ಜಾಕಿಯಾ ಜಾಫ್ರಿ

ಝಾಕಿಯಾ ಜಾಫ್ರಿ
೨೦೧೭ರ ಸಂದರ್ಶನದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಝಾಫ್ರಿ ಅವರು
Born	1938 or 1939
Died	1 ಫೆಬ್ರವರಿ 2025 (aged 86) ಅಹ್ಮದಾಬಾದ್, ಗುಜರಾತ್, ಭಾರತ
Nationality	ಭಾರತ
Occupation	ಮಾನವ ಹಕ್ಕುಗಳ ಕಾರ್ಯಕರ್ತೆ
Known for	೨೦೦೨ ರ ಗುಜರಾತ್ ಗಲಭೆಗಳ ಸಂತ್ರಸ್ತರಿಗಾಗಿ ಕಾನೂನು ಹೋರಾಟ
Spouse	Ehsan Jafri - died
Children	Tanveer Jafri (son) Nishrin Jafri Hussain (daughter) Zuber Jafri (younger son)

ಜಕಿಯಾ ನಸೀಮ್ ಜಾಫ್ರಿ (1938 ಅಥವಾ 1939-1 ಫೆಬ್ರವರಿ 2025) 2002 ರ ಗುಜರಾತ್ ಗಲಭೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಕಾನೂನು ಪ್ರಯತ್ನಗಳಿಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾದ ಭಾರತೀಯ ಮಾನವ ಹಕ್ಕುಗಳ ಕಾರ್ಯಕರ್ತೆ. ಗಲಭೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಕೊಲ್ಲಲ್ಪಟ್ಟ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಸಂಸತ್ ಸದಸ್ಯ ಎಹ್ಸಾನ್ ಜಾಫ್ರಿ ಅವರ ಪತ್ನಿಯಾದ ಇವರು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಗುರುತಿಸಿಕೊಂಡರು.

ಹಿನ್ನೆಲೆ

1977ರಲ್ಲಿ ಸಂಸತ್ ಸದಸ್ಯರಾಗಿ ಆಯ್ಕೆಯಾದ ಬುರ್ಹಾನ್ಪುರದ ವಕೀಲ ಎಹ್ಸಾನ್ ಜಾಫ್ರಿಯವರ ಪತ್ನಿ ಝಕಿಯಾ ಜಾಫ್ರಿ. 1930 ರ ದಶಕದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶದ ಖಾಂಡ್ವಾ ಶ್ರೀಮಂತ ಭೂಮಾಲೀಕರ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದ ಅವರು ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ವಕೀಲರಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಜಾಫ್ರಿಯನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. ಅವರಿಗೆ ಮೂವರು ಮಕ್ಕಳಿದ್ದರುಃ ಇಬ್ಬರು ಪುತ್ರರೆಂದರೆ ತನ್ವೀರ್ ಮತ್ತು ಜುಬರ್ ಮತ್ತು ಮಗಳು ನಿಶ್ರಿನ್.

1969ರಲ್ಲಿ, ಖಾಂಡ್ವಾದಲ್ಲಿ ಕೋಮು ಗಲಭೆಗಳ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಅವರ ಮನೆಯ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ ನಡೆಸಲಾಯಿತು. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಅವರು 1971ರಲ್ಲಿ ಅಹಮದಾಬಾದ್ ಸ್ಥಳಾಂತರಗೊಳ್ಳುವ ಮೊದಲು ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದವರೆಗೆ ನಿರಾಶ್ರಿತರ ಶಿಬಿರದಲ್ಲಿ ಉಳಿಯಬೇಕಾಯಿತು. ಜಾಫ್ರಿ ತಮ್ಮ 86ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ 2025ರ ಫೆಬ್ರವರಿ 1ರಂದು ಅಹಮದಾಬಾದ್ ನಿಧನರಾದರು. ಅವರನ್ನು ಅವರ ಗಂಡನನ್ನು ಸಮಾಧಿ ಮಾಡಿದ ಅದೇ ಸ್ಮಶಾನದಲ್ಲಿ ಸಮಾಧಿ ಮಾಡಲಾಯಿತು..

2002ರ ಗುಜರಾತ್ ಗಲಭೆಗಳು

2002ರಲ್ಲಿ ಗುಜರಾತಿನಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಕ ಗಲಭೆಗಳು ನಡೆದವು. ನಂತರ ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರವು ಗಲಭೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ 790 ಮುಸ್ಲಿಮರು ಮತ್ತು 254 ಹಿಂದೂಗಳು ಕೊಲ್ಲಲ್ಪಟ್ಟರು ಎಂದು ಹೇಳಿತು. ಆದರೆ ಸ್ವತಂತ್ರ ಮೂಲಗಳು ಸಾವಿನ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು 2,000 ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚೆಂದು ತಿಳಿಸಿವೆ. ಅವರಲ್ಲಿ ಬಹುಪಾಲು ಮುಸ್ಲಿಮರು ಎಂದು ಮೂಲಗಳು ತಿಳಿಸುತ್ತವೆ. ಗಲಭೆಗಳ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಗುಲ್ಬರ್ಗ್ ಸೊಸೈಟಿ ಹತ್ಯಾಕಾಂಡ ಫೆಬ್ರವರಿ 28ರಂದು ಸಂಭವಿಸಿತು..ಅಹಮದಾಬಾದ್ ಚಮನ್ಪುರ ಪೂರ್ವ ಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಮುಸ್ಲಿಂ ನೆರೆಹೊರೆಯ ಗುಲ್ಬರ್ಗ್ ಸೊಸೈಟಿಯ ಮೇಲೆ ಜನಸಮೂಹವು ಕಲ್ಲು ತೂರಾಟ ಆರಂಭಿಸಿತು. ಜೀವಸಮೇತ ಸುಟ್ಟುಹೋದ 35 ಬಲಿಪಶುಗಳಲ್ಲಿ ಎಹ್ಸಾನ್ ಜಾಫ್ರಿ ಸೇರಿದ್ದರು. ಇವರಲ್ಲಿ 31 ಮಂದಿ ನಾಪತ್ತೆಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಅವರು ಸತ್ತಿದ್ದಾರೆಂದು ಭಾವಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಜಾಕಿಯಾ ಜಾಫ್ರಿಯ ಪ್ರಕಾರ ಅವಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಕೆಲವರು ಮೇಲಿನ ಮಹಡಿಯ ಕೋಣೆಯಲ್ಲಿ ಅಡಗಿಕೊಂಡು ಬದುಕುಳಿದರು.

ಕಾನೂನು ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳು

ಅಂದಿನ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ ಸೇರಿದಂತೆ ಪ್ರಮುಖ ರಾಜಕೀಯ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ವಿರುದ್ಧ ಕಾನೂನು ಜಾರಿ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಕ್ರಮ ಕೈಗೊಳ್ಳಲು ವಿಫಲರಾಗಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಆರೋಪಿಸಿ 2006ರಲ್ಲಿ ಜಕಿಯಾ ಜಾಫ್ರಿ ಭಾರತದ ಸರ್ವೋಚ್ಚ ನ್ಯಾಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಅರ್ಜಿ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. 2008ರಲ್ಲಿ ಆಕೆಯ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಲು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ವಿಶೇಷ ತನಿಖಾ ತಂಡಕ್ಕೆ (ಎಸ್ಐಟಿ) ನಿರ್ದೇಶನ ನೀಡಿತು. ಮೋದಿ ಅಥವಾ ಇತರ ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ವಿರುದ್ಧ ಕಾನೂನು ಕ್ರಮ ಕೈಗೊಳ್ಳಲು ಸಾಕಷ್ಟು ಪುರಾವೆಗಳಿಲ್ಲ ಎಂದು ಷರಾ ಬರೆದು ಎಸ್ಐಟಿ 2012ರಲ್ಲಿ ತನಿಖೆಯನ್ನು ಮುಕ್ತಾಯಗೊಳಿಸಿತು. ಜಾಫ್ರಿ ಎಸ್ಐಟಿಯ ಸಂಶೋಧನೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿ ಅರ್ಜಿಯನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ಅದನ್ನು ಜೂನ್ 2022 ರಲ್ಲಿ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ವಜಾಗೊಳಿಸಿತು, ಮುಚ್ಚುವ ವರದಿಯನ್ನು ಎತ್ತಿಹಿಡಿಯಿತು. ಅವರ ಹಲವಾರು ಕಾನೂನು ದಾಖಲೆಗಳ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ, ಜಾಫ್ರಿಯನ್ನು 2002 ರ ಗಲಭೆಯ ಸಂತ್ರಸ್ತರಿಗೆ "ನ್ಯಾಯಕ್ಕಾಗಿ ಹೋರಾಡಿದ ಮುಖ" ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಯಿತು ಎಂದು ಮಿಂಟ್ ಹೇಳಿದೆ.

2002ರ ಗುಜರಾತ್ ಗಲಭೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಗಲ್ಬರ್ಗ್ ಸೊಸೈಟಿಯನ್ನು ಜನಸಮೂಹವು ಸುತ್ತುವರಿದಾಗ ಆಕೆಯ ಪತಿ ಎಹ್ಸಾನ್ ಜಾಫ್ರಿ ಅಂದಿನ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ ಸೇರಿದಂತೆ ಗುಜರಾತ್ ರಾಜ್ಯದ ಹಿರಿಯ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಅನೇಕ ಕರೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಿ ಸಹಾಯ ಕೋರಿದ್ದರು ಎಂದು ಜಾಫ್ರಿ ದಿ ಕಾರವಾನ್ ವರದಿಯಲ್ಲಿ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. ಆಕೆಯ ಪ್ರಕಾರ ಜಾಫ್ರಿ ಕಾನೂನಿನ ಮಧ್ಯಪ್ರವೇಶಕ್ಕಾಗಿ ಮನವಿ ಮಾಡಿದರು ಆದರೆ ಯಾವುದೇ ಸಹಾಯವನ್ನು ಪಡೆಯಲಿಲ್ಲ. ಜಾಫ್ರಿ ಕೂಡ ಮೋದಿಗೆ ಕರೆ ಮಾಡಿ ಬೆಂಬಲ ನೀಡುವ ಬದಲು ಮೌಖಿಕ ನಿಂದನೆಗೊಳಗಾಗಿದ್ದಾನೆ ಎಂದು ಸಾಕ್ಷಿದಾರರೊಬ್ಬರು ನಂತರ ನ್ಯಾಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಸಾಕ್ಷ್ಯ ನೀಡಿದರು.