ಪಂಡಿತಾ ರಮಾಬಾಯಿ

ಪಂಡಿತ ರಮಾಬಾಯಿ ಸರಸ್ವತಿ
Pandita Ramabai Sarasvati
ಜನನ	ರಮಾಬಾಯಿ ಡೋಂಗ್ರೆ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೩,೧೮೫೮ ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ
ಮರಣ	ಏಪ್ರಿಲ್ ೫,೧೯೨೨ ಮುಂಬೈ
ವೃತ್ತಿ(ಗಳು)	ಮಹಿಳಾಹಕ್ಕು ಹೋರಾಟಗಾರ್ತಿ, ಸಮಾಜ ಸುಧಾರಕಿ
ಹೆಸರಾಂತ ಕೆಲಸಗಳು	ಹೈ ಕಾಸ್ಟ್ ವುಮನ್

ಪಂಡಿತ ರಮಾಬಾಯಿ ಸರಸ್ವತಿ(೨೩ ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೮೫೮ - ೫ ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೯೨೨) ಒಬ್ಬ ಭಾರತೀಯ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕಿ ಮತ್ತು ಮಹಿಳಾ ವಿಮೋಚನೆಗಾಗಿ ಹೋರಾಡಿದ ಹಿರಿಮಹಿಳೆ. ಮಹಿಳ ಶಿಕ್ಷಣದ ಪ್ರವರ್ತಕರಾಗಿ ಹೆಸರು ಮಾಡಿದ ಹಿರಿಮೆ ಇವರದು.ಕಲ್ಕತ್ತಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಬೋಧಕವರ್ಗದಿಂದ ಪರೀಕ್ಷಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಮೇಲೆ ಪಂಡಿತ ಎಂಬ ಸಂಸ್ಕೃತ ವಿದ್ವಾಂಸ ಪದವಿ ಮತ್ತು ಸರಸ್ವತಿ ಪದವಿ ಪಡೆದ ಮೊದಲ ಮಹಿಳೆ. ಪಂಡಿತಾ ರಮಾಬಾಯಿ ಸರಸ್ವತಿ ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರಾಗಿ, ವಿದ್ವಾಂಸರಾಗಿ ಮತ್ತು ಮಹಿಳಾ ಹಕ್ಕುಗಳ, ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣದ ಆದ್ಯ ಪ್ರವರ್ತಕರಾಗಿ ಹೆಸರಾದವ್ರು. ಪಂಡಿತ ರಾಮಬಾಯ್ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳವಳಿಯಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಂಡರು ಮತ್ತು ೧೮೮೯ ರ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಅಧಿವೇಶನದಲ್ಲಿ ಹಾಜರಿದ್ದ ೧೦ ಮಹಿಳಾ-ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು.

ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣ

ಪಂಡಿತ ರಮಾಬಾಯಿ ಸರಸ್ವತಿ ೨೩ ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೮೫೮ ರಂದು ರಮಾಬಾಯಿ ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಕಾರ್ಕಳ ತಾಲೂಕಿನ ಮಾಳ ಎಂಬಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ಸಂಸ್ಕೃತ ವಿದ್ವಾಂಸ ಅನಂತ್ ಶಾಸ್ತ್ರಿ ಡೊಂಗ್ರೆ ಮತ್ತು ಅವರ ಎರಡನೇ ಪತ್ನಿ ಲಕ್ಷ್ಮಿಬಾಯಿ ಡೊಂಗ್ರೆ ಅವರು ಮಗಳಾಗಿದ್ದರು. ಅನಂತ್ ಶಾಸ್ತ್ರಿ ಡೊಂಗ್ರೆ ಅವರು ತಮ್ಮ ಎರಡನೆಯ ಪತ್ನಿ ಮತ್ತು ಮಗಳು ಇಬ್ಬರಿಗೂ ಸಂಸ್ಕೃತ ಗ್ರಂಥಗಳನ್ನು ಕಲಿಸಿದರು. ೧೮೭೭ ರ ಕ್ಷಾಮದಲ್ಲಿ ಅವರ ಪೋಷಕರು ಮರಣಹೊಂದಿದಾಗ, ರಮಾಬಾಯಿ ಮತ್ತು ಅವರ ಸಹೋದರ, ಶ್ರೀನಿವಾಸ್ ತಮ್ಮ ತಂದೆಯ ಕೆಲಸವನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು. ರಮಾಬಾಯಿ ಮತ್ತು ಶ್ರೀನಿವಾಸ್ ಭಾರತದಾದ್ಯಂತ ಪ್ರಯಾಣಿಸಿದರು. ಉಪನ್ಯಾಸಕಿಯಾಗಿ ರಾಮಬಾಯಿಯವರ ಖ್ಯಾತಿ ಕಲ್ಕತ್ತಾವನ್ನು ತಲುಪಿತು. ಅಲ್ಲಿ ಪಂಡಿತರು ರಮಾಬಾಯಿಯನ್ನು ಮಾತನಾಡಲು ಆಹ್ವಾನಿಸಿದರು. ೧೮೭೮ ರಲ್ಲಿ, ಕಲ್ಕತ್ತಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯವು ಪಂಡಿತ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ನೀಡಿತು ಮತ್ತು ವಿವಿಧ ಸಂಸ್ಕೃತ ಕೃತಿಗಳ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ ಸರಸ್ವತಿ ಎಂಬ ಅತ್ಯುನ್ನತ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ನೀಡಿತು. ಆಸ್ತಿಕ ಸುಧಾರಕ ಕೇಶಬ್ ಚಂದ್ರ ಸೇನ್ ಅವರು ಹಿಂದೂ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿಯೇ ಅತ್ಯಂತ ಪವಿತ್ರವಾದ ವೇದಗಳ ಪ್ರತಿಯನ್ನು ನೀಡಿದರು ಮತ್ತು ಅವುಗಳನ್ನು ಓದಲು ರಾಮಬಾಯಿರನ್ನು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಿದರು.

ವಿವಾಹ

೧೮೮೦ ರಲ್ಲಿ ಸೋದರ ಶ್ರೀನಿವಾಸ್ ಮರಣದ ನಂತರ, ರಮಾಬಾಯಿ ಅವರು ಬೆಂಗಾಲಿ ವಕೀಲರಾದ ಬಿಪಿನ್ ಬಿಹಾರಿ ಮೆಧ್ವಿ ಅವರನ್ನು ಮದುವೆಯಾದರು. ಬಿಪಿನ್ ಬಿಹಾರಿ ಬಂಗಾಳಿ ಕಾಯಸ್ಥ ಜಾತಿಗೆ ಸೇರಿದ್ದರು. ಅಂತರ-ಜಾತಿ ಮತ್ತು ಅಂತರ-ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಮದುವೆಯಾಗಿತ್ತು. ೧೮೮೦ ರ ನವೆಂಬರ್ ೧೩ ರಂದು ಅವರಿಬ್ಬರೂ ಸಿವಿಲ್ ಸಮಾರಂಭದಲ್ಲಿ ವಿವಾಹವಾದರು. ದಂಪತಿಗೆ ಮನೋರಮಾ ಎಂಬ ಹೆಣ್ಣು ಮಗುವಾಯಿತು. ಭಾರತದ ಮಹಿಳೆಯರ ಸ್ಥಾನಮಾನವನ್ನು ಉತ್ತಮಗೊಳಿಸುವ ಯತ್ನದಲ್ಲಿ ರಮಾಬಾಯಿ ತನ್ನ ಜೀವನವನ್ನು ಮುಡಿಪು ಮಾಡಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು. ಭಾರತೀಯ ಮಹಿಳೆಯರು, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಹಿಂದೂ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳನ್ನು ಸುತ್ತುವರೆದಿರುವ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಅವರು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದರು ಮತ್ತು ಚರ್ಚಿಸಿದರು. ಮಗುವಿನ ವಿವಾಹದ ಅಭ್ಯಾಸ ಮತ್ತು ಮಗುವಿನ ವಿಧವೆಯರ ಜೀವನದ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುವ ನಿರ್ಬಂಧಗಳಿಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ ಅವರು ಮಾತನಾಡಿದರು. ೧೮೮೨ರಲ್ಲಿ ಮಧ್ವಿ ಮರಣಹೊಂದಿದಾಗ ಗಂಡ ಮತ್ತು ಹೆಂಡತಿ ಬಾಲ-ವಿಧವೆಯರಿಗೆ ಶಾಲೆ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲು ರಮಾಬಾಯಿ ಯೋಜಿಸಿದ್ದರು.

ಸಾಮಾಜಿಕ ಕ್ರಿಯಾವಾದ

ತಮ್ಮ ಪತಿ ಮೆಧ್ವಿ ಅವರ ಮರಣದ ನಂತರ, ರಮಾಬಾಯಿ ಅವರು ಪುಣೆಗೆ ತೆರಳಿದರು. ಅಲ್ಲಿ ಆರ್ಯಮಹಿಳಾ ಸಮಾಜ (ಆರ್ಯ ಮಹಿಳಾ ಸೊಸೈಟಿಯನ್ನು) ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಬಾಲ್ಯ ವಿವಾಹದ ದೌರ್ಜನ್ಯದಿಂದ ಮಹಿಳೆಯರ ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ವಿಮೋಚನೆಯ ಕಾರಣವನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುವುದು ಆ ಸಮಾಜದ ಉದ್ದೇಶ. ೧೮೮೨ರಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷಣದ ಸ್ಥಿತಿಗತಿಗಳನ್ನು ವಿಮರ್ಶಿಸಲು ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು ಆಯೋಗವನ್ನು ನೇಮಿಸಿದಾಗ, ರಮಾಬಾಯಿ ಸಾಕ್ಷ್ಯ ನೀಡಿದರು. ಲಾರ್ಡ್ ರಿಪನ್ ಮುಂದಾಳ್ತನದ ಶಿಕ್ಷಣ ಕಮಿಷನ್‌ಗೆ ನೀಡಿದ ಭಾಷಣದಲ್ಲಿ, "ನೂರರಲ್ಲಿ ತೊಂಬತ್ತು ಪ್ರಕರಣಗಳಲ್ಲಿ ಈ ದೇಶದ ವಿದ್ಯಾವಂತ ಪುರುಷರು, ಸ್ತ್ರೀ ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಸರಿಯಾದ ಸ್ಥಾನ ನೀಡಲು ವಿರೋಧಿಸಿದ್ದಾರೆ. ನಾಡಿನಲ್ಲಿ ಸಾಸಿವೆ-ಬೀಜದ ಧಾನ್ಯದಂತೆ ಇರುವ ಧಾರ್ಮಿಕ ದಯೆಯು, ಪರ್ವತದಷ್ಟಿರುವ ದಾರುಣತೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿ ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ಹಾಳುಮಾಡಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದೆ. ಮಹಿಳಾ ಶಿಕ್ಷಕರಿಗೆ ತರಬೇತಿ ನೀಡಲು ಮತ್ತು ಮಹಿಳಾ ಶಾಲೆಯ ತನಿಖಾಧಿಕಾರಿಗಳನ್ನು ನೇಮಕ ಮಾಡಲು ರಮಾಬಾಯಿ ಅವರು ಸಲಹೆ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. ಇದಲ್ಲದೆ, ಭಾರತದ ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಚಿಕಿತ್ಸೆ ನೀಡಬಹುದೆಂದು ಭಾರತೀಯ ಮಹಿಳಾ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಕಾಲೇಜುಗಳಿಗೆ ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳಿದರು. ರಾಮಬಾಯಿಯವರ ಸಾಕ್ಷಿಯು ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಸಂವೇದನೆಯನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿತು ಮತ್ತು ರಾಣಿ ವಿಕ್ಟೋರಿಯಾರನ್ನು ತಲುಪಿತು. ಲೇಡಿ ಡಫ್ಫೆರಿನ್ ಅವರ ಮಹಿಳಾ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಚಳವಳಿಯ ಪ್ರಾರಂಭದಿಂದ ಇದು ಸಫಲತೆಯನ್ನು ಕಂಡಿತು.

ರಾಮಾಬಾಯಿಯು ಕವಿ ಮತ್ತು ಪಂಡಿತರಾಗಿದ್ದರು. ಆಕೆಯ ಜೀವನದಲ್ಲಿ, ಅವರು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಪ್ರಯಾಣಿಸಿದರು. ಮಹಿಳೆಯರ ಶಿಕ್ಷಣದ ಬಗ್ಗೆ ಇನ್ನಷ್ಟು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳಲು ಮತ್ತು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರನ್ನು ನಿರ್ಲಕ್ಷಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುವ ಆಜೀವ ಯುದ್ಧಕ್ಕಾಗಿ ತರಬೇತಿ ಪಡೆಯುವ ಸಲುವಾಗಿ, ಅವರು ಭಾರತದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಭಾಗಗಳನ್ನು ಭೇಟಿ ಮಾಡಿದರು. ಅವರು ೧೮೮೩ರಲ್ಲಿ ವೈದ್ಯಕೀಯ ತರಬೇತಿ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲು ಬ್ರಿಟನ್‌ಗೆ ತೆರಳಿದರು. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವರು ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಧರ್ಮಕ್ಕೆ ಮತಾಂತರಗೊಂಡರು. ಬ್ರಿಟನ್ನಿಂದ ಅವರು ೧೮೮೬ರಲ್ಲಿ ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಪ್ರಯಾಣ ಬೆಳೆಸಿದರು. ಮೊದಲ ಭಾರತೀಯ ಮಹಿಳಾ ವೈದ್ಯರಾದ ಆನಂದಿಬಾಯಿ ಜೋಶಿರಿಂದ ಸ್ಪೂರ್ತಿ ಪಡೆದು ಪದವಿಯನ್ನು ಎರಡು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಪಡೆದರು. ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವರು ಪಠ್ಯಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ಭಾಷಾಂತರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಮತ್ತು ಕೆನಡಾದಾದ್ಯಂತ ಉಪನ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ನೀಡಿದರು. ಅಮೇರಿಕಾದಲ್ಲಿನ ಅವರ ಉಪನ್ಯಾಸಗಳು ರಮಾಬಾಯಿ ಸಂಘಗಳಿಗೆ ತನ್ನ ಪ್ರಮುಖ ಕಾರಣಗಳಿಗಾಗಿ ಹಣವನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರಮುಖ ಅಮೆರಿಕನ್ ನಗರಗಳಲ್ಲಿ ರೂಪುಗೊಂಡಿತು. ಆಕೆಯು ತನ್ನ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಮುಖ ಪುಸ್ತಕಗಳಾದ ಹೈ-ಕ್ಯಾಸ್ಟ್ ಹಿಂದೂ ವುಮನ್ ಅನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಲು ಸಮಯವನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡಳು. ರಾಮಾಬಾಯಿ ಅವರು ಇಂಗ್ಲಿಷ್‍ನಲ್ಲಿ ಬರೆದ ಮೊದಲ ಪುಸ್ತಕ ಇದೇ. ರಾಮಬಾಯಿಯು ಈ ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ೧೮೮೭ರ ಫೆಬ್ರುವರಿಯಲ್ಲಿ ಮರಣಿಸಿದ ಡಾ. ಆನಂದಿ ಬಾಯಿ ಜೋಶಿಯವರಿಗೆ ಅರ್ಪಿಸಿದರು. ಅಮೆರಿಕದಿಂದ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಮರಳಿದ ಆರು ತಿಂಗಳ ನಂತರ. ಹಿಂದೂ-ಪ್ರಾಬಲ್ಯದ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ದೌರ್ಜನ್ಯವನ್ನು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಲು ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳು ಮತ್ತು ಮಗು ವಿಧವೆಯರನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಹಿಂದು ಮಹಿಳೆಯರ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಕರಾಳದ ಅಂಶಗಳನ್ನು ತೋರಿಸಿದ ಹೈ-ಕ್ಯಾಸ್ಟ್ ಹಿಂದೂ ವುಮನ್ ಪುಸ್ತಕವು ಜನಪ್ರಿಯವಾಯಿತು. ೧೮೯೬ರಲ್ಲಿ ತೀವ್ರ ಕ್ಷಾಮದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ರಾಮಬಾಯಿಯು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಹಳ್ಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಎತ್ತಿನಬಂಡಿಗಳ ಸಂಗಡ ಪ್ರಯಾಣ ಬೆಳೆಸಿಕೊಂಡರು ಮತ್ತು ಸಾವಿರಾರು ಜನ ಬಹಿಷ್ಕೃತ ಮಕ್ಕಳು, ಮಗು ವಿಧವೆಯರು, ಅನಾಥರು ಮತ್ತು ಇತರ ನಿರಾಶ್ರಿತರ ಮಹಿಳೆಯರನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಿದರು . ಎಲ್ಲ ಅಬಲೆಯರನ್ನು ಮುಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಶಾರದಾ ಸದನಗಳ ಆಶ್ರಯಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಕರೆತಂದರು. ಕಲಿತ ಮಹಿಳೆ ಏಳು ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಪರಿಣತಿ ಪಡೆದಿದ್ದ ರಾಮಾಬಾಯಿ, ಬೈಬಲ್ ಅನ್ನು ತನ್ನ ಮಾತೃಭಾಷೆ ಮರಾಠಿಗೆ ಭಾಷಾಂತರಿಸಿದರು

೧೯೯೦ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ೧೫೦೦ ನಿವಾಸಿಗಳು ಮತ್ತು ಸುಮಾರು ನೂರು ಜಾನುವಾರುಗಳನ್ನು ಮುಕ್ತಿ ಮಿಷನ್ನಲ್ಲಿ ಅವಕಾಶ ನೀಡಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಅವರು ಮುಕ್ತಿ ಯಲ್ಲಿ ಚರ್ಚ್ ಅನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುವಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿದ್ದರು. ಪಂಡಿತ ರಾಮಬಾಯಿ ಮುಕ್ತಿ ಮಿಷನ್ ಇಂದಿಗೂ ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿದೆ. ವಿಧವೆಯರು, ಅನಾಥರು ಮತ್ತು ಕುರುಡು ಸೇರಿದಂತೆ ಅನೇಕ ಅಗತ್ಯ ಗುಂಪುಗಳಿಗೆ ವಸತಿ, ಶಿಕ್ಷಣ, ವೃತ್ತಿಪರ ತರಬೇತಿ ಮತ್ತು ವೈದ್ಯಕೀಯ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುವುದು ಈ ಮಿಷನ್ನಿನ ಗುರಿ.

ಕುಟುಂಬ ಜೀವನ

೧೯೧೧ರ ಪ್ರಕಟಣೆಯಲ್ಲಿ ಪಂಡಿತ ರಾಮಬಾಯಿ ಮತ್ತು ಅವರ ಮಗಳು ಮನೋರಮಾ ಬಾಯಿ.

ಪಂಡಿತಾ ರಮಾಬಾಯಿ ಅವರು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸೇವೆಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರಿಂದ, ಅವರಿಗೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಮಾತ್ರ ಕುಟುಂಬದ ಜೀವನದ ಸವಿ ದೊರಕಿತು. ಆಕೆ ತನ್ನ ಪೋಷಕರನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡ ಕಾರಣ ರಾಮಬಾಯಿಯವರ ಬಾಲ್ಯವು ಕಷ್ಟದಿಂದ ತುಂಬಿತ್ತು. ಪತಿ ಬಿಪಿನ್ ಬಿಹಾರಿ, ಮದುವೆಯ ಎರಡು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ನಿಧನರಾದರು. ಆಕೆ ತನ್ನ ಏಕೈಕ ಪುತ್ರಿ ಮನೋರಮಾ ಬಾಯಿಗೆ ಶಿಕ್ಷಣ ನೀಡಿದ್ದಳು. ಮನೋರಮಾ ಅವರು ಬಾಂಬೆ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದಲ್ಲಿ ಬಿ.ಎ. ಪದವಿ ಪಡೆದು ನಂತರ ಉನ್ನತ ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕಾಗಿ ಅಮೇರಿಕೆ ಗೆ ಹೋದರು. ಪದವಿ ಪಡೆದು ಭಾರತಕ್ಕೆ ಮರಳಿದರು ಮತ್ತು ಮುಂಬೈಯ ಶಾರದಾ ಸದನ್‌ನ ಪ್ರಧಾನ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಯಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿದರು. ಅವರ ಸಹಾಯದಿಂದ, ಪಂಡಿತಾ ರಾಮಬಾಯಿ ೧೯೧೨ ರಲ್ಲಿ ಗುಲ್ಬರ್ಗದಲ್ಲಿ (ಈಗ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ) ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಪ್ರೌಢಶಾಲಾ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಈ ಶಾಲೆಗೆ ರಮಾಬಾಯಿ ಪುತ್ರಿ ಮನೋರಮಾ ಶಾಲೆಯ ಪ್ರಿನ್ಸಿಪಾಲ್ ಆಗಿದ್ದರು. ಪಟ್ಟುಹಿಡಿದ ಟೀಕೆಗಳ ನಡುವೆಯೂ, ರಾಮಬಾಯಿಯು ವಿಧವೆಯರಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡುವ ಗುರಿಯ ಮೇಲೆ ತಮ್ಮ ಚಿತ್ತವನ್ನು ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿದರು. ೧೯೨೦ರಲ್ಲಿ ರಮಾಬಾಯಿ ಯ ದೇಹವು ಧ್ವಜವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು ಮತ್ತು ಮುಕ್ತಿ ಮಿಷನ್ನ ಸಚಿವಾಲಯವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಒಬ್ಬಳಾಗಿ ಅವಳ ಮಗಳನ್ನು ನೇಮಿಸಿತು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಮನೋರಮಾ ೧೯೨೧ರಲ್ಲಿ ಮರಣಹೊಂದಿದಳು. ಅವಳ ಸಾವು ರಮಾಬಾಯಿ ಗೆ ಆಘಾತವಾಯಿತು. ಒಂದು ತಿಂಗಳ ನಂತರ, ರಾಮಾಬಾಯಿ ಸೆಪ್ಟಿಕ್ ಬ್ರಾಂಕೈಟಿಸ್ನಿಂದ ಬಳಲಿ, ಏಪ್ರಿಲ್ ೫, ೧೯೨೨ರಂದು ತನ್ನ ೬೪ ನೇ ಹುಟ್ಟುಹಬ್ಬದ ಕೆಲವು ವಾರಗಳ ಮೊದಲು ನಿಧನರಾದರು.

ರಾಮಬಾಯಿ ವಲಯಗಳು ಮತ್ತು ಸಮಸ್ಯೆಗಳು

ಸ್ವಾಮಿ ವಿವೇಕಾನಂದರು ರಮಾಬಾಯಿ ಅವರ ಪತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಹೀಗೆ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ: "ರಮಾಬಾಯಿ ಬಗ್ಗೆ ವದಂತಿಗಳನ್ನು ಕೇಳಲು ನಾನು ಆಶ್ಚರ್ಯಗೊಂಡಿದ್ದೇನೆ, ನೀವು ನೋಡದಿದ್ದರೆ, ಶ್ರೀಮತಿ ಬುಲ್, ಒಬ್ಬ ಮನುಷ್ಯ ಸ್ವತಃ ನಡೆದುಕೊಳ್ಳಬಹುದು, ಚಿಕಾಗೋದಲ್ಲಿ ನನ್ನ ವಿರುದ್ಧ ಪ್ರತಿ ದಿನವೂ ನಾನು ಅಂತಹ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದೇವೆ ಮತ್ತು ಈ ಮಹಿಳೆಯರು ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ನರ ಕ್ರೈಸ್ತರಲ್ಲಿ ಏಕೈಕರಾಗಿದ್ದಾರೆ! "

ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ಗೌರವಗಳು

• ಬಂಗಾಳದಲ್ಲಿ "ಪಂಡಿತ್" ಮತ್ತು "ಸರಸ್ವತಿ" (ಬ್ರಿಟನ್‌ಗೆ ಹೋಗುವ ಮೊದಲು), ಸಂಸ್ಕೃತದಲ್ಲಿ ಅವರ ಕೌಶಲ್ಯಕ್ಕಾಗಿ.
• ಬ್ರಿಟಿಶ್ ಸರ್ಕಾರವು ೧೯೧೯ರಲ್ಲಿ ಸಮುದಾಯ ಸೇವೆಗಾಗಿ ಕೈಸರ್-ಇ-ಹಿಂದ್ ಪದಕವನ್ನು ನೀಡಿತು.
• ಏಪ್ರಿಲ್ ೫ ರಂದು ಎಪಿಸ್ಕೋಪಲ್ ಚರ್ಚ್ (ಯುಎಸ್ಎ) ದ ಪ್ರಾರ್ಥನಾ ಕ್ಯಾಲೆಂಡರ್‌ನಲ್ಲಿ ಹಬ್ಬದ ದಿನದಂದು ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಏಪ್ರಿಲ್ ೩೦ರಂದು ಚರ್ಚ್ ಆಫ್ ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌ನ ಧಾರ್ಮಿಕ ದಿನಾಚರಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ಮರಣಾರ್ಥ ದಿನವಾಗಿದೆ.
• ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೬, ೧೯೮೯ರಂದು, ಭಾರತೀಯ ಮಹಿಳಾ ಪ್ರಗತಿಗೆ ನೀಡಿದ ಕೊಡುಗೆ ಗುರುತಿಸಿ, ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು ಸ್ಮರಣಾರ್ಥ ಅಂಚೆಚೀಟಿ ನೀಡಿತು.
• ಮುಂಬೈಯಲ್ಲಿರುವ ರಸ್ತೆ ಕೂಡ ಅವರ ಗೌರವಾರ್ಥವಾಗಿ ಹೆಸರಿಸಿದೆ. ಹಮಸ್ ರೋಡ್ ಅನ್ನು ನಾನಾ ಚೌಕ್‌ಗೆ ಸಂಪರ್ಕಿಸುವ ರಸ್ತೆ ಗಾವ್‌ದೇವಿ ಪ್ರದೇಶದ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿ ಪಂಡಿತ ರಮಾಬಾಯಿ ಮಾರ್ಗ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಕಾರ್ಕಳ ತಾಲೂಕಿನ ಮಾಳ ಎಂಬ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಹೋಗುವ ರಸ್ತೆಗೆ ಪಂಡಿತ ರಮಾಬಾಯಿ ರಸ್ತೆ ಎಂಬ ಹೆಸರನ್ನಿಡಲಾಗಿದೆ.