ದೌಲತ್ ಸಿಂಗ್ ಕೊಠಾರಿ

ದೌಲತ್ ಸಿಂಗ್ ಕೊಠಾರಿ
೨೦೧೧ ರ ಭಾರತದ ಅಂಚೆಚೀಟಿಯಲ್ಲಿ ಕೊಠಾರಿ
ಜನನ	೬ ಜುಲೈ ೧೯೦೬ ಉದೈಪುರ,ರಾಜಸ್ಥಾನ,ಭಾರತ
ಮರಣ	೪ ಫ಼ೆಬ್ರವರಿ ೧೯೯೩ ದೆಹಲಿ,ಭಾರತ

ದೌಲತ್ ಸಿಂಗ್ ಕೊಠಾರಿ (೬ ಜುಲೈ ೧೯೦೬-೪ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೯೩) ಯವರು ಭಾರತದ ವಿಜ್ಞಾನಿ ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣತಜ್ಞ.

ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣ

ಡಿ.ಎಸ್. ಕೊಠಾರಿ ಅವರು ಜುಲೈ ೬, ೧೯೦೬ ರಂದು ರಜಪೂತಾನದ ಉದೈಪುರದ ರಜಪೂತನತದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ಇವರು ಒಬ್ಬ ಜೈನ ಮುಖ್ಯೋಪಾಧ್ಯಾಯರ ಮಗ. ಅವರ ತಂದೆ ೧೯೧೮ ರ ಪ್ಲೇಗ್ ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕ ರೋಗದಲ್ಲಿ ನಿಧನರಾದರು. ನಂತರ ಕೊಠಾರಿಯವರನ್ನು ಅವರ ತಾಯಿ ಬೆಳೆಸಿದರು.ಅವರು ಉದಯಪುರ ಮತ್ತು ಇಂದೋರ್‌ನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಆರಂಭಿಕ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಪಡೆದರು. ಮತ್ತು ಮೇಘನಾದ್ ಸಹಾ ಅವರ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ೧೯೨೮ ರಲ್ಲಿ ಅಲಹಾಬಾದ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಿಂದ ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಪದವಿಯನ್ನು ಪಡೆದರು. ಅವರ ಪಿಎಚ್‌ಡಿಗಾಗಿ, ಕೊಠಾರಿ ಅವರು ಅರ್ನೆಸ್ಟ್ ರುದರ್‌ಫೋರ್ಡ್ ಅವರ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆಯಲ್ಲಿ ಕೇಂಬ್ರಿಡ್ಜ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಕ್ಯಾವೆಂಡಿಷ್ ಪ್ರಯೋಗಾಲಯದಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು. ಇವರನ್ನು ಮೇಘನಾದ್ ಸಹಾ ಅವರು ಶಿಫಾರಸು ಮಾಡಿದ್ದರು.

ಶಿಕ್ಷಣತಜ್ಞರಾಗಿ ಪಾತ್ರ

ಭಾರತಕ್ಕೆ ಹಿಂದಿರುಗಿದ ನಂತರ, ಅವರು ದೆಹಲಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ೧೯೩೪ ರಿಂದ ೧೯೬೧ ರವರೆಗೆ ಓದುಗ, ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕ ಮತ್ತು ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರ ವಿಭಾಗದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾಗಿ ವಿವಿಧ ಹುದ್ದೆಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು. ಅವರು ೧೯೪೮ ರಿಂದ ೧೯೬೧ ರ ವರೆಗೆ ರಕ್ಷಣಾ ಸಚಿವಾಲಯದ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಸಲಹೆಗಾರರಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ನಂತರ ೧೯೬೧ ರಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ ಅನುದಾನ ಆಯೋಗದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ನೇಮಕಗೊಂಡರು, ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ೧೯೭೩ ರವರೆಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು. ಅವರು ೧೯೬೪-೬೬ ರ ಭಾರತೀಯ ಶಿಕ್ಷಣ ಆಯೋಗದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿದ್ದರು, ಇದು ಕೊಠಾರಿ ಆಯೋಗ ಎಂದು ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿದೆ, ಇದು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷಣದ ಆಧುನೀಕರಣ ಮತ್ತು ಪ್ರಮಾಣೀಕರಣಕ್ಕಾಗಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾದ ಮೊದಲ ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಆಯೋಗವಾಗಿದೆ.

ಡಾ. ಡಿ ಎಸ್ ಕೊಠಾರಿ (ಪದ್ಮ ಭೂಷಣ ಮತ್ತು ಪದ್ಮವಿಭೂಷಣ), ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ ರಕ್ಷಣಾ ಸಚಿವಾಲಯದ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಸಲಹೆಗಾರ. ಭಾರತದ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ , ಶಿಕ್ಷಣತಜ್ಞ ಮತ್ತು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ರಕ್ಷಣಾ ವಿಜ್ಞಾನದ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಿ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಹೆಚ್ಚಿನ ಡಿ.ಆರ್.ಡಿ.ಒ ಪ್ರಯೋಗಾಲಯಗಳ ಸ್ಥಾಪಕರು ಅಂದರೆ ನೌಕಾಪಡೆ ಹಡಗುಕಟ್ಟೆ ಪ್ರಯೋಗಾಲಯ (ನಂತರ ನೌಕಾಪಡೆ ರಾಸಾಯನಿಕ ಮತ್ತು ಮೆಟಲರ್ಜಿಕಲ್ ಪ್ರಯೋಗಾಲಯ ಎಂದು ಮರುನಾಮಕರಣ ಮಾಡಲಾಯಿತು), ಮುಂಬೈ, ಭಾರತೀಯ ನೌಕಾಪಡೆಯ ಭೌತಿಕ ಪ್ರಯೋಗಾಲಯ, ಕೊಚ್ಚಿ, ಅಗ್ನಿಶಾಮಕ ಸಂಶೋಧನಾ ಕೇಂದ್ರ, ದೆಹಲಿ, ಘನ ಸ್ಥಿತಿಯ ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರ ಪ್ರಯೋಗಾಲಯ, ದೆಹಲಿ, ರಕ್ಷಣಾ ಆಹಾರ ಸಂಶೋಧನಾ ಪ್ರಯೋಗಾಲಯ, ಮೈಸೂರು, ರಕ್ಷಣಾ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ಸ್ ಮತ್ತು ಸಂಶೋಧನಾ ಪ್ರಯೋಗಾಲಯ ಹೈದರಾಬಾದ್, ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ ಗುಂಪು, ದೆಹಲಿ,ತಾಂತ್ರಿಕ ಬ್ಯಾಲಿಸ್ಟಿಕ್ ಸಂಶೋಧನಾ ಪ್ರಯೋಗಾಲಯ,ಚಂಡೀಗಢ ಮುಂತಾದ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಯೋಗಾಲಯಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ್ದಾರೆ.

ಯುಜಿಸಿ ಮತ್ತು ಎನ್‌ಸಿಇಆರ್‌ಟಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಲ್ಲಿ ಡಿ. ಎಸ್. ಕೊಠಾರಿ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ . ಡಾ. ಡಿ ಎಸ್ ಕೊಠಾರಿ ಮತ್ತು ಡಾ. ಪಿ ಬ್ಲ್ಯಾಕೆಟ್ ಅವರು ಪರಮಾಣು ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರದ ಪಿತಾಮಹ ಲಾರ್ಡ್ ಅರ್ನ್ಸ್ಟ್ ರುದರ್‌ಫೋರ್ಡ್ ಅವರ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಕೇಂಬ್ರಿಡ್ಜ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಕ್ಯಾವೆಂಡಿಶ್ ಪ್ರಯೋಗಾಲಯದಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟಿಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು, ನಂತರ ಅವರು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ರಕ್ಷಣಾ ಶಿಕ್ಷಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ರೂಪಿಸಿದರು .

ಸಾಧನೆಗಳು ಮತ್ತು ಗೌರವಗಳು

ಕೊಠಾರಿ ಅವರು ೧೯೬೩ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ವಿಜ್ಞಾನ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‌ನ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರು ೧೯೭೩ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಜ್ಞಾನ ಅಕಾಡೆಮಿಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ಆಯ್ಕೆಯಾದರು. ಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಥರ್ಮೋಡೈನಾಮಿಕ್ಸ್ ಮತ್ತು ಅವರ ವೈಟ್ ಡ್ವಾರ್ಫ್ ಸ್ಟಾರ್ಸ್ ಸಿದ್ಧಾಂತ ಸಂಶೋಧನೆಯು ಅವರಿಗೆ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಖ್ಯಾತಿಯನ್ನು ನೀಡಿತು.

ಅವರಿಗೆ ೧೯೬೨ ರಲ್ಲಿ ಪದ್ಮಭೂಷಣ ಮತ್ತು ೧೯೭೩ ರಲ್ಲಿ ಪದ್ಮ ವಿಭೂಷಣವನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. ಅವರನ್ನು ಅಲಹಾಬಾದ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಹಳೆಯ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಸಂಘದಿಂದ ಹೆಮ್ಮೆಯ ಹಿಂದಿನ ಹಳೆಯ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಎಂದು ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ . ೨೦೧೧ ರಲ್ಲಿ, ಅಂಚೆ ಇಲಾಖೆ ಅವರ ಗೌರವಾರ್ಥ ಸ್ಮರಣಾರ್ಥ ಅಂಚೆಚೀಟಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿತು. ಅವರಿಗೆ ೧೯೯೦ ರಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರ ಹಿಂದಿ ನಿರ್ದೇಶನಾಲಯ, ಮಾನವ ಸಂಪನ್ಮೂಲ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಸಚಿವಾಲಯವು ಆತ್ಮರಾಮ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ನೀಡಿತು . ದೆಹಲಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದಲ್ಲಿ (ಉತ್ತರ ಕ್ಯಾಂಪಸ್) ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಪುರುಷರ ವಸತಿನಿಲಯಗಳಲ್ಲೊಂದು ಅವರ ಹೆಸರನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.