ಹರಿಲಾಲ್ ಗಾಂಧಿ

ಹರಿಲಾಲ್ ಗಾಂಧಿ
೧೯೧೦ ರಲ್ಲಿ ಹರಿಲಾಲ್ ಗಾಂಧಿ
ಜನನ	ಹೀರಾಲಾಲ್ ಮೋಹನದಾಸ ಗಾಂಧಿ (೧೮೮೮-೦೮-೨೩)೨೩ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೮೮೮ ರಾಜ್‌ಕೋಟ್, ರಾಜ್‌ಕೋಟ್ ರಾಜ್ಯ, ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಭಾರತ
ಮರಣ	೧೮ ಜೂನ್ ೧೯೪೮ (ವಯಸ್ಸು ೫೯) ಬಾಂಬೆ, ಬಾಂಬೆ ಪ್ರಾಂತ್ಯ, ಭಾರತ
ಇತರ ಹೆಸರುಗಳು	ಹೀರಾಲಾಲ್ ಗಾಂಧಿ ಅಬ್ದುಲ್ಲಾ ಗಾಂಧಿ
ಸಂಗಾತಿ	ಗುಲಾಬ್ ಗಾಂಧಿ
ಮಕ್ಕಳು	5
ಪೋಷಕರು	ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿ (ತಂದೆ) ಕಸ್ತೂರಬಾ ಗಾಂಧಿ (ತಾಯಿ)

ಹೀರಾಲಾಲ್ ಮೋಹನ್ ದಾಸ್ ಗಾಂಧಿ (ಜನನ ಹರಿಲಾಲ್ ಮೋಹನ್ ದಾಸ್ ಗಾಂಧಿ ; ೨೩ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೮೮೮– ೧೮ ಜೂನ್ ೧೯೪೮) ಅಬ್ದುಲ್ಲಾ ಗಾಂಧಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಮಹಾತ್ಮಾ ಗಾಂಧಿ ಮತ್ತು ಕಸ್ತೂರ್ಬಾ ಗಾಂಧಿಯವರ ಹಿರಿಯ ಮಗ. ಇವರಿಗೆ ಮೂವರು ಮಣಿಲಾಲ್ ಗಾಂಧಿ, ರಾಮದಾಸ್ ಗಾಂಧಿ ಮತ್ತು ದೇವದಾಸ್ ಗಾಂಧಿ ಕಿರಿಯ ಸಹೋದರರು ಇದ್ದರು .

ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ

ಹರಿಲಾಲ್ ೧೮೮೮ ರ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೩ ರಂದು ಜನಿಸಿದರು, ಅವರ ತಂದೆ ಉನ್ನತ ವ್ಯಾಸಂಗಕ್ಕಾಗಿ ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌ಗೆ ತೆರಳುವ ಸ್ವಲ್ಪ ಮೊದಲು. ಹರಿಲಾಲ್ ತಮ್ಮ ತಾಯಿಯೊಂದಿಗೆ ಭಾರತದಲ್ಲಿಯೇ ಇದ್ದರು. ಹರಿಲಾಲ್ ಭಾರತೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳವಳಿಯಲ್ಲಿ ಭಾಗಿಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ೧೯೦೮ ಮತ್ತು ೧೯೧೧ ರ ನಡುವೆ ಆರು ಬಾರಿ ಸತ್ಯಾಗ್ರಹಿಯಾಗಿ ಜೈಲಿನಲ್ಲಿದ್ದರು ಈ ಶಿಕ್ಷೆಗಳನ್ನು ಸಹಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಅವರ ಇಚ್ಛಾಶಕ್ತಿ ಅವರಿಗೆ 'ಛೋಟೆ (ಪುಟ್ಟ) ಗಾಂಧಿ' ಎಂಬ ಅಡ್ಡಹೆಸರನ್ನು ತಂದುಕೊಟ್ಟಿತು.

ಅವರೂ ಸಹ ಉನ್ನತ ವ್ಯಾಸಂಗಕ್ಕಾಗಿ ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌ಗೆ ಹೋಗಲು ಬಯಸಿದ್ದರು, ಅವರ ತಂದೆಯಂತೆ ಒಮ್ಮೆ ಬ್ಯಾರಿಸ್ಟರ್ ಆಗಬೇಕೆಂಬ ಆಶಯ ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಅವರ ತಂದೆ ಇದನ್ನು ದೃಢವಾಗಿ ವಿರೋಧಿಸಿದರು, ಭಾರತದ ಮೇಲೆ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ವಿರುದ್ಧದ ಹೋರಾಟದಲ್ಲಿ ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ಶೈಲಿಯ ಶಿಕ್ಷಣವು ಸಹಾಯಕವಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ನಂಬಿದ್ದರು, ಇದು ತಂದೆ ಮತ್ತು ಮಗನ ನಡುವೆ ಉದ್ವಿಗ್ನತೆಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಅಂತಿಮವಾಗಿ ತನ್ನ ತಂದೆಯ ನಿರ್ಧಾರದ ವಿರುದ್ಧ ದಂಗೆ ಎದ್ದ ಹರಿಲಾಲ್ 1911 ರಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಕುಟುಂಬ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಿದರು.

೧೯೦೬ ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಗುಲಾಬ್ ಗಾಂಧಿಯನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು, ಅವರಿಗೆ ಐದು ಮಕ್ಕಳಿದ್ದರು: ರಾಮಿ ಮತ್ತು ಮನು ಎಂಬ ಇಬ್ಬರು ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳು; ಮತ್ತು ಕಾಂತಿಲಾಲ್, ರಸಿಕ್ಲಾಲ್ ಮತ್ತು ಶಾಂತಿಲಾಲ್ ಎಂಬ ಮೂವರು ಗಂಡು ಮಕ್ಕಳು. ರಸಿಕ್ಲಾಲ್ ಮತ್ತು ಶಾಂತಿಲಾಲ್ ಚಿಕ್ಕ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿಯೇ ನಿಧನರಾದರು. ಅವರಿಗೆ ರಾಣಿ ಮೂಲಕ ನಾಲ್ಕು ಮೊಮ್ಮಕ್ಕಳು (ಅನುಶ್ರಯ, ಪ್ರಬೋಧ್, ನೀಲಂ ಸೋಲಂಕಿ, ಮತ್ತು ನವಮಾಲಿಕಾ), ಕಾಂತಿಲಾಲ್ ಮೂಲಕ ಇಬ್ಬರು ( ಶಾಂತಿ ಮತ್ತು ಪ್ರದೀಪ್) ಮತ್ತು ಮನು ಮೂಲಕ ಒಬ್ಬ (ಉರ್ಮಿ) ಇದ್ದರು. ೧೯೧೮ ರ ಇನ್ಫ್ಲುಯೆನ್ಸ ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕ ರೋಗದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಗುಲಾಬ್ ನಿಧನರಾದ ನಂತರ, ಹರಿಲಾಲ್ ತನ್ನ ಮಕ್ಕಳಿಂದ ಬೇರ್ಪಟ್ಟರು. ಬಾಲ್ಯ ವಿಧವೆಯಾಗಿದ್ದ ತನ್ನ ಹೆಂಡತಿಯ ಸಹೋದರಿ ಕುಮಿ ಅದಲಾಜಾಳನ್ನು ಮದುವೆಯಾಗಲು ಅವನು ಯೋಚಿಸಿದನು, ಆದರೆ ಇದು ಕಾರ್ಯರೂಪಕ್ಕೆ ಬರಲಿಲ್ಲ. ಇದು ಹರಿಲಾಲ್‌ ಅವರ ಮತ್ತಷ್ಟು ಸಂತತಿಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು ಮತ್ತು ಅವರು ಕ್ರಮೇಣ ಮದ್ಯವ್ಯಸನಿಯಾದನು.

೧೯೨೫ ರಲ್ಲಿ, ಹರಿಲಾಲ್ ಅವರು ಕಲ್ಕತ್ತಾದ ಆಲ್ ಇಂಡಿಯಾ ಸ್ಟೋರ್ಸ್ ಎಂಬ ಸಂಸ್ಥೆಗೆ ಮಹಾತ್ಮಾ ಗಾಂಧಿಯವರ ಹೆಸರನ್ನು ಸಾಲವಾಗಿ ನೀಡಿದ್ದರು. ಈ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಹೂಡಿಕೆದಾರರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು ಲ್ಯಾಲ್ಪುರದ ಮುಸ್ಲಿಂ ಆಗಿದ್ದರು, ಇದು ನಕಲಿ ಮೇಳ ಎಂದು ಅವರು ಭಯಪಟ್ಟರು. ಅವರು ಯಂಗ್ ಇಂಡಿಯಾಗೆ ಕಾನೂನು ನೋಟಿಸ್ ಕಳುಹಿಸಿದರು, ಅದರ ಸಂಪಾದಕರು ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿ. ಗಾಂಧಿಯವರು 'ಹರಿಲಾಲ್ ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಅವರ ಮಗ ಆದರೆ ಅವರ ಆದರ್ಶಗಳು ಮತ್ತು ನನ್ನ ಆದರ್ಶಗಳು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಮತ್ತು ಅವರು ೧೯೧೫ ರಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ' ಎಂದು ಗಾಂಧಿಯವರು ಉತ್ತರಿಸಿದರು. ಅವರು ೧೯೪೭ ರವರೆಗೆ, ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಪರಿಚಿತ ಜನರ ಮೂಲಕ, ತಮ್ಮ ತಂದೆಯೊಂದಿಗೆ ವಿರಳವಾಗಿ ಸಂಪರ್ಕದಲ್ಲಿದ್ದರು. ಹರಿಲಾಲ್ ತನ್ನ ತಂದೆಯ ಅಂತ್ಯಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ತುಂಬಾ ಅನಾರೋಗ್ಯದಿಂದ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡರು, ಅವರನ್ನು ಕೆಲವರು ಗುರುತಿಸಲಿಲ್ಲ.

ಹರಿಲಾಲ್ ಅವರ ಮಕ್ಕಳಲ್ಲಿ ಹಿರಿಯವರಾದ ರಾಣಿಬೆನ್ ಅವರ ಪುತ್ರಿ ನೀಲಂ ಪಾರಿಖ್, ನಂತರ ಅವರ ಜೀವನ ಚರಿತ್ರೆಯನ್ನು "ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ಕಳೆದುಹೋದ ಆಭರಣ: ಹರಿಲಾಲ್ ಗಾಂಧಿ" ಎಂಬ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಬರೆದರು.

ಧಾರ್ಮಿಕ ಮತಾಂತರಗಳು

ಮೇ ೧೯೩೬ ರಲ್ಲಿ, ಹರಿಲಾಲ್ ಅವರ ೪೮ ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಇಸ್ಲಾಂಗೆ ಮತಾಂತರಗೊಂಡು ಅಬ್ದುಲ್ಲಾ ಗಾಂಧಿ ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಿಕೊಂಡರು. ನಂತರ ಅವರು ಮತ್ತೆ ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮಕ್ಕೆ ಮತಾಂತರಗೊಂಡರು.

ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿಯವರ ಪತ್ರಗಳು

ಜೂನ್ ೧೯೩೫ ರಲ್ಲಿ, ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿಯವರು ಹರಿಲಾಲ್ ಅವರಿಗೆ "ಮದ್ಯಪಾನ ಮತ್ತು ದುರಾಚಾರ" ಎಂದು ಆರೋಪಿಸಿ ಒಂದು ಪತ್ರ ಬರೆದರು. ಆ ಪತ್ರಗಳಲ್ಲಿ, ಸ್ವತಂತ್ರ ಭಾರತಕ್ಕಾಗಿ ಹೋರಾಟಕ್ಕಿಂತ ಹರಿಲಾಲ್ ಅವರ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ನಿಭಾಯಿಸುವುದು ತಮಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಕಷ್ಟಕರವಾಗಿತ್ತು ಎಂದು ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿಯವರು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಪತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದರಲ್ಲಿ ಗಾಂಧಿಯವರು ಹರಿಲಾಲ್ ಮೇಲೆ ಅತ್ಯಾಚಾರದ ಆರೋಪವನ್ನೂ ಹೊರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ೨೦೧೪ ರಲ್ಲಿ ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿಯವರು ೧೯೩೫ ರಲ್ಲಿ ಹರಿಲಾಲ್‌ಗೆ ಬರೆದ ಮೂರು ಪತ್ರಗಳನ್ನು ಹರಾಜಿಗೆ ಇಡಲಾಯಿತು.

ಸಾವು

ತನ್ನ ತಂದೆಯ ಹತ್ಯೆಯ ನಾಲ್ಕು ತಿಂಗಳ ನಂತರ, ೧೯೪೮ ರ ಜೂನ್ ೧೮ ರ ರಾತ್ರಿ, ಹರಿಲಾಲ್ ಅವರು ತಮ್ಮ 59 ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ, ಮುಂಬೈನ ಪುರಸಭೆಯ ಆಸ್ಪತ್ರೆಯಲ್ಲಿ (ಈಗ ಸೇವ್ರಿ ಟಿಬಿ ಆಸ್ಪತ್ರೆ) ಹರಿಲಾಲ್ ಕ್ಷಯರೋಗದಿಂದ ನಿಧನರಾದರು. ಅವರ ಮರಣ ಪ್ರಮಾಣಪತ್ರವನ್ನು ವಕೋಲಾದ ಬೃಹನ್ಮುಂಬೈ ಮುನ್ಸಿಪಲ್ ಕಾರ್ಪೊರೇಶನ್‌ನ ಆರ್ಕೈವ್‌ನಲ್ಲಿ ಸಂರಕ್ಷಿಸಲಾಗಿದೆ. ಕಾಮತಿಪುರದಲ್ಲಿ ಪ್ರಜ್ಞಾಹೀನ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಪತ್ತೆಯಾದ ನಂತರ ಅವರನ್ನು ಆಸ್ಪತ್ರೆಗೆ ದಾಖಲಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಹರಿಲಾಲ್ ಅವರ ಮರಣ ಪ್ರಮಾಣಪತ್ರವು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಹರಿಲಾಲ್ ಅವರು ಗಾಂಧಿಯವರ ಮಗ ಎಂದು ಸಿಬ್ಬಂದಿಗೆ ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಲಿಲ್ಲ, ಮತ್ತು ಅವರ ಮರಣದ ನಂತರವೇ ಅವರ ಆಸ್ಪತ್ರೆಗೆ ದಾಖಲಾಗಿರುವ ಬಗ್ಗೆ ಅವರ ಕುಟುಂಬಕ್ಕೆ ತಿಳಿದುಬಂದಿತು.

ಗಾಂಧಿ, ನನ್ನ ತಂದೆ

ಹರಿಲಾಲ್ ಮತ್ತು ಅವರ ತಂದೆಯ ನಡುವಿನ ತೊಂದರೆಗೊಳಗಾದ ಸಂಬಂಧವು ಚಲನಚಿತ್ರ ಮತ್ತು ಗಾಂಧಿ, ಮೈ ಫಾದರ್ ನಾಟಕದ ವಿಷಯವಾಗಿದೆ. ಚಲನಚಿತ್ರ ರೂಪಾಂತರವು ಆಗಸ್ಟ್ 3, 2007 ರಂದು ಬಿಡುಗಡೆಯಾಯಿತು ಮತ್ತು ಫಿರೋಜ್ ಅಬ್ಬಾಸ್ ಖಾನ್ ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಅನಿಲ್ ಕಪೂರ್ ನಿರ್ಮಿಸಿದರು. ಹರಿಲಾಲ್ ಪಾತ್ರವನ್ನು ಅಕ್ಷಯ್ ಖನ್ನಾ ನಿರ್ವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಖಾನ್ ಅವರ ನಾಟಕ, ಮಹಾತ್ಮ vs. ಗಾಂಧಿ, ಈ ಚಿತ್ರಕ್ಕಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿದ್ದರೂ, ಇದೇ ರೀತಿಯ ವಿಷಯವನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. ಈ ಚಿತ್ರವು ವಿಮರ್ಶಕರಿಂದ ಸಕಾರಾತ್ಮಕ ವಿಮರ್ಶೆಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಿತು ಆದರೆ ಗಲ್ಲಾಪೆಟ್ಟಿಗೆಯಲ್ಲಿ ವಿಫಲವಾಯಿತು.

ಗಾಂಧಿ ವಿರೋಧಿ ಗಾಂಧಿ ಎಂಬ ಮರಾಠಿ ನಾಟಕವೂ ಇದೆ.

ಕುಟುಂಬ

4. ಕರಮಚಂದ್ ಗಾಂಧಿ

2. ಮೋಹನ್‌ದಾಸ್ ಕರಮಚಂದ್ ಗಾಂಧಿ

5. ಪುತ್ಲಿಬಾಯಿ ಗಾಂಧಿ

1. ಹರಿಲಾಲ್ ಗಾಂಧಿ

3. ಕಸ್ತೂರಬಾ ಮೋಹನ್ ದಾಸ್ ಗಾಂಧಿ

ಹೆಚ್ಚಿನ ಓದಿಗೆ

• Harilal Gandhi: What Life by Chandulal Bhagubhai Dalal
• Gandhiji's Lost Jewel: Harilal Gandhi by Nilam Parikh, grand daughter of Harilal Gandhi
• Dinkar Joshi (1 January 2007). Mahatma Vs Gandhi. Jaico Publishing House. ISBN 978-81-7992-700-7.
• Gandhi, Gopalkrishna (28 April 2007). "Review: A Son's Story: Harilal Gandhi: A Life". Economic and Political Weekly. 42 (17): 1501. JSTOR 4419514.