದನ್ನು ರಾಕೆಟ್ ಇಂಧನವಾಗಿ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಸಂಶೋಧನೆಯಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. 7) ಮೀಥನಾಲ್ ಉತ್ಪಾದನೆಗೆ ಜಲಜನಕ ಬಳಕೆಯಾಗುತ್ತದೆ.
➋ ಹೈಡ್ರೈಡ್(EHn)[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ನ ಬೈನರಿ ಸಂಯುಕ್ತಗಳನ್ನು ಹೈಡ್ರಾಡ್ಸ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಹೈಡ್ರೈಡ್ ಗಳನ್ನು ಈ ಕೆಳಗಿನ ಮೂರು ವಿಧಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಬಹುದು. 1) ಅಯಾನಿಕ್ ಹೈಡ್ರೆಡ್ಸ್ ಅಥವಾ ಸ್ಯಾಲೈನ್ ಹೈಡ್ರೈಡ್. 2) ಕೋವೆಲಂಟ್ ಹೈಡ್ರೈಡ್ಸ್ ಅಥವಾ ಆಣ್ವಿಕ ಜಲನಿರೋಧಕಗಳು. 3) ಮೆಟ್ಯಾಲಿಕ್ ಹೈಡ್ರೈಡ್ ಗಳು ಅಥವಾ ನಾನ್ಸ್ಟೈಜಾಮೊಮೆಟ್ರಿಕ್.
(1) ಅಯಾನಿಕ್ ಹೈಬ್ರಿಡ್ಗಳು : ಇವು ಡೈಹೈಡ್ರೋಜೆನ್ ನ ಶಿಲ್ಲೈಚಿಮೆಟ್ರಿಕ್ ಸಂಯುಕ್ತಗಳು, ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಎಲೆಕ್ಟ್ರೋಪೊಸಿಟಿವ್ ಆಗಿರುತ್ತವೆ. ಲೀಥಿಯಂ, ಬೆರಿಲಿಯಮ್ ಮತ್ತು ಮೆಗ್ನೀಸಿಯಮ್ ನಂತಹ ಹಗುರ ಲೋಹಗಳನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ 1 ಮತ್ತು 2 ಗುಂಪಿನ ಅಂಶಗಳು ಅಯಾನಿನ ಹೈಡ್ರಿಡ್ ಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತವೆ. ಅವನ್ನು ಹೈಡ್ರಾಡ್ ನಂತಹ ಸಲೈನ್ ಹೈಡೈಡ್ ಗಳು ಅಥವಾ ಉಪ್ಪು ಎಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ ಏಕೆಂದರೆ ಅವುಗಳ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳು ಲವಣಗಳಿಗೆ ಸಮಾನವಾಗಿವೆ. ಐಯೋನಿಕ್ ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ನಲ್ಲಿ ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ನಕಾರಾತ್ಮಕ.
(2) ಕೋವೆಲಂಟ್ ಹೈಡ್ರೈಡ್ಸ್: ಗುಂಪು 13 ರಿಂದ 14 ರೂಪ ಕೋವೆಲೆಂಟ್. ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್ ಮತ್ತು ಬಾಂಡ್ಗಳ ಸಾಪೇಕ್ಷ ಸಂಖ್ಯೆಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಆಣ್ವಿಕ ಹೈಬ್ರಿಡ್ ಗಳನ್ನು ಮೂರು ವಿಧಗಳಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ⦿ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್ ಕೊರತೆ ಹೈಡ್ರೈಡ್: ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಲೆವಿಸ್ ರಚನೆಯನ್ನು ಬರೆಯಲು ಬೇಕಾಗಿರುವ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್ ಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಕಡಿಮೆ. ಗುಂಪು 13 ರ ಎಲ್ಲಾ ಅಂಶಗಳು ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್ ಕೊರತೆ ಹೈಡ್ರಿಡ್ಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತವೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ: ಡೈಬರೋಬಾನೆ ಇ ಆಕ್ಟ್ ಲೆವಸ್ ಆಮ್ಲಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ , ⦿ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್ ನಿಖರವಾದ ಹೈಡ್ರೈಡ್: ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಲೆವಿಸ್ ರಚನೆಯನ್ನು ಬರೆಯಲು ಅವು ಅಗತ್ಯವಾದ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್ ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಗುಂಪು 14 ರ ಎಲ್ಲಾ ಅಂಶಗಳು ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್ ನಿಖರವಾದ ಹೈಡ್ರಿಡ್ಗಳು. ಉದಾಹರಣೆ: ಜ್ಯಾಮಿತಿಯಲ್ಲಿ ಮೀಥೇನ್ , ⦿ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್ ಶ್ರೀಮಂತ ಹೈಬ್ರಿಡ್: ಅವು ಏಕವಾರ್ಷಿಕ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್ ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಗುಂಪು 15 ರಿಂದ 17 ಅಂಶಗಳು ಅಂತಹ ಸಂಯುಕ್ತಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತವೆ. ಉದಾಹರಣೆ: ಒಂಟಿ ಜೋಡಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಅಮ್ಮೋನಿಯಾ. ಅವರು ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್ ಜೋಡಿ ದಾನಿಗಳು ಲೆವಿಸ್ ಬೇಸ್ ಅನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. ಹೈಡ್ರಿಡ್ ಗಳಲ್ಲಿ ಸಾರಜನಕ, ಆಮ್ಲಜನಕ ಮತ್ತು ಫ್ಲೋರೈಡ್ ನಂತಹ ಹೆಚ್ಚು ವಿದ್ಯುತ್ತಿನ-ತರಂಗದ ಪರಮಾಣುಗಳಲ್ಲಿ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್ ಜೋಡಿಗಳ ಉಪಸ್ಥಿತಿಯು ಅಣುಗಳ ನಡುವೆ ಜಲಜನಕ ಬಂಧದ ರಚನೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಇವು ಅಣುಗಳ ಸಂಪರ್ಕಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತವೆ.
(3) ಮೆಟ್ಯಾಲಿಕ್ ಹೈಡ್ರೈಡ್: ಇವು ಸಂಕ್ರಮಣ ಅಂಶಗಳು ಮತ್ತು ಆಂತರಿಕ ಸಂವೇದನೀಯ ಅಂಶಗಳು. ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಅನಿಲವು ಡಿ ಅಥವಾ ಎಫ್ ಬ್ಲಾಕ್ ನ ಖಾಲಿ ಜಾಗದಲ್ಲಿ ಹೀರಲ್ಪಡುತ್ತದೆ, ಇದು ಲೋಹೀಯ ಹೈಡ್ರೆಡ್ಸ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ನಾನ್ ಸ್ಟಿರೊಮೆಟ್ರಿಕ್ ಹೈಡ್ರಿಡ್ ಗಳು ಅಥವಾ ಇಂಟರ್ ಸ್ಟಿಯಿಯಲ್ ಹೈಡ್ರೈಡ್ ಗಳನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತದೆ. ಪರಿವರ್ತನೆ ಲೋಹದ ಮೇಲಿನ ಜಲಜನಕ ಅನಿಲದ ಹೊರರೂಪದ ಆಸ್ತಿಯನ್ನು ವೇಗವರ್ಧಕ ಕಡಿತ ಅಥವಾ ದೊಡ್ಡ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಸಂಯುಕ್ತಗಳ ತಯಾರಿಗೆ ಜಲಜನಕ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ಲಾಟಿನಂ, ಪಲಾಡಿಯಮ್ ನಂತಹ ಕೆಲವು ಲೋಹಗಳು ಬಹಳ ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದ ಜಲಜನಕಗಳಿಗೆ ಹೊಂದಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಆದ್ದರಿಂದ ಅದನ್ನು ಸಂಗ್ರಹ ಮಾಧ್ಯಮವಾಗಿ ಬಳಸಬಹುದು. ಈ ಗುಣಲಕ್ಷಣವು ಜಲಜನಕ ಶೇಖರಣೆಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಯ ಮೂಲವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ.
➌ ನೀರು(H2O)[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
ಮಾನವನ ದೇಹದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 65% ನೀರು ಇದೆ. ನೀರು ಹೆಚ್ಚಿನ ಕುದಿಯುವ ಬಿಂದು, ಮುಕ್ತಗೊಳಿಸುವ ಬಿಂದು, ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಸಲ್ಫೈಡ್ ಕಾರಣ ಜಲಜನಕ ಬಂಧಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಆವೀಕರಣದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಶಾಖ ಮತ್ತು ಮಿಶ್ರಣದ ಶಾಖವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಎರಡು ಜಲಜನಕ ಪರಮಾಣುಗಳು ಕೋವೆಲನ್ಸಿಯ ಬಂಧಗಳಿಂದ ಆಮ್ಲಜನಕ ಪರಮಾಣುವಿಗೆ ಸೇರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ನೀರಿನ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಗುಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ನೀರು ಆಮ್ಲ ಮತ್ತು ನೆಲೆಯನ್ನು ಹೊಂದಬಹುದು. ಈ ದ್ವಿರೂಪತೆಯನ್ನು ಅಮೊಟೆರಿಕ್ ಪ್ರಕೃತಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹೈಡ್ರೊಕ್ಲೋರಿಕ್ ಆಮ್ಲವು ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಕರಗಿದಾಗ ಅದು ಹೈಡ್ರೋನಿಯಮ್ ಅಯಾನ್ ಮತ್ತು ಕ್ಲೋರೈಡ್ ಅನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತದೆ. ಅಮೋನಿಯಾ ಅನಿಲವು ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಕರಗಿದಾಗ ಅಮೋನಿಯಾವು ಅಮೋನಿಯಂ ಅಯಾನ್ ಮತ್ತು ಹೈಡ್ರೊಕ್ಸೈಡ್ ಅಯಾನ್ ಅನ್ನು ರೂಪಿಸಲು ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸುತ್ತದೆ. ನೀರಿನ ಸ್ವಯಂ ಅಯಾನೀಕರಣವು ನೀರಿನ ಮತ್ತೊಂದು ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಆಸಿಡ್ ಮತ್ತು ಆಧಾರ ಒಂದು ನೀರಿನ ಅಣು ಆಸಿಡ್ ಆಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಮತ್ತೊಂದು ಅಣು ಆಧಾರವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ದ್ರಾವಣವು ತಟಸ್ಥವಾಗಿದೆ ಏಕೆಂದರೆ ಸಮಾನ ಪ್ರಮಾಣದ ಹೈಡ್ರೋನಿಯಮ್ ಅಯಾನು ಮತ್ತು ಹೈಡ್ರೊಮೈಡ್ ಉತ್ಪಾದಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. • ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಅನಿಲದ ಮುಕ್ತಗೊಳಿಸಲು ಸೋಡಿಯಂ ಪೊಟ್ಯಾಷಿಯಂನಂತಹ ಹೆಚ್ಚು ಎಲೆಕ್ಟ್ರೋಪೋಸಿಟಿವ್ ಲೋಹಗಳೊಂದಿಗೆ ನೀರು ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸುತ್ತದೆ. • ದ್ಯುತಿಸಂಶ್ಲೇಷಣೆಯ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಆಮ್ಲಜನಕವನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸಲು ಆಕ್ಸಿಡೀಕರಣಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. • ಹೆಚ್ಚು ಎಲೆಕ್ಟ್ರೋನೆಗೇಟಿವ್ ಕ್ಲೋರಿನ್ ಕೂಡ ಆಮ್ಲಜನಕಕ್ಕೆ ನೀರನ್ನು ಆಕ್ಸಿಡೀಕರಣಗೊಳಿಸಬಹುದು. ಹೆಚ್ಚಿನ ಅವಾಹಕ ಸತತವಾಗಿ ಇರುವುದರಿಂದ ನೀರು ಕಲುಷಿತಗೊಳ್ಳುವ ಪ್ರವೃತ್ತಿಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ.
ಇದರಲ್ಲಿ ಹಾರ್ಡ್ ವಾಟರ್ ಮತ್ತು ಸಾಫ್ಟ್ ವಾಟರ್ ಎಂಬ ಎರಡು ವಿಧಗಳಿವೆ. ◈ ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂ ಮತ್ತು ಮೆಗ್ನೀಸಿಯಮ್ ಅಯಾನುಗಳ ಕರಗುವ ಲವಣಗಳಿಂದ ಮುಕ್ತವಾಗಿರುವ ನೀರನ್ನು ಮೃದು ನೀರು ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಹೆಚ್ಚು ನೀರಿನ ಸೋಪುಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಸಾಬೂನು ಬಳಸಿ ಮೃದು ನೀರು ಘನೀಕರಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ◈ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಕ್ಲೋರೈಡ್ ಮತ್ತು ಸಲ್ಫೇಟ್ಗಳ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂ ಮತ್ತು ಮೆಗ್ನೀಸಿಯಮ್ ಸಾಲ್ಟಟ್ ಗಳನ್ನು ಗಟ್ಟಿಯಾದ ನೀರು ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಎರಡು ವಿಧದ ಕಠಿಣ ಜಲಗಳಿವೆ - ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಕಠಿಣ ನೀರು ಮತ್ತು ಶಾಶ್ವತ ಹಾರ್ಡ್ ವಾಟರ್. ತಾಪನದ ಮೂಲಕ ನೀರಿನ ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಗಡಸುತನವನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕುವ ಎರಡು ವಿಧಾನಗಳಿವೆ ಮತ್ತು ಮತ್ತೊಂದು ವಿಧಾನವು ಕ್ಲಾರ್ಕ್ ನ ವಿಧಾನವಾಗಿದೆ. ಮೊದಲ ವಿಧಾನ: ಬಿಸಿಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ನೀರು ಮೃದುವಾಗುತ್ತದೆ. ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂ ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಇಂಗಾಲವನ್ನು ಕಾಯಿಸಿದಾಗ ಅದನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಕರಗಬಲ್ಲ ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂ ಕಾರ್ಬೋನೇಟ್ ಎಂದು ಪರಿವರ್ತಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಆದ್ದರಿಂದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂಗಳು ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂ ಕಾರ್ಬೋನೇಟನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಮೆಗ್ನೀಸಿಯಮ್ ಕಾರ್ಬೋನೇಟ್ ನ ಹೈಡ್ರೊಲೈಸಿಸ್ ನಿಂದಾಗಿ ಮೆಗ್ನೀಸಿಯಮ್ ಕಾರ್ಬೊನೇಟ್ ನ್ನು ಮೆಗ್ನೀಸಿಯಮ್ ಹೈಡ್ರಾಕ್ಸೈಡ್ ಎಂದು ಪರಿವರ್ತಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮೆಗ್ನೀಸಿಯಮ್ ಹೈಡ್ರಾಕ್ಸೈಡ್ ಮ್ಯಾಗ್ನೀಷಿಯಂ ಕಾರ್ಬೊನೇಟ್ ಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಕರಗುತ್ತದೆ, ಹೆಚ್ಚಿನ ಮೆಗ್ನೀಸಿಯಮ್ ಅಯಾನುಗಳನ್ನು ಮೆಗ್ನೀಸಿಯಮ್ ಹೈಡ್ರಾಕ್ಸೈಡ್ ಎಂದು ಅವಕ್ಷೇಪಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕರಗುವ ಅವಕ್ಷೇಪನವನ್ನು ಎಲಿವೇಟೆಡ್ನಿಂದ ತೆಗೆದುಹಾಕಬಹುದು. ಎರಡನೇ ವಿಧಾನ: ಇದು ಕ್ಲಾರ್ಕ್ಸ್ ವಿಧಾನ ಬಳಸಿ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿದೆ. ಅಗತ್ಯ ಪ್ರಮಾಣದ ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂ ಹೈಡ್ರೊಕ್ಸೈಡ್ ಅನ್ನು ಸೇರಿಸುವ ಮೂಲಕ ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಹಾರ್ಡ್ ನೀರನ್ನು ಮೃದು ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ಮೆಗ್ನೀಸಿಯಮ್ ಅಯಾನುಗಳನ್ನು ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂ ಕಾರ್ಬೋನೇಟ್ ಎಂದು ಅವಕ್ಷೇಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಮೆಗ್ನೀಸಿಯಮ್ ಹೈಡ್ರಾಕ್ಸೈಡ್ ಮತ್ತು ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂ ಅಯಾನುಗಳಂತೆ ಅವಸರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅಗತ್ಯ ಪ್ರಮಾಣದ ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂ ಹೈಡ್ರೊಕ್ಸೈಡ್ ಅನ್ನು ಸೇರಿಸುವ ಮೂಲಕ ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಹಾರ್ಡ್ ನೀರನ್ನು ಮೃದು ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ಮೆಗ್ನೀಸಿಯಮ್ ಅಯಾನುಗಳನ್ನು ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂ ಕಾರ್ಬೋನೇಟ್ ಎಂದು ಅವಕ್ಷೇಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಮೆಗ್ನೀಸಿಯಮ್ ಹೈಡ್ರಾಕ್ಸೈಡ್ ಮತ್ತು ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂ ಅಯಾನುಗಳಂತೆ ಅವಸರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಮೊದಲ ವಿಧಾನ: (ಸೋಡಾ ಬಳಸಿ)ಕರಗಬಲ್ಲ ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂ ಮತ್ತು ಮೆಗ್ನೀಸಿಯಮ್ ಕ್ಲೋರೈಡ್ ಮತ್ತು ಸಲ್ಫಟೇಸ್ ಗಳೊಂದಿಗೆ ಕರಗಬಲ್ಲ ಇಂಗಾಲದ ದ್ರಾವಣಗಳನ್ನು ತೊಳೆಯುವುದು. ಎರಡನೇ ವಿಧಾನ: (ಕ್ಯಾಲ್ಗಾನ್ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಮೂಲಕ) ಕ್ಯಾಲ್ಗಾನ್ ಎಂಬುದು ಸೋಡಿಯಂ ಹೆಕ್ಸಮೆಟಾಫಾಸ್ಫೇಟ್ ಎಂಬ ಸಂಕೀರ್ಣವಾದ ಉಪ್ಪಿನ ಒಂದು ವ್ಯಾಪಾರ ಹೆಸರು. ಇದು ನೀರಿನ ಮೃದುಗೊಳಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಒಂದು ಸಂಕೀರ್ಣವಾದ ಅಯಾನ್ ಅನ್ನು ನೀಡಲು ಕ್ಯಾಲ್ಗಾನ್ ಅಯಾನೀಕರಿಸುತ್ತದೆ. ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂ ಮತ್ತು ಮೆಗ್ನೀಸಿಯಮ್ ಅಯಾನುಗಳ ಹಾರ್ಡ್ ನೀರಿನ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಕ್ಯಾಲ್ಗಾನ್ ಅನ್ನು ಸೇರಿಸುವುದು ಕ್ಯಾಲ್ಗಾನ್ ನ ಅಯಾನುಗಳಿಂದ ಸೋಡಿಯಂ ಅಯಾನುಗಳನ್ನು ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಲು ಹಾರ್ಡ್ ನೀರಿನ ಕಾರಣ. ಇದು ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂ ಮತ್ತು ಮೆಗ್ನೀಸಿಯಮ್ ಅಯಾನುಗಳನ್ನು ಗಟ್ಟಿಯಾದ ನೀರಿನಿಂದ ಕ್ಲೋಗಾನ್ ನೊಂದಿಗೆ ಸಂಕೀರ್ಣ ರೂಪದಲ್ಲಿ ತೆಗೆದುಹಾಕುವುದಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. ನೀರು ಮೃದುವಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಸೋಡಿಯಂ ಅಯಾನುಗಳನ್ನು ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮೂರನೇ ವಿಧಾನ: ( ಅಯಾನ್ ವಿನಿಮಯ ವಿಧಾನ ) ಅಯಾನ್ ವಿನಿಮಯ ಆವೃತ್ತಿಯು ಸೋಡಿಯಂ ಅಲ್ಯೂಮಿನಿಯಂ ಸಿಲಿಕೇಟ್ (ಜೆಓಲೈಟ್) ನಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಇದನ್ನು ಗಟ್ಟಿಯಾದ ನೀರಿಗೆ ಸೇರಿಸಿದ ನಂತರ ಅಯಾನು ವಿನಿಮಯ ಕ್ರಿಯೆಗಳು ನಡೆಯುತ್ತವೆ. ಜಲೀಯ ಸೋಡಿಯಂ ಕ್ಲೋರೈಡ್ ದ್ರಾವಣದೊಂದಿಗೆ ಚಿಕಿತ್ಸೆ ನೀಡುವ ಮೂಲಕ ಜೆಓಲೈಟ್ ಅನ್ನು ಪುನರುಜ್ಜೀವನಗೊಳಿಸಬಹುದು. ನಾಲ್ಕನೇ ವಿಧಾನ: (ಸಿಂಥೆಟಿಕ್ ವಿಧಾನ) ಕ್ಯಾಟ್ ಅಯಾನ್ ವಿನಿಮಯ ರಾಳವು ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಕರಗಬಲ್ಲ ಸಲ್ಫೋನಿಕ್ ಗುಂಪಿನೊಂದಿಗೆ ದೊಡ್ಡ ಸಾವಯವ ಅಣುವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಅಯಾನ್ ವಿನಿಮಯ ರಾಳವನ್ನು ಸೋಡಿಯಂ ಕ್ಲೋರೈಡ್ ನೊಂದಿಗೆ ಚಿಕಿತ್ಸೆ ನೀಡುವ ಮೂಲಕ ಅಲ್ಕೆಲ್ ಸೋಡಿಯಂ ಎಂದು ಬದಲಾಯಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ನೀರಿನ ಮೃದುಗೊಳಿಸಲು ಕಠಿಣ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂ ಅಯಾನುಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಮೆಗ್ನೀಸಿಯಮ್ ಅಯಾನುಗಳೊಂದಿಗೆ ರೆಸಿನ್ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಒಂದು ಜಲೀಯ ಸೋಡಿಯಂ ಕ್ಲೋರೈಡ್ ಅನ್ನು ಸೇರಿಸುವ ಮೂಲಕ ರಾಳವನ್ನು ಪುನರುಜ್ಜೀವನಗೊಳಿಸಬಹುದು. ಎಲ್ಲಾ ಕರಗಬಲ್ಲ ಖನಿಜ ಲವಣಗಳಿಂದ ಮುಕ್ತವಾದ ಶುದ್ಧ-ಅಯಾನೀಕೃತ ನೀರನ್ನು ಸೇಶನ್ ಎಕ್ಸ್ಚೇಂಜ್ ಮತ್ತು ಅಯಾನು ವಿನಿಮಯ ರಾಳಗಳ ಮೂಲಕ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಹಾದುಹೋಗುವ ಮೂಲಕ ಪಡೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಅಯಾನುಗಳ ವಿನಿಮಯ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಸೋಡಿಯಂ ಅಯಾನುಗಳು, ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂ ಅಯಾನುಗಳು, ಮೆಗ್ನೀಸಿಯಮ್ ಅಯಾನುಗಳು ಮತ್ತು ನೀರಿನಲ್ಲಿರುವ ಇತರ ಕ್ಯಾಟಯಾನುಗಳ ವಿನಿಮಯ. ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ಪ್ರೋಟಾನ್ ಬಿಡುಗಡೆಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಆದ್ದರಿಂದ ನೀರನ್ನು ಆಮ್ಲೀಯವಾಗಿಸುತ್ತದೆ. ನೀರಿನಲ್ಲಿರುವ ಕ್ಲೋರೈಡ್, ಸಲ್ಫೇಟ್ ಇತ್ಯಾದಿ ಅಯಾನುಗಳ ವಿನಿಮಯ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಹೈಡ್ರೋಕ್ಸೈಡ್ ಅಯಾನು ವಿನಿಮಯ. ಬಿಡುಗಡೆಗೊಂಡ ಹೈಡ್ರೊಕ್ಸೈಡ್ ಅಯಾನುಗಳು ಜಲಜನಕ ಅಯಾನುಗಳನ್ನು ನೀರನ್ನು ರೂಪಿಸುವಂತೆ ತಟಸ್ಥಗೊಳಿಸುತ್ತವೆ. ಖಾಲಿಯಾದ ಕ್ಯಾಟಯಾನ್ ಮತ್ತು ಅನಿಯಾನ್ ಎಕ್ಸ್ಚೇಂಜ್ ರೆಸಿನ್ ಹಾಸಿಗೆಗಳನ್ನು ಕ್ರಮವಾಗಿ ದಿಲ್ಜುಟ್ ಆಸಿಡ್ ಮತ್ತು ಅಲ್ಕಲಿಸ್ ಪರಿಹಾರಗಳೊಂದಿಗೆ ಚಿಕಿತ್ಸೆಯಿಂದ ಪುನರುಜ್ಜೀವನಗೊಳಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
➍ ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಪೆರಾಕ್ಸೈಡ್(H2O2)[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
ಹೈಡ್ರೋಜನೀಕರಿಸಿದ ಬೇರಿಯಂ ಪೆರಾಕ್ಸೈಡ್ ಮೇಲೆ ಸಲ್ಫರ್ಟಿಕ್ ಆಸಿಡ್ ಅಥವಾ ಫಾಸ್ಫರಿಕ್ ಆಸಿಡ್ ಕ್ರಿಯೆ ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಪೆರಾಕ್ಸೈಡ್ ಅನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತದೆ. ಪೆರಾಕೋಡಿಸ್ಯುಲ್ಫೇಟ್ ನ ಹೈಡ್ರೋಲೈಸಿಸ್ ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಪೆರಾಕ್ಸೈಡ್ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಪೆರಾಕ್ಸೈಡ್ ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರಮಾಣಗಳಲ್ಲಿ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ತಪ್ಪಾಗಿ ದ್ರಾವಣವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಪೆರಾಕ್ಸೈಡ್ ನ 30% ದ್ರಾವಣವನ್ನು 100 ಪ್ರಮಾಣದ ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಪೆರಾಕ್ಸೈಡ್ ಅಥವಾ ಪೆರಿ ಜಲಜನಕ ಎಂದು ಮಾರಾಟ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದರ ಅರ್ಥ ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಪೆರಾಕ್ಸೈಡ್ ದ್ರಾವಣಗಳಲ್ಲಿ 30% ನಷ್ಟು ಮಿಲಿಮೀಟರ್ ಪ್ರಮಾಣಿತ ಉಷ್ಣತೆಯಲ್ಲಿ ನೂರು ಪ್ರಮಾಣದ ಆಮ್ಲಜನಕವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಪೆರಾಕ್ಸೈಡ್ ರೇಖೀಯವಲ್ಲದ, ಯೋಜನೇತರ ಅಣು. ಇದು ತೆರೆದ ಪುಸ್ತಕ ರಚನೆಯಾಗಿದೆ. -o- ಅನ್ನು ಪೆರೊಕ್ಸಿನ್ ಲಿಂಕ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಪೆರಾಕ್ಸೈಡ್ ಪ್ರಕೃತಿಯನ್ನು ಉತ್ಕರ್ಷಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಕೃತಿಯನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಪೆರಾಕ್ಸೈಡ್ ಬೆಳಕನ್ನು ಹೊರಸೂಸುವಿಕೆಯ ಮೇಲೆ ನಿಧಾನವಾಗಿ ವಿಭಜಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಗಾಜಿನ ಆಲ್ಕಲಿ ಲೋಹದ ಆಕ್ಸೈಡ್ ಗಳು ಅದರ ವಿಭಜನೆಗೆ ವೇಗವರ್ಧಕವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಪೆರಾಕ್ಸೈಡ್ ಅನ್ನು ಗಾಜಿನ ಬಾಟಲ್ ಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಆದ್ದರಿಂದ ಇದನ್ನು ಪರಾಫೀನ್ ಮೇಣದ ಲೇಪನದಿಂದ ಲೇಪಿಸಿದ ಗಾಜಿನ, ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಕ್ ಅಥವಾ ಟಫ್ಲಾನ್ ಬಾಟಲುಗಳಲ್ಲಿ ಕತ್ತಲಿನಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸಣ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದ ಯೂರಿಯಾ, ಗ್ಲೈಸೆರೊಲ್ ಆಲ್ಕೋಹಾಲ್, ಅಸೆಟಾನಿಲೈಡ್ ಅಥವಾ ಹೈಪೊಫಾಸ್ಫೇಟ್ ಗಳನ್ನು ಅದರ ವಿಭಜಿಸುವಿಕೆಯ ದರವನ್ನು ಕಡಿಮೆಗೊಳಿಸಲು ಸ್ಥಿರೀಕರಣಗಳಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಧೂಳು ಈ ಸಂಯುಕ್ತದಿಂದ ಸ್ಫೋಟಕವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಬಲ್ಲುದರಿಂದ ಅದನ್ನು ಮಣ್ಣಿನಿಂದ ದೂರವಿರಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಪೆರಾಕ್ಸೈಡ್ ಬಳಕೆ: • ಬಟ್ಟೆ, ಕೂದಲು, ಗರಿ, ದಂತ ಮುಂತಾದ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಲೇಖನಗಳನ್ನು ಬೆಳ್ಳಗಾಗಿಸಲು. • ಪೆರೋಲ್ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಗಾಯಗಳು, ಹಲ್ಲುಗಳು ಮತ್ತು ಕಿವಿಗಳನ್ನು ತೊಳೆಯಲು ಇದನ್ನು ನಂಜುನಿರೋಧಕ ಮತ್ತು ಸೂಕ್ಷ್ಮಾಣುನಾಶಕವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. • ರಾಕೆಟ್ ಇಂಧನಕ್ಕೆ ಉತ್ಕರ್ಷಕವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. • ಹೈಡ್ರೋಕ್ವಿನೋನ್ ಸಂಶ್ಲೇಷಣೆಯಲ್ಲಿ, ಔಷಧವಸ್ತುಗಳು ಮತ್ತು ಟಾರ್ಟರಿಕ್ ಆಮ್ಲದಂತಹ ಆಹಾರ ಉತ್ಪನ್ನಗಳು. • ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಪೆರಾಕ್ಸೈಡ್ ಅನ್ನು ದೇಶೀಯ ತ್ಯಾಜ್ಯಗಳ ಮಾಲಿನ್ಯ ನಿಯಂತ್ರಣಕ್ಕಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಅಲ್ಲಿ ಅದು ಗಾಳಿ ತ್ಯಾಜ್ಯಗಳ ಏರೋಬಿಕ್ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳನ್ನು ಪುನಃಸ್ಥಾಪಿಸುತ್ತದೆ.
➎ ಭಾರೀ ನೀರು(D2O)[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
ಸುದೀರ್ಘ ಎಲೆಕ್ಟ್ರೋಲೈಸಿಸ್ ಅಥವಾ ಸಾಮಾನ್ಯ ನೀರಿನ ಭಾಗಶಃ ಶುದ್ಧೀಕರಣ ಅಥವಾ ಕೆಲವು ರಸಗೊಬ್ಬರ ಉದ್ಯಮಗಳಲ್ಲಿ ಉತ್ಪನ್ನವಾಗಿ ಭಾರೀ ನೀರನ್ನು ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಭಾರೀ ನೀರಿನ ಬಳಕೆ: • ಭಾರಿ ನೀರನ್ನು ಪರಮಾಣು ರಿಯಾಕ್ಟರ್ ಗಳಲ್ಲಿ ಮಾಡರೇಟರ್ ಆಗಿ ಮತ್ತು ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ಯಾಂತ್ರಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕೆ ವಿನಿಮಯ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. • ಡ್ಯೂಟೇರಿಯಮ್ ನ ತಯಾರಿಕೆಯಲ್ಲಿ, ಭಾರೀ ನೀರು ವಿದ್ಯುದ್ವಿಚ್ಛೇದ್ಯದ ಮೇಲೆ ಅಥವಾ ಲೋಹಗಳಿಂದ ವಿಭಜಿತವಾಗಿ ಡ್ಯೂಟೇರಿಯಮ್ ಅನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತದೆ. • ಭಾರೀ ನೀರನ್ನು ವಿವಿಧ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ಕಾರ್ಯವಿಧಾನವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲು ಟ್ರೇಸರ್ ಸಂಯುಕ್ತವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅಯಾನೀಯ ಜಲಜನಕ ಪರಮಾಣುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸಲು ಫಾಸ್ಫರಸ್ ಆಮ್ಲಗಳು ಮತ್ತು ಫಾಸ್ಫರಸ್ ಹೈಪೋಫೊಸ್ಪೊರಿಕ್ ಆಮ್ಲದ ಕೆಲವು ಆಕ್ಸೈಡ್ ಆಮ್ಲಗಳ ರಚನೆಯನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲು ಇದನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
<\ref>https://ncert.nic.in/ncerts/l/kech202.pdf<\ref>