ಆಪರೇಷನ್ ಬ್ಲೂ ಸ್ಟಾರ್ (ಸೇನಾ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ)
ಆಪರೇಷನ್ ಬ್ಲೂ ಸ್ಟಾರ್ ಎಂಬುದು ೧೯೮೪ರ ಜೂನ್ ೩ ಮತ್ತು ೮ರ ನಡುವೆ ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯು ಪಂಜಾಬ್‌ನ ಅಮೃತಸರದಲ್ಲಿರುವ ಸಿಖ್ಖರ ಪವಿತ್ರ ದೇವಾಲಯವಾದ ಹರ್ಮಂದಿರ್ ಸಾಹಿಬ್ (ಸುವರ್ಣ ಮಂದಿರ) ಸಂಕೀರ್ಣದಲ್ಲಿ ನಡೆಸಿದ ಸೇನಾ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯಾಗಿದೆ. ಖಲಿಸ್ತಾನ್ ಪ್ರತ್ಯೇಕತಾವಾದಿ ನಾಯಕ ಜರ್ನೈಲ್ ಸಿಂಗ್ ಭಿಂದ್ರನ್‌ವಾಲೆ ಮತ್ತು ಆತನ ಉಗ್ರಗಾಮಿ ಬೆಂಬಲಿಗರು ಸುವರ್ಣ ಮಂದಿರದಲ್ಲಿ ಆಶ್ರಯ ಪಡೆದಿದ್ದಾಗ ಅವರನ್ನು ಹೊರಹಾಕಲು ಮತ್ತು ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಈ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ಕೈಗೊಳ್ಳಲಾಯಿತು.[೧]: 332 [೨]
ಹಿನ್ನೆಲೆ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]೧೯೮೦ರ ದಶಕದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಪಂಜಾಬ್ ರಾಜ್ಯವು ತೀವ್ರ ರಾಜಕೀಯ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಅಶಾಂತಿಗೆ ತುತ್ತಾಗಿತ್ತು. ಸಿಖ್ ಸಮುದಾಯದ ಕೆಲವು ವರ್ಗಗಳು, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಧಾರ್ಮಿಕ ನಾಯಕ ಜರ್ನೈಲ್ ಸಿಂಗ್ ಭಿಂದ್ರನ್‌ವಾಲೆ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ, "ಖಲಿಸ್ತಾನ್" ಎಂಬ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಸಿಖ್ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುವ ಬೇಡಿಕೆಯನ್ನು ಮುಂದಿಟ್ಟವು. ಭಿಂದ್ರನ್‌ವಾಲೆ ಮತ್ತು ಆತನ ಬೆಂಬಲಿಗರು ಹಿಂಸಾತ್ಮಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಅಮೃತಸರದ ಸುವರ್ಣ ಮಂದಿರ ಸಂಕೀರ್ಣವನ್ನು ತಮ್ಮ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯ ಕೇಂದ್ರವನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. ಈ ಸಂಕೀರ್ಣದಲ್ಲಿ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿ, ತಮ್ಮದೇ ಆದ ಸಶಸ್ತ್ರ ಪಡೆಯನ್ನು ರೂಪಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು.[೩][೪]
ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಹದಗೆಡುತ್ತಿದ್ದಂತೆ, ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿ ನೇತೃತ್ವದ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು ಕಾನೂನು ಸುವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಪುನಃಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಮತ್ತು ಪ್ರತ್ಯೇಕತಾವಾದಿ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಹತ್ತಿಕ್ಕಲು ಕ್ರಮ ಕೈಗೊಳ್ಳಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿತು. ರಾಜಕೀಯ ಮಾತುಕತೆಗಳು ವಿಫಲವಾದ ನಂತರ, ಸುವರ್ಣ ಮಂದಿರದಿಂದ ಉಗ್ರರನ್ನು ಹೊರಹಾಕಲು ಸೇನಾ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗೆ ಅನುಮತಿ ನೀಡಲಾಯಿತು..[೫]
ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯ ವಿವರಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಆಪರೇಷನ್ ಬ್ಲೂ ಸ್ಟಾರ್‌ನ್ನು ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಜನರಲ್ ಕೆ.ಎಸ್.ಬ್ರಾರ್ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ನಡೆಸಲಾಯಿತು. ಜೂನ್ ೩, ೧೯೮೪ರಂದು ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯು ಸುವರ್ಣ ಮಂದಿರ ಸಂಕೀರ್ಣವನ್ನು ಸುತ್ತುವರಿಯಿತು. ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯು ಎರಡು ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆಯಿತು:[೬]
- ಆಪರೇಷನ್ ಮೆಟಲ್ (Operation Metal): ಇದು ಸುವರ್ಣ ಮಂದಿರದೊಳಗಿದ್ದ ಉಗ್ರಗಾಮಿಗಳನ್ನು ಗುರಿಯಾಗಿಸಿಕೊಂಡಿತ್ತು.
- ಆಪರೇಷನ್ ಶಾಪ್ (Operation Shop): ಇದು ಪಂಜಾಬ್‌ನ ಇತರ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿನ ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿರುವ ಉಗ್ರಗಾಮಿಗಳನ್ನು ಗುರಿಯಾಗಿಸಿಕೊಂಡಿತ್ತು.
ಸುವರ್ಣ ಮಂದಿರದೊಳಗೆ ಭಾರಿ ಪ್ರಮಾಣದ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ಉಗ್ರಗಾಮಿಗಳು ಇದ್ದರು. ಸೇನೆಯು ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಮಾತುಕತೆಯ ಮೂಲಕ ಶರಣಾಗುವಂತೆ ಸೂಚಿಸಿತು. ಆದರೆ, ಉಗ್ರಗಾಮಿಗಳು ಇದಕ್ಕೆ ಒಪ್ಪಲಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಪ್ರತಿರೋಧ ಒಡ್ಡಿದರು. ಇದರಿಂದ ಸೇನೆಯು ಸಂಕೀರ್ಣದೊಳಗೆ ಪ್ರವೇಶಿಸಲು ಗುಂಡಿನ ದಾಳಿ ನಡೆಸಬೇಕಾಯಿತು. ಜೂನ್ ೬ರಂದು ಭಾರಿ ಗುಂಡಿನ ಚಕಮಕಿ ನಡೆಯಿತು. ಈ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯಲ್ಲಿ ಭಿಂದ್ರನ್‌ವಾಲೆ ಸೇರಿದಂತೆ ಅನೇಕ ಉಗ್ರಗಾಮಿಗಳು ಸಾವನ್ನಪ್ಪಿದರು.
ಪರಿಣಾಮಗಳು ಮತ್ತು ವಿವಾದಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಆಪರೇಷನ್ ಬ್ಲೂ ಸ್ಟಾರ್ ಭಾರತದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ವಿವಾದಾತ್ಮಕ ಘಟನೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ.
ಸಾವು-ನೋವುಗಳು:
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯಲ್ಲಿ ಸೇನೆಯ ಸಿಬ್ಬಂದಿ, ಉಗ್ರಗಾಮಿಗಳು ಮತ್ತು ಹಲವಾರು ನಾಗರಿಕರು ಸಾವನ್ನಪ್ಪಿದರು. ನಿಖರ ಸಂಖ್ಯೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಭಿನ್ನಾಭಿಪ್ರಾಯಗಳಿದ್ದರೂ, ನೂರಾರು ಜನರು ಮೃತಪಟ್ಟರೆಂದು ಅಂದಾಜಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಧಾರ್ಮಿಕ ಭಾವನೆಗಳಿಗೆ ಧಕ್ಕೆ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಸಿಖ್ಖರ ಅತ್ಯಂತ ಪವಿತ್ರ ಸ್ಥಳವಾದ ಸುವರ್ಣ ಮಂದಿರದೊಳಗೆ ಸೇನೆ ಪ್ರವೇಶಿಸಿ, ಹಾನಿ ಮಾಡಿದ್ದರಿಂದ ಸಿಖ್ ಸಮುದಾಯದ ಧಾರ್ಮಿಕ ಭಾವನೆಗಳಿಗೆ ತೀವ್ರ ಧಕ್ಕೆ ಉಂಟಾಯಿತು. ಇದು ದೇಶದಾದ್ಯಂತ ಸಿಖ್ ಸಮುದಾಯದಲ್ಲಿ ತೀವ್ರ ಆಕ್ರೋಶಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಅಕಾಲ ತಖ್ತ್ (ಸಿಖ್ಖರ ಅತ್ಯುನ್ನತ ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಅಧಿಕಾರದ ಪೀಠ) ಕೂಡ ಈ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯಿಂದ ಹಾನಿಗೊಳಗಾಯಿತು.
ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿಯವರ ಹತ್ಯೆ ಮತ್ತು ಸಿಖ್ ಹತ್ಯಾಕಾಂಡ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಆಪರೇಷನ್ ಬ್ಲೂ ಸ್ಟಾರ್‌ಗೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿ, ೧೯೮೪ರ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೩೧ರಂದು ಆಗಿನ ಪ್ರಧಾನಿ ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿಯವರನ್ನು ಅವರದೇ ಸಿಖ್ ಭದ್ರತಾ ಸಿಬ್ಬಂದಿ ಹತ್ಯೆ ಮಾಡಿದರು. ಇದು ಭಾರತದಾದ್ಯಂತ ಭಾರಿ ಸಿಖ್ ವಿರೋಧಿ ಗಲಭೆಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು, ಇದರಲ್ಲಿ ಸಾವಿರಾರು ಸಿಖ್ಖರು ಸಾವನ್ನಪ್ಪಿದರು. (ವಿವರವವಾದ ಲೇಖನ ಇಲ್ಲಿದೆ: ಸಿಖ್ ಹತ್ಯಾಕಾಂಡ (೧೯೮೪ರ ಸಿಖ್ ವಿರೋಧೀ ಗಲಭೆ))
ರಾಜಕೀಯ ಪರಿಣಾಮಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಈ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯು ಪಂಜಾಬ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರತ್ಯೇಕತಾವಾದಿ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ತಾತ್ಕಾಲಿಕವಾಗಿ ಹತ್ತಿಕ್ಕಿದರೂ, ಸಿಖ್ ಸಮುದಾಯದಲ್ಲಿ ಆಳವಾದ ಅಸಮಾಧಾನ ಮತ್ತು ಸೇಡಿನ ಭಾವನೆಯನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿತು. ಇದು ನಂತರದ ದಶಕಗಳಲ್ಲಿ ಪಂಜಾಬ್‌ನಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಹಿಂಸಾಚಾರಕ್ಕೂ ಕಾರಣವಾಯಿತು.
ಉಲ್ಲೇಖಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]- ↑ Singh, Khushwant (1984). A History of the Sikhs (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Vol. II: 1839–1974. Princeton University Press; Oxford University Press. ISBN 978-0691030227. OCLC 769219183.
- ↑ "Operation Blue Star: India's first tryst with militant extremism". DNA India. 5 November 2016. Archived from the original on 3 November 2017. Retrieved 29 October 2017.
- ↑ Jetly, Rajshree (2008). "The Khalistan Movement in India: The Interplay of Politics and State Power". International Review of Modern Sociology. 34 (1): 61–75. ISSN 0973-2047. JSTOR 41421658.
He also organised killer squads in each village to eliminate the 'enemies' of the Sikh faith, thereby increasing his visibility and reach across the state
- ↑ Ganguly, Sumit; Mukherji, Rahul (2011-08-01). India Since 1980 (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Cambridge University Press. p. 152. ISBN 978-1-139-49866-1.
Not surprisingly, these rampant attacks on Hindus, orchestrated by Bhindranwale from the Golden Temple in Amritsar, the holiest of Sikh shrines, led to a Hindu backlash
- ↑ Westerlund, David (1996). Questioning The Secular State: The Worldwide Resurgence of Religion in Politics. C. Hurst & Co. p. 1276. ISBN 978-1850652410.
- ↑ "Operation Bluestar: Rare pictures from Express archives". The Indian Express. Archived from the original on 13 July 2018. Retrieved 12 July 2018.