ಇಮ್ಮಡಿ ಜಯಸಿಂಹ(ಬಾದಾಮಿ ಚಾಳುಕ್ಯ ಅರಸ)
( ಕನ್ನಡ ಚಲನಚಿತ್ರ ಜಯಸಿಂಹದ ಕುರಿತು ಮಾಹಿತಿಗಾಗಿ ಇದನ್ನು ನೋಡಿ-ಜಯಸಿಂಹ)
| ಇಮ್ಮಡಿ ಜಯಸಿಂಹ(ಬಾದಾಮಿ ಚಾಳುಕ್ಯ ಅರಸ) | |
|---|---|
_of_Kalyani_(Western)_Chalukya_King_Jayasimha_II.JPG)
| |
| Old Kannada inscription dated c.1035 AD of Western Chalukya King Jayasimha II | |
| Western Chalukya King | |
| ಆಳ್ವಿಕೆ | 1015-1043 CE (28 years) |
ಇಮ್ಮಡಿ ಜಯಸಿಂಹ (ಕ್ರಿ.ಶ.1015 - 1043 ) [೧] (ಜಗದೇಕಮಲ್ಲ ಮತ್ತು ಮಲ್ಲಿಕಾಮೋದ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ) ಪಶ್ಚಿಮ ಚಾಲುಕ್ಯ ಸಿಂಹಾಸನದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಸಹೋದರ ಐದನೇ ವಿಕ್ರಮಾದಿತ್ಯನ ನಂತರ ಅಧಿಕಾರಕ್ಕೆ ಬಂದನು. ಜಯಸಿಂಹನಿಗೆ ಸುಗ್ಗಲದೇವಿ, ದೇವಲದೇವಿ ಮತ್ತು ಲಕ್ಷ್ಮಾದೇವಿ ಎಂಬ ಮೂವರು ಪತ್ನಿಯರಿದ್ದರು. ಸೋಮೇಶ್ವರ ಮತ್ತು 3ನೆಯ ಜಯಸಿಂಹ ಈತನ ಮಕ್ಕಳು. ಅಕ್ಕಾ ದೇವಿ ಈತನ ಸೋದರಿ.
ಅವನು ತನ್ನ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿ ತಂಜಾವೂರಿನ ಚೋಳರು ಮತ್ತು ಉತ್ತರದ ಪರಮಾರ ರಾಜವಂಶದ ವಿರುದ್ಧ ಅನೇಕ ರಂಗಗಳಲ್ಲಿ ಹೋರಾಡಬೇಕಾಯಿತು. [೨] [೩]
ಯುದ್ಧಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಇತಿಹಾಸಕಾರರಾದ ಚೋಪ್ರಾ ಮತ್ತು ಇತರರ ಪ್ರಕಾರ, ಈ ಅವಧಿಯು ವೆಂಗಿಯು ಚೋಳರ ಕೈಗೆ ಹೋಗುವುದನ್ನು ಕಂಡಿತು, ಅವರು ಪೂರ್ವ ಚಾಲುಕ್ಯರೊಂದಿಗಿನ ತಮ್ಮ ವೈವಾಹಿಕ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ವೆಂಗಿಯ ಮೇಲಿನ ಅವರ ಅಧಿಪತ್ಯವನ್ನು ಪೂರ್ವ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣದ ಎರಡು ರಂಗಗಳಿಂದ ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ಚಾಲುಕ್ಯರನ್ನು ಹತಾಶೆಗೊಳಿಸಲು ಮತ್ತು ಬೆದರಿಸಲು ಬಳಸಿದರು. [೪] . ಆದಾಗ್ಯೂ ಈ ಹಿನ್ನಡೆಯ ಹೊರತಾಗಿಯೂ, ಈ ಅವಧಿಯು ಡೆಕ್ಕನ್‌ನಲ್ಲಿ ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ಚಾಲುಕ್ಯ ಶಕ್ತಿಯ ಬಲವರ್ಧನೆಯನ್ನು ಕಂಡಿತು ಎಂದು ಇತಿಹಾಸಕಾರ ಸೇನ್ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುತ್ತಾರೆ, ಇದು ಇಮ್ಮಡಿ ಜಯಸಿಂಹನ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಯಾದ ಮೊದಲನೇ ಸೋಮೇಶ್ವರನ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಒಂದು ಮೆಟ್ಟಿಲಾಗಿ ಪರಿಣಮಿಸಿತು. [೫]
ಮಾಳವದ ಪರಮಾರ ರಾಜವಂಶದ ರಾಜ ಭೋಜ ತನ್ನ ಹಿಂದಿನ ರಾಜ ಮುಂಜನ ಸೋಲಿಗೆ ಸೇಡು ತೀರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಬಯಸಿ ಉತ್ತರದಿಂದ ಚಾಲುಕ್ಯ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸಿ ಉತ್ತರ ಕೊಂಕಣ ಮತ್ತು ಲತಾವನ್ನು (ಇದು ಇಂದಿನ ಗುಜರಾತಿನಲ್ಲಿದೆ) ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ತನ್ನ ವಶಕ್ಕೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡನು. ಬಹುಶಃ ಭೋಜನ ಬೆಂಬಲದಿಂದ ದೇವಗಿರಿ (ಆಧುನಿಕ ದೌಲತಾಬಾದ್ ) ಯ ಸೇವುಣ (ಯಾದವ) ರಾಜವಂಶದ ಪಾಳೆಯಗಾರ ರಾಜನಾಗಿದ್ದ ಮುಮ್ಮಡಿ ಭಿಲ್ಲಮನು ಇಮ್ಮಡಿ ಜಯಸಿಂಹನ ವಿರುದ್ಧ ದಂಗೆ ಎದ್ದನು, . ಈ ಆಕ್ರಮಣವು ಭೋಜ, ಕಳಚೂರಿ ದೊರೆ ಗಾಂಗೇಯದೇವ ಮತ್ತು ರಾಜೇಂದ್ರ ಚೋಳರ ಒಕ್ಕೂಟದಿಂದ ಉಂಟಾಗಿರಬಹುದು ಎಂದು ಇತಿಹಾಸಕಾರ ಸೇನ್ ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಡುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ಇಮ್ಮಡಿ ಜಯಸಿಂಹನು ಈ ಆಕ್ರಮಣಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಬಂಡಾಯವನ್ನು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ನಿಭಾಯಿಸಿದನು. ಮೂರನೇ ಭಿಲ್ಲಮನು ಇಮ್ಮಡಿ ಜಯಸಿಂಹನ ಮಗಳಾದ ಅವ್ವಲ್ಲದೇವಿಯನ್ನು ಶಾಂತಿಯ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿ ಮದುವೆಯಾದನು. [೫] [೬]
ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ, ರಾಜೇಂದ್ರ ಚೋಳನು ಪೂರ್ವ ಚಾಲುಕ್ಯರ ವೆಂಗಿ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಮೇಲೆ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದನಲ್ಲದೆ ತಮ್ಮ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಉತ್ತರಕ್ಕೆ ಪಶ್ಚಿಮ ಚಾಲುಕ್ಯ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ವಿಸ್ತರಿಸಲು ನಿರಂತರವಾಗಿ ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಿದ್ದನು. ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದವರೆಗೆ ಚೋಳರು ಸಿಲೋನ್ (ಆಧುನಿಕ ಶ್ರೀಲಂಕಾ) ಮೇಲೆ ಆಕ್ರಮಣ ಮಾಡುವುದರಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಪಾಂಡ್ಯ ರಾಜವಂಶದ ಮಧುರೈ ಮತ್ತು ಕೇರಳದ ಆಡಳಿತಗಾರರೊಂದಿಗೆ ತಮ್ಮ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿದ್ದರು. ಈ ಗೊಂದಲದ ಲಾಭವನ್ನು ಪಡೆದು ವೆಂಗಿಯಲ್ಲಿ ಚೋಳರ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ, ಇಮ್ಮಡಿ ಜಯಸಿಂಹನು ವೆಂಗಿಯ ರಾಜನಾದ ವಿಮಲಾದಿತ್ಯನ ಮರಣದ ನಂತರ ವೆಂಗಿಯಲ್ಲಿ ಮಧ್ಯಪ್ರವೇಶಿಸಿದನು ಮತ್ತು ತನ್ನ ಆಯ್ಕೆಯಾದ ವಿಮಲಾಧಿತ್ಯನ ಮಗನಾದ ವಿಜಯಾದಿತ್ಯನನ್ನು ಸಿಂಹಾಸನದ ಮೇಲೆ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದನು. ವಿಜಯಾದಿತ್ಯನು ಈ ಬೆಂಬಲದೊಂದಿಗೆ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಬೆಜ್ವಾಡಾವನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ ಉತ್ತಮವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿದನು. [೫] [೭] [೮] ಇದು ರಾಜೇಂದ್ರ ಚೋಳನ ಯೋಜನೆಗಳಿಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿತ್ತು, ಅವನು ಚೋಳ ವಂಶದಿಂದ ವಿಮಲಾದಿತ್ಯನ ರಾಣಿಗೆ ಜನಿಸಿದ ರಾಜಕುಮಾರ ರಾಜರಾಜ ನರೇಂದ್ರನ ಪರವಾಗಿದ್ದನು, . ತನ್ನನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಬಲಪಡಿಸಲು, ಇಮ್ಮಡಿ ಜಯಸಿಂಹನು ತುಂಗಭದ್ರಾ ನದಿಯ ದಕ್ಷಿಣಕ್ಕೆ ಸಾಗಿ ಬಳ್ಳಾರಿ, ರಾಯಚೂರು ದೋವಾಬ್ ಮತ್ತು ಬಹುಶಃ ಗಂಗವಾಡಿಯ (ಇಂದಿನ ಆಗ್ನೇಯ ಕರ್ನಾಟಕ) ಭಾಗವನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸಿಕೊಂಡನು. ರಾಜೇಂದ್ರ ಚೋಳನು ಎರಡು ಬದಿಯಿಂದ ದಾಳಿ ನಡೆಸಿದನು. ಒಂದು ಸೈನ್ಯವು ವೆಂಗಿ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಮೇಲೆ ರಾಜರಾಜ ನರೇಂದ್ರನ ಹಕ್ಕು ಸಾಧಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಲು ವೆಂಗಿ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ಹೋಗುತ್ತದೆ, ಮತ್ತು ಇನ್ನೊಂದು ಪಶ್ಚಿಮ ಚಾಲುಕ್ಯ ರಾಜ್ಯಕ್ಕೇ ಹೋಗುತ್ತದೆ. ಪಶ್ಚಿಮದಲ್ಲಿ, ಇಮ್ಮಡಿ ಜಯಸಿಂಹನು ಮಾಸಂಗಿ (ಇಂದಿನ ರಾಯಚೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಮಾಸ್ಕಿ ) ಕದನದಲ್ಲಿ ಸೋತನು.( ಇದು ಆದದ್ದು ಕ್ರಿ.ಶ. ೧೦೨೧ ರಲ್ಲಿ). ಆದರೆ ಚೋಳ ಸೇನೆಯು ಮುಂದೆ ಸಾಗಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ತುಂಗಭದ್ರಾ ನದಿ ಎರಡು ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಗಳ ನಡುವೆ ಗಡಿಯಾಗಿ ಉಳಿಯಿತು. [೫] [೭] [೮]
ಇವನ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಅವನ ಆಳ್ವಿಕೆಯು ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಅವಧಿಯಾಗಿದೆ. ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಕನ್ನಡ ಬರಹಗಾರರಾದ ದುರ್ಗಸಿಂಹ (ಅವರ ಮಂತ್ರಿಯೂ ಆಗಿದ್ದನು ಮತ್ತು ಕ್ರಿ.ಶ. 1031 ರಲ್ಲಿ ಪಂಚತಂತ್ರವನ್ನು ಬರೆದನು.), ಎರಡನೇ ಚಾವುಂಡರಾಯ ( ಲೋಕೋಪಕಾರವನ್ನು ಬರೆದಾತ, ಕ್ರಿ.ಶ.1025) ಮತ್ತು ಕವಿತಾವಿಲಾಸ ಅವರ ಆಶ್ರಯದಲ್ಲಿದ್ದರು. ಕನ್ನಡದ ಮೊದಲ ಶೃಂಗಾರಕೃತಿಯಾದ ಮದನತಿಲಕವನ್ನು ಬರೆದ ಚಂದ್ರರಾಜನು ಈತನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಇದ್ದನು. ಈ ಇಮ್ಮಡಿ ಜಯಸಿಂಹನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿದ್ದ ಜೈನ ಸಂಸ್ಕೃತ ವಿದ್ವಾಂಸ ವಾದಿರಾಜನು ಎರಡು ಮಹಾಕಾವ್ಯಗಳನ್ನು, ತರ್ಕದ ಬಗ್ಗೆ ಮತ್ತು ಹಿಂದಿನ ಜೈನ ಪಠ್ಯಕ್ಕೆ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವನ್ನು ಬರೆದನು. ಅವನ ರಾಣಿ ಸುಗ್ಗಲಾದೇವಿ ಕನ್ನಡದ ಸಂತ-ಕವಿ ದೇವರ ದಾಸಿಮಯ್ಯ (ಆರಂಭಿಕ ವೀರಶೈವ ವಚನಕಾರರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು) ಅವರ ಶಿಷ್ಯೆ. [೯] [೧೦] [೧೧]
ಉಲ್ಲೇಖಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]Chopra, P.N.; Ravindran, T.K.; Subrahmanian, N (2003) [2003]. History of South India (Ancient, Medieval and Modern) Part 1. New Delhi: Chand Publications. ISBN 81-219-0153-7.
- ↑ Sen, Sailendra (2013). A Textbook of Medieval Indian History. Primus Books. pp. 52–53. ISBN 978-9-38060-734-4.
- ↑ Sastri (1955), p.166
- ↑ Kamath (1980), p.103
- ↑ Chopra, Ravindran and Subrahmanian (2003), p.138
- ↑ ೫.೦ ೫.೧ ೫.೨ ೫.೩ Sen (1999) p.383
- ↑ Kamath (1980), p.102
- ↑ ೭.೦ ೭.೧ Sastri (1955), p. 166
- ↑ ೮.೦ ೮.೧ Kamath (1980), p. 102
- ↑ Kamath (1980), p.102, p.114
- ↑ Narasimhacharya (1988), p.19
- ↑ Sastri (1955), p.359
- Kamath, Suryanath U. (2001) [1980]. A concise history of Karnataka : from pre-historic times to the present. Bangalore: Jupiter books. LCCN 80905179. OCLC 7796041.
- Narasimhacharya, R (1988) [1988]. History of Kannada Literature. New Delhi: Penguin Books. ISBN 81-206-0303-6.
- Sastri, Nilakanta K.A. (2002) [1955]. A history of South India from prehistoric times to the fall of Vijayanagar. New Delhi: Indian Branch, Oxford University Press. ISBN 0-19-560686-8.
- Sen, Sailendra Nath (1999) [1999]. Ancient Indian History and Civilization. New Age Publishers. ISBN 81-224-1198-3.