ಯಲ್ಲಮ್ಮ ದೇವಿ ದೇವಸ್ಥಾನ ಸವದತ್ತಿ

ರೇಣುಕಾ ಯಲ್ಲಮ್ಮ ದೇವಿ ದೇವಸ್ಥಾನ ಸವದತ್ತಿ
ಯಲ್ಲಮ್ಮ ದೇವಸ್ಥಾನ ಸವದತ್ತಿ
ಭೂಗೋಳ
ಕಕ್ಷೆಗಳು	15.754°N 75.16°E / 15.754; 75.16
ದೇಶ	ಭಾರತ
ರಾಜ್ಯ	ಕರ್ನಾಟಕ
ಜಿಲ್ಲೆ	ಬೆಳಗಾವಿ
ಸ್ಥಳ	ಸವದತ್ತಿ
ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ
ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ ಶೈಲಿ	ಚಾಲುಕ್ಯ ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟ ಶೈಲಿಯ ಜೈನ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ
ಇತಿಹಾಸ ಮತ್ತು ಆಡಳಿತ
ಸೃಷ್ಟಿಕರ್ತ	ರಾಯಬಾಗದ ಬೋಮಪ್ಪ ನಾಯ್ಕ

ರೇಣುಕಾ ದೇವಸ್ಥಾನ ಎಂದೂ ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಯಲ್ಲಮ್ಮ ದೇವಸ್ಥಾನ ರೇಣುಕಾ ದೇವಿಯ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದೆ. ಭಾರತದ ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ಸೌಂದತ್ತಿ ಪಟ್ಟಣದಿಂದ ೫ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಯಾತ್ರಾಸ್ಥಳವಾಗಿದೆ. ಇದು ಹಿಂದೆ ಸಿದ್ಧಾಚಲ ಪರ್ವತ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲೆ ನೆಲೆಗೊಂಡಿತ್ತು, ಈಗ ಇದನ್ನು "ಯಲ್ಲಮ್ಮ ಗುಡ್ಡ" ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವ ದೇವತೆ ಯಲ್ಲಮ್ಮ ಅಥವಾ ಎಲ್ಲಮ್ಮ ಅಥವಾ ರೇಣುಕಾ, ಫಲವತ್ತತೆಯ ದೇವತೆ ಎಂದು ಪೂಜಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಾರೆ. ದೇವಸ್ಥಾನವು ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳನ್ನು ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಅರ್ಪಿಸುವ ಪ್ರಾಚೀನ ದೇವದಾಸಿ ಪದ್ಧತಿಯೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ್ದು ಇದನ್ನು ಕರ್ನಾಟಕ ಸರ್ಕಾರ ನಿರ್ಮೂಲನೆ ಮಾಡಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಮಲಪ್ರಭಾ ನದಿಯ ಮೇಲಿರುವ ಸಿಧಾಚಲ ಅಥವಾ ರಾಮಗಿರಿ ಬೆಟ್ಟ ಶ್ರೇಣಿಯ ಒಂದು ಭಾಗವಾದ ಬೆಟ್ಟವು, ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟರ ಆರಂಭದ ಅಥವಾ ಚಾಲುಕ್ಯರ ಅವಧಿಯ ಅಂತ್ಯದ ೮ ನೇ ಶತಮಾನದ ಮಧ್ಯದಿಂದ ೧೧ ನೇ ಶತಮಾನದ ಮಧ್ಯಭಾಗದ ಉದ್ಯೋಗದ ಪುರಾತತ್ತ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರದ ಪುರಾವೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಈ ಅವಧಿಗಳ ಹಿಂದಿನ ಮೆಗಾಲಿಥಿಕ್ ಗೋರಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.

ಸ್ಥಳ

ಯಲ್ಲಮ್ಮ ದೇವಾಲಯದ ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳುವ ಬೆಟ್ಟವು ಸಿಧಾಚಲ ಅಥವಾ ರಾಮಗಿರಿ ಶ್ರೇಣಿಯ ಭಾಗವಾಗಿದ್ದು ಪೂರ್ವ-ಪಶ್ಚಿಮಕ್ಕೆ ಆಧಾರಿತವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಸವದತ್ತಿ ಪಟ್ಟಣದ ಸಮೀಪವಿರುವ ಮಲಪ್ರಭಾ ನದಿಯನ್ನು ನೋಡಬಹುದಾಗಿದೆ.. ದೇವಾಲಯವು ಪಟ್ಟಣದಿಂದ ೫ ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದ್ದು ಪಟ್ಟಣವು ಸ್ವತಃ ಜಿಲ್ಲಾ ಕೇಂದ್ರವಾದ ಬೆಳಗಾವಿಯಿಂದ ೧೧೨ ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ.

ಇತಿಹಾಸ

ಈ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ೧೫೧೪ ರಲ್ಲಿ ರಾಯಬಾಗದ ಬೊಮ್ಮಪ್ಪ ನಾಯಕ ನಿರ್ಮಿಸಿದನು. ದೇವಾಲಯದ ಸುತ್ತಲೂ ಕಂಡುಬರುವ ಪುರಾತತ್ತ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರದ ಪುರಾವೆಗಳ ಪ್ರಕಾರ ೮ ನೇ ಶತಮಾನದ ಮಧ್ಯದಿಂದ ೧೧ ನೇ ಶತಮಾನದ ಮಧ್ಯಭಾಗದವರೆಗೆ ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟರ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಚಾಲುಕ್ಯರ ಅವಧಿಯ ಅಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ದೇವಾಲಯವು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿತ್ತು. ಇಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಮೆಗಾಲಿಥಿಕ್ ಗೋರಿಗಳು ಬಹಳ ಹಿಂದಿನ ಅವಧಿಗೆ ಸೇರಿದವು. ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲೆ ಮೆಗಾಲಿಥಿಕ್ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್‌ವೇರ್ ಮತ್ತು ರೆಡ್‌ವೇರ್‌ಗಳ ಜೊತೆಗೆ ೩ ನೇ ಶತಮಾನ ಬಿ.ಸಿ.ಇ ನಿಂದ ೩ ನೇ ಶತಮಾನದ ಸಿ.ಇ ವರೆಗಿನ ಆರಂಭಿಕ ಐತಿಹಾಸಿಕ ರೆಡ್‌ವೇರ್‌ಗಳ ಮಡಕೆಗಳು ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ಬನವಾಸಿಯ ಕದಂಬರಿಂದ ಈ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಂಡ ನಂತರ ಚಾಲುಕ್ಯರ ಕಾಲದಲ್ಲಿಯೂ ಯಲ್ಲಮ್ಮ ಫಲವಂತಿಕೆಯ ಆರಾಧನೆಯು ಇಲ್ಲಿ ಪ್ರಚಲಿತವಾಗಿತ್ತು ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ.

ಮತ್ತೊಂದು ಪೂಜಾ ಸ್ಥಳವೆಂದರೆ ಪವಿತ್ರವಾದ "ಯೋಗರಬಾವಿ ಸತ್ಯಬಮ್ಮ ಕುಂಡ" ಅಥವಾ ಬೆಟ್ಟದ ಕೆಳಗಿನ ತುದಿಯಲ್ಲಿರುವ ಟ್ಯಾಂಕ್, ಅಲ್ಲಿ ಭಕ್ತರು ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿ ಹೊಸ ಬಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಧರಿಸಿ ಪೂಜೆಗಾಗಿ ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ತೆರಳುತ್ತಾರೆ. ಇಲ್ಲಿ ಆಚರಿಸಲಾಗುವ ಒಂದು ಗಮನಾರ್ಹವಾದ ಪದ್ಧತಿಯನ್ನು "ನಿಮ್ಮನ" ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಅವರ ಬಾಯಲ್ಲಿ ಬೇವಿನ ಎಲೆಗಳೊಂದಿಗೆ "ಸತ್ಯಮ್ಮ ದೇವಸ್ಥಾನ"ದ ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ದೇವಾಲಯದ ದೇವತೆಯನ್ನು ಜಗದಂಬಾ ಎಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದರರ್ಥ "ವಿಶ್ವದ ತಾಯಿ" ಮತ್ತು ಕಾಳಿಯ ರೂಪವೆಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ.

ಈ ದೇವಾಲಯವು ೧೯೭೫ ರಿಂದ ಕರ್ನಾಟಕ ಸರ್ಕಾರದ ನಿರ್ವಹಣೆಯಲ್ಲಿದೆ. ದೇವಾಲಯಗಳಿಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡುವ ಯಾತ್ರಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ಧರ್ಮಶಾಲೆಗಳು (ಉಚಿತ ಅತಿಥಿ ಗೃಹಗಳು) ಆರೋಗ್ಯ ಕೇಂದ್ರಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಮೂಲ ಸೌಕರ್ಯಗಳಂತಹ ಸೌಲಭ್ಯಗಳನ್ನು ಸರ್ಕಾರವು ರಚಿಸಿದೆ.

ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳು

ಯಲ್ಲಮ್ಮಗುಡ್ಡದ ರೇಣುಕಾ ದೇವಸ್ಥಾನ

ಯಲ್ಲಮ್ಮ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಚಾಲುಕ್ಯ ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟ ಶೈಲಿಗಳಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದ್ದು ಜೈನ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದಲ್ಲಿ ರಚಿಸಲಾದ ಕೆತ್ತನೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ. ಸರ್ಕಾರಿ ಗೆಜೆಟಿಯರ್ ಪ್ರಕಾರ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ಪೂಜಿಸುವ ದೇವತೆಯು ಪರಶುರಾಮನ ( ವಿಷ್ಣುವಿನ ಅವತಾರ) ತಾಯಿ ರೇಣುಕಾ ಹಾಗು ಜಮದಗ್ನಿ ಋಷಿಯ ಪತ್ನಿಯೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿದೆ. ಭೂಮಿ ಮತ್ತು ಅದರ ಆಡಳಿತಗಾರರನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಿದ ಸಪ್ತಮಾತೃಕಾ ಅಥವಾ ಏಳು ದೈವಿಕ ತಾಯಂದಿರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬಳಾಗಿ ಅವಳನ್ನು ಗೌರವಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ದೇವಿಯನ್ನು ಏಳುಮಕ್ಕಲ್ತೈ ಎಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅಂದರೆ ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ "ಏಳು ಮಕ್ಕಳ ತಾಯಿ". ಅವಳು ದಕ್ಷಿಣ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಮತ್ತು ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕದ ಧಂಗರ್ ಮತ್ತು ಕುರುಂಬರ ಕುರುಬ ಸಮುದಾಯದಿಂದ ಪೂಜಿಸುವ ಆರಾಧನಾ ವ್ಯಕ್ತಿ.

ದೇವಾಲಯದ ಹಿಂಭಾಗದಲ್ಲಿ ಕುಂಕುಂ ಕುಂಡಂ, ಯೋನಿ ಕುಂಡಂ ಮತ್ತು ಅರಿಹನ್ ಕುಂಡಂ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಮೂರು ನೀರಿನ ತೊಟ್ಟಿಗಳು ಅಥವಾ ಕೊಳಗಳಿವೆ. ಇವುಗಳನ್ನು ಪವಿತ್ರವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಜನರು ಸ್ನಾನ ಮಾಡುವ ಮತ್ತು ಪೂಜೆ ಸಲ್ಲಿಸುವ ಸ್ಥಳಗಳಾಗಿವೆ. ಇಲ್ಲಿ ಜೋಗಲ್ ಭಾವಿ ಎಂಬ ಪವಿತ್ರ ಬಾವಿಯೂ ಇದ್ದು ಈ ಬಾವಿಯ ನೀರು ಚರ್ಮ ರೋಗಗಳನ್ನು ಗುಣಪಡಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಪರಶುರಾಮ ಕ್ಷೇತ್ರ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ದೇವಾಲಯದ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿರುವ ಇನ್ನೊಂದು ಸ್ಥಳವು ಪರಶುರಾಮ ತಪಸ್ಸಿಗೆ ಕುಳಿತ ಸ್ಥಳವೆಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ.

ದೇವಾಲಯದ ಆವರಣದೊಳಗೆ ಗಣೇಶ, ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ, ಪರಶುರಾಮ, ಏಕನಾಥ ಮತ್ತು ಸಿದ್ದೇಶ್ವರರಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿತವಾದ ದೇವಾಲಯಗಳಿವೆ.

ಹಬ್ಬಗಳು

ಅಕ್ಟೋಬರ್‌ನಿಂದ ಏಪ್ರಿಲ್‌ವರೆಗೆ ವರ್ಷಕ್ಕೆ ಎರಡು ಬಾರಿ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಉತ್ಸವಗಳು ನಡೆಯುತ್ತವೆ. ಈ ಉತ್ಸವಗಳಲ್ಲಿ ಕರ್ನಾಟಕ ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ, ಗೋವಾ ಮತ್ತು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದಿಂದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಯಾತ್ರಾರ್ಥಿಗಳು ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡುತ್ತಾರೆ.

ಸಹ ನೋಡಿ

• ಸಿರ್ಸಿ ಮಾರಿಕಾಂಬಾ ದೇವಸ್ಥಾನ

ಗ್ರಂಥಸೂಚಿ

• Mowli, V. Chandra (1992). "Jogin" girl-child labour studies. Sterling Publishers. ISBN 978-81-207-1415-1.
• Singh, Nagendra Kr (1 ಜನವರಿ 1997). Divine Prostitution. APH Publishing. ISBN 978-81-7024-821-7.
• Subburaj, V.V.K. (2009). Tourist Guide to Karnataka. Sura Books. ISBN 978-81-7478-062-1.
• Yoffee, Norman (2007). Negotiating the Past in the Past: Identity, Memory, and Landscape in Archaeological Research. University of Arizona Press. ISBN 978-0-8165-2670-3.