ಕೊಡಿಗೆಹಳ್ಳಿ ಪ್ರದೇಶದ ಶಿಲಾಶಾಸನಗಳು ಮತ್ತು ವೀರಗಲ್ಲುಗಳು
ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಕೊಡಿಗೆಹಳ್ಳಿ ಮತ್ತು ಅದರ ಉಪ-ಪ್ರದೇಶಗಳಾದ ತಿಂಡ್ಲು ಮತ್ತು ದೊಡ್ಡಬೊಮ್ಮಸಂದ್ರವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ಪ್ರದೇಶವು ಪ್ರಾಥಮಿಕವಾಗಿ ೧೪ ರಿಂದ ೧೬ನೇ ಶತಮಾನದವರೆಗಿನ ಹಲವಾರು ಶಿಲಾಶಾಸನ ಮತ್ತು ಶಿಲ್ಪಕಲಾಕೃತಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಮೂರು ಕನ್ನಡ ಶಾಸನಗಳು ಮತ್ತು ಎರಡು ವೀರಗಲ್ಲುಗಳು [೧] (ಮಡಿದ ಯೋಧರಿಗೆ ಸ್ಮರಣಾರ್ಥ ಕಲ್ಲುಗಳು). 'ಕೊಡಿಗೆಹಳ್ಳಿ' ಎಂಬ ಹೆಸರು ಬಹುಶಃ ಕನ್ನಡ ಪದಗಳಾದ ಕೊಡಿಗೆ (ಅನುದಾನ) ಮತ್ತು ಹಳ್ಳಿ (ಗ್ರಾಮ) ದಿಂದ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿದ್ದು ಇಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಶಾಸನ ಒಂದರಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಲಾದ ಭೂ ಮಂಜೂರಾತಿಯನ್ನು ಆಧರಿಸಿರಬಹುದು. ಕಾಲಾನಂತರದಲ್ಲಿ, ಕೊಡಿಗೆಹಳ್ಳಿ ಎಂಬುದು ಈ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಪ್ರಧಾನ ಹೆಸರಾಯಿತು. ಇದು ಹಳೆಯ ಹೆಸರಾದ 'ವಿರೂಪಾಕ್ಷಪುರ'ವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಿತು. ಆದರೂ ಆಧುನಿಕ ಕೊಡಿಗೆಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿ ವಿರೂಪಾಕ್ಷಪುರ ಎಂಬ ಪ್ರದೇಶವು ಇನ್ನೂ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದೆ.
_Obtained_by_3D_Scanning_of_The_Kodigehalli_1431CE_Inscription_of_Prathaparaya%27s_Donation_to_God_Someyadeva.jpg)
ಸಂಶೋಧನೆಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರತಾಪರಾಯನದ್ದು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುವ ಕನ್ನಡ ಶಾಸನವು ಕ್ರಿ.ಶ. ೧೪೩೧ರದ್ದಾಗಿದ್ದು, ಇದು ಸೂರ್ಯಗ್ರಹಣದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಶಕನಸಮುದ್ರದ ಸೋಮೇಯದೇವ ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ನೀಡಿದ ದಾನವನ್ನು ದಾಖಲಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಶಾಸನವು ಸೂರ್ಯಗ್ರಹಣಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ದಿನಾಂಕವಾಗಿ ೯ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೪೩೧ ದಿನವನ್ನು (ಜೂಲಿಯನ್ ಕ್ಯಾಲೆಂಡರ್) ಉಲ್ಲೇಖಿಸುವ ಮೂಲಕ ಭಾರತೀಯ ಖಗೋಳ ಇತಿಹಾಸಕ್ಕೆ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡುತ್ತದೆ, ಈ ಘಟನೆಯನ್ನು ನಾಸಾದ ಐದು ಸಹಸ್ರಮಾನದ ಸೌರ ಗ್ರಹಣಗಳ ಕ್ಯಾಟಲಾಗ್ ದೃಢೀಕರಿಸಿದೆ. [೨] [೩] ಶಾಸನದ ಪಠ್ಯವನ್ನು ಈ ಪ್ರದೇಶದ ಶಾಸನಗಳಿಗೆ ಪ್ರಮುಖ ಮೂಲವಾದ ಎಪಿಗ್ರಾಫಿಯಾ ಕರ್ನಾಟಿಕಾದ ಸಂಪುಟ ೯ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದನ್ನು ಮಿಥಿಕ್ ಸೊಸೈಟಿ ಡಿಜಿಟಲ್ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದೆ. [೪] [೫] [೬] 'ತಿಂಡ್ಲು' ಮತ್ತು 'ದೊಡ್ಡಬೊಮ್ಮಸಂದ್ರ'ದಿಂದ ದೊರೆತ ಇನ್ನೆರಡು ಶಾಸನಗಳು ಕ್ರಮವಾಗಿ ೧೪ ಮತ್ತು ೧೫ನೇ ಶತಮಾನಗಳದ್ದಾಗಿವೆ. ತಿಂಡ್ಲು ಶಾಸನವು ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ವ್ಯಾಪಾರಿ ಸಂಘಗಳ ದೇಣಿಗೆಯನ್ನು ದಾಖಲಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಐತಿಹಾಸಿಕ ವ್ಯಾಪಾರ ಪದ್ಧತಿಗಳ ಒಳನೋಟಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ದೊಡ್ಡಬೊಮ್ಮಸಂದ್ರ ಶಾಸನವು ಅಗ್ರಹಾರಕ್ಕೆ (ಬ್ರಾಹ್ಮಣರಿಗೆ ಕಲಿಕೆ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಕರ್ತವ್ಯಗಳಿಗಾಗಿ ನೀಡಲಾದ ವಸಾಹತು) ದೇಣಿಗೆಯನ್ನು ದಾಖಲಿಸುತ್ತದೆ. ಶಾಸನಗಳ ಜೊತೆಗೆ, ಕೊಡಿಗೆಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿ ಎರಡು ವೀರಗಲ್ಲುಗಳಿವೆ. ಇವು ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಮಡಿದ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಸ್ಮರಿಸುವ ಶಿಲ್ಪಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಆದರೆ ಅದರಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಬರಹಗಳಿಲ್ಲ.
ಕೊಡಿಗೆಹಳ್ಳಿ ಶಾಸನ (ಕ್ರಿ.ಶ. ೧೪೩೧): ಸೋಮೇಯದೇವ ದೇವರಿಗೆ ಪ್ರತಾಪರಾಯನ ದಾನ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
೧೫ನೇ ಶತಮಾನದ ಈ ಕನ್ನಡ ಶಾಸನವು ಬೆಂಗಳೂರು ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ದೊರಕಿರುವ, ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಖಗೋಳ ಘಟನೆಯನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುವ ಅತ್ಯಂತ ಹಳೆ ಶಾಸನ ಎಂದು ತಿಳಿದುಬಂದಿದೆ. ಇದು ಸೂರ್ಯಗ್ರಹಣದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಕರ್ನಾಟಕ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ (ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ) ರಾಜ ದೇವರಾಯನ ಆದೇಶದ ಮೇರೆಗೆ ಮಂಗಪ್ಪ ದಂಡನಾಯಕನ ಮಗ ಪ್ರತಾಪರಾಯ ನೀಡಿದ ದಾನವನ್ನು ದಾಖಲಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ದೇಣಿಗೆಯನ್ನು ಶಕನಸಮುದ್ರದಲ್ಲಿರುವ ಸೋಮೇಯದೇವ ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾಗಿತ್ತು.
ಈ ಅನುದಾನದಲ್ಲಿ ದೇವಸಮುದ್ರದ ವಿರೂಪಾಕ್ಷಪುರ ಗ್ರಾಮ ಮತ್ತು ೨೦ ಗಡ್ಯಾನ (ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಚಿನ್ನದ ಕರೆನ್ಸಿ ಘಟಕ) ಆದಾಯ ಸೇರಿತ್ತು. [೭] ಹೆಚ್ಚುವರಿಯಾಗಿ, ದೇವಸಮುದ್ರ ಸರೋವರದ ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿರುವ ಐದು ಖಂಡುಗ (ಭೂಮಿ ಅಳತೆಯ ಒಂದು ಘಟಕ) ಜೌಗು ಭೂಮಿಯನ್ನು ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ನೀಡಲಾಗಿತ್ತು. ಈ ಭೂಮಿಯು ದೇವರಿಗೆ ಸಲ್ಲುವ ದೈನಂದಿನ ಆಚರಣೆಗಳು ಮತ್ತು ಮನರಂಜನೆ ( ಅಂಗ-ರಂಗ ವೈಭೋಗ ), ನೈವೇದ್ಯ, ನೃತ್ಯ ಮತ್ತು ಇತರ ಪ್ರದರ್ಶನಗಳನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುವ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. ಈ ಪ್ರದರ್ಶನಗಳಿಗಾಗಿ ಇಬ್ಬರು ನಟರು, ಒಬ್ಬ ನರ್ತಕಿ, ಒಬ್ಬ ಚಂಡೆ ವಾದಕ, ಒಬ್ಬ ಸಿತಾರ್ ವಾದಕ, ಒಬ್ಬ ಉಪಾಂಗ ವಾದಕ (ಒಂದು ರೀತಿಯ ಸಂಗೀತ ವಾದ್ಯ), ಮತ್ತು ಒಬ್ಬ ಕಂಸಾಳೆ ನರ್ತಕಿ (ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಜಾನಪದ ನೃತ್ಯ ಪ್ರಕಾರ)ಯನ್ನೊಳಗೊಂಡ ಏಳು ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ತಂಡವನ್ನು ನಿರ್ದಿಷ್ಟಪಡಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಈ ದಾನವನ್ನು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ರಾಜ ದೇವರಾಯನ ಯೋಗಕ್ಷೇಮಕ್ಕಾಗಿ ನೀಡಲಾಗಿತ್ತು.
ಶಾಸನವು ಭೂಮಿಯ ವಿಭಾಗಗಳಿಗೆ ಚಿಹ್ನೆಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ದಾನದ ಪ್ರಮಾಣಗಳನ್ನು ಸಂಖ್ಯೆ ಮತ್ತು ಪದಗಳೆರಡರಲ್ಲೂ ದಾಖಲಿಸುತ್ತದೆ. ಕೊಡಿಗೆಹಳ್ಳಿ ಎಂಬ ಹೆಸರು ಈ ಭೂ ಮಂಜೂರಾತಿಯಿಂದ (ಕೊಡಿಗೆ) ಬಂದಿದೆ ಎಂದು ತಿಳಿಯಲಾಗಿದೆ. ಶಾಸನಪಠ್ಯದಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುವ ಈ ಹಲವು ಸ್ಥಳಗಳು ಆಧುನಿಕ ಸ್ಥಳಗಳಾಗಿರಬಹುದು ಎಂದು ಊಹಿಸಲಾಗಿದೆ: ವಿಜಯನಗರ (ಹಂಪಿ), ಶಿವನಸಮುದ್ರ (ಹೆಸರಘಟ್ಟದ ಹತ್ತಿರ), ಯಲಹಂಕ, ದೇವಸಮುದ್ರ (ಎಂ.ಎಸ್. ರಾಮಯ್ಯ ಆಸ್ಪತ್ರೆ ಮತ್ತು ರಾಜಮಹಲ್ ವಿಲಾಸ ೨ನೇ ಹಂತ ಸುತ್ತಲಿನ ಪ್ರದೇಶ), ವಿರೂಪಾಕ್ಷಪುರ (ಕೊಡಿಗೆಹಳ್ಳಿ), ವಿಜಯ ದೇವರಾಯಪುರ (ಹಿರಿಯರಸಪುರದಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಹೆಸರು), (ದೇವಸಮುದ್ರದ 'ದೊಡ್ಡ ಕೆರೆ', ಈಗ RMV ಹಂತ II ರ ಭಾಗವಾಗಿದೆ). [೩] [೮] [೯] [೧೦]
ಶಾಸನದಲ್ಲಿ 'ಶಿವನಸಮುದ್ರ' ಮತ್ತು 'ದೇವಸಮುದ್ರ' ಮುಂತಾದ ಪದಗಳು ಇವೆ. ವಿಜಯನಗರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ (ಸರಿಸುಮಾರು ೧೪ ರಿಂದ ೧೭ನೇ ಶತಮಾನ) ಹೊಸದಾಗಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾದ ವಸಾಹತುಗಳು ಅಥವಾ ಅಗ್ರಹಾರ ಅನುದಾನಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿರುವ ದೊಡ್ಡ ಸರೋವರಗಳು ಅಥವಾ ಜಲಾಶಯಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲು 'ಸಮುದ್ರ' (ಸಂಸ್ಕೃತದಲ್ಲಿ 'ಸಾಗರ' ಎಂದರ್ಥ) ಎಂಬ ಪ್ರತ್ಯಯವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಅತಿಶಯೋಕ್ತಿಯಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಈ ಕಾಲದ ಹಳ್ಳಿ ಮತ್ತು ಸರೋವರದ ಹೆಸರುಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕಂಡುಬರುವ 'ಸಂದ್ರ' ಎಂಬ ಪದವು ಬಹುಶಃ ಈ ಬಳಕೆಯಿಂದ ಬಂದಿದೆ. [೧೧] [೧೨]
ಅನ್ವೇಷಣೆ ಮತ್ತು ಕಾಲನಿರ್ಣಯ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಈ ಶಾಸನವನ್ನು ಬಿ.ಎಲ್. ರೈಸ್ ಅವರು ಎಪಿಗ್ರಾಫಿಯಾ ಕರ್ನಾಟಿಕಾದಲ್ಲಿ ದಾಖಲಿಸಿದ್ದಾರೆ. [೩] ಸಂರಕ್ಷಣೆಯ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ೨೦೧೮ರಲ್ಲಿ ಹಳೇಕೋಟೆ ಆಂಜನೇಯ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಆವರಣಕ್ಕೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಲಾಯಿತು. ಮಿಥಿಕ್ ಸೊಸೈಟಿಯು ಡಿಜಿಟಲ್ ಸಂರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಶಾಸನದ 3D ಸ್ಕ್ಯಾನ್ ಅನ್ನು ರಚಿಸಿದೆ. ಈ ಶಾಸನವು ಶಾಕಾ ೧೩೫೩ರ ದಿನಾಂಕವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಇದು ೯ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೪೩೧ ದಿನಾಂಕಕ್ಕೆ (ಜೂಲಿಯನ್ ಕ್ಯಾಲೆಂಡರ್) ತಾಳೆಯಾಗುತ್ತದೆ.
ಭೌತಿಕ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಈ ಕಲ್ಲಿನ ಚಪ್ಪಡಿ 140 ಸೆಂ.ಮೀ ಎತ್ತರ ಮತ್ತು 85 ಸೆಂ.ಮೀ ಅಗಲವಿದೆ. ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿ ಅಕ್ಷರಗಳು ಸರಿಸುಮಾರು 2 ಸೆಂ.ಮೀ ಎತ್ತರ, 3 ಸೆಂ.ಮೀ ಅಗಲ ಮತ್ತು 0.13 ಸೆಂ.ಮೀ ಆಳದಲ್ಲಿ ಕೆತ್ತಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಮೇಲ್ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯ ಮತ್ತು ಚಂದ್ರನ ಕೆತ್ತಿದ ಚಿಹ್ನೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಇದು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಅನುದಾನದ ಶಾಶ್ವತತೆಯ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.
ಶಾಸನದ ಲಿಪ್ಯಂತರಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಕನ್ನಡ ಮತ್ತು IAST ಲಿಪ್ಯಂತರಗಳು ಎಪಿಗ್ರಾಫಿಯಾ ಕಾರ್ನಾಟಿಕಾದ ಸಂಪುಟ ೯ರಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. ಮಿಥಿಕ್ ಸೊಸೈಟಿಯಿಂದ ಮರು ಓದುವಿಕೆ ಮತ್ತು ನವೀಕರಿಸಿದ ಲಿಪ್ಯಂತರವನ್ನು ಸಹ ಒದಗಿಸಲಾಗಿದೆ.
| Kannada | IAST | |
|---|---|---|
| Line
Number |
ಮುಂಭಾಗ | Front Side |
| 1 | ಶ್ರೀಗಣಾಧಿಪತಿಯೇ ನಮಃ ನಮಸ್ತುಂಗ ಸಿರಶ್ಚುಂಬ್ಯಿತ ಚಂದ್ರ | śrīgaṇādhipatiye namaḥ namastuṃga siraścuṃbyita caṃdra |
| 2 | ಚಾಮರ ಚಾರವೇ ಕು ತ್ರಯಿಲೋಕ್ಯ ನಗರಾರಂಬ ಮೂಲ | cāmara cārave ku trayilokya nagarāraṃba mūla |
| 3 | ಸ್ತಂಬಾ ಸ್ವಸ್ತಿಶ್ರೀ ಜೆಯಾಬುದಯಾ ಶಕವರುಷ ೧೩೫೩ನೆಯ | staṃbā svastiśrī jĕyābudayā śakavaruṣa 1353nĕya |
| 4 | ಸಂದು ವರ್ತ್ತಮಾನ ವಿರೋಧಿಕ್ರುತು ಸಂವತ್ಸರದ ಬಾದ್ರಪದ | saṃdu varttamāna virodhikrutu saṃvatsarada bādrapada |
| 5 | ಸು ೧ ಗುಲು ಶ್ರೀಮಂಮ್ಮಹಾರಾಜಾಧಿರಾಜ ರಾಜಪರಮೇಸ್ವರ ಶ್ರೀವೀರ | su 1 gulu śrīmaṃmmahārājādhirāja rājaparamesvara śrīvīra |
| 6 | ವಿಜಯಭೂಪತಿರಾಯ ಮಹಾರಾಯರ ಕುಮಾರರು ದೇವರಾಯ ಮ | vijayabhūpatirāya mahārāyara kumāraru devarāya ma |
| 7 | ಹಾರಾಯರು ವಿಜೆಯನಗರಿಯ ಸಿಂಹ್ವಾಸನದಲು ಸುಕಸಂಕಾ | hārāyaru vijĕyanagariya siṃhvāsanadalu sukasaṃkā |
| 8 | ತ ವಿನೋದದಿಂದ ಪ್ರಿತಿವಿರಾಜ್ಯಂಗೆಯಿಉತ್ತಯಿಹಲ್ಲಿ ಅ ದೇವರಾಯ | ta vinodadiṃda pritivirājyaṃgĕyiuttayihalli a devarāya |
| 9 | ಮಹಾರಾಯರ ಸಂಮುಕದ ನಿರೂಪದಿಂದ ಸಕನಸಮುದ್ರ | mahārāyara saṃmukada nirūpadiṃda sakanasamudra |
| 10 | ದ ವೊಳಗಣ ಊರಮುಂದಣ ಸೋಮಯದೇವರ ನಯಿವೇದ್ಯ ಅಂ | da vŏl̤ag̤ aṇa ūramuṃdaṇa somayadevara nayivedya aṃ |
| 11 | ಗರಂಗಬೋಗಕ್ಕೆ ಶ್ರೀಮಂಮಹಾಪ್ರಧಾನ ಮಂಗಪದಂಣಾಯ | garaṃgabogakkĕ śrīmaṃmahāpradhāna maṃgapadaṃṇāya |
| 12 | ಕ್ಕರ ಮಕ್ಕಳು ಪ್ರಥಾಪರಾಯರು ಕೊಟ್ಟ ಧರ್ಮಸಾಸನ ಅ ಸೋಮಯ | kkara makkal̤u pr ̤ athāparāyaru kŏṭṭa dharmasāsana a somaya |
| 13 | ದೇವರ ನಯಿವೇದ್ಯ ಅಂಗರಂಗಬೋಗಕ್ಕೆ ಮಾಡಿದ ಕಟ್ಟಳೆ ನಂ | devara nayivedya aṃgaraṃgabogakkĕ māḍida kaṭṭal̤ĕ naṃ |
| 14 | ಮ ನಾಯಕ್ಕತನಕೆ ಕೊಟ್ಟಿಹ ಸಿವನಸಮುದ್ರದ ಕೆಳಗೆ ಸಲು | ma nāyakkatanakĕ kŏṭṭiha sivanasamudrada kĕl̤ag̤ ĕ salu |
| 15 | ವ ಯೆಲಹಕ್ಕನಾಡಲ್ಲಿ ತರಣಿಯಪ್ಪನ ಬಾಗಿಯ ವೊಳಗಣ ದೇವಸ | va yĕlahakkanāḍalli taraṇiyappana bāgiya vŏl̤ag̤ aṇa devasa |
| 16 | ಮುದ್ರದ ಗ್ರಾಮದ ಕಾಲುವಳಿ ವಿರುಪಾಕ್ಷಪುರದ ಗ್ರಾಮಕಂ | mudrada grāmada kāluval̤i virupāk ̤ ṣapurada grāmakaṃ |
| 17 | ಪ್ರಾಕು ಗುತ್ತಿಗೆಯ ಪ್ರಮಾಣ ಕಾಣಿಕೆ ಸಹಹುಟ್ಟವಳಿ ಗ೧೬|| . | prāku guttigĕya pramāṇa kāṇikĕ sahahuṭṭaval̤i ̤ ga16|| |
| 18 | ಗ್ರಾಮಕ್ಕೆ ಅಂದಿನ ಅದಾಯ ಅಪುರ್ವ್ವ ಅದಾಯಕಾಗಿ . | grāmakkĕ aṃdina adāya apurvva adāyakāgi . |
| 19 | ಟ್ಟಕೊಟ್ಟದು ಗ೩|| ಉಭಯಂ ವರಹ ಗ೨೦ ವರಹ ಯಿಪ್ಪತ್ತು | ṭṭakŏṭṭadu ga3|| ubhayaṃ varaha ga20 varaha yippattu |
| 20 | ಹೊಂನಿನ ಗ್ರಾಮವಾಗಿ ಯಿರಲಾಗಿ ಅ ಗ್ರಾಮವನು ವಿಜೆಯದೇ | hŏṃnina grāmavāgi yiralāgi a grāmavanu vijĕyade |
| 21 | ವರಾಯಪುರವೆಂಬ ಗ್ರಾಮವನು ಮಾಡಿ ಅ ದೇವರಾಯಪು | varāyapuravĕṃba grāmavanu māḍi a devarāyapu |
| 22 | ರವೆಂಬ ಗ್ರಾಮವನು ದೇವಸಮುದ್ರದ ಹಿರಿಯಕೆಱೆಯ ಕೆ | ravĕṃba grāmavanu devasamudrada hiriyakĕṟĕya kĕ |
| 23 | ಳಗೆ ಬೀಜವರಿಯ ಗದ್ದೆ ಖ೫ ಬೀಜವರಿಯ ಗದ್ದೆ ಅಯಿ | ḷagĕ bījavariya gaddĕ kha5 bījavariya gaddĕ ayi |
| 24 | ಗಂಡುಗವನು ಸ್ರಾವಣ ಬ೩೦ ಸೂರಿಯ ಪರಾಕ ಪುಂಣ್ಯಕಾ | gaṃḍugavanu srāvaṇa ba30 sūriya parāka puṃṇyakā |
| 25 | ಲದಲು ಅ ದೇವರಾಯ ಮಹಾರಾಯರಿಗೆ ಅಯಿರಾರೋಗ್ಯ ಅ | ladalu a devarāya mahārāyarigĕ ayirārogya a |
| 26 | ಯಿಸ್ವರಿಯ ವ್ರಿದ್ಧಿ ಅಹಂತಾಗಿ ಶ್ರೀಪರಮೇಸ್ವರ ಪ್ರೀತಿಯಾಗಿ | yisvariya vriddhi ahaṃtāgi śrīparamesvara prītiyāgi |
| ಹಿಂಬಾಗ | Backside | |
| 27 | ಧಾರೆನೆಱದು ಕೊಟ್ಟೆವಾಗಿ ಅ ದೇವಸಮುದ್ರದ | dhārĕnĕṟadu kŏṭṭĕvāgi a devasamudrada |
| 28 | ಕಾಲುವಳಿ ವಿರುಪಾಕ್ಷಪುರವಾದ ವಿಜೆಯದೇವರಾ | kāluval̤i virupāk ̤ ṣapuravāda vijĕyadevarā |
| 29 | ಯಪುರವೆಂಬ ಗ್ರಾಮದರೇಕೆ ಗ೨೦ ವರಹಯಿಪ್ಪ | yapuravĕṃba grāmadarekĕ ga20 varahayippa |
| 30 | ತ್ತು ಹೊಂನಿನ ಗ್ರಾಮವನು ದೇವಸಮುದ್ರದ ಹಿರಿಯಕೆಱ್ಯ | ttu hŏṃnina grāmavanu devasamudrada hiriyakĕṟya |
| 31 | ಯಲ್ಲಿ ಗದ್ದೆ ಅಯಿಗಂಡುಗ ಗದ್ದೆಯಲು ಮಾಡಿಕೊಂ | yalli gaddĕ ayigaṃḍuga gaddĕyalu māḍikŏṃ |
| 32 | ಡು ತೋಟ ತುಡಿಕೆ ಮುಂತಾಗಿ ಅಗಾಮಿಯಾಗಿ ಮಾ | ḍu toṭa tuḍikĕ muṃtāgi agāmiyāgi mā |
| 33 | ಡಿಕೊಂಬಂತಾಉ ಅ ಗ್ರಾಮಕ್ಕೆ ಸಲುವ ನಿಧಿನಿಕ್ಷೇಪ | ḍikŏṃbaṃtāu a grāmakkĕ saluva nidhinikṣepa |
| 34 | ಜಲಪಾಸಾಣ ಅಕ್ಷೀಣಿ ಅಗಾಮಿ ಸಿದ್ಧಸಾಧ್ಯ ಅಷ್ಟ | jalapāsāṇa akṣīṇi agāmi siddhasādhya aṣṭa |
| 35 | ಬೋಗ ತೇಜಸ್ವಾಮ್ಯ ಮುಂತಾಗಿ ಯೇನುಳ್ಳ ಸರ್ವಸ್ವಾಮ್ಯವನು | boga tejasvāmya muṃtāgi yenul̤l̤̤a ̤ sarvasvāmyavanu |
| 36 | ಅಗುಮಾಡಿಕೊಂಡು ಅಸೋಮಯಿದೇವರ ನಯಿವೇದ್ಯ | agumāḍikŏṃḍu asomayidevara nayivedya |
| 37 | ಅಂಗರಂಗಬೋಗಕ್ಕೆ ನಡಸುವ ಕಟ್ಟಳೆ ಯೆರಡು ಹೊ | aṃgaraṃgabogakkĕ naḍasuva kaṭṭal̤ĕ ̤ yĕraḍu hŏ |
| 38 | ತ್ತಿನ ನಯಿವೇದ್ಯ ಪಾತ್ರಬೋಗಕ್ಕೆ ಪಾತ್ರದ ಜನ೨ ನಟ್ಟ | ttina nayivedya pātrabogakkĕ pātrada jana2 naṭṭa |
| 39 | ವನ ಜನ೧ ಮದ್ದಳೆಕಾಱನ ಜನ೧ ಸಿತಾರನ ಜನ೧ | vana jana1 maddal̤ĕk̤ āṟana jana1 sitārana jana1 |
| 40 | ಉಪಾಂಗದ ಜನ೧ ಕಂಸಾಳೆಯ ಜನ೧ ಅಂತ್ತು ಜನಏಳು | upāṃgada jana1 kaṃsāl̤ĕ̤ya jana1 aṃttu janael̤u |
| 41 | ಜನ ಯೇಳಱಲು ಯೆರಡುಹೊತ್ತು ಅಂಗರಂಗಬೋಗ | jana yel̤aṟ̤alu yĕraḍuhŏttu aṃgaraṃgaboga |
| 42 | ವನು ನಡಸಿ ಅ ವಿರುಪಾಕ್ಷಪುರವೆಂಬ ದೇವರಾಯಪುರ | vanu naḍasi a virupākṣapuravĕṃba devarāyapura |
| 43 | ವಾದ ಗ್ರಾಮ ದೇವಸಮುದ್ರದ ಕೆಱೆಯ ಕೆಳಗಣ ಗದ್ದೆಯ | vāda grāma devasamudrada kĕṟĕya kĕl̤ag̤ aṇa gaddĕya |
| 44 | ಅಗುಮಾಡಿಕೊಂಡು ಅ ಚಂದ್ರರ್ಕ್ಕಸ್ತಾಯಿಯಾಗಿ ಸು | agumāḍikŏṃḍu a caṃdrarkkastāyiyāgi su |
| 45 | ಕದಿಂ ಬೋಗಿಸುವದು|| ದಾನಪಾಲನಯೋರ್ಮ್ಮದ್ಯದಾನಾತ್ರೇ | kadiṃ bogisuvadu|| dānapālanayormmadyadānātre |
| 46 | ಯೋನುಪಾಲನಂ| ದಾನಾಸ್ವಾರ್ಗಮವಾಪ್ನೋಪಿ ಪಾಲನಾದ | yonupālanaṃ| dānāsvārgamavāpnopi pālanāda |
| 47 | ಚುತ್ತಂ ಪದಂ|| ಸ್ವದತ್ತಾ ದ್ವಿಗುಣಂ ಪುಂಣ್ಯ ಪರದತ್ತಾನು | cuttaṃ padaṃ|| svadattā dviguṇaṃ puṃṇya paradattānu |
| 48 | ಪಲಾನಂ ಪರದತ್ತಾಪಹಾರೇಣ ಸ್ವದತ್ತಂ ನಿಶ್ಪಲಂಬವೇತು | palānaṃ paradattāpahāreṇa svadattaṃ niśpalaṃbavetu |
| 49 | ಮಂಗಳ ಮಹಶ್ರೀ ಅ ಪ್ರಥಾಪರಾಯರ ಬರಹ | maṃgal̤a mahaśrī ̤ a prathāparāyara baraha |
ಶಾಸನ ಬರಹದ ಅನುವಾದ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]_1431CE_Prathaparaya_Donation_Inscription_Installed_on_the_Compound_Wall_of_the_Kote_Anjeneya_Temple.jpg)
ಎಪಿಗ್ರಾಫಿಯಾ ಕರ್ನಾಟಿಕಾ ಸಂಪುಟ ೯ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾದ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಅನುವಾದವು, ಸೋಮೇಯದೇವ ದೇವರ ನೈವೇದ್ಯ ಮತ್ತು ಅಲಂಕಾರ (ಅಂಗ-ರಂಗ-ವೈಭೋಗ ) ಗಳಿಗೆ ಪ್ರತಾಪರಾಯ ನೀಡಿದ ಅನುದಾನವನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಆದಾಯದ ಮೂಲಗಳು, ನಿರ್ವಹಿಸಬೇಕಾದ ಆಚರಣೆಗಳು ಮತ್ತು ದೇವಾಲಯದ ಸೇವೆಗಳಿಗಾಗಿ ನೇಮಿಸಲಾದ ಏಳು ಪ್ರದರ್ಶಕರನ್ನು ನಿರ್ದಿಷ್ಟಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಅದು ಈ ಕೆಳಗಿನವುಗಳನ್ನು ಹೇಳುತ್ತದೆ,
"Obeisance to Ganadhipati. Obeisance to Shambhu.e it well. (On the date specified), when śrīmanmahārājādhirāja rājaparamesvara śrīvīra vijayabhūpatirāya mahārāyara's son devarāya mahārāyara, was ruling on the throne of Vijayanagara, was ruling the kingdom of the world in peace and wisdom, by the personal order of that Devaraya maharaya — for the offerings and decorations of (the god) Someyadeva in front of the town in Sakanasamudra, the great minister Mangappa-dannayaka's son Pratapa-Raya granted a dharma sasana as follows, for the offerings and decorations of the god Someyadeva we haeve granted the Virupakshapura village, whose rental is 20 honnu, a hamlet of Devasamudra in the Yelahanka-nad, belonging to and under Sivanasamudra granted for our office of Nayaka, — making it Vijayadevarayapura, and with that Devarayapura, land (specified) under the old tank of Devasamudra, — at the time of the eclipse of the sun, in order that long life, health and increase of wealth may be to Devaraya maharaya, and from love to Pararamesvara. Details of the rental, of the ceremonies to be performed and of the seven persons to be employed to minister to the god. Usual final verses. Written by Prataparaya."[೧೩]
ಶಾಸನದ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಮಹತ್ವ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಈ ಶಾಸನವು ಆ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಬೆಂಗಳೂರು ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಗ್ರಹಣವನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ರೀತಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸುವ ಕೇವಲ ಎರಡು ಐತಿಹಾಸಿಕ ದಾಖಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಇದು ಒಂದಾಗಿದೆ, ಇದು ೧೫ನೇ ಶತಮಾನದ ವಿಜಯನಗರ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಖಗೋಳ ವೀಕ್ಷಣೆಗಳ ಅಭ್ಯಾಸವನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ೬ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೪೩೧ (ಜೂಲಿಯನ್) ರಂದು ಸಂಭವಿಸಿದ ಸೂರ್ಯಗ್ರಹಣದ ಉಲ್ಲೇಖವು ನಾಸಾದ ಗ್ರಹಣ ಕ್ಯಾಟಲಾಗ್ನಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವಂತಹ ಆಧುನಿಕ ಖಗೋಳ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರಗಳಿಂದ ದೃಢೀಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ.
ಕೊಡಿಗೆಹಳ್ಳಿಯ ವೀರಗಲ್ಲುಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]೧೫ ಮತ್ತು ೧೬ನೇ ಶತಮಾನಗಳ ಕಾಲದ್ದು ಎಂದು ಅಂದಾಜಿಸಲಾದ ಎರಡು ವೀರಗಲ್ಲುಗಳು ಕೊಡಿಗೆಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿವೆ. ಒಂದನ್ನು ಹಳೇಕೋಟೆ ಮಾರಮ್ಮದೇವಿ ದೇವಸ್ಥಾನ ಸಂಕೀರ್ಣದಲ್ಲಿ ಇರಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇನ್ನೊಂದು ಶ್ರೀ ರಾಮ ಮಂದಿರದಲ್ಲಿದೆ. ಈ ಕಲ್ಲುಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಯುದ್ಧಗಳು ಅಥವಾ ಚಕಮಕಿಗಳಲ್ಲಿ ಮಡಿದ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳನ್ನು, ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಯೋಧರನ್ನು ಸ್ಮರಿಸುತ್ತವೆ. ಕೊಡಿಗೆಹಳ್ಳಿಯ ಉದಾಹರಣೆಗಳಲ್ಲಿ ವೀರರ ದೃಶ್ಯಗಳನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುವ ಉಬ್ಬು ಶಿಲ್ಪಗಳಿವೆ ಆದರೆ ಸ್ಮರಿಸಲಾದ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಅಥವಾ ಘಟನೆಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು ಯಾವುದೇ ಶಾಸನಗಳಿಲ್ಲ.
_Herostone.jpg)
_Mahasati_Stone.jpg)
ತಿಂಡ್ಲು ಶಾಸನ (ಸಾ.ಶ. ೧೩೬೮): ವ್ಯಾಪಾರಿ ಸಂಘಗಳಿಂದ ದೇಣಿಗೆ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
ತಿಂಡ್ಲುವಿನಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಈ ಕನ್ನಡ ಶಾಸನವು ಶಕ ೧೨೮೯ರ ದಿನಾಂಕದ್ದಾಗಿದೆ. ಇದು ೧೫ ಜನವರಿ ೧೩೬೮ (ಜೂಲಿಯನ್ ಕ್ಯಾಲೆಂಡರ್) ಗೆ ತಾಳೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ರಾಜ ಒಂದನೆಯ ಬುಕ್ಕನ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ (ಶಾಸನದಲ್ಲಿ 'ಕರ್ನಾಟಕ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ' ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ) ಉಭಯಾನನದೇಸಿ ಮತ್ತು ಸಾಲುಮೂಲೆ (ಪ್ರಮುಖ ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ವ್ಯಾಪಾರಿ ಸಂಘಗಳು) ದೇಣಿಗೆ ನೀಡಿದ ಬಗ್ಗೆ ದಾಖಲಿಸುತ್ತದೆ. ದುರದೃಷ್ಟವಶಾತ್, ಕಲ್ಲಿನ ಮೇಲ್ಮೈ ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿ ಸವೆದುಹೋಗಿದೆ (ಮಸುಕಾಗಿದೆ). ದಾನದ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ವಿವರಗಳು ಅಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿವೆ. ಈ ಶಾಸನವನ್ನು ಮೊದಲು ಎಪಿಗ್ರಾಫಿಯಾ ಕರ್ನಾಟಿಕಾ ಸಂಪುಟ ೯ರಲ್ಲಿ ದಾಖಲಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಸ್ತುತ ಇದು ತಿಂಡ್ಲುವಿನ ವೀರಭದ್ರಸ್ವಾಮಿ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿದೆ. [೧೪]
ಭೌತಿಕ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಶಾಸನದ ಚಪ್ಪಡಿ 226 ಸೆಂ.ಮೀ ಎತ್ತರ ಮತ್ತು 101 ಸೆಂ.ಮೀ ಅಗಲವಿದೆ. ಕನ್ನಡ ಅಕ್ಷರಗಳು ತುಲನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ದೊಡ್ಡದಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಸರಿಸುಮಾರು 5 ಸೆಂ.ಮೀ ಎತ್ತರ, 4 ಸೆಂ.ಮೀ ಅಗಲ ಮತ್ತು 0.18 ಸೆಂ.ಮೀ ಆಳದಲ್ಲಿ ಕೆತ್ತಲಾಗಿದೆ.
ಶಾಸನದ ಲಿಪ್ಯಂತರಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಕನ್ನಡ ಮತ್ತು IAST ಭಾಷೆಯ ಲಿಪ್ಯಂತರಗಳು ಎಪಿಗ್ರಾಫಿಯಾ ಕರ್ನಾಟಿಕಾದ ಸಂಪುಟ 9 ರಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ, ಜೊತೆಗೆ ಮಿಥಿಕ್ ಸೊಸೈಟಿಯ ಮರು ಓದುವಿಕೆಯೂ ಇದೆ.
| Line
Number |
Kannada | IAST |
|---|---|---|
| 1 | ಸ್ವಸ್ತಿ ಶ್ರೀ ಮತು ಶಕವರುಸಂಗಳು ೧೨೮೯ ಸ | svasti śrī matu śakavarusaṃgal̤u 1289 sa |
| 2 | ಂದು ಪಲವಂಗ ಸಂವತ್ಸರ ಪುಷ್ಯ ಬ ೧೦ ಸೋದಲು | ṃdu palavaṃga saṃvatsara puṣya ba 10 sodalu |
| 3 | ಶ್ರೀಮನುಮಹಾಮಂಡಳೇಸ್ವರ ಅರಿರಾಯ ವಿ | śrīmanumahāmaṃḍal̤esvara arirāya vi |
| 4 | ಭಾಡ ಭಾಷೆಗೆ ತಪ್ಪುವರಾಯರ ಗಂಡ ಪೂರ್ಬ್ಬ | bhāḍa bhāṣĕgĕ tappuvarāyara gaṃḍa pūrbba |
| 5 | ಸಮುದ್ರಾಧಿಪತಿ ಶ್ರೀವೀರಬುಕ್ಕಂಣ . . . . | samudrādhipati śrīvīrabukkaṃṇa . . . . |
| 6 | ಯದಲು ಸ್ವಸ್ತಿ ಸಮಸ್ತ . . . . . . . . . . ಉಭಯ | yadalu svasti samasta . . . . . . . . . . ubhaya |
| 7 | ನಾನಾದೇಸಿ ಸಾಲುಮೂಲೆ ಸ . . . . ಹಲರೂ . . . | nānādesi sālumūlĕ sa . . . . halarū . . . |
| 8 | ದ ಹಿಲವಾಗಿ . . . . . . ಸಾವಂತಾಧಿಪತಿ . . | da hilavāgi . . . . . . sāvaṃtādhipati . . |
| 9 | . . . . . . .ರು . ಯರಗರವು . . . . . | . . . . . . .ru . yaragaravu . . . . . |
| 10 | ನ ಮಕಳು ಸಿಂಗಯನಾಯಕ ತ್ತಿ . ವ ರು . . . . | na makal̤u siṃgayanāyaka tti . va ru . . . . |
| 11 | ದ . . ಯ ಸ . . ಯ ವಿ . . . ಹ ಬಿ . . | da . . ya sa . . ya vi . . . ha bi . . |
| 12 | ಕಾಯ . . . . . .. . . . .. . | kāya . . . . . .. . . . .. . |
| 13 | ಅರ . . ರ . . . . . .. . . . | ara . . ra . . . . . .. . . . |
| 14 | ಯ . . . . . . . . . . . . . | ya . . . . . . . . . . . . . |
| 15 | ಮಗ . . . . ಬ . .. . .. .. . . | maga . . . . ba . .. . .. .. . . |
| 16 | . . . . . . . . . . .. . . . . . | . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
| (ಮುಂದೆ ಸಾಲುಗಳು ಕಾಣುವುದಿಲ್ಲ) | (Further lines are not seen) |
ಅನುವಾದ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಎಪಿಗ್ರಾಫಿಯಾ ಕಾರ್ನಾಟಿಕಾ ಸಂಪುಟ 9 ರಲ್ಲಿ ಒದಗಿಸಲಾದ ಅನುವಾದವು ರಾಜ ಒಂದನೇ ಬುಕ್ಕನ ಕಾಲ ಮತ್ತು ಆಳ್ವಿಕೆಯನ್ನು ದೃಢಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ದಾನ ವಿವರಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಉಳಿದ ಪಠ್ಯವು ಸವೆತದಿಂದಾಗಿ ಅಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿದೆ ಎಂದು ದಾಖಲಿಸುತ್ತದೆ. [೧೫] ಅದು ಈ ಕೆಳಗಿನವುಗಳನ್ನು ಹೇಳುತ್ತದೆ.
"Be it well. (On the date specified), when the maha-mandalesvara, subduer of hostile kings, champion over kings who break their word, master of the four oceans, Bukkanna……(rest effaced)."
ದೊಡ್ಡಬೊಮ್ಮಸಂದ್ರ ಶಾಸನ (೧೫ ನೇ ಶತಮಾನ): ಬುಕ್ಕ-ನಾಯಕನ ಅನುದಾನ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಈ ೧೫ ನೇ ಶತಮಾನದ ಕನ್ನಡ ಶಾಸನವು ದೊಡ್ಡಬೊಮ್ಮಸಂದ್ರದ ಮೂಲದ್ದಾಗಿದ್ದು, ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಪ್ರೌಢ ದೇವರಾಯ (ಪ್ರೌಢರಾಯ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ) ಆಳ್ವಿಕೆಗೆ ಸೇರಿದೆ. ಇದು ದಾನದ ಶಾಸನವಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ಅದರ ವಿಷಯವು ಅಪೂರ್ಣವಾಗಿದೆ. ಈ ಶಾಸನವು ಬುಕ್ಕ-ನಾಯಕ (ಬಹುಶಃ ಸ್ಥಳೀಯ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ ಅಥವಾ ಅಧಿಕಾರಿ) ಕುಕ್ಕಲನಾಡಿನಲ್ಲಿ (ಐತಿಹಾಸಿಕ ಆಡಳಿತ ವಿಭಾಗ) ಇರುವ ಬೊಮ್ಮಹಳ್ಳಿ ಗ್ರಾಮವನ್ನು ಅಗ್ರಹಾರ ( ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ವಸಾಹತು) ಕ್ಕೆ ದಾನ ಮಾಡಿದನೆಂದು ದಾಖಲಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಶಾಸನ ಕಲ್ಲಿನ ಪ್ರಸ್ತುತ ಸ್ಥಳ ಮತ್ತು ಸ್ಥಿತಿ ತಿಳಿದಿಲ್ಲ. [೧೬]
ಶಾಸನದ ಲಿಪ್ಯಂತರಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಕನ್ನಡ ಮತ್ತು IAST ಭಾಷೆಯ ಲಿಪ್ಯಂತರಗಳು ಎಪಿಗ್ರಾಫಿಯಾ ಕರ್ನಾಟಿಕಾದ ಸಂಪುಟ 9 ರಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿದ್ದು, ಮಿಥಿಕ್ ಸೊಸೈಟಿಯಿಂದ ಮರು ಓದುವಿಕೆ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ.
| ಸಾಲು
ಸಂಖ್ಯೆ |
ಕನ್ನಡ | ಐ.ಎ.ಎಸ್.ಟಿ. |
|---|---|---|
| 1 | ....... | ....... |
| 2 | ಮಹಾಮಂಡಲೇಶ್ವರಪವುಡ | mahamandalesvaraPrauda |
| 3 | ರಾಯ......... | raya........ |
| 4 | ತಿದ್ದಲ್ಲಿಕುಕ್ಕಳನಾಡ | iddalli kukkala-nada |
| 5 | ......... ಈನಾಡ | ........... i-nada |
| 6 | ನಾಳುಮಬುಕ್ಕು ನಾಯ್ಕ ರುಲಿ | naluva Bukka-Naykaruli |
| 7 | ಕುಕ್ಕಳ ನಾಡನುಬಮ್ಮ | Kukkala-nadanu Bommahaliya |
| 8 | ಹಳೆಯ............ ಸರ್ವೆ | haleya......sarve |
| 9 | ಮಾನ್ಯವಾಗಿವೊಮ್ಮು | sarvamanyavagi vom-mu |
| 10 | ಕಾಸುಂಕಬಿಟ್ಟು ಅಗ್ರ | ka-sunka bittu agra |
| 11 | ಹಾರಕ್ಕೆ ಕೊಟ್ಟು ಯೀಧರ್ಮ | harakke kottu ee dharma |
| 12 | ಕ್ಕೆ ತಪಿದವು | kai tapidavu |
| 13 | ತಾಯಿ............ | taayi...... |
ಅನುವಾದ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಎಪಿಗ್ರಾಫಿಯಾ ಕರ್ನಾಟಿಕಾ ಸಂಪುಟ 9 ರಲ್ಲಿನ ಅನುವಾದವು ಪ್ರೌಢ ರಾಯನ ಆಳ್ವಿಕೆಯನ್ನು ದೃಢೀಕರಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಬುಕ್ಕ-ನಾಯಕನ ಬೊಮ್ಮಹಳ್ಳಿ ಗ್ರಾಮವನ್ನು ಅಗ್ರಹಾರಕ್ಕೆ ನೀಡಿದ ಅನುದಾನವನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ. [೧೫] ಅದು ಈ ಕೆಳಗಿನವುಗಳನ್ನು ಹೇಳುತ್ತದೆ,
"…. When the maha-mandalesvara praudha raya was ruling; the Kukkala-nad ruler Bukka-Nayaka granted Bommahalli in that nad, free of all imposts, for an agrahara, remitting the customs one way. Imprecation."
ಇವನ್ನೂ ನೋಡಿ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]- ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಶಾಸನ ಕಲ್ಲುಗಳ ಸಮಗ್ರ ಪಟ್ಟಿ ಮತ್ತು ಸಂವಾದಾತ್ಮಕ ನಕ್ಷೆಗಾಗಿ, ದಯವಿಟ್ಟು ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಶಾಸನ ಕಲ್ಲುಗಳ ಗೂಗಲ್ ನಕ್ಷೆಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿ.
- ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಶಾಸನ ಕಲ್ಲುಗಳು
- ಮಲ್ಲೇಶ್ವರ ಪ್ರದೇಶದ ಶಿಲಾಶಾಸನಗಳು ಮತ್ತು ವೀರಗಲ್ಲುಗಳು
ಹೊರ ಸಂಪರ್ಕಕೊಂಡಿಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಶಾಸನ ಮತ್ತು ಅದರ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಅಕ್ಷರಗಳ ಡಿಜಿಟಲ್ ಚಿತ್ರಗಳು, ಸಾರಾಂಶ ಮತ್ತು ಇತರ ಮಾಹಿತಿಯೊಂದಿಗೆ, ಅಕ್ಷರ ಭಂಡಾರ ಸಾಫ್ಟ್ವೇರ್ ಮೂಲಕ ಲಭ್ಯವಿದೆ.
ಉಲ್ಲೇಖಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]- ↑ "City losing memories etched in stone". The New Indian Express. January 18, 2018.
- ↑ "Catalog of Solar Eclipses: 1401 to 1500". eclipse.gsfc.nasa.gov.
- ↑ ೩.೦ ೩.೧ ೩.೨ "Epigraphia carnatica. By B. Lewis Rice, Director of Archaeological Researches in Mysore". Bangalore Mysore Govt. Central Press. 1894.
- ↑ "The Mythic Society". mythicsociety.org.
- ↑ Ranganna, Akhila (April 30, 2018). "A hunt for Bengaluru's forgotten inscription stones is tracing the history of Kannada and the city". Scroll.in.
- ↑ "Decoding Bengaluru's stone inscriptions to give citizens a peek into history, culture". The Times of India. November 15, 2017.
- ↑ "Gadyana, Gadyāṇa: 7 definitions". www.wisdomlib.org. May 9, 2018.
- ↑ "StoneInscriptionsOfBangalore by Udaya Kumar P.L - Issuu". issuu.com. August 20, 2017.
- ↑ "UK delegation explores use of tech in India to conserve heritage". Deccan Herald.
- ↑ "Bengaluru.com | Stones that tell stories - The Mythic Society project". November 19, 2023.
- ↑ Balakrishna, Udbhavi. "Inscriptions help trace history of Bengaluru's lakes". Deccan Herald.
- ↑ "South Indian Villages with Sandra or Samudra in their name". Google My Maps.
- ↑ "Epigraphia carnatica. By B. Lewis Rice, Director of Archaeological Researches in Mysore". Bangalore Mysore Govt. Central Press. 1894.
- ↑ "StoneInscriptionsOfBangalore by Udaya Kumar P.L - Issuu". issuu.com. August 20, 2017.
- ↑ ೧೫.೦ ೧೫.೧ "Epigraphia carnatica. By B. Lewis Rice, Director of Archaeological Researches in Mysore". Bangalore Mysore Govt. Central Press. 1894.
- ↑ "The Incredible Inscription Stones of Bengaluru". Google My Maps.