ಮಣಿಪುರಿ ನೃತ್ಯ
ಮಣಿಪುರಿ ನೃತ್ಯ ಭಾರತದ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ನೃತ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು. ಇದು ಮಣಿಪುರ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿರುತ್ತದೆ. ಈ ನೃತ್ಯದಲ್ಲಿ ರಾಧಾ ಕೃಷ್ಣರ ಕಥೆಗಳನ್ನೇ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಪ್ರದರ್ಶಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಗುರು ನಬ ಕುಮಾರ, ಗುರು ಬಿಪಿನ್ ಸಿಂಗ್, ರಾಜ್ ಕುಮಾರ್ ಸಿಂಘಜಿತ್ ಸಿಂಗ್, ಅವರ ಪತ್ನಿ ಚಾರು ಸಿಜ ಮಾಥುರ್, ದರ್ಶನ ಜವೇರಿ ಹಾಗೂ ಏಲಂ ಎಂದಿರ ದೇವಿ ಇವರು ಈ ನೃತ್ಯ ಪ್ರಕಾರದಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ.[೧]
ಮಣಿಪುರಿ ನೃತ್ಯವು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಧಾರ್ಮಿಕವಾಗಿದ್ದೂ, ಅಧ್ಯಾತ್ಮದ ಕಡೆಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಒತ್ತು ನೀಡಿರುತ್ತದೆ.ಇದು ತಂಡದ ಪ್ರದರ್ಶನವಾಗಿರುತ್ತದೆ.ಈ ನೃತ್ಯಕ್ಕೆ ತನ್ನದೇ ಆದ ವೇಷಭೂಷಣಗಳಿರುತ್ತವೆ.
ಅಧ್ಯಾತ್ಮದ ದೃಷ್ಟಿಕೋನದಿಂದಲೂ ಹಾಗೂ ಕಲೆಯ ದೃಷ್ಟಿಕೋನದಿಂದಲೂ ಇದು ಅತ್ಯಂತ ಅರ್ಥಪೂರ್ಣ ನೃತ್ಯ ಶೈಲಿಯಾಗಿರುತ್ತದೆ.[೨]
ಮಣಿಪುರಿ ನೃತ್ಯವನ್ನು, ಜಾಗೊಯ್ ಎಂದು ಸಹ ಕರೆಯುವರು, ಇದು ಭಾರತೀಯ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ನೃತ್ಯ ರೂಪಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖವಾಗಿದೆ. ಮಣಿಪುರದ ಮೂಲದಿಂದ ಈ ಹೆಸರು ಬಂದಿದೆ. ಮಣಿಪುರಿ ನೃತ್ಯವು ಭಾರತದ ಈಶಾನ್ಯ ಮೂಲೆಯಲ್ಲಿರುವ ಮಣಿಪುರ ರಾಜ್ಯದ ವಿವಿಧ ನೃತ್ಯಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಇದು ಈಶಾನ್ಯ ಭಾರತದ ಗಡಿಗಳಾದ ಮ್ಯಾನ್ಮಾರ್ (ಬರ್ಮಾ), ಅಸ್ಸಾಂ, ನಾಗಾಲ್ಯಾಂಡ್ ಮತ್ತು ಮಿಜೋರಾಂ ರಾಜ್ಯವಾಗಿದೆ.[೩][೪] ಇದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ತನ್ನ ಹಿಂದೂ ವೈಷ್ಣವ ವಿಷಯಗಳಿಗೆ ಮತ್ತು ರಾಧಾ-ಕೃಷ್ಣ ಪ್ರೀತಿ ಪ್ರೇರಿತ ನೃತ್ಯ ನಾಟಕದ ಸೊಗಸಾದ ಪ್ರದರ್ಶನಗಳಿಗೆ ರಾಸಲೀಲಾ ಎಂದು ಕರೆಯುವುದಕ್ಕೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ನೃತ್ಯವು ಶೈವ, ಶಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ದೇವತೆಗಳಾದ ಲೈ ಹಾರೋಬಾ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಉಮಾಂಗ್ ಲೈ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ವಿಷಯಗಳಿಗೆ ನಡೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ.[೫][೬]
ಮಣಿಪುರಿ ನೃತ್ಯದ ಬೇರು, ಎಲ್ಲಾ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಭಾರತೀಯ ನೃತ್ಯಗಳ ಜೊತೆಗೆ, ಪುರಾತನ ಹಿಂದೂ ಸಂಸ್ಕೃತ ಪಠ್ಯ ನಾಟ್ಯ ಶಾಸ್ತ್ರ ವಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ಭಾರತ ಮತ್ತು ಆಗ್ನೇಯ ಏಷ್ಯಾದ ನಡುವಿನ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಸಮ್ಮಿಳನ ಪ್ರಭಾವಕ್ಕೊಳಗಾಗಿದೆ. ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ದಂತಕಥೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ಮಣಿಪುರ ಕಣಿವೆಯ ಸ್ಥಳೀಯ ಜನರು ನೃತ್ಯ-ತಜ್ಞರು. ಹಿಂದೂ ಮಹಾಕಾವ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಗಂಧರ್ವಾಸ್ (ರಾಮಾಯಣ ಮತ್ತು ಮಹಾಭಾರತ) ಎಂದು ಪೂಜಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇದರಂತೆ ನೃತ್ಯ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಪ್ರಾಚೀನತೆ ಮಣಿಪುರದಲ್ಲಿ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ. [೫][೭][೮]ಮಧ್ಯಯುಗದ ಕಾಲದ ವಿಷ್ಣು ದೇವಾಲಯಗಳ ಪುರಾವೆಯಂತೆ, ನೃತ್ಯ ಕಲೆಗಳು ಪೀಳಿಗೆಯಿಂದ ಪೀಳಿಗೆಗೆ ಮೌಖಿಕ ಪರಂಪರೆಯ ಮಾಹಿತಿ ವರ್ಗಾವಣೆಯಾಗಿವೆ. 18 ನೇ ಶತಮಾನದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಮಣಿಪುರಿ ನೃತ್ಯ ಕಲೆಯನ್ನು ವಿವರಿಸುವ ಮೊದಲ ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹ ದಿನಾಂಕ ಗ್ರಂಥಗಳ ರಚನೆಯಾಯಿತು.[೯]
ಮಣಿಪುರಿ ನೃತ್ಯವು ತನ್ನದೇ ಆದ ಅನನ್ಯ ವೇಷಭೂಷಣಗಳನ್ನು, ಸೌಂದರ್ಯಶಾಸ್ತ್ರ, ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು ವೈವಿಧ್ಯತೆಗಳ ತಂಡದ ಸಾಧನೆಯಾಗಿದೆ. ಮಣಿಪುರಿ ನೃತ್ಯ ನಾಟಕದಲ್ಲಿ, ಬಹುತೇಕ ಭಾಗವು, ಆಕರ್ಷಕವಾಗಿರುವುದು, ಕೈ ಮೇಲೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಒತ್ತು ನೀಡುವ ತಿರುವುಮುರುವುಗಳುಳ್ಳ ಮತ್ತು ದೇಹದ ಮೇಲ್ಭಾಗದ ಸನ್ನೆಗಳು ಒಂದು ಪ್ರದರ್ಶನ ಎಂದು ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಅನೇಕ ವಾದ್ಯಗಳ ಜೊತೆಗೆ ಭಕ್ತಿ ಸಂಗೀತ, ಬೀಟ್ ತಾಳಗಳ ಸೆಟ್ (ಕರ್ತಾಲ್ ಅಥವಾ ಮಂಜೀರಾ) ಜೊತೆ ಎರಡು-ತಲೆಯ ಡ್ರಮ್ (ಪಂಗ್ ಅಥವಾ ಮಣಿಪುರಿ) ಸಂಕಿರ್ಥನ್ ಜೊತೆಗೆ ರಚಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಮಣಿಪುರಿ ನೃತ್ಯವು ಧಾರ್ಮಿಕ ಕಲೆ ಮತ್ತು ಅದರ ಗುರಿ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮೌಲ್ಯಗಳ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಿದೆ. ಈ ಪ್ರದರ್ಶನ ಕಲೆಯ ಅಂಶಗಳು ಹಿಂದೂ ಹಬ್ಬಗಳ ಆಚರಣೆಯ ಸಮಯಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಮಣಿಪುರಿ ಜನರ ಮದುವೆ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಬಹುತೇಕ ಮೈತೆಯಿ ಜನರ ಜನಾಂಗೀಯ ಅಂಗೀಕಾರದ ಪ್ರಮುಖ ವಿಧಿಗಳು. ನೃತ್ಯ ನಾಟಕವು ' ವೈಷ್ಣವಿತೆ ಪಡವಾಲಿಸ್' ಕಥೆಗಳ ನೃತ್ಯ ಸಂಯೋಜನೆಯನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಂಡಿದೆ. ಇದು ಸಹ ಅಸ್ಸಾಂ ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ ಪ್ರಮುಖ ಗೌಡಿಯಾ ವೈಷ್ಣವ ಸಂಬಂಧಿತ ಕಲೆಗಳ ಸ್ಫೂರ್ತಿಯಾಗಿದೆ.
ಉಲ್ಲೇಖಗಳು[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
- ↑ "Manipuri". culturalindia.net.
- ↑ "Ras Lila Manipuri dance India". youtube.com.
- ↑ James G. Lochtefeld (2002). The Illustrated Encyclopedia of Hinduism: A-M. The Rosen Publishing Group. pp. 420–421. ISBN 978-0-8239-3179-8.
- ↑ Reginald Massey 2004, pp. 177–187.
- ↑ ೫.೦ ೫.೧ Reginald Massey 2004, pp. 177–180.
- ↑ Saroj Nalini Parratt (1997). The pleasing of the gods: Meitei Lai Haraoba. Vikas Publishers. pp. 14–20, 42–46.
- ↑ Ragini Devi 1990, pp. 175–180.
- ↑ Saryu Doshi 1989, p. xii.
- ↑ "Manipuri Dance". ccrtindia.gov.in.
ಬಾಹ್ಯ ಸಂಪರ್ಕಗಳು[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
- Manipuri dance, Raas Lila, Video clip (1 minute 29 seconds)
- Official list of Sangeet Natak Akademi Award recipients in Manipuri Archived 2012-02-16 ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ.